Współczynnik dzietności można zdefiniować jako stosunek urodzeń żywych w danym okresie, zwykle w ciągu roku, do odpowiedniej liczby kobiet (np. 15–50 lat lub w każdym wieku). Całkowity współczynnik dzietności to suma ogólnych współczynników dzietności według wieku w okresie. W praktyce jest to równoznaczne z całkowitym współczynnikiem dzietności lub średnią liczbą dzieci przypadających na kobietę. Termin ten różni się od współczynnika urodzeń , który jest roczną liczbą urodzeń podzieloną przez całkowitą liczbę ludności w tym roku.
Współczynnik dzietności to wskaźnik statystyczny, który mierzy tendencję populacji do naturalnego wzrostu lub spadku. Określa współczynnik urodzeń. Dzięki temu możliwe jest obliczenie naturalnej zmienności populacji, to znaczy bez uwzględnienia przepływów migracyjnych , poprzez odjęcie współczynnika zgonów . Jest to miara poprzeczna .
Wskaźnik ten może przybierać kilka form, które ich metodami i własnymi interesami: wskaźnik ogólnej płodności , współczynnik dzietności (lub TFR ) oraz wskaźnik ukończonej dzietności .
Współczynnik dzietności to stosunek liczby żywych dzieci urodzonych w grupie, pokoleniu itp. w ciągu roku i średnią liczbę kobiet w tej grupie wieku rozrodczego w tym samym roku. Współczynnik dzietności to średnia liczba dzieci na kobietę.
Dla danej populacji i roku jest to stosunek liczby urodzeń żywych w tym roku do liczby kobiet w wieku rozrodczym (od 15 do 50 lat) w połowie roku. Ta stawka wymaga jedynie znajomości tych dwóch liczb i jest prosta. Ale to zależy od struktury wiekowej populacji kobiet. Jednak płodność według wieku jest bardzo zróżnicowana w przedziale wiekowym 15-49 lat. Trudny do zinterpretowania wskaźnik ten jest rzadko używany. Wolimy obliczyć współczynniki dzietności dla każdego wieku lub grupy wiekowej, operację, która służy do obliczenia syntetycznego wskaźnika płodności (lub wskaźnika całkowitej płodności), który jest obecnie częściej używany przez demografów, ze wskaźnikiem całkowitej płodności.
Oblicza średnią liczbę dzieci, których matki urodziłyby, gdyby przyszłe pokolenia miały ten sam współczynnik dzietności w zależności od wieku, jak obecne pokolenia. Oblicza się ją poprzez zsumowanie współczynników dzietności dla każdego wieku (15–50 lat) lub podzielenie sumy współczynników dla każdej pięcioletniej grupy wiekowej przez pięć (15–19, 20–24…) ustalonych dla danego roku. Obliczenie to sprowadza się do przyznania jednakowej wagi różnym grupom wiekowym, niezależnie od ich wielkości, co eliminuje strukturalny efekt rozkładu wieku kobiet w wieku rozrodczym. Jest to miara poprzeczna , to znaczy płodność „chwili” (nie mylić z ostatecznym zejściem ). W nocie metodologicznej INSEE określa granice tego wskaźnika: „Wskaźnik nie mierzy zachowania prawdziwego pokolenia. Jest prawdopodobne, że żadne prawdziwe pokolenie nie będzie miało obserwowanych wskaźników w każdym wieku. Współczynnik dzietności służy zatem przede wszystkim do syntetycznego scharakteryzowania sytuacji dzietności w danym roku, bez możliwości wyciągania pewnych wniosków na temat przyszłości populacji. "
We Francji
Dlatego INSEE szacuje, że „płodność we Francji pozostaje na wysokim poziomie w porównaniu z innymi krajami europejskimi, nawet jeśli całkowity współczynnik dzietności spadnie poniżej poprzeczki 2 dzieci na kobietę. W 2015 roku wyniósł 1,96, powracając mniej więcej do poziomu z 2005 roku ”. W 2016 roku całkowity współczynnik dzietności ponownie spadł i wyniósł 1,93 dziecka na kobietę. W 2017 r. Nadal spada, osiągając 1,88 dziecka na kobietę.
Całkowitą płodność mierzy się w każdym pokoleniu: jest to średnia liczba dzieci, które kobiety tego pokolenia urodziły pod koniec ich płodnego życia, bez uwzględnienia ich śmiertelności. Jest to suma współczynników dzietności według wieku pokolenia, co przy braku szacunków wymaga danych zebranych w ciągu 35 lat. Średnia liczba dzieci na kobietę spadła we Francji w ciągu ostatnich dziesięcioleci. W 2013 roku dokument INSEE określał: „ Liczba dzieci przypadających na kobietę, mierzona pod koniec okresu płodnego, nieznacznie spada, po 15 latach stabilizacji. Kobieta urodzona w latach 1961–1965 miała w swoim życiu średnio 1,99 dzieci, nieco mniej niż kobiety urodzone między 1956 a 1960 r. (2,05 dzieci). Kobiety urodzone między 1931 a 1935 rokiem miały średnio 2,48 dzieci ” .
Próg odnowienia (lub wymiany) pokoleń, czyli średnia liczba dzieci przypadających na kobietę potrzebna na każde pokolenie do wyprodukowania kolejnego o tej samej liczbie, wynosi co najmniej 2,05 dziecka na kobietę, czyli 205 dzieci na 100 kobiet, bo Na świat przychodzi 105 chłopców i 100 dziewczynek. Rzeczywiste progi są wyższe niż to minimum ze względu na śmiertelność między urodzeniem a wiekiem rozrodczym. Próg ten jest różny w poszczególnych krajach i waha się od nieco mniej niż 2,1 w krajach rozwiniętych (na przykład 2,075 w Wielkiej Brytanii) do 3,4 w niektórych krajach rozwijających się, przy średniej światowej wynoszącej około 2,33.
W kraju, w którym współczynnik dzietności pozostaje trwale poniżej tego progu, liczba ludności będzie się zmniejszać (przy braku imigracji).
Całkowity współczynnik dzietności jest bardzo zróżnicowany w różnych regionach świata. Czynniki powszechnie kojarzone ze spadkiem dzietności to m.in. zamożność, wykształcenie kobiet, aktywność zawodowa kobiet i urbanizacja.
| Region | Wskaźnik dzietności (2020) |
Współczynnik dzietności (2010) |
|---|---|---|
| Afryki Subsaharyjskiej | 4.8 | 5.2 |
| Afryka | 4.4 | 4.7 |
| północna Afryka | 3.0 | 3.0 |
| Azja centralna | 2.8 | 2.8 |
| Azja Zachodnia | 2.6 | 3.1 |
| południowa Azja | 2.4 | 2.8 |
| Średnia światowa | 2.3 | 2.5 |
| Azja Południowo-Wschodnia | 2.2 | 2.4 |
| Oceania | 2.3 | 2.5 |
| Azja | 2.0 | 2.2 |
| Ameryka Łacińska | 2.0 | 2.3 |
| Ameryka | 1.9 | 2.2 |
| Ameryka północna | 1.7 | 2.0 |
| wschodnia Azja | 1.5 | 1.5 |
| Europa | 1.5 | 1.6 |