Afganistan

Islamska Republika Afganistanu

(ps) د أفغانستان اسلامي جمهوریت

(prs) جمهوری اسلامی افغانستان

Waluta	w języku arabskim : لا إله إلا الله ، محمد رسول الله ( La ʾilāha ʾilla llah , Muhammadun rasūlu llah , „Nie ma boga prócz Allaha, a Mahomet jest jego posłańcem”), co stanowi szahadę
Hymn	w języku paszto : ملی سرود ( Milli Tharana , „Hymn Narodowy”)
Święto narodowe	19 sierpnia
Upamiętnione wydarzenie	Niepodległość od Wielkiej Brytanii (1919)

Administracja

Forma państwa	Republika Islamska
Prezydent Republiki	Ashraf Ghani
Wiceprezydent	Sarwar duński Amrullah Saleh
Parlament	Zgromadzenie Narodowe
Dom górny Dom dolny	Rada Byłej Izby Ludowej
Języki urzędowe	Dari i paszto
Stolica	Kabul 34 ° 32 ′ N, 69 ° 10 ′ E

Geografia

Największe miasto	Kabul
Łączna powierzchnia	652 230 km na południowy 2 ( w rankingu 42 th )
Powierzchnia wody	Nieistotny
Strefa czasowa	UTC +4: 30

Fabuła

Niezależność	w Zjednoczonym Królestwie (niezależności dyplomatycznej tylko afgańskiego ministerstwa spraw zagranicznych był pod panowaniem brytyjskim)
Przestarzały	19 sierpnia 1919

Demografia

Miły	afgański
Całkowita populacja (2020)	36 643 815 mieszk . ( Nr 39 th )
Gęstość	56 mieszk./km 2

Gospodarka

HDI ( 2017 )	0,498 ( średnia ; 168 )
Gotówka	afgański ( AFN)

Różny

Kod ISO 3166-1	AFG, AF
Domena internetowa	.af
Kod telefoniczny	+93
Organizacje międzynarodowe	AID , MAEA , ASACR , AfDB , IDB , IBRD , CIO , UNCTAD , CPI , FAO , IFAD , FISCRCR , MFW , FSM , G77 , Interpol , ISO (korespondent), MIGA , NAM ICAO , OCE , OIC , OCS (zaproszony) , OIAC , IOM , ILO , OITS , WTO (obserwator), WCO , WMO , WIPO , WHO , OMT , UN , UNIDO , OSCE (partner), PC , SACEP , IFC , ITU , Unesco , UPU .

Afganistan , oficjalnie Islamska Republika Afganistanu ( paszto : د أفغانستان اسلامي جمهوریت ( Da Afganistan Islami Jomhouriyet ) Dari : جمهوری اسلامی أفغانستان ( Jomhuri-ye Eslami-ye Afġānestān )), to kraj z Azji Środkowej, bez dostępu do morza w otoczeniu przez Uzbekistan na północy, Chiny i Tadżykistan na północnym wschodzie, Pakistan na wschód-południowy wschód, Iran na zachodzie i Turkmenistan na północnym zachodzie.

Skrzyżowanie Azji , kraj ten był w czasach starożytnych ważnym punktem przecięcia na Jedwabnym Szlaku i dla zdobywców, którzy chcieli przejąć kontrolę nad Indiami : Cyrusa Wielkiego , Aleksandra Wielkiego , Czyngis-chana , cesarza Babura itd. Region ten jest również rdzeń rozległych imperiów takich jak Dwugarbny Imperium , w Imperium Kushan lub Ghaznavid Imperium . Ekspansja islamu rozpoczął w końcu VII XX wieku.

Po upadku perskiego królestwa Afcharid Afganistan stał się suwerennym podmiotem w 1747 roku , pod dowództwem generała Ahmada Chaha Durraniego , który w tym samym roku został pierwszym padichah w kraju.

Po II wojna brytyjsko-afgańska The brytyjski pozbawiony Afganistan niektórych terytoriów, ale zobowiązał się nie ingerować w wewnętrzne sprawy pozostałej części. W ten sposób kraj stał się państwem bufor od 1879 do 1919 roku , pozostała niezależna pod względem polityki wewnętrznej. W 1919, po zwycięskiej III wojnie anglo-afgańskiej , kraj odzyskał kontrolę nad swoją polityką zagraniczną na mocy Traktatu z Rawalpindi , miejsca klęski armii brytyjskich, aw 1921 wstąpił do Ligi Narodów . W 1979 r. wojska radzieckie , w ramach porozumień o wzajemnej obronie wiążących ZSRR z państwem afgańskim, odpowiedziały na apel rządzącej partii komunistycznej, zagrożonej zbrojnym buntem. Interwencja ta wywołała silny opór ze strony rebeliantów uzbrojonych przez Stany Zjednoczone , który doprowadził do wycofania się wojsk sowieckich w 1989 roku . W 1996 roku rząd islamski , talibski , przejął władzę i został obalony przez międzynarodową koalicję w 2001 roku . W 2004 roku kraj stał się prezydencką „ republiką islamską ”, na czele której stoi prezydent o szerokich uprawnieniach, ale kontrolowany przez dwuizbowy parlament . Od 1979 roku kraj jest stałym teatrem konfliktów zbrojnych.

Geografia

Afganistan to górzysty kraj z równinami na północy i południowym zachodzie. Najwyższym punktem w kraju, na wysokości 7485 m n.p.m., jest Nowshak . Duża część kraju jest sucha, a woda pitna jest ograniczona. Afganistan ma klimat kontynentalny, z gorącymi latami i mroźnymi zimami. Kraj jest często podatny na trzęsienia ziemi .

Główne miasta Afganistanu to Kabul , Herat , Dżalalabad , Mazâr-e Charîf i Kandahar .

Rzeka: Hari Rud

Etymologia

Nazwa „Afganistan” wywodzi się od słowa „ Pasztun ”, oznaczającego większość etniczną grupy kraju, który założył dzisiejszy Afganistan. Przyrostek „stan” oznacza „kraj” w języku dari, a „afgański” jest synonimem „pasztunów”, dlatego Afganistan oznacza „kraj Pasztunów”.

Od dawna uważano, że al-Biruni , słynny perski matematyk , encyklopedysta i filozof , jako pierwszy wspomniał o Afgańczykach w swojej Historii Indii ( 1030 ). W rzeczywistości termin „afgański” został już wspomniany w 982 r. przez Houdouda al Alama , perskiego geografa i Ibn al-Athîra, który wymienił to imię dziesięć lat przed pierwszym.

Wiele legend otacza imię tego tajemniczego ludu, którego przeszłość jest stosunkowo nieznana. Tak więc Khwadja Niamat-Ullah (w) , indyjski historyk i geograf na dworze cesarza Mogołów Jahângîra , napisał w swojej Historii Afgańczyków, że Afgańczycy pochodzili od oficera króla Salomona o imieniu Afghâna . Potomkowie tego oficera zostaliby wypędzeni z Izraela przez Nabuchodonozora i osiedlili się w dzisiejszym Afganistanie, szczególnie w rejonie Gór Sulayman (w) . Ta legenda nie jest potwierdzona i w Starym Testamencie nigdzie nie znajdziemy nazwiska tego słynnego oficera Salomona. Teorię tę można również obalić pochodzenie ludu Pasztunów , większościowej grupy etnicznej w kraju. Rzeczywiście, Pasztunowie są częścią ludów indoaryjskich i nie są Semitami .

Przedstawiono inne wyjaśnienia, równie oryginalne. Tak więc twierdzi się, że słowo „Afghan” miałoby albańskie pochodzenie (z greckiego Al-Ab , zrobilibyśmy Agvan , a następnie Avgan ). Drugi, Vera Marigo, odnosi się do „ epigonów ” – następców Aleksandra Wielkiego : Epigonoi wyewoluowałby w Aphigonoi ( Afigani ). Teorie te nie wyjaśniają tysiąca lat między końcem królestw greckich a pierwszym pojawieniem się słowa „afgański”.

Historia mówi, że nazwa „Afghan” pochodzi od słowa Aspagane które oznaczałoby „jeźdźca”. Pospólstwo , aby ułatwić wymowę, powiedział Apagan . Fonetyka zmieniła się wraz z przybyciem Arabów. W alfabecie arabskim nie istniała wówczas litera p, co dało Afaganowi . Słowo to ewoluowało, by w końcu dać słowo afgańskie. Zgodnie z tą interpretacją i powieść Les Cavaliers przez Joseph Kessel, możemy znaleźć „kraj Cavaliers” jako oznaczenie Afganistanie.

Afgańczycy uważają, że średniowieczna nazwa ich kraju to Khorassan, co obecnie oznacza region w północno - wschodnim Iranie .

Fabuła

Afganistan, uważany za skrzyżowanie Azji Środkowej , ma burzliwą historię. Przez wieki obszar znany obecnie jako „Afganistan” dominował nad regionem, a później był okupowany przez Imperium Perskie , Aleksandra Wielkiego , Czyngis-chana i ZSRR . Jego położenie na szlakach handlowych, że kraj jest wciąż na początku XXI th wieku głównym strategicznym wyzwaniem.

Ta strategiczna lokalizacja przyniosła korzyści wielu królestwom, które odniosły sukces na tym terytorium. Tak więc, po upadku królestw greckich i krótkiej kontroli sprawowanej przez cesarza Aśokę , lud Yuezhi , na czele którego stoi wódz Kujula Kadphisès, przejmuje kraj i tworzy gigantyczne Imperium, które będzie nazywane Imperium Kushan . Jej terytorium rozciągało się od obecnego Iranu po Indie , prawdopodobnie poza Delhi i Morze Arabskie do Morza Aralskiego . Dla wielu historyków, dzięki tej Imperium Kushan a konkretnie jego cesarza Kanishka I st że buddyzm może być przedłużony aż do Chin , w Korei i Japonii za pośrednictwem kanałów komercyjnych, a nie podboju.

Afgańczycy stoczyli wiele bitew przeciwko najeźdźcom, czy to Persom, Indianom, Rosjanom czy Brytyjczykom. Zostały one szczególnie istotne straty w Afganistanie, zwłaszcza Gandamak w 1842 roku, kiedy 44 th brytyjski pułk został całkowicie zniszczony i Maiwand gdzie 66 th pułk liczy kilka ocalałych. Afganistan był jedynym państwem azjatyckim z Japonią, które przeciwstawiło się europejskim potęgom kolonialnym. Jego historia, a jej tworzenie jako bufor pomiędzy stanem posiadłości w Anglii i Rosji nie można zrozumieć bez analizy geopolitycznej Wielkiej Gry z mocarstw reaktywowany na początku XXI th wieku w kontekście kontroli tras naftowych i gazowych.

Przed 1747

Pożądany przez wiele regionalnych i światowych mocarstw Afganistan jest zawsze w drodze do Indii, gdy Persowie , Grecy , Mogołowie lub Turcy marzą o przejęciu kontroli. I odwrotnie, Afganistan zawsze podążał ścieżką indyjskich cesarzy, takich jak Ashoka , w ich pragnieniu ekspansji na zachód.

Archeologia Afganistanu ujawniła obecność populacji od czasów prehistorycznych. Nawiązano relacje między kulturami afgańskiego chalkolitu i kultur chalkolitu pakistańskiego Beludżystanu . Później tak zwana cywilizacja Helmand (druga połowa IV th Millennium - pierwsza połowa III th Millennium) świadczy o jej zakres i różnorodność jego stosunków z irańskim Plateau, rękodzieła Azji Środkowej , a zwłaszcza zachodnim skraju indyjskiego świata . Stanowisko Mundigak (zwłaszcza między 3000 a 2500 pne ) jest znaczącym świadectwem, obejmujące 50 ha , jest w ścisłym związku z miejscem znajdującym się dzisiaj w irańskim Seistanie założonym 3300 pne. J.-C .. To miejsce, Shahr-i Sokhta, ma powierzchnię ponad 100 ha , tam prace lapis lazuli i alabastru są oznaką kwitnącego życia. Wymiany są szczególnie widoczne z pierwszymi kulturami, które poprzedzają pojawienie się cywilizacji doliny Indusu, której rozwój przyniesie całkowitą zmianę wymiany handlowej oraz zniknięcie Mundigak i wielu innych miejsc tego czasu.

W tym samym czasie Afganistan był także centrum wielu silnych sił pochodzenia greckiego w królestwie grecko-baktryjskim , buddyjskich za imperium Kushan , tureckich z afgańskiego Turkiestanu (północny region Afganistanu) za panowania cesarzy Ghaznawidów, takich jak Mahmoud de Ghazni, który podbił ze swojej stolicy Ghazni (miasto w południowym Afganistanie) nie tylko sporą część Azji Środkowej , Persji i północnych Indii , czy afgański Muhammad Ghurû z dynastii Ghury (pierwotnie z regionu Ghur zwanego także Ghor w centrum dzisiejszej Afganistan), który podbił nie tylko cała dzisiejszej Afganistanie i północnych Indiach, gdzie jest uważany za założyciela sułtanatu z Delhi (która powstała po przejściu w prawdzie przez jednego z jego turecki porucznicy, Qûtb ud-Dîn Aibak ).

W regionie będą cierpieć XIII th century Czyngis-chana Mongołów za przejazd, która zniszczy prosperujących miast, takich jak Balkh i Bamyan podczas masakry mieszkańców. Po okresie dekadencji i małych księstw panujących w dzisiejszym Afganistanie, w 1370 roku Timur Lang - nazywany przez ludzi Zachodu Tamerlanem - Turk z Azji Środkowej pozbywa się swojego szwagra, ogłasza się emirem w mieście Balch i wyrusza na podbój świata, lokując swoją stolicę w Samarkandzie (dzisiejszy Uzbekistan ) i zakłada imperium Timurydów . Jego syn Shah Rukh Mirza przeniesie siedzibę imperium do Heratu (obecne miasto w zachodnim Afganistanie). Miasto przeżywało swój rozkwit za panowania sułtana Sultan Husajn Mirza Bayqara XV th century z budową Timurid sztuki , literatury i wiedzy, a staną się cesarska stolica i kolebkę wiedzy i cywilizacji. W 1510 r. Imperium Timurydów zostało zniszczone przez uzbeckiego Mohammada Czajbaniego . To jest pozycja lokalnego Timurid księcia Fergańskiej , Babur który był napędzany z tronu przez jego wujów i zainstalowanego w Kabulu, gdzie został założony małe królestwo składa się z Kabulu i Kandaharze. Z Kabulu wyrusza na podbój Indii, gdzie wypędzi z tronu Delhi afgańskiego sułtana Ibrahima Lodî. Babur założy dynastię zwaną Baburide, znaną jako Wielcy Mogołowie w Indiach. Afganistan przeżyje burzliwy okres, sporny między Wielkimi Mogołami z Indii a Safawidami z Persji . W 1707 roku, afgański książę Kandaharze , Mirwais Khan Hotaki z Pasztunów pokolenia Ghalzai kto pojedzie Persów poza swoim regionie i jego syn Mahmud Hotaki będzie odepchnąć Persów, podczas inwazji na swój kraj i wieńczy Shahanshah (King of Kings) w Isfahan , stolica Safawidów przez upadłego cesarza Persów, który dał mu koronę i miecz oraz koronował go na cesarza w 1722 roku. W 1739 perski Turkmen ogłosił się królem pod imieniem Nader Chah Afshar, wypędzi Afgańczycy i ponownie najeżdżają kraj i północne Indie.

Rola islamu: podczas arabskiej ekspansji i podboju Iraku, po kontrataku przez Sasanidzi z Persji w 634 (lub 631/632, Battle of the Bridge ), pierwszy armie arabskie muzułmańskie wyzwanie potężnego sąsiada do bitwy al-Qadisyyi . Pogrom Sasanidów otwiera drogę dla młodej armii muzułmańskiej, która ostatecznie wchłonie wielkie Imperium, którego Afganistan był integralną częścią. Islamizacja większości kraju trwała ponad 200 lat. Legendarny opór szachów z Kabulu, wciąż buddystów , znacznie go opóźnił. Region Nurystanu był ostatnim regionem kraju, który przeszedł na islam. Rzeczywiście, Nouristanis są głównie muzułmański od XIX th century, ponad 1200 lat po pierwszym arabskich podbojów.

Po definitywnej instalacji islamu w Afganistanie nie została ona już rozszerzona przez działania Arabów, ale przede wszystkim Turków, takich jak cesarz Mahmoud z Ghazni i afgański Muhammad Ghûrî . Jeśli chodzi o islamizację Indii, afgański przywódca wojskowy Sher Shah Suri odegrał tam dużą rolę, gdy był suzerenem w Sasaram . Ta ostatnia była w szczególności początkiem Drogi Wielkiego Pnia, znanej przez Europejczyków jako Wielki Marsz. Droga ta łączy Bengal z Delhi , rozciąga się do Pakistanu i kończy w Afganistanie, przechodząc przez przełęcz Chajber . Grób Pana, zwany także drugi Taj Mahal w Indiach, jest na liście Światowego Dziedzictwa od UNESCO .

1747-1919

Panowanie Ahmada Szacha Durrani

Afganistan jako państwo zaczyna istnieć w 1747 roku . Data ta odpowiada rozpadowi imperium perskiego Afsharid po śmierci cesarza Persji Nadera Szacha . Bardzo szybko Afganistan stał się pierwszorzędną potęgą militarną kierowaną przez generałów takich jak Ahmad Khan Abdali. Został padichahem Ahmad Chah Durrani , w tym samym roku, po jego wyborze przez Loya Jirga , prowadził liczne kampanie wojskowe i rozszerzył Imperium Afgańskie do granic Imperium Perskiego i Indyjskiego, gdzie definitywnie położył kres panowaniu Mogołów . Afgańczycy odnieśli wielkie zwycięstwa w Indiach: na przykład trzecia bitwa pod Panipat, która rozsławiła Ahmada Shaha Durraniego.

Dla wielu Hindusów, wśród nielicznych powodów, które pozwoliły Brytyjczykom na stałe osiedlić się na subkontynencie indyjskim, są dwa ważne wydarzenia: z jednej strony trzecia bitwa pod Pânipat, podczas której siły zbrojne Sikhów i Indii , które mogły stawić opór brytyjskim siłom zbrojnym zostały unicestwione przez Afgańczyków, z drugiej strony bezczynność afgańskich władców, głusi na niezliczone apele indyjskich maharadży o pomoc przeciwko Brytyjczykom. Władcy afgańscy, chociaż znakomici wojownicy, nigdy nie byli dobrymi politykami , nie zdając sobie sprawy ze znaczenia penetracji armii brytyjskich. Afgańczycy musieli również radzić sobie z natarciem wojsk rosyjskich na północy kraju i musieli odstąpić ważne miasta, takie jak Samarkanda i Buchara .

Ahmad Shah Durrani rządził Afganistanem aż do swojej śmierci w 1772 roku , pozostawiając swoje imperium swojemu najstarszemu synowi Timurowi. Mógł umrzeć na raka twarzy. Założyciel Afganistanu nosi również tytuł „ Bâbâe Mélat ” ( ojciec narodu , w języku paszto ). Jest jedynym, z Mohammadem Zaherem Shahem , ostatnim królem Afganistanu, który posiada ten tytuł.

Panowanie Timour Shah Durrani

Panowanie najstarszego syna Ahmada Szacha Durraniego , Timoura Szacha Durraniego, rozpoczęło się w 1772 roku i trwało 21 lat. W wieku 24 lat młody Timour był już administratorem i potwierdzonym dowódcą. Za panowania jego ojca, Ahmad Chah Durrani , Timour Shah był gubernatorem Lahore , Multan i Herat ale również wicekról z Pendżabu . W przeciwieństwie do swojego ojca, Timour Shah nigdy nie lubił przepychu i militarnych podbojów, priorytetem młodego władcy było powstrzymanie swojego imperium w granicach czasu, który był już niezwykle złożony.

Timour Shah wstąpił na tron w atmosferze zamieszania i zakulisowych wojen o wpływy. Nie pozostawiwszy żadnych instrukcji ani protokołu dotyczącego jego sukcesji, Ahmad Shah skomplikował sukcesję tronu afgańskiego. Dla ówczesnych przywódców nie było tajemnicą, że Timour Shah preferował swojego ojca. Młody Timour Shah wykazał się umiejętnościami menedżera i dobrego dowódcy wojskowego, zarządzając najtrudniejszymi prowincjami (z wyjątkiem Heratu ). Zapewnił także wiceregencję Pendżabu , odległego regionu imperium, bardzo trudnego do rządzenia z powodu wewnętrznych waśni i nieustannych ataków Sikhów . Chociaż Timour Shah niezaprzeczalnie cieszył się preferencją i zaufaniem swojego ojca, wodzowie plemienni, w szczególności wodzowie Ghilzai (tradycyjni przeciwnicy Durrani ), nie chcieli, aby Timour Shah następował po ojcu, najprawdopodobniej dlatego, że z jednej strony młodzi Timour nie miał charyzmy swojego ojca, az drugiej strony był bardzo niezależny, co nie odpowiadało wodzom plemiennym, którzy woleli łatwego do kontrolowania Padichah .

W ten sposób wezyr Ahmada Shâh Durrani, Shah Wali Khan Bomezai, przekonał swego zięcia i młodszego brata Timour Shah, księcia Sulayman Khan Durrani, do objęcia tronu w 1773 roku. wiadomość o intronizacji jego brata Sulaymana Khana na Padyszacha Kandaharu , ówczesnej stolicy Imperium. Ten niedopuszczalny fakt skłonił młodego cesarza do marszu na stolicę, wspieranego przez wszystkie klany plemienia Durrani. Miasto stawiało silny opór na rozkaz Shah Wali Khan Bomezai, aby chronić Sulayman Shah. Ale ostatecznie nie udało mu się wprowadzić do władzy marionetkowego Padyszacha. Próbując uzyskać przebaczenie Timourowi Szachowi, ten ostatni chciał dać przykład, nakazując cesarskiej gwardii ścięcie Shah Wali Khan Bomezai, gdy ten prosił o audiencję. Kara ta miała na celu uspokojenie wszystkich skłonności i próbę zamachu stanu na krótki czas, ale wzbudziła nienawiść plemion Ghilzai, do których należał Shah Wali Khan Bomezai. Młody Timur mógł wkroczyć do miasta Kandahar i zostać koronowanym na Padyszacha Imperium Afgańskiego.

Kabul staje się stolicą w 1776 r.

Pod rządami Timour Shah Durrani Afganistan doświadczył względnej stabilności, ale pozostał nękany przez wewnętrzne waśnie, zwłaszcza wśród rodzin pasztuńskich , grupy etnicznej, z której pochodziła rodzina cesarska. Plemiona Ghilzai i Durrani , dwa odgałęzienia Pasztunów, walczą o władzę od czasu stworzenia kraju.

Timour Shah czuł się ciasno w swojej stolicy Kandaharze, gdzie był nieustannie atakowany przez niektórych członków jego dworu. Zmęczony poczynaniami dworu, który w 1774 r. sprowokował bunt i ogłosił Padyszacha pewnym Abdul Khaliq Chanem , Timour Szach postanowił w 1776 r. przenieść stolicę z Kandaharu do Kabulu. wodzowie zamierzali wykorzystać śmierć Ahmada Szacha Durraniego, aby rozszerzyć już i tak znaczną władzę feudalną, którą Timour Szach zaczął redukować za jego panowania, a ponieważ młody cesarz był bardzo niezależny, odmawiając podporządkowania się wodzom. Aby zminimalizować ryzyko zamachu stanu i jego ewentualnego zamachu, Timour Shah wybiera Kabul jako swoją stolicę. Po pierwsze dlatego, że miasto było bardzo popularne wśród kilku władców, którzy założyli tam swoją stolicę przed Timourem Szachem, jak np. cesarz Babur , znany również jako król Kabulu. Ponadto miasto doceniono za świeżość, a w Kandaharze panował wszechogarniający upał. Ponadto miasto prosperowało i było centrum sztuki, kultury i nauki Imperium. Jej wielokulturowość pozwoliła zmniejszyć rolę żądnych władzy Pasztunów.

Podejrzana śmierć Timour Shah i dwa wieki niestabilności

Timour Shah Durrani został ostatecznie zamordowany, prawdopodobnie przez otrucie 18 maja 1793 roku . Jego śmierć pozostaje podejrzana i nigdy nie została wyjaśniona. Imperator radził sobie bardzo dobrze, jak wszyscy wojownicy, więc nagła śmierć, taka jak jego, może pozostawić tylko pytania. Jego grób w Kabulu pozostał niedokończony.

Cesarz Timour ostatecznie popełnił ten sam błąd co jego ojciec, nie wyznaczając wyraźnie żadnego ze swoich synów na następcę i nie ustanawiając żadnego protokołu dziedziczenia. Zasugerował jednak, że jego faworytem jest jego syn Zaman Shah, który również został podniesiony do rangi gubernatora Kabulu, wówczas najbardziej prestiżowego stanowiska po głowie państwa.

Nagła śmierć Timur Shah i brak jasno wyznaczonego spadkobiercę do spadku tronowej Afganistanu do głębokiej niestabilności, która trwała dwa wieki, a brytyjska będzie działać ze szkodą dla Afgańczyków całym XIX -tego wieku.

Panowanie Zaman Shah

Nagła śmierć Timour Shah Durrani otwiera epokę wojen i łez o sukcesję na tronie. Ówczesny gubernator Kabulu, Zaman Shah , piąty syn Timour Shah Durrani, został koronowany na cesarza w 1793 roku , zastępując swojego ojca przy wsparciu przywódcy Mohammadzai i Barakzay z Kandaharu, sardara Paindy Mohammada Khana, który został jego wielkim wezyrem pod rządami imię Wazira Sarfaraz Khana . Ale jego dwudziestu dwóch braci również domagało się tronu, argumentując, że ich ojciec wyraźnie nie wyznaczył żadnego ze swoich synów i że nie ma prawa, które pozwalałoby Zamanowi Shahowi stać się suwerenem. Rozpoczęła się wtedy wojna domowa, która na kilka lat rozdarła kraj.

Historyczni władcy pochodzili z plemienia Abdali pochodzenia afgańskiego, którego imię zostało zmienione na Durrani po przystąpieniu Ahmada Chah Durrani . Oni przedłużony do Saddozay dynastii z Popalzay klanu lub rodu Mohammadzay klanu Barakzay z Pasztunów grupy etnicznej. Mohammadzay często dawali Saddozayów królom, a także najwyższych doradców, którzy od czasu do czasu pełnili funkcję regentów, utożsamianych z epitetem Mohammadzay.

Szach Szuja

Shuja Shah Durrani (znany również jako Shah Shujah, Shoja Shah, Shujah al-Mulk) (4 listopada 1785 - 5 kwietnia 1842) to piąty padyszah Afganistanu z dynastii Durrani pomiędzy 13 lipca 1803 r i 1809 następnie z 8 maja 1839 po jego śmierci w 1842 roku.

Syn Timura Szacha, był gubernatorem Heratu i Peszawaru od 1798 do 1801. Zdetronizował swojego przyrodniego brata Mahmuda Szacha i rządził Afganistanem od 1803 do 1809.

Sprzymierzył się z Wielkiej Brytanii w 1809 roku, aby uniknąć próby inwazji Indiach przez Napoleona I st i Rosji, ale jest następnie szybko obalony przez swego poprzednika.

Po kolejnych więzieniach w Attock, a następnie w Kaszmirze i Lahore w latach 1811-1814 zmuszony był oddać posiadany diament Koh-i Nor , by odzyskać wolność. Jego wygnanie zostało następnie podzielone między Pendżab i Ludhijanę.

W 1838 r. sprzymierzył się z Wielką Brytanią i Pendżabem, aby najechać Afganistan, przyczyniając się do wybuchu pierwszej wojny anglo-afgańskiej. Tron odzyskał w 1839 r. z pomocą Brytyjczyków, trzydzieści lat po swoim pierwszym panowaniu, ale został zamordowany w kwietniu 1842 r., po ich odejściu.

Bitwa pod Gandamakiem

w Styczeń 1842bitwa stoczyła armię brytyjsko-indyjską przeciwko siłom Dosta Mohammada Khana , władcy Afganistanu, dowodzonego przez jego syna Wazira Akbara Khana .

W celu powstrzymania rosyjskiego ekspansjonizmu, którego siły zbrojne właśnie zaanektowały duże miasta Samarkandę i Buchę , Brytyjczycy postanowili zająć Afganistan. Generałowie planowali przejąć kontrolę nad przełęczą Chajber oraz głównymi miastami Afganistanu, takimi jak Dżalalabad , Kabul , Kandahar i Herat , wysyłając tam ograniczony kontyngent żołnierzy. Ale wojska brytyjskie i indyjskie musiały stawić czoła oporowi ze strony wojsk afgańskich, których wartość była niedoceniana. Wynik bitwy, katastrofa i afront dla angielskich armii, wpłynie następnie na brytyjską politykę zagraniczną w Azji Południowej .

1919-2001: chroniczna niestabilność

Od 1900 roku zdetronizowano, obalono lub zamordowano dwunastu przywódców:

1919 : Habibullah Khan zostaje zamordowany 20 lutego w Kalagosh podczas polowania. Kraj prowadzi następnie wojnę o niepodległość przeciwko Imperium Brytyjskiemu;
1929 : Król Amanullah Khan musi uciekać w obliczu buntu ludu i schroni się na wygnaniu w Europie;
1929 : Jego brat Inayatullah panuje przez trzy dni, od 14 do 17 stycznia, po czym abdykuje;
1929 : Amir Habibullah Ghazi znany jako „ Bacha e Saqao ” przejmuje władzę, zanim zostanie wygnany i stracony przez swojego następcę, który przywraca królewską dynastię Barakzai ;
1933 : Mohammed Nadir Chah zostaje zamordowany;
1973 : Mohammed Zaher Chah , syn poprzedniego, zostaje obalony po zamachu stanu i proklamowana zostaje republika;
1978 : Mohammad Daoud Khan , który objął władzę w 1973, zostaje zamordowany po prokomunistycznym zamachu stanu27 kwietnia 1978 Bez pomocy ZSRR Leonid Breżniew jest wściekły, ale ostatecznie wesprze prezydenta Noura Mohammada Tarakiego, podpisując traktat gospodarczy i wojskowy w grudniu 1978 r.
1979 : Reforma agrarna, która nie szanuje tradycji przodków, przymusowe kształcenie dziewcząt wbrew woli mułłów, ich zabójstwo lub uwięzienie sprawiają, że nowa władza staje się niepopularna. Sowieci organizują zamach na prezydenta Noura Mohammada Tarakiego, uważanego za zbyt ekstremistycznego przez Hafizullaha Amina , jego następcę;
1979 : Hafizullah Amin zostaje obalony i zabity przez frakcję Ludowo-Demokratycznej Partii Afganistanu (PDPA) po puczu wspieranym przez Związek Radziecki, który militarnie najeżdża kraj;
1986 : Sowieci zmuszają Babraka Karmala do rezygnacji;
1992 : Mohammad Najibullah zostaje obalony, a reżim komunistyczny upada;
1996 : Talibowie zdobywają Kabul i zabijają byłego prezydenta Mohammada Najibullaha ;
2001 : 9 września, Ahmed Chah Massoud znany jako „lew Pandjchir” zostaje zamordowany;
2001 : W listopadzie rząd talibów zostaje obalony przez operację wojskową prowadzoną przez Stany Zjednoczone i ich sojuszników z NATO .

Ostatni okres stabilności w Afganistanie odbyły się między 1933 i 1973 , kiedy to król Mohammed Zaher panował w całym kraju. Niemniej jednak17 lipca 1973 r., jego szwagier i były premier, Mohammad Daoud Khan, przy wsparciu wojska, organizuje zamach stanu, obala króla, który zostaje we Włoszech, a który wkrótce abdykuje.

1978-1992: interwencja sowiecka

Sowiecka interwencja w Afganistanie jest częścią kontekstu zimnej wojny , ponieważ Stany Zjednoczone wspierają Pakistan przeciwko Indiom, które chciały być na czele krajów niezaangażowanych; ZSRR obsługuje Afganistanu, która miała, od 1919 roku, roszczenia terytorialne na Pasztunów regionów większościowych Pakistanu, który pozwoliłby Afganistan otworzyć się poprzez dostęp do Morza Arabskiego .

Po zamachu stanu wszczętym w 1973 r. przez księcia Mohammada Daouda Khana monarchia afgańska została obalona i proklamowana została Republika Afganistanu. Państwo afgańskie coraz bardziej oddala się od Moskwy . Zamach stanu Ludowo-Demokratycznej Partii Afganistanu 27 kwietnia 1978 roku obalił rząd Daouda. Ten ostatni zostaje zamordowany, podobnie jak wielu członków jego rodziny. Jednak ten zamach stanu nie został zorganizowany ani poparty przez Związek Radziecki, Leonid Breżniew jest wściekły, ale ostatecznie wesprze prezydenta Noura Mohammada Tarakiego, podpisując traktat gospodarczy i wojskowy w grudniu 1978 r. Nour Mohammad Taraki (1917-1979), przywódca Khalq (radykalnej i głównie pasztuńskiej frakcji L-DPA) zostaje prezydentem nowej Demokratycznej Republiki Afganistanu , socjalistycznego i prosowieckiego reżimu. Ten reżim wprowadza szereg reform kolektywistycznych i społecznych (obowiązkowa szkoła dla dziewcząt, prawa kobiet, zniesienie długów chłopskich, reforma rolna itd.), które są sprzeczne z afgańskimi zwyczajami przodków. Wobec przeciwników reżimu stosowane są represje, wielu dygnitarzy religijnych zostaje zabitych lub uwięzionych. W tym czasie miała miejsce emigracja Kirgizów z afgańskich Pamirów do Turcji .

15 marca 1979 17 th regularnym oddziałem armii afgańskiej buntów w mieście Herat na zachodzie. Na jej czele stoi kapitan Ismaïl, który zasłynie jako przywódca oporu regionu Herat przeciwko Związkowi Radzieckiemu pod imieniem Ismaïl Khan. Walki trwały pięć dni i zabiły 30 000 osób. Żołnierze porzucają swoją dywizję i wyruszają w góry z potrzebną im bronią. Dołącza do nich wielu członków populacji i podejmują opór przeciwko rządowi, potajemnie wspierany przez CIA .

Telefony prezydenta Taraki 18 marca 1979do sowieckiego premiera Aleksisa Kosygina (rozmowa zapisana w archiwach Kremla) i prosi go o dyskretną interwencję Armii Czerwonej. Na początku odmówiono mu, ponieważ ludzie z Zachodu zauważą to za dwie godziny. Wygrał swoją sprawę, doradzając, aby używać tylko żołnierzy z przygranicznych republik sowieckich: nieoficjalny „batalion muzułmański”, ubrany w mundury z wielbłądziej wełny. ZSRR inicjuje nowy zamach na28 grudnia 1979aby pozwolić Babrakowi Karmalowi , liderowi bardziej umiarkowanej frakcji wewnątrz Partii Komunistycznej, zostać prezydentem. ZSRR interweniował masowo od stycznia 1980 roku, aby odzyskać kontrolę nad strefami rebeliantów (głównie w południowo-wschodniej części kraju). Powstaje silny opór przeciwko sowieckiemu okupantowi, który nie spodziewał się takiej reakcji. Ponadto ta agresja wzbudza wielkie emocje we wszystkich krajach muzułmańskich i wielu islamistów z różnych krajów (Algierczyków, Bośniaków, Filipińczyków, Saudyjczyków, Palestyńczyków, Egipcjan…) przyłącza się do mudżahedinów . Sowieci nigdy nie będą w stanie pokonać tych bojowników, którzy wykorzystują afgańskie górskie tereny do prowadzenia prawdziwej wojny partyzanckiej finansowanej i wspieranej militarnie przez Stany Zjednoczone, Pakistan, Arabię Saudyjską i różne stowarzyszenia muzułmańskie na całym świecie.

Rząd zobowiązuje się do zreformowania lub zniesienia pewnych tradycyjnych praktyk o charakterze feudalnym: zakazane są przymusowe małżeństwa i posag, podniesiony jest prawny minimalny wiek zawarcia małżeństwa, a dziewczęta obowiązkowo uczęszczają do szkoły. Kobiety uzyskują również prawo do nienoszenia zasłony, swobodnego poruszania się i prowadzenia pojazdów. Opracowywany jest projekt legalizacji rozwodu, ale ostatecznie nie jest wdrażany, aby nie zachęcać konserwatywnych powstań. Bardzo optymistyczni przywódcy komunistyczni mieli nadzieję wykorzenić analfabetyzm w ciągu pięciu lat. W 1988 roku kobiety stanowiły 40% lekarzy i 60% nauczycieli na Uniwersytecie w Kabulu .

30 listopada 1986 roku Mohammad Najibullah został prezydentem Afganistanu w miejsce Karmala . Wojska rządowe z roku na rok mają do czynienia z mniejszą pomocą ze strony ZSRR (z powodu pierestrojki ) oraz intensyfikacją walk wspieranych przez sąsiedni Pakistan, a także państwa zachodnie, w tym Stany Zjednoczone . Amerykańska pomoc dla rebeliantów, którzy otrzymali kilka miliardów dolarów subsydiów i uzbrojenia, zadecydowała o dostarczeniu rakiet Stinger, umożliwiających zestrzelenie śmigłowców i zniszczenie dotychczas dość skutecznej strategii antypartyzanckiej.

ZSRR jednostronnie zdecydował się opuścić kraj, w lutym 1989 roku, pozostawiając kontrolę nad krajem do Mohammad Najibullah . Reżim upada29 kwietnia 1992 r. po zdobyciu Kabulu i rezygnacji Mohammeda Nadjibullaha 16 kwietnia.

1992-1996: wojna domowa

ten 9 kwietnia 1992, Ahmed Chah Massoud , lider przyszłość Sojuszu Północnego, wpisana Kabul z kilku tysięcy mężczyzn i został ministrem obrony w maju. 28 czerwca Burhanuddin Rabbani , umiarkowany muzułmanin z Jamiat-e Islami , został mianowany tymczasowym prezydentem, a następnie w grudniu wybrany na szefa rządu. W latach 1992-1995 władzę przejął rząd powstały w wyniku afgańskiego ruchu oporu, ale panował wewnętrzny sprzeciw. Massoud rezygnuje z rządu, aby pozwolić na objęcie funkcji premiera Gulbuddin Hekmatiar , fundamentalista należący do grupy etnicznej Pasztunów, która jest większością w kraju. Ale w Kabulu trwają starcia między talibami, siłami rządowymi (Massoud) i mudżahedinami (Hekmatyar…).

Od 1994 roku Talibowie stopniowo podbijali różne prowincje kraju. W latach 1994-1996, wspierani przez armię pakistańską, podbili większość kraju (z wyjątkiem odwrotu tadżyckiego na północnym wschodzie) i ustanowili fundamentalistyczną dyktaturę. Członkowie Hezb-é-Islami (partii Hekmatyar) wchodzą do rządu prezydenta Rabbaniego, a Hekmatyar zostaje premierem. Latem 1996 roku Osama bin Laden , uciekając z Arabii Saudyjskiej i po dwuletnim pobycie w Sudanie , wrócił do Afganistanu. Nadaje deklarację dżihadu przeciwko Amerykanom.

27 września 1996 r. talibowie zajęli Kabul, sekretarz stanu USA Madeleine Albright oświadczyła następnie, że „był to pozytywny krok” i dlatego fundamentaliści przejęli władzę. Mułła Omar , charyzmatyczny przywódca ruchu i „Komendant Wiernych”, prowadzi kraj bez jakiejkolwiek podstawy politycznego czy konstytucyjnego. Mohammad Najibullah i jego brat zostają zamordowani. Według Ahmeda Rashida , mułła Abdul Razzaq stał na czele grupy, która przejęła Nadjibullah, kilka godzin przed wkroczeniem talibów do stolicy.

1996-2001: Talibowie

W 1997 roku talibowie - studenci teologii - wspierani przez obce grupy zbrojne, przejęli kontrolę nad krajem, z wyjątkiem regionu na północnym wschodzie, zdominowanego przez Tadżykistan, pod kontrolą mgławicy grup zbrojnych, które tworzą północną Sojusz, którego czołową postacią jest dowódca Massoud . Talibowie ustanawiają względny pokój po latach wojny, egzekwując surowe prawo islamskie w celu ustanowienia „Najczystszego Państwa Islamskiego na świecie”, opartego na rygorystycznym stosowaniu szariatu , ze szkoły Deobandi . Kobiety nie mają już prawa do edukacji, a doraźne egzekucje są powszechne. W 1998 r. zdobycie miasta Mazar-e-Charif doprowadziło do masakry przez talibów czterech do sześciu tysięcy Hazarów .

W 2001 roku , zniszczenie posągów Buddy sprzed Islamskiej Bamiyan ( VI th - IV th stulecia . BC ), oświadczył Światowego Dziedzictwa UNESCO przez UNESCO , przyciąga uwagę społeczności międzynarodowej. Następnie władze pakistańskie publicznie potępiają swoją ekstremistyczną politykę. Mimo to bliskie stosunki między fundamentalistycznymi grupami w Pakistanie a talibami utrzymują się, zwłaszcza w regionie przygranicznym.

ten 9 września 2001, Massoud zostaje zamordowany w zamachu samobójczym, zamaskowanym przez rzekomych dziennikarzy jako fałszywy wywiad. Po tym wydarzeniu dwa dni później miały miejsce ataki 11 września w Stanach Zjednoczonych, powodując zwrot w amerykańskiej polityce, która szybko zareaguje na ten atak.

2001-2014: interwencja NATO

Oskarżając przywódcę Al-Kaidy , Osama bin Laden , bycia odpowiedzialnym za ataki z 11 września , przy wsparciu władz talibskich, Stany Zjednoczone zaprezentował nową wojnę w Afganistanie . Z pomocą sił lądowych Sojuszu Północnego i wsparcia powietrznego sił NATO obalili reżim Talibów w ciągu kilku miesięcy. Hamid Karzaj zostaje następnie nowym prezydentem Afganistanu.

Sytuacja w połowie 2002 roku wydaje się stabilizować, choć na obszarach pozostających poza kontrolą nowego rządu utrzymuje się niepewność, podczas gdy obszary kontrolowane przez koalicję są celem ataków. Prezydent Hamid Karzaj pada zatem ofiarą zamachu,5 września 2002 r., podczas wycieczki do regionu Kandahar .

ten 11 sierpnia 2003 r., NATO przejmuje dowództwo nad Międzynarodowymi Siłami Bezpieczeństwa i Wsparcia (ISAF), do których przyczynia się 37 państw; pracuje nad rozszerzeniem władzy władzy centralnej i ułatwieniem odbudowy kraju. Na7 grudnia 2004 r., w Afganistanie stacjonowały międzynarodowe siły liczące prawie 10 000 ludzi, dodając do 20 000 wciąż obecnych żołnierzy amerykańskich. Ta koalicja, utworzona pod auspicjami ONZ , stara się tworzyć struktury promujące powrót do demokracji.

Ale działania rebeliantów utrzymują się: 26 maja 2004 r., pięciu członków organizacji pozarządowych ginie w zasadzce w północno-zachodnim Afganistanie. We wrześniu 2004 roku w pobliżu uczelni, którą kilka minut później odwiedził prezydent Hamamid Karzaj, spadła rakieta. ten29 sierpnia 2004 r.W Kabulu zamach bombowy w samochodzie zabił ponad siedem osób. Talibowie wzięli na cel amerykańską firmę ochroniarską Dyncorps , która zajmuje się ochroną afgańskiego prezydenta Hamida Karzaja.

Pomiędzy upadkiem talibów w 2001 r. a Loya Jirga w 2003 r. Afganistan został nazwany „ przejściowym Islamskim Państwem Afganistanu ” przez Stany Zjednoczone i Unię Europejską, która jest kierowana przez administrację tymczasową , a następnie przez administrację przejściową . Od czasu opracowania nowej konstytucji kraj nosi teraz oficjalną nazwę „Islamska Republika Afganistanu”.

W 2004 roku , dwa lata po interwencji międzynarodowej, Afganistan ponownie stał się czołowym światowym producentem maku , używanego do produkcji opium i heroiny .

Od 2005 roku sytuacja ponownie się pogorszyła. Talibowie, wspierani przez zagranicznych ochotników, zinfiltrowali niektóre regiony. W sierpniu 2006 roku NATO rozpoczęło ofensywę zwaną Operacją Medusa na zachód od Kandaharu, ale po utracie samolotu obserwacyjnego z czternastoma żołnierzami i kilku ofiarach śmiertelnych na ziemi, zwłaszcza w wyniku przyjaznego ognia, jego dowódca wezwał posiłki. W ciągu pierwszych dziesięciu miesięcy 2006 r. wojny partyzanckie i walki pochłonęły ponad 3000 osób w Afganistanie, podczas gdy produkcja opium wzrosła o 60% w ciągu roku. Wojna w Afganistanie jest szczególnie związana z konfliktem zbrojnym w północno-zachodnim Pakistanie . Niestabilność polityczna spowodowana przez talibów w Pakistanie , kluczowym kraju działań amerykańskich (podbój przez talibów dzielnicy Buner , sto kilometrów od stolicy Islamabadu ), stawia pod znakiem zapytania perspektywę zwycięstwa w krótkim okresie. Afganistan. Jednak od kwietnia do maja 2009 r. armia pakistańska nasiliła ofensywę przeciwko talibom, ale odmawia zaatakowania grup afgańskich talibów z siedzibą w Północnym Waziristanie .

Od 2015: stopniowe wycofywanie się z NATO

W 2015 r. utworzone przez NATO Międzynarodowe Siły Bezpieczeństwa i Wsparcia (ISAF) zostały zastąpione misją Resolute Support, której zadaniem było doradzanie i szkolenie armii oraz funkcjonujących instytucji. Po kosztownym zaangażowaniu (1000 miliardów dolarów, 2400 zabitych i 20 400 rannych wśród amerykańskich żołnierzy) Donald Trump ogłosił w grudniu 2018 roku swój jednostronny zamiar wycofania się z kraju. Talibowie, prawie składający się z Patchunów i wspierani ze swojej strony przez inny były blok z czasów zimnej wojny, korzystają z kolejnej rundy negocjacji pokojowych rozpoczętych w Doha w listopadzie 2018 r.: po kilku nieudanych konferencjach osiągnięto minimalne porozumienie w Doha w lutym 2020 r., którego celem było przede wszystkim zabezpieczenie wycofania wojsk amerykańskich, uniknięcie ataków na amerykańską ziemię i uzależnienie zawieszenia broni między talibami a rządzącym rządem od zakończenia kolejnych negocjacji.

W Doha rozpoczyna się nowa runda negocjacji 12 września 2020 r., w klimacie uporczywej wojny. Talibowie kontynuują ofensywę militarną w prowincji Helmand, Amerykanie, którzy jeszcze się nie wycofali, wznawiają na nich ataki z powietrza od 10 października.

Afganistan również stoi w obliczu suszy . Według ONZ w 2018 roku zmusiło to więcej osób do opuszczenia swoich domów niż szalejąca w kraju przemoc.

2021: całkowite wycofanie się ze Stanów Zjednoczonych i ofensywa talibów

Zgodnie z obietnicą prezydenta USA Joe Bidena , wojska amerykańskie kontynuują ostateczne wycofywanie się z kraju w 2021 r. W poniedziałek 12 lipca ze stanowiska odchodzi generał Austin Scott Miller, szef sił USA i NATO w Afganistanie.

Całkowite wycofanie się Stanów Zjednoczonych musi nastąpić 11 września 2021 r., w rocznicę ataków z 11 września 2001 r., które wywołały amerykańską interwencję w tym kraju, kładąc kres dwudziestoletniej wojnie z talibami.

Talibowie podpisali umowy o nieagresji z krajami sąsiednimi (Chiny, Iran, Pakistan, Tadżykistan i Uzbekistan). Ci ostatni odmawiają teraz służenia jako tylne bazy wojskowe dla Stanów Zjednoczonych, Rosja ma w zamian bazy i wysłała 20 000 rezerwistów na granicę w Tadżykistanie.

W lipcu 2021 r. różne kraje ewakuują swoich obywateli, talibowie przejmują kontrolę nad 85% kraju i ważnymi posterunkami granicznymi. Szybko podbijają kraj, odzyskując grunty na wsi i okrążając duże miasta, w tym Kabul, z zamiarem przywrócenia fundamentalistycznego reżimu islamistycznego.

Polityka

Afganistanem rządzi prezydent Ashraf Ghani . Zastępuje Hamida Karzaja , który sprawował urząd w latach 2001-2014 po wyborach kwestionowanych przez pokonanego kandydata, Abdullaha Abdullaha .

W 2002 roku do kraju powrócił były monarcha Mohammed Zaher Chah ; choć bardzo popularny, na jego prośbę nie został ponownie zainwestowany we władzę królewską, a jego wpływy ograniczały się jedynie do władzy ceremonialnej, aż do śmierci w 2007 roku .

Z umów Bonn The Afghan Konstytucja Komisja została powołana, aby skonsultować się z ludzi i sformułowania konstytucji. Zaplanowane na występ1 st wrzesień 2003komisja poprosiła o czas na przeprowadzenie dalszych konsultacji. Posiedzenie konstytucyjnej Loya Jirga (Wielka Rada) odbyło się w grudniu 2003 r., kiedy uchwalono nową konstytucję, ustanawiającą prezydencką formę rządu z dwuizbową władzą ustawodawczą .

Obecne są oddziały i agencje wywiadowcze Stanów Zjednoczonych i wielu innych krajów, jedne do utrzymania pokoju, inne do wypędzenia talibów i Al-Kaidy . Siły pokojowe ONZ , Międzynarodowe Siły Bezpieczeństwa i Wsparcia (ISAF) działają w Kabulu odgrudzień 2001. NATO przejęły kontrolę nad tym życie z dniem 11 sierpnia 2003 roku wiele z resztkami kraj pod kontrolą watażków.

W Eurokorpus jest pod kierownictwem NATO, który został wiodących ISAF w Kabulu od9 sierpnia 2004 r.. Straty wśród tych żołnierzy są najczęściej spowodowane błędną identyfikacją, bombami samochodowymi lub wypadkami drogowymi, które pogarsza brak pasów bezpieczeństwa.

Wybory krajowe odbyły się dnia 9 października 2004 r.. Na listach wyborczych zarejestrowano ponad 10 milionów Afgańczyków. Ponad 17 kandydatów sprzeciwiających się Hamidowi Karzajowi zbojkotowało wybory, podejrzewając oszustwo; niezależna komisja wykryła oszustwo, ale ustaliła, że nie wpłynęło to na wynik głosowania. Hamid Karzaj zdobył 55,4% głosów. Został objął prezydenturę 7 grudnia . Były to pierwsze krajowe wybory w tym kraju od 1969 r., kiedy to ostatnio odbyły się wybory parlamentarne.

Polityka wewnętrzna gabinetu Karzaja opiera się na planie odbudowy opracowanym wspólnie przez ARTF i kilka kluczowych resortów: Handlu i Przemysłu, Gospodarki i Finansów, Kopalń i Zasobów Naturalnych. Plan zakłada prywatyzację przedsiębiorstw publicznych oraz stworzenie warunków prawnych i fiskalnych do przyciągania inwestycji zagranicznych. Wydaje się, że ta strategia się opłaca. W 2007 roku chińska firma China Metallurgical Group Corporation wygrała przetarg Ministerstwa Górnictwa i Zasobów Naturalnych na eksploatację kopalni miedzi Ainak z początkową inwestycją 3 miliardów dolarów. Afganistan otrzyma w zamian prawie 400 mln euro tantiem rocznie przez 30 lat obowiązywania koncesji. Kontrakt przewiduje również budowę elektrowni o mocy 400 MW , miasteczka górniczego, szpitala i kilku szkół. Chiny obiecały też budowę linii kolejowej łączącej port Hairatan na rzece Amu-Daria na północy z granicą pakistańską w Turkham o łącznej wartości 10 mld USD. Ta kolej jest uważana za strategiczną dla rozwoju kraju.

Była parlamentarzystka i wybitna działaczka na rzecz praw człowieka Fawzia Koofi była częścią 21-osobowego afgańskiego zespołu negocjacyjnego, którego zadaniem było prowadzenie rozmów z talibami w ramach procesu pokojowego w Afganistanie. ten14 sierpnia 2020 r., ona i jej siostra Maryam Koofi zostały zaatakowane przez uzbrojonych mężczyzn. Talibska krytyka wokalna Fawzia Koofi została lekko ranna, gdy została postrzelona w ramię.

Prowincje

Afganistan jest podzielony na 34 prowincje, czyli velayat :

Gospodarka

Rolnictwo

Afganistan to przede wszystkim kraj rolniczy. 85% Afgańczyków to chłopi. Przed sowiecką interwencją w 1979 roku, której głośno domagał się ówczesny afgański reżim komunistyczny, Afganistan był znany z produkcji owoców. Korzystając ze sprzyjającego klimatu i słonecznego na południu i wilgotnego na północy, Afganistan produkuje szeroką gamę owoców, od winogron po arbuzy, w tym wiśnie, morele i melony. Brytyjski odkrywca Alexander Burnes tak opisał afgańskie owoce: „Kabul słynie szczególnie z owoców, które masowo są eksportowane do Indii. Jego winnice są tak obfite, że zboże przez trzy miesiące w roku jest przeznaczone dla bydła. Istnieje dziesięć różnych rodzajów. Wino Kabul ma zapach podobny do Madery; i nie ma wątpliwości, że przy odrobinie staranności można by w tym kraju wytwarzać lepszą jakość. Mieszkańcy Kabulu wielokrotnie używają winogron, znacznie więcej niż w innych krajach. Używają soku do pieczenia mięsa; a podczas posiłków używają proszków owocowych jako przypraw. Suszą też dużo winogron, robią dużo syropu. Peszawar słynie z gruszek, Ghazni ze śliwek, które są sprzedawane w Indiach jako „śliwki buchary”, Kandahar z fig, a Kabul z jeżyn. " Afgańskiej owoce są jeszcze tak popularne z sąsiednich krajów, które pochłaniają prawie cała produkcja.

Znaczna część ziemi jest wykorzystywana do produkcji maku, ze szkodą dla upraw zbóż, owoców i warzyw. Uprawa bawełny również ucierpiała z powodu lat wojny (przed wojną produkowano rocznie 170 000 ton bawełny nasiennej) oraz upowszechnienia uprawy maku. Skutkuje to niedoborem żywności na rynku krajowym, a paradoks polega na tym, że Afganistan staje się w ten sposób importerem owoców, zbóż i warzyw na potrzeby krajowe. Ponadto produkty te są drogie, a Afgańczycy cierpią z powodu wzrostu cen tych towarów. Produkcja maku pozostaje główną gratką finansową kraju. Według corocznych szacunków ONZ powierzchnia przeznaczona pod jego uprawę wzrosła o 63% w porównaniu z 2016 r., osiągając rekordowy poziom 328 000 ha uprawianych w 2017 r. Rozwój ten jest szczególnie widoczny w Helmand , przygranicznym regionie Pakistanu, gdzie plony wzrosły o 79% o powierzchni 63 700 ha. Produkując prawie połowę samego maku, region ten przeznacza obecnie jedną trzecią ziemi uprawnej na uprawę opium . Nawet w regionach północnych, gdzie przed 2012 r. maki prawie nie istniały, ekspansja jest szybka: w 2014 r. uprawa maku wyniosła 574 ha; w 2017 r. 43 tys. ha. Kraj odpowiada zatem za prawie 90% światowej produkcji opium.

Afganistan był także producentem wina przez długi czas, aż do dojścia do władzy islamistów. Choć bardziej otwarty, obecny rząd niechętnie udziela pozwolenia na produkcję alkoholu w Afganistanie. Przed 1992 rokiem Afganistan produkował również mocne alkohole, takie jak wódka .

Jeśli chodzi o zboża, sam region Badachszan uważany jest za spichlerz kraju. Kraj jest w dużej mierze samowystarczalny, jeśli ziemia jest właściwie wykorzystywana pod uprawy roślin spożywczych.

Woda

Kraj ten zawiera w swoim centrum pasmo górskie, które kulminuje na ponad 7000 metrów npm nazwie hinduskiej Kouch Z podnóża rodzaje Himalajów . To pasmo górskie zawiera tysiące miliardów metrów sześciennych wody zamrożonej w wieczny śnieg. W masywie ma swoje źródło ponad pół tuzina rzek. Problemy z suszą wynikają głównie z braku wydajnego systemu nawadniania.

Rzeki tworzą bogaty potencjał hydroelektryczny, który jest bardzo mało eksploatowany. Zbudowano jednak kilka zapór hydroelektrycznych (Surobi i Surobi II, Darunta , Mahipar…).

Zasoby naturalne

W średniowieczu już niektórzy geografowie jak arabskiego Ibn Hauqal ( X th wieku) wykazują nadzwyczajne bogactwo kraju, w tych słowach: „Jesteśmy daje Badakhshan piękne granaty, piękne rubiny kamień wart ich pięknem i zaskakujący blask ich różowy , granatu, purpuryny, a nawet odcienia czerwonego wina. Tam też wydobywa się lapis-lazuli, dzięki licznym złożom okolicznych gór. "

Ponadto kraj ten ma inne niezliczone bogactwa wszelkiego rodzaju i ogromny potencjał eksploatacji na skalę przemysłową. Odkopane przez sowieckich geologów, amerykańscy eksperci szacują je na 1000 miliardów dolarów. Podpisanie protokołu ustaleń,21 listopada 2007, między Ministerstwem Kopalń a dwoma chińskimi firmami China Metallurgical Group i Jiangxi Copper Co na kopalniach miedzi Aynak , świadczy o tym potencjale.

Metale

W szczególności możemy wymienić: ołów, cynk, aluminium, molibden, wolfram, chrom, bar, lit , ale także wysoko cenione metale, takie jak cyna i tantal , nie zapominając o tych podstawowych, którymi są żelazo i miedź. Dla tych ostatnich Afganistan właśnie ogłosił podpisanie rezygnacji z eksploatacji kopalni miedzi Aynak , najważniejszej wówczas cywilnej inwestycji zagranicznej. Warunki kontraktu przewidują inwestycje chińskie (zwycięzcami przetargu są China Metallurgical Group i Jiangxi Copper Co ) w wysokości 3,5 mld USD , budowę linii kolejowej łączącej północną granicę Afganistanu z Pakistanem, budowę elektrowni o mocy 400 megawatów oraz naliczone tantiemy na 40% zrealizowanej sprzedaży miedzi. Ponadto Afganistan zapewnił sobie budowę zakładu przeróbki rudy na wlewki miedzi, co pozwoli krajowi opanować tę technologię.

Żelazo może być również ważnym źródłem wymiany zagranicznej kraju. Rzeczywiście, według Alberta-Félixa de Lapparent , zawartość żelaza w osadach odkrytych na południu Bâmiyân (centralny Afganistan), w regionie Hadjigak , jest rzędu 60% . Wydobycie rud żelaza nie jest w tej chwili na porządku dziennym, ale stanowi ogromny potencjał dla kraju.

Ponadto złoża złota odkryto również w dość odległych od siebie regionach. W Badakhshan w latach 60. odkryto ważną kopalnię złota, która nie była jeszcze eksploatowana. Niedawno w 2003 r. w pobliżu Heratu w zachodnim Afganistanie odkryto kolejną kopalnię złota. Operacja już się rozpoczęła, a zapewnia ją brytyjska firma.

Te złoża metali żelaznych i nieżelaznych stanowią duży potencjał rozwojowy i rozwojowy zarówno dla kraju, jak i dla firm planujących w nie inwestycje.

W 2010 roku zespół amerykańskich geologów potwierdził ogromne rezerwy metali w tym kraju: według tej oceny złoża te, rozmieszczone w całym kraju, wystarczyłyby, aby Afganistan stał się jednym z czołowych światowych eksporterów minerałów. Podkreślają w szczególności zasoby litu, żelaza i miedzi.

Kamienie ozdobne

Od czasów starożytnych Afganistan był głównym źródłem lapis lazuli dla całej planety. Ten ozdobny kamień inkrustowany kwarcem służył do wyrobu biżuterii, którą znaleziono w grobowcach szlachty zarówno w Indiach , jak iw Chinach, a nawet w starożytnym Egipcie . Ponadto lapis lazuli służył jako niebieski pigment do malarstwa renesansowego w Europie. Jako przykład przytoczmy jasny błękit, którym namalowano niebo na kopule Kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie lub błękit pałaców Nasrydów w Granadzie w muzułmańskiej Hiszpanii , ten niebieski pigment pochodzi z lapis lazuli, który przybył na grzbietach afgańskich wielbłądów.

Kamienie szlachetne

Jeśli chodzi o kamienie szlachetne, oprócz diamentów Afganistan zawiera prawie wszystkie inne kamienie szlachetne, wśród których możemy wymienić szmaragd , rubin , szafir . Kraj nadał nawet nazwę kamieniowi: afganit . Handel szmaragdami i lapis lazuli pozwolił komandorowi Massoudowi zapłacić za kosztowną wojnę, którą prowadził z talibami.

Paliwa kopalne

W kraju znajdują się duże złoża gazu ziemnego , którego eksploatację rozpoczęto ponad 60 lat temu . W latach 80. rezerwy szacowane były przez Bank Światowy na 140 mld m 3 . Wstępne badania na początku XXI -go wieku pokazują, że oceny te zostały niedoszacowane przez co najmniej 18 razy, rzeczywiste rezerwy byłoby zatem bliżej do 2520 mld m 3 . Inni eksperci uważają, że są one jeszcze większe, ponieważ szacunki dotyczyły tylko północy i zachodu, ale niektóre kieszenie odkryto na południu i wschodzie.

Rezerwy ropy byłyby 90 razy większe niż myśleli Sowieci w latach 80. Dziś firmy naftowe, takie jak Unocal , Texaco , BP i Total , przeniosły się do Kabulu, aby wygrywać przetargi rządowe.

Węgiel

Węgiel jest używany na początku XXI -go wieku w nieco prymitywny przez mieszkańców mieszkających w pobliżu złóż. Jego zastosowanie jest nadal domowe, głównie do ogrzewania. Szacuje się jednak, że wydobycie węgla w Afganistanie może uczynić kraj samowystarczalnym energetycznie. Pozostaje jednak przeszkoda ekologiczna: w czasach, gdy wszyscy szukają sposobu na ograniczenie emisji CO 2 do atmosfery, wybór węgla jako energii może być błędem strategicznym w długofalowym rozwoju kraju „Afganistan.

Produkcja dywanów

Afganistan jest jednym z największych na świecie producentów dywanów .

Ten sektor działalności zatrudnia ponad milion osób, czyli 3% populacji . Miliony więcej zatrudnionych jest w branżach pokrewnych, takich jak produkcja wełny , cięcie, pranie i projektowanie stylistyczne.

W 2005 roku dywan Afganistanu eksport osiągnął US $ 140 mln , co czyni go oficjalnie najważniejszym produktem eksportowym kraju.

Według badania zleconego przez amerykańską Agencję Rozwoju Międzynarodowego , znaczenie tego sektora podwoiłoby się, gdyby kraj mógł sprowadzić firmy, które przeniosły się do Pakistanu.

Tylko niewielka część bardzo misternie zaprojektowanych i pięknie kolorowych dywanów jest sprzedawana za granicę jako produkty afgańskie, ponieważ ponad 90% z nich jest wysyłanych do Pakistanu w celu cięcia, prania i wykańczania. Są one następnie eksportowane z etykietą wskazującą, że zostały wyprodukowane w Pakistanie.

Narko-gospodarka

Od czasu wycofania wojsk radzieckich produkcja opium była ważnym źródłem dochodów Afgańczyków. Tak więc w swojej książce Afganistan – Opium de guerre, opium de paix , dziennikarz i socjolog Alain Labrousse szacuje, że jedna trzecia gospodarki kraju opiera się na handlu opium lub jego pochodnymi. Afganistan jest największym na świecie dostawcą opium.

Nawet w epoce talibów jej produkcja była kontynuowana, z mniejszym lub większym zaniedbaniem ze strony władz talibskich. Mułła Omar nawet powiedział dziennikarzom niemieckich : „W dłuższej perspektywie, naszym celem jest, aby całkowicie wyczyścić Afganistan z lekiem . Nie można jednak oczekiwać, że ci, których istnienie zależy wyłącznie od zbiorów, przestawią się z dnia na dzień na inne uprawy. Dodał jednak, że „jeśli niemuzułmanie chcą kupować narkotyki i odurzać się, to nie my ich chronimy”. Latem 2000 roku Talibowie postanowili jednak całkowicie zaprzestać produkcji opium, zmniejszając ją o ponad 95%. Niewielka ilość opium wciąż produkowana w Afganistanie była produkowana głównie na terytoriach kontrolowanych przez Sojusz Północny, w tym w prowincji Badachszan, która jako jedyna wyprodukowała 83% afgańskiego maku od lata 2000 do końca 2001 roku (szacunki wyprodukowano 185 ton opium). , w tym 151 w Badachszanie).

Od zakończenia wojny afgańskiej w 2001 r. i ustanowienia nowego rządu uprawa maku , która była już powszechna w epoce talibów, osiągnęła obecnie rekordowy poziom szacowany na 2006 r. na 6100 ton, co znacznie przekracza globalny popyt i ostro konkuruje z inne produkty narkomanii . Możliwa jest produkcja nawadniania warzyw lub kwiatów, ale jest bardzo podatna na sabotaż.

Według rocznego raportu Biura Narodów Zjednoczonych ds. Narkotyków i Przestępczości (UNODC), opublikowanego 27 sierpnia 2007 r., produkcja opium w Afganistanie wzrosła o 34% w latach 2006-2007. Łączne zbiory wyniosą 8200 ton. za rok 2007, w porównaniu do 6100 ton w roku 2006. w sumie, ziemia w Afganistanie wykorzystywane do uprawy maku wzrosła z 165.000 ha w roku 2006 do 193.000 w roku 2007. Według śledczych UNODC, uprawa maku rozwija się głównie tam, gdzie obecność talibów jest bardzo ważne, na południu, tj. 80% w kilku prowincjach wzdłuż granicy z Pakistanem.

Kolejny punkt odniesienia z UNODC, według raportów Opium Survey 2001 i Afganistan Opium Survey 2007 , powierzchnia uprawy maku wzrosła z 7606 ha w 2001 roku (z czego ponad 80%, 6 342 ha , w prowincji Badachszan, która na czas był kontrolowany głównie przez Sojusz Północny), do 197 000 ha w 2007 r. (w tym 70% w 5 południowo-zachodnich prowincjach graniczących z Pakistanem , głównie Helmand ), następnie 224 000 ha w 2014 r. Stanowi to ponad 29-krotny wzrost obszar uprawny między ostatnim rokiem reżimu talibów a sytuacją z 2014 roku.

Telekomunikacja

W 2011 roku firma Roshan była jedną z największych w kraju. Kierując się inwestycjami księcia Karima Agi Chana IV , może pochwalić się tym, że jest czołowym prywatnym pracodawcą w kraju.

Istnieją trzej inni operatorzy komórkowi, Afghan Wireless , MTN Group i Etisalat . Od 2006 roku telefonią stacjonarną zarządza Afghan Telecom .

Demografia

Afganistan nigdy nie przeprowadził systematycznego spisu ludności, dokładne dane dotyczące wielkości i składu różnych grup etnicznych nie są dostępne. Poniższe dane są niewiarygodne.

W Pasztunów stanowią największą grupę szacuje się na ponad 42% populacji. Druga co do wielkości grupa językowa posługuje się językiem dari składającym się z Hazarów (9%), którzy zamieszkują centrum i Tadżyków (27%) (lub Fars). W Uzbekowie stanowią 9% populacji i arabskie 8%. Istotna jest również obecność plemion takich jak Aimak (4%), Turkmeni (3%), Baloch (<2%), Paszajowie czy Nouristańczycy , Kirgizi . Powszechna jest dwujęzyczność. Niewielka liczba nie-rodzimych mniejszości etnicznych pochodzenia indyjskiego, głównie Sikhów i Hindusów , mówi po pendżabsku .

Afgańczycy to głównie muzułmanie, z około 80-89% sunnitami i 10-19% szyitami . Reszta to Hindusi, Sikhowie, Żydzi lub Chrześcijanie. Hindusi i Sikhowie stanowią obecnie 0,3%, ale 1% w latach 70., ponieważ wielu uciekło podczas wojny domowej w latach 90. do sąsiednich krajów, Europy lub Ameryki. Po upadku talibów Sikhowie powrócili do afgańskiej prowincji Ghazni .

Afganistan ma najwyższy wskaźnik dzietności w Azji : średnio ponad pięcioro dzieci na kobietę.

Kultura

Wiele zabytków historycznych zostało uszkodzonych w ostatnich wojnach, a inne zostały zniszczone, jak dwa słynne posągi Buddy w prowincji Bamiyan w 2001 roku przez talibów . W 2017 roku buddyjski teren Mes Aynak został zagrożony zniszczeniem przez przemysł wydobywczy.

Przed 1980 rokiem wśród elit i uprzywilejowanych klas Afganistanu istniała tradycja frankofońska, a król Zaher Chah był frankofończykiem wraz z około 10 000 Afgańczyków. Angielski był prawdopodobnie bardziej używany i znacznie ważniejszy. La Poste d'Afganistan wydawała znaczki z napisami w języku francuskim do 1996 roku. Wraz z wojną domową i nadejściem talibów, niewielu Afgańczyków mówiących w językach obcych mówiło po persku, arabsku i angielsku. Duża liczba Afgańczyków bliskich reżimowi komunistycznemu w latach 1978-1992 mówiła po rosyjsku. Dwa francuskie licea zostały zamknięte w 1979 roku; są ponownie otwarte od 2003 roku, podobnie jak inne placówki edukacyjne, amerykańskie, brytyjskie itp.

Religia

Afgańczycy to w 99% muzułmanie. Jest około 80% sunnitów .

Istnieje również około 20 000 Hindusów , rozsianych po całym kraju, od 5000 do 10 000 Zoroastrian, a także bardzo niewielka liczba Sikhów , Chrześcijan i Buddystów, którzy byli prześladowani przez Talibów. Są też Jazydzi , często myleni z Zoroastrianami , którego zwolennicy są nieliczni i skoncentrowani w kierunku granicy z Iranem. Bahaici, podobnie jak w Iranie, spotykają się z ostrą dyskryminacją, a nawet prześladowaniami i nie są uznawani za mniejszościową grupę religijną. Przed 1992 rokiem było od 2000 do 3000 chrześcijan, które były ciężko prześladowane. Po 1992 r. wielu z nich trafiło na emigrację.

W latach 1996-2002, pod rządami talibów, hindusi i sikhowie, podobnie jak inne religie, byli prześladowani. W 1975 roku w Afganistanie było około 50 000 Hindusów i Sikhów. Co najmniej 80% niemuzułmanów uciekło przed 2002 rokiem. Od 2003 roku Hindusi i Sikhowie powrócili: głównie handlarze, a Afganistan utrzymuje stosunki dyplomatyczne z Indiami. Nie ma statystyk dla mocno prześladowanych chrześcijan.

W dzisiejszych czasach w Afganistanie twierdzenie, że wyznaje inną religię niż islam sunnicki lub szyicki, jest delikatnym tematem: wielu członków mniejszościowych grup religijnych ukrywa swoją wiarę i twierdzi, że jest muzułmanami, aby żyć w prosty sposób i w ten sposób uniknąć represji. zwłaszcza talibowie lub inni fanatycy religijni. Dotyczy to zwłaszcza bahaitów, zoroastrian, sikhów, hinduistów i rzadkich chrześcijan.

Buddyści mają od 3000 do 5000 członków (2018 r.) i żyją głównie w bardzo górzystych regionach prowincji Badakhchan, Badghis i Baghlan. Historycznie rzecz biorąc, buddyści byli w większości przed VII XX wieku, a pojawienie się islamu w tym kraju. Gigantyczni Buddowie wyrzeźbieni w skale w Bamiyan świadczyli o tym czasie. W słabo zaludnionym Korytarzu Wachańskim są też bardzo odosobnieni buddyści .

Zdrowie

Dostęp do wody pitnej nie jest zapewniony w całym kraju, ani dla systemu medycznego, podczas gdy wiele chorób przenoszonych przez wektory, które są endemiczne lub niedawno wprowadzone (w szczególności przenoszone przez komary, kleszcze, muchy, wszy itp.) dotykają kraj , w całości lub w części: gorączka krwotoczna krymsko- kongowa , malaria , gorączka piaskowa , denga , żółta febra , japońskie zapalenie mózgu , śpiączka , leiszmanioza skórna , dżuma , gorączka , dolina ryftowa , chikungunya , schistosomatoza , aerozol kurzu lub choroby spowodowane kontaktem z grunt, gorączka Lassa , filariozę , gorączka wykopu , Mediterranean gorączkę plamistą , skórną leiszmaniozę ( choroby odzwierzęce ), skórną leiszmaniozę ( antropopresji ), leiszmaniozy trzewnej , gorączkę Q , gorączkę plamistą Gór Rocky , żółtej gorączki , wirus Zachodniego Nilu , gorączka Sindbis , cętkowany gorączka gór Skalistych Syberii, tyfus w Tetranychidae ( tyfusu zarośla ), tyfus wszy, tyfus mysi , globalna gorączka nawracająca , leptospiroza (z powodu Leptospira icterohaemorrhagiae, L. weekis, L. tarassovi, L. grippotyphosa, L. pomona, L. javanica, L. canicola, L. ballum, L. bataviae ). Kraj ma również wpływ na odrę , błonicę , zapaleniu opon mózgowych , grypy , gruźlicy , ostre infekcje układu oddechowego, meningokokowe zapalenie opon mózgowych , polio , wąglik , wścieklizny , odry , enterotoksynę Escherichia coli , Campylobacter , Shigelle , Salmonella , Cryptosporidium spp. , Giardia intestinalis , Entamoeba histolytica , ameboza , wirusowe zapalenie wątroby typu A , wirusowe zapalenie wątroby typu E , dur brzuszny i paratyfus

Edukacja

Wiosną 2003 roku oszacowano, że 30% z 7000 szkół w Afganistanie zostało poważnie uszkodzonych podczas dwóch dekad sowieckiej okupacji i wojny domowej. Tylko połowa szkół stwierdziła, że posiada bezpieczną wodę pitną, podczas gdy niecałe 40% uznało, że mają odpowiednie warunki sanitarne. Edukacja chłopców nie była priorytetem w czasach reżimu talibów , podczas gdy dziewczęta były całkowicie zakazane.

Badanie przeprowadzone w 2002 r. przez grupę pomocy Save the Children wskazuje, że afgańskie dzieci dostosowują się w obliczu ubóstwa i przemocy w swoim otoczeniu. Badanie daje uznanie silnym instytucjom rodzinnym i społecznym.

Uznaje się, że w roku szkolnym, który rozpoczął się w marcu 2003 r., ponad cztery miliony afgańskich dzieci, prawdopodobnie maksymalna liczba, uczęszczało do szkoły. Edukacja jest obecnie dostępna dla chłopców i dziewcząt.

Poziom alfabetyzacji ludności szacuje się na 43,1% dla mężczyzn i 12,6% dla kobiet. W Afganistanie wiele dziewcząt nie otrzymuje żadnej edukacji, a te, które chodzą do szkoły, zwykle nie zostają dłużej niż cztery lata.

Święta i święta

Przestarzały	Francuskie imię	Nazwa lokalna	Uwagi
21 marca	Nowy Rok	Naw-Rouz نوروز (w języku perskim)
19 sierpnia	Święto narodowe (niepodległość)

Prawa kobiet

Języki

W Afganistanie znajduje się 40 języków, w tym dwa oficjalne języki narodowe, dari i paszto .

Afgański perski jest pierwszym językiem kraju, zwanym dari przez prezydentów Pasztunów, aby wymazać wspaniałe historie związane z narodami tadżyckimi w Afganistanie; tym językiem posługuje się duża część ludności, w tym Pasztunowie.

Angielski jest na ogół używany przez dużą część elity, ale dla ogółu społeczeństwa, ogólnie ubogiego, jego nauczanie jest bardzo ograniczone ze względu na braki w systemie edukacji. W okresie reżimu komunistycznego, w latach 1978-1992, uczono rosyjskiego. Obecnie jest najczęściej używany i rozumiany w regionach północnych iw Kabulu, ale jest znacznie mniej obecny na południu kraju. Arabski, hindi, chiński (mandaryński), niemiecki i francuski to języki nauczane na uniwersytecie.

Chociaż arabski jest językiem używanym w kategoriach religijnych, niewielu Afgańczyków mówi nim płynnie. Jest to jednak bardzo ważny język dla handlu lub pracy na Bliskim Wschodzie, zwłaszcza w bogatych krajach produkujących ropę.

Statystyka

Populacja: 34 940 837 mieszkańców (w 2018 r .). 0-14 lat : 40,92%; 15-24 lata: 21,85%; 25–54 lata: 30,68%; 54-64 lata: 3,95%; powyżej 65 lat: 2,4%

Powierzchnia: 652 230 km 2
Gęstość: 38 mieszkańców/km 2
Granice lądowe: 5529 km ( Pakistan 2430 km ; Tadżykistan 1206 km ; Iran 936 km ; Turkmenistan 744 km ; Uzbekistan 137 km ; Chiny 76 km )
Linia brzegowa: 0 km
Human Development Index ( HDI ): 0,498 (168 th z 189)
Ekstremalne wysokości: od +258 m do +7 485 m
Średnia długość życia mężczyzn: 50,6 lat (w 2018 r. )
Średnia długość życia kobiet: 53,6 lat (w 2018 r. )
Tempo wzrostu pop. : + 2,37% (w 2018 r. )
Wskaźnik urodzeń: 37,5 urodzeń / 1000 mieszkańców (w 2018 r. )

Śmiertelność: 13,2 zgonów / 1000 mieszkańców (w 2018 r. )
Śmiertelność niemowląt: 108,5 zgonów / 1000 urodzeń (w 2018 r. )
Współczynnik dzietności: 5,02 dzieci/kobieta (w 2018 r. )
Wskaźnik migracji: -0,9 migrantów / 1000 mieszkańców (w 2018 r. )
Utworzenie państwa: październik 1747
Uznanie międzynarodowe: 1880
Linie telefoniczne: 13.500 (w 2011r. )
Telefony komórkowe: 17 558 000 (w 2011 r. )
Zestawy radiowe: 167 000 (w 1999 r. )
Telewizory: 100 000 (w 1999 r. )
Internauci: 1 000 000 (w 2009 r. )
Liczba dostawców dostępu: 46 (w 2010 r. )
Drogi: 42 150 km (w tym 12 350 km utwardzonych) (w 2006 r. )
Kolej: 24,6 km
Drogi wodne: 1200 km (w 2008 r. )
Liczba lotnisk: 53 (w tym 19 z utwardzonymi pasami startowymi) (w 2010 r. )

Znani afgańczycy

Są to osoby urodzone na terytorium współczesnego Afganistanu, osoby posiadające narodowość afgańską lub osoby, które nadal posiadają narodowość afgańską.

Myśliciele, uczeni i pisarze

Abû Hanîfa : prawnik, imam i uczony muzułmański, ten specjalista od islamu, wywodzi się z muzułmańskiej szkoły prawniczej zwanej Hanafite . Powszechnie uważa się, że ojciec Abu Hanify, Thabit bin Zuta, był kupcem z Kabulu, który osiadł w Koufa w Iraku na krótko przed narodzinami Abu Hanify, którego muzułmanie z Hanafi znają również jako szanujący Al-Imam al 'Azam (wielki Imam);
Al-Farabi : Urodzony w Faryab , ten muzułmański filozof był emerytowanym komentatorem mędrców starożytnej Grecji, pogłębił także nauki i wszystkie sztuki swoich czasów i był nazywany „drugim nauczycielem inteligencji”. Pierwszym nauczycielem był grecki Arystoteles ;
Djalal ad-Din Rumi urodzony w Balkh (dzisiejszy Afganistan) w Khorasan (duży obszar od perskiej kultury), w dniu 30 września 1207 roku i zmarł w Konya (w dzisiejszej Turcji ) w dniu 17 grudnia 1273, jest mistyczny poeta który głęboko wpłynął na sufizm. Na Wschodzie uważany jest za wielkiego mistrza duchowego i określany jako „ Mawlânâ ”.
Khushal Khan Khaṭak (1613-25 lutego 1689; paszto : خوشال خان خټک ), znany również jako Khushal Baba ( paszto : خوشال بابا ), był afgańskim poetą, wodzem i sojusznikiem Mogołów z plemienia Khattak przeciwko bojownikom o wolność Pasztunów (zwłaszcza plemię Yousafzai). Khushal Khan służył Mughalom, chroniąc ich przed pasztuńskimi bojownikami o wolność przez większość swojego życia. Po wydaleniu ze stanowiska przywódcy plemiennego, zastąpionego przez syna przez cesarza Mogołów, Khushal Khan zwrócił się przeciwko Mogołów. Następnie Khushal głosił unię wszystkich Pasztunów i zachęcał do buntu przeciwko Imperium Mogołów , promując nacjonalizm pasztuński Pasztunwali w ostatnich latach swojego życia poprzez poezję. Khushal napisał wiele prac w języku paszto, ale także kilka w języku perskim (dari). Khushal jest uważany za „ojca literatury pasztońskiej” i narodowego poetę Afganistanu;
Abdur Rahmān Mohmand (1632-1706) ( paszto : عبدالرحمان بابا ) lub Rahmān Bābā ( paszto : رحمان بابا ) był słynnym pasztuńskim poetą i derwiszem sufickim poetą Peszawaru w Imperium Mogołów ( KPK ). On, wraz ze swoim współczesnym Khushal Khan Khattak, uważany jest za jednego z najpopularniejszych poetów wśród Pasztunów . Jego poezja wyraża pokojową mistyczną stronę lokalnej kultury, która jest coraz bardziej zagrożona przez mniej tolerancyjne interpretacje islamu.
Jamal-al-Din Afghani : pisarz i myśliciel, mieszkał w Egipcie, Turcji i Francji, gdzie udało mu się wymienić kilka listów z Ernestem Renanem . Irańczycy odrzucają pogląd, że jest Afgańczykiem, ale pozostają poważne wątpliwości co do jego irańskiego pochodzenia;
Khan Abdul Ghaffar Khan (paszto / urdu: خان عبد الغفار خان) lub zwany także przez Afgańczyków (Bacha Khana) (ur Hashtnagar w Utmanzai w Peszawarze , Indii Brytyjskich około 1890 - zginęli w Peszawarze ( Pakistan ) w areszcie domowym w dniu 20 stycznia 1988) był pasztuńskim przywódcą politycznym i duchowym pochodzenia afgańskiego, znanym z pokojowego sprzeciwu wobec rządów brytyjskich pod koniec panowania imperium na subkontynencie, obok Mahatmy Gandhiego z jego ruchem Khudai Khidmatgar inspirowanym indyjskim ruchem niepodległościowym . Jest jednym z głównych przedstawicieli islamskiego niestosowania przemocy. Chciał zjednoczyć wszystkich Pasztunów ; jest pochowany w Dżalalabadzie w Afganistanie;
Mahmoud Tarzi (1863-1933), nacjonalistyczny myśliciel, pisarz i poeta, założyciel pierwszego afgańskiego pisma „ Seraj-ul-Akhbar ” w 1911, a następnie minister spraw zagranicznych i minister Afganistanu w Paryżu.
Atiq Rahimi : francusko-afgański filmowiec , powieściopisarz i fotograf , zdobywca nagrody Goncourt w 2008 roku ;
Khaled Hosseini : amerykański lekarz i powieściopisarz pochodzenia afgańskiego, autor uznanego The Kite Runner .

Głowy państw , dowódcy wojskowi i administratorzy

Barmecides ( VIII th century) - Rodzina Barmecides jest duża muzułmańska rodzina szlachecka z Balkh , Afganistan. Jako część politycznej i administracyjnej elity kalifatu Abbasydów , rodzina Barmecids oferowała wielkich wezyrów kilku kalifom, którzy naznaczyli nie tylko historię arabsko-muzułmańską, ale niewątpliwie historię świata, jak Haroun ar-Rachid lub ponownie Caliph Al-Mansour . 1001 Nights przywołuje tę rodzinę w jednej z wielu historii;
Muhammad Khalji lub Ikhtiyar-ud-Din Muhammad ibn Bakhtiyar Khalji jest generałem gurydów , porucznikiem Qûtb ud-Dn Aibak , zdobywcy Biharu i Bengalu , wywodzącego się z dynastii Chaldji, która panowała w sułtanacie Delhi od 1290 do 1320 roku.
Muhammad Ghûrî (1149 - 15 marca 1206), czyli Mu`izz ud-Dîn Muhammad, jest jednym z głównych aktorów propagujących islam w północnych Indiach ;
Alâ ud-Dîn Khaljî ( perski : علاء الدین خلجی ) jest sułtanem Delhi z dynastii Chaldjî w latach 1296-1316. Był uważany przez Afgańczyków za drugiego Aleksandra Wielkiego ;
Bahlul Lodi jest założycielem dynastii Lodi . Afgański gubernator Pendżabu zdetronizował ostatniego sułtana z dynastii Sayyd Alam Shah 19 kwietnia 1451 roku i rządził sułtanatem Delhi aż do śmierci w 1489 roku. Udało mu się podbić dużą część północnych Indii;
Sher Shah Suri (1486-1545) - dowódca wojskowy i administrator, zwierzchnik północnych Indii, jego grób w Sasaram w Indiach, jest wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa i uznany przez Indian za drugi Taj Mahal ;
Mir Wajs Chan (1673-1715) - plemiona Chief Ghilzai zbuntował się przeciwko perskiej potęgi XVIII -tego wieku, wziął i zwolnił kilka razy Isfahan , wydaje się, zwłaszcza w słynnej Listy perskie z Monteskiusza w przebraniu krwiożerczego afgańskiego przywódcy;
Ahmad Chah Durrani , założyciel cesarza Afganistanu od 1747 do 1773;
Maiwand Malalai ( paszto : نورزی د معيړند ملالۍ ) ( znany również jako Malala ( paszto : نورزئی ملاله ) lub Malalai Anaa ( paszto : م ملالۍ انا ), co oznacza Malalai Noorzai, bohaterkę narodową, jest popularną bohaterką armii Afganistanu, która wojsk brytyjskich w 1880 r. podczas bitwy pod Maiwand.Jest to młoda Pasztunka, która walczyła z Ayub Khanem i jest odpowiedzialna za zwycięstwo Afgańczyków w tej bitwie na27 lipca 1880 rpodczas II wojny anglo-afgańskiej . Znana jest również jako „ Afgańska Joanna d'Arc” . Kilka szkół, szpitali i innych instytucji zostało nazwanych na jego cześć w Afganistanie. Jego historia jest wymieniona we wszystkich afgańskich podręcznikach szkolnych;
Mohammad Zaher Chah Mohamadzai Durrani (panujący w latach 1933-1973) – ostatni szach Afganistanu;
Mohammad Daoud Khan , premier w latach 1953-1963, a następnie prezydent i założyciel Republiki Afganistanu w latach 1973-1978;
Ahmed Chah Massoud (działał od lat 80. do 2001 r.) – przywódca wojskowy tadżyckiej grupy etnicznej, znany z wyczynów zbrojnych w Afganistanie pod okupacją sowiecką i reżimem talibskim. Komandor Massoud został zamordowany dnia9 września 2001, dwa dni przed atakami z 11 września w Nowym Jorku przez dwóch fałszywych dziennikarzy;
Komandor Amin Wardak (lata 80. - aktywny do 1995, gdzie przebywał na emigracji we Francji) - ten twardy dowódca wojsk Pasztunów pochodzi z prowincji Wardak . Wielki dowódca ruchu oporu, był jednym z najodważniejszych i najodważniejszych bojowników w czasie wojny z okupacją sowiecką w Afganistanie;
Dowódca Abdul Haq - ten inny pasztuński przywódca wojskowy słynął z umiejętności wojownika i negocjacji, brał udział w międzynarodowej operacji obalenia reżimu talibów i został zamordowany w zasadzce przez talibów i ich sojuszników, pakistańskich ISI ;
Gulbuddin Hekmatyar (ur. 1947) - przywódca wojskowy walczący z Sowietami , sojusznik talibów i bojownik islamski;
Mohammad Omar (urodzony w 1959) - szef Talibów Afganistanu i szef stanu Islamskiego Emiratu Afganistanu od 1996 do 2001 ;
Hamid Karzaj , tymczasowy prezydent, a następnie prezydent Islamskiej Republiki Afganistanu w latach 2002-2014;
Zalmay Khalilzad (ur 1951) - amerykański polityk afgański, doradca prezydenta George'a W. Busha , 31, z ambasadorem Stanów Zjednoczonych do Organizacji Narodów Zjednoczonych ;
Abdul Rachid Dostom (ur. 1954) był jednym z dowódców wojskowych komunistycznego rządu Demokratycznej Republiki Afganistanu wspieranego przez ZSRR. Jest głównym przywódcą społeczności uzbeckiej w Afganistanie. Dostom jest przywódcą „Narodowego Islamskiego Ruchu Afganistanu”;
Ashraf Ghani , prezydent z Islamskiej Republiki Afganistanu od29 września 2014 ;

Muzycy

Sonita Alizadeh , raperka i działaczka na rzecz praw kobiet urodzona w 1996 roku;
Soosan Firooz , artystka uważana za pierwszą raperkę Afganistanu;
Ustād Mohammad Hussain Sarāhang , śpiewak klasyczny (khayal, thumri, tarana, raag), w latach 80. otrzymał bardzo prestiżowy tytuł Sartag-é musiqi (korony muzyki), w Indiach, gdzie był niezwykle sławny i szanowany.

Kody

Kody Afganistanu to:

AF, zgodnie z ISO 3166-1 (lista kodów krajów), kod alfa-2,
AF, zgodnie z listą kodów krajów stosowaną przez NATO , kod alfa-2,
AFG, zgodnie z ISO 3166-1 , kod alfa-3 (lista kodów krajów),
AFG, zgodnie z listą kodów krajów MKOl ,
AFG, zgodnie z listą międzynarodowych kodów tablic rejestracyjnych
AFG, zgodnie z wykazem kodów krajów stosowanych przez NATO , kod alfa-3,
OA, zgodnie z listą prefiksów kodów lotnisk ICAO ,
YA, zgodnie z listą prefiksów rejestracyjnych statków powietrznych ICAO .

Uwagi i referencje

Uwagi

Zgodnie z Traktatem z Gandamaka ten „quasi-protektorat” nie zostanie uznany przez społeczność międzynarodową, ale politykę zagraniczną przejmuje Korona Brytyjska, która umieszcza w Kabulu rezydenta reprezentującego wicekróla Indii; por. Antoine Fleury, Niemiecka penetracja na Bliski Wschód, 1919-1939 , wyd. Brill, 1977, s. 279 uwaga 1
Pierwotnie słowo „ taliban” jest liczbą mnogą słowa „ taleb” . „Franchizowane obce słowa, niezależnie od tego, czy są pierwotnie w liczbie mnogiej, czy pojedynczej, przyjmują dziś francuski znak liczby mnogiej. Słowa spaghetti i graffiti są już w liczbie mnogiej w języku włoskim; francuska liczba mnoga jest najczęściej zapisywana z „s”. […] Widzimy zatem, że francuska marka liczby mnogiej jest dla talibów niezbędna […]” . Zob. André Racicot, „ Translating the World: The Taliban Plural ” , Biuro Tłumaczeń Kanady,15 października 2015 r.(dostęp 23 lutego 2021 ) . Napiszemy zatem: talibowie.
Inspirowana zarówno systemem amerykańskim, jak i francuskim, konstytucja afgańska przyznaje prezydentowi republiki ważne uprawnienia. Na przykład konstytucja afgańska, podobnie jak konstytucja francuska, przyznaje prezydentowi prawo do rozwiązania izby niższej dwuizbowego parlamentu. Z drugiej strony, podobnie jak konstytucja amerykańska, konstytucja afgańska nie dzieli prerogatyw i uprawnień prezydenta z żadną inną osobowością (jednogłowa egzekutywa, brak urzędu premiera). http://www.afghan-web.com/politics/current_constitution.html#chapterthree
Konfrontację tę spotykamy w całej historii Afganistanu, zwłaszcza współczesnej. Na przykład Talibowie są zasadniczo rządzeni przez Ghilzai, plemię mułły Mohammada Omara , podczas gdy prezydent od 2001 do 2014 roku, Hamid Karzai , jest przedstawicielem plemienia Durrani, oddziału Mohammadzai , klanu Popalzai .
Na początku XXI -go wieku, było 30 odmian winogron w Afganistanie.
Teraz w Pakistanie.

Bibliografia

„ Artykuł szesnasty konstytucji Afganistanu z 2004 r. ” (dostęp 13 czerwca 2012 r . ) .
Jacques Frémeaux, Imperia kolonialne w procesie globalizacji , Maisonneuve & Larose, 389 s. ( ISBN 2-7068-1610-4 , czytaj online ) , s. 75.
Zalmaï Haquani, Sébastien Brabant, Marc Hecker, Paul Presset, Denis Rolland, Roland Barraux, Une vie d'Afghanistan: wywiady z Sébastien Brabant, Marc Hecker, Paul Presset , L'Harmattan,2006, 262 s. ( ISBN 2-296-00717-1 , czytaj online ) , s. 206.
(en) „ The World Factbook – Centralna Agencja Wywiadowcza ” , na www.cia.gov (dostęp 14 kwietnia 2018 r. ) .
Pierre-Arnaud Chouvy, Terytoria opiumowe: konflikty i handel w Złotym Trójkącie i Złotym Półksiężycu (Birma, Laos, Tajlandia i Afganistan, Iran, Pakistan) , Éditions Olizane,2002, 539 s. ( ISBN 2-88086-283-3 , czytaj online ) , s. 385.
Antoine Fleury, Penetracja Niemiec na Bliskim Wschodzie, 1919-1939: przypadek Turcji, Iranu i Afganistanu , BRILL,8 listopada 1977( ISBN 9028602976 , czytaj online ).
Sophie Chautard Geopolityka z XX th wieku i nowego porządku światowego , Studyrama,2005, 298 s. ( ISBN 2-84472-547-3 , czytaj online ) , s. 216.
Antoine Fleury , Penetracja Niemiec na Bliskim Wschodzie, 1919-1939: przypadek Turcji, Iranu i Afganistanu , BRILL,1977( ISBN 978-90-286-0297-7 , czytaj online ) , s. 280.
(en-US) „ The Origin Of The Name Afghan ” , na www.hinduwebsite.com (dostęp 29 stycznia 2021 )
Bernard Dupaigne i Gilles Rossignol, Przewodnik po Afganistanie , La Manufacture de livres.
(w) " First Afghan War - Battle of Kabul and Retreat to Gandamak " na britishbattles.com ( dostęp 8 stycznia 2017 ) .
Afganistan 2002 , s. 23 kw ..
Gulya Mirzoeva, Afganistan 1979 , Francja,2014, Wywiad z generałem Shanawazem TANAÏ Ministrem Obrony Afganistanu 1988-1990.
Odd Arne Westad ( przekład Christian Jeanmougin), Globalna zimna wojna: Trzeci Świat, Stany Zjednoczone i ZSRR (1945-1991 , Payot,październik 2009( ISBN 978-2-228902410 ).
Vincent Jauvert i Zbigniew Brzeziński, „ Tak, CIA wkroczyło do Afganistanu przed Rosjanami… ”, Le Nouvel Observateur ,1998, cytowany w Peter Franssen i Pol de Vos (współpracownik), „Bin Laden i Stany Zjednoczone: wspólna walka” , 11 września: dlaczego pozwolili porywaczom to zrobić , Editions EPO,2002, 185 pkt. ( ISBN 978-2-87262-192-7 , czytaj online ) , s. 46.
(w) Robert Gates, From the Shadows: The Ultimate Insider's Story of Five Presidents , Simon & Schuster ,1998, 608 s. ( ISBN 978-1-4165-4336-7 , czytaj online ) , s. 146.
(w) „ Kobiety w Afganistanie: pionki w męskich walkach o władzę ” , Refworld ,Listopad 1999( przeczytaj online ).
Olivier Thomas, " Afganistan, punkt zwrotny " L'Histoire , n o 405,listopad 2014, s. 26 ( przeczytaj online ).
„Przegląd doświadczeń komunistycznych w Afganistanie ”, Le Monde diplomatique ,1 st sierpień 2012( przeczytaj online ).
Antonin Hoffmann, „ Afganistan: jak islamistyczny koszmar kiełkował na ruinach rewolucji ” , w Le Vent Se Lève ,11 sierpnia 2019(dostęp 25 lutego 2020 r . ) .
Sapir i Piatigorsky 2009 , s. 162.
Cień talibów , Ahmed Rashid
.
„ Spotkanie NATO w Brukseli dla zapewnienia powodzenia misji w Afganistanie ”, Le Monde ,8 czerwca 2006( przeczytaj online ).
Catherine Rebuffel, „ Pięciu lekarzy bez granic zabitych w Afganistanie ”, La Croix ,4 czerwca 2004 r., s. 8 ( ISSN 0242-6056 ).
„ Prezydent Afganistanu Hamid Karzaj odwołuje wizytę na prowincji ”, La Croix ,17 września 2004 r., P. 8 ( ISSN 0242-6056 ).
„ Siedmiu zabitych w antyamerykańskim ataku w Afganistanie ”, Liberation ,30 sierpnia 2004 r., P. 9 ( ISSN 0335-1793 ).
„ NATO potwierdza śmierć dwunastu cywilów w nalocie na Afganistan ”, Le Monde ,26 października 2006( przeczytaj online ).
„Francja robi dobrą robotę w Afganistanie”, wywiad z Hamidem Karzajem , Paris-Match , 15 maja 2007, s. 61
NATO , „ Mission Resolute Support in Afganistan ” , o NATO (dostęp 4 listopada 2020 r . ) .
(w) „ Porozumienie na rzecz pokoju w Afganistanie w związku z Islamskim Emiratem Afganistanu nie jest qui reconnu przez Stany Zjednoczone jako państwo i jest znane jako Talibowie i Stany Zjednoczone Ameryki ” na state.gov ,29 lutego 2020 r..
Jean Michel Morel i Georges Lefeuvre, „ Afganistan. Rozmowy pokojowe, od jednego impasu do drugiego ” , na Orient XXI ,3 listopada 2020 r.(dostęp 4 listopada 2020 r . ) .
„ W Heracie w Afganistanie ludzie wysiedleni z powodu klimatu są doprowadzeni do nędzy ”, Le Monde ,23 września 2019 r.( przeczytaj online ).
AFP, „ Afganistan: szef wojsk amerykańskich wycofuje się, talibowie kontynuują natarcie ”, AFP/Francja 24 ,12 lipca 2021( przeczytaj online )
(w) Pepe Escobar, „ W chwili Sajgonu w Hindukuszu ” w Asia TimesAsia Times ,7 lipca 2021
„ Afganistan: Talibowie twierdzą, że kontrolują 85% terytorium Afganistanu, w tym niektóre granice ” , w ciągu 20 minut ,9 lipca 2021
(w) " Karzai Declared Afghan President " na news.bbc.co.uk ( dostęp 8 stycznia 2017 ) .
(w) „ Afganistan-Afganistan Reconstruction Trust Fund ” na worldbank.org .
„ Afganistan: chińska firma eksploatująca kopalnię miedzi: dzisiejsze Chiny ” na stronie aujourdhuilachine.com .
„ Afgański negocjator i aktywistka praw kobiet zastrzelony i ranny ” w Mediapart (dostęp 15 sierpnia 2020 r . ) .
National Geographic Francji. Wydanie z lutego 2011
(w) Alexander Burnes, Podróże do Bokhary i wyprawa na Indus , t. Ja, Oxford, prasa uniwersytecka, coll. "Przedruki Historyczne",1831, s. 155.
„ Afganistan: powrót bawełny ” , na rfi.fr ,11 maja 2004 r..
" W Afganistanie produkcja opium nadal eksploduje " , na france24.com ,15 listopada 2017 r..
Projekt mapy energetyki - mapa elektrowni w Afganistanie
Thomas Vampouille, „ Afganistan siedzi na skarb minerałów ” , na lefigaro.fr ,14 czerwca 2010.
http://afghanistan.cr.usgs.gov/oil.php , USGC (United States Geological Survey)
(en) UNODC i monitorowanie nielegalnych upraw Sprawozdania roczne UNODC dotyczące produkcji opium w Afganistanie
Raport unodc.org 2001 (strony 18-20) Międzynarodowego Programu Kontroli Narkotyków ONZ (UNDCP) na temat produkcji opium w Afganistanie
" Raperzy z Afryki przeciwko wolnemu handlowi " , na Le Monde.fr ,16 stycznia 2008.
suzanne.kunnen , „ Poprzednie ankiety ” , na stronie www.unodc.org (dostęp 8 stycznia 2017 r . ) .
suzanne.kunnen , „ UNODC-Crop Monitoring ” , na stronie www.unodc.org (dostęp 8 stycznia 2017 r . ) .
(w) Whitepages.af Operatorzy telekomunikacyjni w Afganistanie
(w) „ Mapowanie globalnej populacji muzułmańskiej ” na pewforum.org ,7 października 2009(dostęp 4 października 2020 r . ) .
„ Afganistan: ostatni zoom na My Aynak przed zniknięciem ”, Le Monde.fr ,5 maja 2017 r.( przeczytaj online ).
Globalna Sieć Informacji o Katastrofach. Choroby zakaźne w Afganistanie. Sieć ulg. https://reliefweb.int/report/afghanistan/infectious-diseases-afghanistan-report-global-disaster-information-network-gdin . 7 listopada 2001.
(w) J. Robert C. Bransfield, „ Czy infekcje spowodowane I wojną światową przyczyniły się do wywołania II wojny światowej? » , Na ContagionLive ,5 stycznia 2018(dostęp 9 czerwca 2020 r . ) .
„ Afganistan – wskaźnik rozwoju społecznego (HDI) | Statistics ” , na stronie perspective.usherbrooke.ca (dostęp 24 stycznia 2020 r . ) .
„ Ranking stanów świata według wskaźnika rozwoju społecznego (HDI) ” , na Atlasocio.com (dostęp 24 stycznia 2020 r . ) .

Zobacz również

Bibliografia

Firouzeh Nahavandi , Afganistan , De Boeck, kol. „Świat arabski / świat muzułmański”,2014
Mohammed Sediq Farhang ( tłumacz S. Zia Farhang), Afganistan przez ostatnie pięć wieków [„Afghānistān dar panj qarn-i akhīr”], Francja, CEREDAF, Centrum Badań i Studiów Dokumentalnych na temat Afganistanu,2011( ISBN 978-2-906657-34-2 i 978-2-906657-36-6 , OCLC 785899036 ). - Niezbędna praca nad historią Afganistanu.
Atiq Rahimi , Kamień cierpliwości , POL,2009.
Jacques Sapir ( reż. ) I Jacques Piatigorsky ( reż. ), Le Grand Jeu, zagadnienia geopolityczne Azji Środkowej , Paryż, Autrement ,2009.
Centrum Badań i Studiów Dokumentalnych o Afganistanie (Paryż), Krajobrazy Naturalne, Krajobrazy Kulturowe Środkowego Afganistanu: Hindu-Kush, Jeziora Band-e Amir, Dolina Bâmiyân: jednodniowe akty studiów, 28 marca 2009 r. , Paryż, CEREDAF,2010, 223 s. ( ISBN 978-2-906657-33-5 , OCLC 690252322 ) (Geologia, biologia, archeologia i kultury)
Olivier Weber ( tłum. Reza), Na jedwabnych szlakach, Paryż, Hoëbeke,2007, 157 s. ( ISBN 978-2-84230-300-6 i 2-84230-300-8 , informacja BNF n O FRBNF41261217 ).
Olivier Weber , Le grand festin de l'Orient , Paryż, R. Laffont,2004, 349 s. ( ISBN 978-2-221-09802-8 i 2-221-09802-1 , informacja BNF n O FRBNF39183888 ).
Jack Chaboud , Pod piaskami Afganistanu (powieść), Clichy, Wyd. du Jasmin, kol. "Zbiór Roman Jeunesse" ( N O 6)2004, 125 pkt. ( ISBN 978-2-912080-76-9 , informacja BNF n O FRBNF39264190 ).
Pierre Cambon, Jean-François Jarrige, Marthe Bernus-Taylor, Michael Barry, Bernard Pupaigne, Paul Bernard, Boris Marshak, Zémaryalaï Tarzi i Marianne Yaldiz, Afganistan: tysiącletnia historia , Paryż, Éditions de la Réunion des Musées Nationaux,2002( ISBN 2-7118-4413-7 )
Pierre Centlivres, „Kontrowersja wokół Buddów Bamiyan”, South Asia Multidisciplinary Academic Journal , 2 | 2008 Kontrowersja wokół Buddów Bamiyan
Michael Barry , The Kingdom of Insolence: Afganistan (1504-2001) , Paris, Flammarion,2002, 510 pkt. ( ISBN 978-2-08-210102-8 i 2-08-210102-9 , informacja BNF n O FRBNF38801433 ).
Gilles Dorronsoro , Rewolucja afgańska: od komunistów do Talebâna , Paryż, Karthala, coll. "Badania międzynarodowe",2000, 350 pkt. ( ISBN 978-2-84586-043-8 i 2-84586-043-9 , zawiadomienie BNF n o FRBNF37111078 , czytać online ).
Ashmat Froz i André Baudin ( pref. Salvatore Lombardo), Massoud: esteta i architekt , Chatou, L'Arganier,2003, 119 s. ( ISBN 978-2-912728-01-2 i 2-912728-01-0 , OCLC 53229867 ).
Patrick Denaud i Béatrice Gitton ( pref. Jean-François Deniau i Olivier Weber , postscriptum Michel Bras ), Afgańskie smaki: kuchnia Gandhary (książki), Paryż , Édition du Félin,2002, 208 pkt. 24 cm ( ISBN 2-8664-5471-5 i 978-2-8664-5471-5 , OCLC 401602180 , zawiadomienie BNF n o FRBNF39017147 , SUDOC 075931915 , prezentacji online , czytać online )
Olivier Weber , Sokół afgański: podróż do królestwa talibów , Paryż, Robert Laffont,2001, 262 s. ( ISBN 978-2-221-09313-9 , informacja BNF n O FRBNF37659069 ).
Khaled Hosseini ( tłumacz Valérie Bourgeois), Mille suns splendides [„Tysiąc wspaniałych słońc”], Paryż, Belfond, coll. „Literatura zagraniczna”,2007, 405 pkt. ( ISBN 978-2-714-44327-4 i 2-714-44327-3 , OCLC 470873928 , informacja BNF n O FRBNF41133793 ).
Khaled Hosseini ( tłumacz Valérie Bourgeois), Les cerfs-volants de Kaboul [„ Kiterunner ”], Paryż, 10-18, coll. "Domena zagraniczna",2006, 405 pkt. ( ISBN 978-2-264-04357-3 i 2-264-04357-1 , OCLC 469632295 , informacja BNF n O FRBNF40220423 ).
Gilles Dorronsoro Kabul at War (1992-1996): Stan, pochodzenie etniczne i klasy społeczne , Azja Południowa Multidyscyplinarne czasopismo akademickie Kabul at War (1992-1996): Stan, pochodzenie etniczne i klasy społeczne
Jacques Lévesque i Gilles Labelle, 1979-1989, ZSRR w Afganistanie: od inwazji do wycofania , Bruksela, Complexe, coll. "Pamięć o Century" ( N ° 57),1990, 282 s. ( ISBN 978-2-8702-7357-9 i 2-8702-7357-6 , zawiadomienie BNF n o FRBNF35285568 , czytać online ).

Powiązane artykuły

Linki zewnętrzne

Ewidencja organów :
Uwagi w ogólnych słownikach lub encyklopediach :
Zasoby dotyczące życia publicznego :
- Nominacje w Dzienniku Urzędowym
Zasoby związane ze zdrowiem :
- (en) Nagłówki tematów medycznych
Zasób komiksu :
- (w) Komiks Winorośli
Zasoby dotyczące sztuk pięknych :
- (w) Grove Art Online
Zasoby geograficzne :
- (pl + zh-Hans) Mindat.org
Zasoby muzyczne :
- (pl) MusicBrainz