Wspólne indoeuropejskie , Proto-Indo-European (PIE) lub indo-europejski (IE) jest hipotetyczny język jako jedynego pochodzenia indoeuropejskiego prądu. Ten możliwy prajęzyk jest częściowo rekonstruowany przez językoznawców z podobieństw między językami, które często zanikały, ale są prawdziwe i znane, a częściowo z dobrze zidentyfikowanych, zwłaszcza fonologicznych, wzorców transformacji . Protoindoeuropejski jest na razie tylko hipotezą próbującą wyjaśnić podobieństwa, które pojawiają się regularnie.
Znajomość języka indoeuropejskiego opiera się zatem na językoznawstwie porównawczym , w szczególności na morfologii i fonetyce badanej w ich perspektywie historycznej . Możemy zrekonstruować niektóre aspekty, jeśli nie wiarygodne, to przynajmniej silnie wyjaśniające z punktu widzenia językoznawstwa historycznego, jego fonologii , jego leksykonu i jego morfologii . Indoeuropejczycy znają dwa nurty: komparatyści filologiczni opowiadają się za algebraicznym i mechanicznym stosowaniem formuł i reguł fonetycznych , natomiast komparatyści lingwiści dążą przede wszystkim do realistycznego i akceptowalnego protojęzyka , czyli możliwego stanu języka. Rozwój badań indoeuropejskich ma na celu pogodzenie tych dwóch trendów, zarówno poprzez poprawę efektywności wykorzystania formuł i reguł, jak i wzmocnienie realizmu. Aktualne badania próbują zrekonstruować niektóre cechy jego składni .
Zgodnie z ewolucją przyjętą przez zdecydowaną większość językoznawców, ten wspólny język doświadczył wówczas zjawiska dialektyzacji, tłumaczonego w szczególności rozproszeniem geograficznym mówiących, dającym różne języki indoeuropejskie , porównywalne z dialektalizacją, której łacina będzie doświadczać przez wiele stuleci. .. później.
Położenie geograficzne i czasowe „ ludu indoeuropejskiego ” dało początek różnym hipotezom. Hipoteza Kurgan jest „najpopularniejszym” modelu. Postuluje, że kultura Kurgan jest kulturą hipotetycznych mówców zrekonstruowanego języka indoeuropejskiego.
Proces „satemisation” za rozdzielenie języków satem i języki Centum , prawdopodobnie rozpoczęła się w IV -go tysiąclecia pne. OGŁOSZENIE A tylko bezpieczne dla gospodarstwa jest to, że ten prajęzyka musiał zróżnicować w niektórych dialektach bez bezpośrednich relacji z innymi osobami w późnym III th tysiąclecia przed naszą erą. OGŁOSZENIE
Większość językoznawcy uważają, że odstęp między czasie, że rzeczywiście istniał w indoeuropejskiej i pierwsze potwierdzone tekstów (wokół XIX th century BC. , Patrz półki Kültepe ) waha się między 1500 a 2500 lat, ze skrajnych propozycji, które go do 5000 roku .
Istnieje kilka modeli datowania i lokalizacji:
Pod koniec XVI -tego wieku , naukowcy znaleźć pewne podobieństwa w językach europejskich z perskim lub sanskrytu . W latach czterdziestych XVII wieku dwaj profesorowie z Uniwersytetu w Leiden , Marcus Zuerius van Boxhorn i Claude Saumaise , rozwinęli tezę, zgodnie z którą wszystkie te języki wywodziły się od wspólnego przodka, którego ochrzcili „Scythian”. W 1686 r. szwedzki filolog Andreas Jäger (it) zaproponował, na tle komparatywizmu , że najstarszy język w Europie pochodził z Kaukazu.
Idea pokrewieństwa tych języków powtarza się kilkakrotnie w kolejnych czasach. Szczególnie mocno poparł ją Anglik William Jones, który podczas konferencji w 1786 r. włączył sanskryt do grupy złożonej z języków europejskich i perskiego. Jednak dopiero na początku XIX -go wieku , że badanie tej kwestii zna zakręt metodologicznej. W szczególności Duńczyk Rasmus Rask i Niemiec Franz Bopp prowadzą bardziej dogłębne i bardziej systematyczne badania, które koncentrują się w szczególności na strukturalnych i morfologicznych związkach między różnymi językami. Od tego czasu językoznawstwo historyczno-porównawcze znacznie się rozwinęło, głównie w Niemczech .
Faza "klasyczny" Indo-European porównawcza tak idzie Gramatyka porównawcza ( 1833 - 1849 ) z Franz Bopp w Compendium of August Schleicher ( 1861 ), aż do 1880 roku , rozpoczyna publikację Grundriss der Grammatik der vergleichenden indogermanischen Sprachen przez Karl Brugmann . Neogrammar , Brugmann ponownie bada temat przede wszystkim pod kątem aksjomatycznym prawidłowości praw fonetycznych. Następnie rozwój teorii laryngals o Ferdinand de Saussure można uznać za punkt wyjścia dla „współczesnych” badań nad indoeuropejskich.
Wspólny język indoeuropejski, jak opisano na początku XX wieku , jest powszechnie akceptowany do dziś. Kolejna praca to głównie poprawki i systematyzacja, lub nowe informacje incorporations jak odkrycia języków Anatolii i tokhariennes , nieznane do XIX th wieku .
Zwłaszcza teoria laryngalistyczna, w swoim prymitywnym sformułowaniu, dyskutowana od lat 80. XIX wieku , narzuciła się jako główny nurt po 1927 r., kiedy Jerzy Kuryłowicz ogłosił odkrycie przetrwania niektórych swoich hipotetycznych fonemów w językach anatolijskich . The Indogermanisches etymologisches Wörterbuch do Julius Pokorny , opublikowane w 1959 roku , przedstawia się znajomość leksykonu skumulowanej aż do początku XX th wieku , ale zaniedbane współczesne trendy morfologii i fonologii , a ignoruje Anatolii i grupy Tokharian. Językoznawca Arnaud Fournet zauważa, że indoeuropejski słownik etymologiczny Pokornego jest rozdrobniony na niezliczoną ilość haseł (tj. pierwiastków) o zbliżonej formie i bliskim znaczeniu i że hasła te można pogrupować przy użyciu innej metodologii analizy.
Aktywne w drugiej połowie XX wieku pokolenie indoeuropejczyków (jako Calvert Watkins (w) , Jochem Schindler (w) i Helmut Rix ) pogłębiło rozumienie morfologii i zmienności samogłosek w fali z Apofonii. w indoeuropejskim Kuryłowicza ( 1956 ). Od lat 60. wiedza o grupie anatolijskiej była wystarczająco szeroka, aby ustalić jej rodowód w stosunku do grupy indoeuropejskiej.
Nie ma bezpośrednich dowodów na istnienie wspólnego indoeuropejskiego, ponieważ nigdy nie został napisany. W związku z tym wszystkie dźwięki i słowa indoeuropejskie są rekonstrukcjami z języków indoeuropejskich przy użyciu metody porównawczej i rekonstrukcji wewnętrznej (in) . Gwiazdka dlatego jest stosowany do oznaczania zrekonstruowany i unattested charakter słowy - przykład z * WODR , „woda”. Wiele słów w indoeuropejskiej Nowoczesne zdają się pochodzić z „proto-słów” przez tych zmian fonetycznych (takich jak Prawo Grimma ).
Gdy język praindoeuropejski rozpadł się w pewnym momencie swojej historii, jego system dźwiękowy również rozszedł się na „języki potomne”, zgodnie z kilkoma prawami fonetycznymi . Wśród nich, najbardziej zauważalną są prawa Grimm i Vernera w Proto-germański , utrata * p- prevocalic w Proto-celtyckie , zmniejszenie [h] w * s- prevocalic w Proto-grecki , z prawa Brugmann i prawo Bartholomae w proto-indo-irańskim , prawo Grassmana zarówno w pra-greckim, jak i proto-indo-irańskim, a prawo zimy (w) lub prawo Hirta (w) w balto-niewolnik .
Ogólnie rzecz biorąc, wszystkie dopasowania między językami są regularne i każdy widoczny wyjątek od ustalonej prawidłowości wymaga specjalnego wyjaśnienia. Przestrzegają tego, co językoznawcy nazywają regularnością zmian fonetycznych . To właśnie ta prawidłowość umożliwia odtworzenie poprzedniego stanu języka.
W nawiasach: obszar rozszerzenia prawa; do wszystkich języków indoeuropejskich stosuje się prawo bez zastrzeżeń.
Zaproponowano kilka powiązań między indoeuropejskimi a innymi rodzinami językowymi , ale te spekulacyjne powiązania są bardzo kontrowersyjne. Najszerzej akceptowaną hipotezą jest być może bliskość rodziny języków uralskich , która doprowadziłaby do powstania jeszcze większej grupy, Indo-Uralów (w) . Dowody zwykle przytaczane na korzyść tej hipotezy to bliskość Urheimaten ( miejsc pochodzenia) obu rodzin, podobna typologia morfologiczna i szereg pozornie wspólnych morfemów . Frederik Kortlandt , prosząc o powiązanie, przyznaje, że „przepaść między uralem a indoeuropejską jest ogromna”, podczas gdy Lyle Campbell , specjalista od języków uralskich , odrzuca jakiekolwiek powiązania między tymi dwiema grupami.
Istnienie pewnych typologicznych specyfiki języka indoeuropejskiego w językach abchazo-adygijskich może prowadzić do rozważenia hipotezy o starożytnym Sprachbund ( unia językowa ) obu języków lub o wspólnym podłożu, które geograficznie znajdowało się w ojczyźnie indoeuropejskiej . Ten rodzaj identycznego języka, ze złożonymi czasownikami i którego jedynymi ocalałymi mogły być obecne języki abchazo-adygijskie, jest dla Petera Schrijvera (en) wskazaniem lokalnego leksykonu i reminiscencją możliwego neolitycznego podłoża ( hipoteza „ kreolizacji neolitycznej (w) ”).
Inne propozycje, które cofną się w czasie (i są mniej akceptowane), łączą język indoeuropejski i uralski z ałtajskimi i niektórymi innymi rodzinami w Azji , jak Korea , Japończycy , język czoukotko-kamczackiennes i eskimo-aleucki - języki propozycje językach nostratyckich lub Eurazji językach o Joseph Greenberg są reprezentatywne dla tego prądu.
Inne hipotezy łączą te różne rodziny z afroazjatyckim , drawidyjskim itp., aż do pomysłu oryginalnego języka , kojarzonego głównie z Merrittem Ruhlenem , który miałby przegrupować wszystkie języki. Ta teoria nie znajduje już więcej obrońców. Istnieje również kilka propozycji, które łączą pewne części domniemanej rodziny eurazjatyckiej z prawdopodobnie pewnymi rodzinami języków kaukaskich , takimi jak języki uralsko-syberyjskie (en) , uralsko-ałtajskie lub protopontyjskie (en) itp.
Ostatnie odkrycia w dziedzinie paleogenetyki skłoniły niektórych językoznawców do ponownego sprecyzowania starych hipotez dotyczących procesu formowania się języka indoeuropejskiego. Allan R. Bomhard stawia hipotezę opartą na glosologii, zgodnie z którą praindoeuropejski jest wynikiem interferencji między podłożem językowym wywodzącym się z Północy Kaukazu a dominującym językiem związanym z uralem, a nawet pre- ural. Ten rodzaj ingerencji oznaczałby długi okres dwujęzyczności wśród użytkowników tych dwóch języków. Frederik Kortlandt łączy ten okres praindoeuropejski z pierwszym ogniskiem położonym na północ od Morza Kaspijskiego. Ta hipoteza byłaby zgodna z badaniami genetycznymi, które pokazują, że genom osobników w kulturze Yamna pochodzi w połowie od łowców-zbieraczy na Wschodzie iw połowie od łowców-zbieraczy na Kaukazie. Khvalynsk hodowli (C 4.900 -. 3500 pne) na Środkowym Wołgi byłby punkt skrzyżowania i mieszanie tych dwóch populacji.
W tej części przedstawiono zrekonstruowaną fonologię wspólnego języka indoeuropejskiego.
Warga | Koronalny | Kręgosłup | krtani | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
palatalny | płaski | labio-velar | |||||
Niedrożność nosa | * m | *nie | |||||
Okluzja jamy ustnej | * P | * T | * | * k | * kʷ | ||
dźwięk | * b | * D | * | * g | * g | ||
ssać | * b | * D | * | * g | * g | ||
Frykatywny | * s | * h₁, * h₂, * h₃ | |||||
Ciekły | * r, * l | ||||||
Półsamogłoska | * tak | * w |
Spółgłoski * m, * n, * r, * l, * y i * w nazywane są sonantami , można je wokalizować .
Alternatywne notacjePrzystanki z przydechem są czasami odnotowywane * bh, * dh, * ǵh, * gh, * gʷh .
Podniebienia * k̑, * g̑ są czasami używane zamiast * ḱ i * ǵ .
* i̯, * u̯ mogą zastąpić * y, * w .
Frykatywy, zwane „krtaniowymi”, mogą być według autorów różnie notowane: np. * H₂ , * H a lub * ə₂ dla * h₂.
Wartości fonetyczneTeoria krtani jest dyskutowane, a * h₁ prawdopodobnie nie jest fricative.
* b jest bardzo rzadkie. Występuje w szczególności w * píbeti "pije", píbati w sanskrycie, od * pí-ph 3 -e-ti, podwojenie rdzenia * peh 3 - "pić".
Aby wyjaśnić, w szczególności to rzadkość * B oraz prawa BARTHOLOMAE za , Wiaczesław V. Ivanov i tamaz gamkrelidze zaproponował teorię glottalna w 1973 roku, bez uzyskania konsensusu. Proponuje, aby:
Frykatywna * s może mieć wiele artykulacji od [s] do [ʃ]. Przed stoperem wybrzmiewa w [z], np. w * nizdós „nid”, wywodzącym się od * ní-sed- „pozować”. Tak więc w litewskim lì zd jako „gniazdo” i s ė d ėti „siedzi”, w starosłowiańskim gnĕ zd o „gniazdo” i s ĕ d ti „siedzi”.
PrzykładyWargi | Stomatologiczny lub koronalny | Palatales | Velars | Labio-welary | krtani | |
---|---|---|---|---|---|---|
Głucha okluzja | * p ds (gen. * p ḗds ) "stopa" | * t ers- „suchy” (litewskie tirštas „stromo”) | * ḱ ḗr (gen. * ḱ rd-ós ) "serce" | * leu k - "światło" (greckie leukós ) | * kʷ í-s „kto? ", * Kʷ ó-d " co? " | |
Okluzja dźwięku | * b el-os „silny” (serbsko-chorwacki bolji „lepiej”) | * d éḱm̥t „dziesięć” (łac. decem ) | * ǵ enu-s „kolano” (łac. genū ) | * h₂eu g - „zwiększać, zwiększać” (łac. augeō ) | * gʷ ih₃wós „żywy” (litewski gývas ) | |
Aspiracyjna okluzja | * B er- "do przeniesienia" (ormiański berem ) | * mé dʰ -yos „centralny, środkowy” (łac. medius ) | * H₂en ǵ - "dokręcić" (łac. ANGO ) | * gʰ ostis "gospodarz" (angielski gość ) | * G er-MOS "ciepłe" (łac. Formus , ochro. Ciepły ) | |
Nosowy | * m ṛt-ós „śmierć” (w sanskrycie mr̥tás ) | * n eh₂-s (gen. * n h₂-s-ós ) „nos, nozdrza” (łac. nārēs ) | ||||
Frykatywy | * S ed „na stolik” (łac. Sedere „siedzieć”) | * Wodorem my h₁ - „do odbytu, dmuchać” (hetycki ḫuwai- „uruchomić”), * od h₃ - „dać” (łac. Dare ), * h₃ EP „do pracy” (łac. Opus praca” , Praca") | ||||
Sonantes | * p r ó -, * p r eh₃- „przed” (łac. pro- ), * l egʰ- „leżeć, leżeć” ( neerl . liggen „leżeć”) | * hej y -es „metal” (aiiah aiiah „metal, żelazo”) | * urodzony w os „nowy” (łac. novus ) |
Krótkie samogłoski | * e , * o (a może * a ) a |
---|---|
Długie samogłoski | * ē , * ō (i może * à ) b |
Dyftongi | * ei, * eu, * ēi, * ēu, * oi, * ou, * ōi, * ōu , ( * ai, * au, * āi, * āu ) c |
Samogłoska alofonowa krtani, nosa, płynu i półsamogłosek |
* h̥₁, * h̥₂, * h̥₃, * m̥, * n̥, * l̥, * r̥, * i, * u |
Długie warianty tych alofonów d | * m̥̄, * n̥̄, * l̥̄, * r̥̄, * ī, * ū |
Uwagi:
Każde słowo ma tylko jeden ton i ten ton może zajmować dowolne miejsce w słowie. Jeśli dwa zestawione słowa w zdaniu są połączone znaczeniem, jedno z nich jest powolne , podobnie słowo złożone otrzymuje tylko jeden ton. Sanskryt jest językiem, który najlepiej zachowane miejsce i funkcje swojego indoeuropejskich. Odnotowuje się to z ostrym akcentem.
Ton ma czasami charakterystyczną funkcję. Na przykład * tómos „przeciąć”, rzeczownik męski z wartością działania lub przedmiot dokonany, skąd greckie τόμο is przeciwstawia się * tomós „przecięcie”, przymiotnik, po grecku τομός . W sanskrycie váraḥ „wybór” i varáḥ „ udacznik ”.
W przypadku braku ligatora zdań ton czasownika wskazuje na podporządkowanie; czasownik osobowy nie jest akcentowany w zdaniu głównym lub niezależnym.
W tym dziale przedstawiamy regularne korespondencje fonetyczne, które obserwujemy między językami wynikającymi ze wspólnego języka indoeuropejskiego.
Oto najczęstsze dopasowania spółgłosek języków indoeuropejskich
Wspólny Indoeuropejski | starożytna greka | łacina | osque | walijski | Galusowy | stary irlandzki | gotyk | nordycki | stary wysoki niemiecki | anglosaski | albański | klasyczny ormiański | litewski | łotewski | stary słowiański | avestic | sanskryt | Tokharian | hetycki |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
* P |
π (p) | P | P | Ø | Ø | Ø | f, b 5 | f, v 5 | f, b 5 | f, v 5 | P | h-, -w-, Ø- 4 | P | P | P | p ... f | P | p, -w- | p / b |
* b | β (b) | b | b | b, -f-, / f 10 | b, b / p 9 , b / m 10 | b, / b / m 10 | P | P | ph, pf, f | P | b | P | b | b | b | b, -w- | b | ||
* b | (ph) | f-, -b- | F | b, -f | b, f | b | b, -f- | b, -w- | bha | ||||||||||
* T | t (t) | T | T | t, -d-, d 11 , th 9 | T | t, -th- ... -t-, Ø 11 | Þ (th), d 5 , t 12 | Þ (th), ð (dh) 5 | d, t 5 | th, dh 5 | T | th ... d, y | T | T | T | t ... th | T | t, c 1 | t / d |
* D | (d) | D | D | d, -dd-, n 8 | D | d, n 8 | T | T | D | T | d, -dh-, dh 16 | T | D | D | D | d, -dh- | D | ||
* D | θ (ty) | f-, -d-, b 6 | F | d, -Þ (-ty) | D | T | D | D | dh | ||||||||||
* | (k) | vs | vs | c, -g-, ch 9 , g 11 | vs | c, -ch- | h, -g- | h, -g- | h, -g- | h, -g-, -y- 5 | ç- / c-, th, s 11 | s | s | s | s | SS | s | k, ś 1,14 | k / g, s |
* | γ (g) | g | g | g, ja / / kan 9 , Ø 8 | g, -g - / - Ø-, g / c / x 9 | g, g / c 8 | k | k | k, hh | k, ch 1 | d, dh, -g- | vs | ž | z | z | z ... ž | J | k, ś 1 | kg |
* | k, g, kh | h | h | g | g | g | g, -y - / - w- | dh, -d- | J z- | h | |||||||||
* k |
(k) | vs | vs | c, -g-, ch 9 , g 11 | vs | c, -ch- | h, -g- | h, -g- | h, -g- | h, -g-, -y- 5 | k, q 1 | kh, g 8 | k | k, c 1 | k, c 13 , č 1 | k, x 15 , č 1 | k, c 1 | k, ś 1,14 | |
* g |
γ (g) | g | g | g, ja / / kan 9 , Ø 8 | g, -g - / - Ø-, g / c / x 9 | g, g / c 8 | k | k | k, hh | k, ch 1 | g, gj 1 | k | g | g, dz 1 | g, dž / ž 1 , dz 1 | g ... gh, j 1 | g, j 1 | k, ś 1 | |
* g |
χ (kh) | h | h | g | g | g | g, -y - / - w- | g | g, ĵ 1 | gh, j 1 | |||||||||
* kw | π (p), τ (t) 1 , κ (k) 2 | qu, c 7 | P | p, -b-, ff 9 , b 11 | P | c, -ch- | hw / gw, w 5 | hv / g, v 5 | w / g, w 5 | hw / g, w 5 | k, s 1 , q 1 | kh, g 8 | k | k, c 1 | k, c 13 , č 1 | k, x 15 , č 1 | k, c 1 | k (u), ś 1,14 | ku |
* gw |
β (b), δ (d) 1 , γ (g) 2 | v, gu 8 | b | b, -f-, / f 10 | b, b / p 9 , b / m 10 | b, / b / m 10 | Q | k (v) | qw, w | cw, c 3 | g, z 1 , gj 1 | k ... c | g | g, dz 1 | g, dž / ž 1 , dz 1 | g ... gh, j 1 | g, j 1 | k (u), ś 1 | |
* gwʰ |
φ (ph), θ (th) 1 , χ (kh) 2 | f-, -v-, -g-, gu 8 | F | gw-, -w-, v / w 9 , g 11 , -w | v | g | g-, -w-, g, gw 8 | g (v), -v- | g, -w- | b-, -w-, g | g, ĵ 1 | gh, j 1 | |||||||
* s | ῾ (h-), -Ø-, σ (s), -ς (-s) | s, -r- | s, -z- | h- / Ø-, -Ø-, s | s | s-, -Ø-, s | s, z 5 | s, -r | s, -r / -Ø | s, -r / -Ø, r 5 | gj 19 , sh, -h- | h-, -Ø- | s, s ... š 17 , š 16 | s, s ... š 17 , š 16 | s ... š, x 16,17 | h-, -h-, s 18 , š 16,17 | s, ṣ 16.17 | s-, s / ṣ | s |
Wspólny Indoeuropejski | starożytna greka | łacina | osque | walijski | Galusowy | stary irlandzki | gotyk | nordycki | stary wysoki niemiecki | anglosaski | albański | klasyczny ormiański | litewski | łotewski | stary słowiański | avestic | sanskryt | Tokharian A (turfański) | Tokharian B (Koutchean) | hetycki |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
*ten |
λ(l) | ten | ten | ja, ja- | ten | ten | ten | ten | ten | ten | ja, -ll- | l, -ł, ł 2 | ten | ten | ten | r | r | ja, ja 1 | ten | |
*ten | αλ (al) / λα (la) | ol / ul | úl | ly, al 4 | li ... le, al 4 | Li, Al 4 | ul | ul / yl | ul / stary | ul / yl / ol | uj / li / on / lu / ul | glin | ja, ty | on | l, le | rə | r | glin | al, al 3 | al ... ul |
* lh 1 , * lh 3 , * lh 2 | λη (le), λω (lô), αλα (ala) | prawdziwy | glin | prawo ... tam | ten | ten | glin | on | Ar | ir / ūr | ten | al (u) / (u) la | ||||||||
* m | μ (m), -v (-n) | m | m | m, -f-, b- 6 , -f- 6 , w 7 | m, b- 6 , v 7 , -n | m, -n | m, -n | m, -n | m, -n | m, -n / -Ø | m, -n | m, -Ø | m, -n | m | m, -Ø 10 | m | m, ṃ 11 | m, -n | m, -Ø | |
* m | αμ (przed południem) / α(a) | em | em / jestem | jestem | jestem | zdolny | hmm | um / ym | hmm | um / ym | e ... a | jestem | jaṁ, | i | mi | a / jestem | a / jestem | mama | am / om, jestem 3 | jestem |
* mH | μη (m) / αμα (ama) | ma ... am | mam / am | trawieniec | mój | mój | W celu | ama | Jestem | W celu | à ... jestem | mój | jestem? | |||||||
*nie | v (n) | nie | nie | nie | nie | nie | nie | nie | nie | nie | nie | nie | nie | nie | n, -Ø 10 | nie | nie | n, ń 1 | nie | |
*nie | αν(an) / α(a) | w | W roku | rok | rok | rok / en / é, w 8 | a | a / yn ... u | a | un / yn ... | e ... a | rok | iń, į | i | mi | r / rok | r / rok | an, an, à | än, rok 3 | rok |
* nH | νη (nê) / ανα (ana) | nd / rok | nd / rok | naw | n / A | n / A | W celu | anana | w | W celu | a ... i | n / A | rok? | |||||||
* r | ρ (r), ῥ- (rh-) | r | r | l, rh- | r | r | r | r | r | r | r, -rr- | r ... ṙ | r | r | r | r | r | r | r | |
* r | αρ (ar) / ρα (ra) | złoto | úr | ry, ar 4 | ri ... re, ar 4 | ri, ar 4 | mieć | lub / ur | lub / ur | lub / ur | ri / ir / ur / ru | Ar | iř, uř | ir, ur | r, rǔ | rə | r | ar ... ar | ar, ar 3 | ar ... ur |
* rh 1 , * rh 3 , * rh 2 | ρη (sen), ρω (rô), αρα (ara) | ra / ar | Ar | surowy | ra ... ar | rá ... ar | ar / ra | r | Ir | Ar | ir / ūr | Ra | ar? | |||||||
* w | Ø ... ῾ (h-) | v | v | w, gw-, g 6 | v, -v - / - Ø-, v / b 9 | f-, -Ø-, b 9 | w | v | w | w | v | v, g- | v | v | v | v | v | w | w, r 1 | w, w- / uw- |
* tak | ῾ (h-), -Ø-, ζ (z) 5 | ja, -Ø- | ja, -Ø- | i | i | Ø | J | j, - ... j- | J | J | gj, Ø, j, h | j, -Ø- | J | J | J | tak | tak | tak | tak | tak |
* ḥ jest wokalizacją spółgłoski i daje początek samogłoskom w językach indoeuropejskich. * i oraz * u mogą być analizowane jako forma zero stopni dyftongu lub jako pojedyncze samogłoski.
Wspólny Indoeuropejski | starożytna greka | łacina | osque | walijski | Galusowy | stary irlandzki | gotyk | nordycki | stary wysoki niemiecki | anglosaski | albański | klasyczny ormiański | litewski | łotewski | stary słowiański | avestic | sanskryt | tokarski A ( turfański ) | Tokharian B ( kautcheański ) | hetycki |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
* ḥ 1 ; * ḥ 2 ; * ḥ 3 | ε(e); α(a); ο (o) | W celu | W celu | a ... e | W celu | a ... e | a 1 , -Ø | a 1 , e / ø, -Ø | a 1 , e, -Ø | a 1 , e / ea ... ć, -Ø | a ... ë, ha | a / Ø | a ... Ø | a ... Ø | o ... | ja ... Ø | i | W celu | a1, a | a, |
*W celu | α(a) | W celu | W celu | W celu | o | a ... ə | W celu | Aha | ||||||||||||
* o | o | Gdzie | ú | o .... w / y | o | Gdzie | a ... ë | o, u 5 itd. W celu | a ... / à | a ... do | W celu | mi | a ... o | |||||||
* e | ε (e) | e ... ja / o | mi | mi | e ... ja | e / ja | ai 1 , ja 2 , -Ø | e / jø / ø / ia 1 , ja 2 , -Ø | e 1 , i 2 , -Ø | e / io 1 , i 2 , -Ø | ja, ja / ja / to znaczy / e | e, ja 5 | mi | mi | mi | a ... ə | W celu | ä, -Ø | 1 , A, -o | e ... ja / a |
* i | ι (i) | tj | i | tak | tj | tj | ai / ja 1 , -Ø | ja / e / r, -Ø | ja 1 , e 3 , -Ø | ja / io, e 3 , -Ø | tj | i | i | i | i | i | i | ä / | a 1 , ä / Ø | i |
* u | (u) | ty | ty | w ... o | ty | NS | u1, w | u / o / y | ty, o 3 | ty, o 3 | ty, r 4 | ty | ty | ty | ǔ | ty | ty | ty | ||
* do, * eh 2 | (ê) | W celu | a ... aa | aw ... o | W celu | W celu | o | ó / ø: | NS | ō / ē | o / ua | W celu | o | ooooo | W celu | W celu | W celu | W celu | o | a, aḫ |
* ō, * eh 3 | (ô) | ō | ty | do | do | mi | ty | W celu | o | W celu | do 1 , a | W celu | ||||||||
* ē, * eh 1 | (ê) | mi | i | i | tj | tj | mi | á 1 , ǽ | W celu | æ: | o / ua | i | mi | mi | mi | a, -a? | e,-ā | e / ja | ||
* ī, * iH | ι (ī) | i | ja / ja | i | i | ei | í / ý | i | i | i | tak | i | i | i | i | ä ... ja / Ø | a 1 , ä / i / | Li | ||
* , * uh 1 ; * ū, * uh 2/3 | (ū) | ¾ | ty | ¾ | ú | ty | ú / ý | û | / | y, -i | ty | ¾ | ¾ | tak | ¾ | ¾ | NS; wa | u / o / Ø; wa | ty |
Wspólny Indoeuropejski | starożytna greka | łacina | osque | walijski | Galusowy | stary irlandzki | gotyk | nordycki | stary wysoki niemiecki | anglosaski | albański | klasyczny ormiański | litewski | łotewski | stary słowiański | avestic | sanskryt | Tokharian A (turfański) | Tokharian B (Koutchean) | hetycki |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
*mieć |
ai (ai) | ae | mieć | oe | ē, -ai> -ī | ae ... ai | mieć 1 | ei / ey 1 | ai / ei 1 , -ê | do 1 , æ: | e / ai | e, tak | tj. 1 , Aī | czyli mieć | ě ...- ĭ | AE 2 , ōi | mi | mi | mieć ... e | e / ai ... ja |
* oi | oi (oi) | ¾ | úi | ty | ō | oe | mi | |||||||||||||
* ei | ει (ei) | i | ei | wy | ē ...> iē | IA, É | ei | í / ý | i | i | i | i | iē 1 , eī | tj. ei | i | e / ja | ||||
*do | αυ (au) | do | av | ty | w> ū | śa, ó | do | j / oko 1 | lub / do 1 , -ô | ēa / īe | W celu | aw | do | w, ty | ty | ao 2 , ə: u | o | o | do | ty |
*Gdzie | ου (lub) | ¾ | úv | lub ... do,> | a ... e? | Oj | eu> au | |||||||||||||
* miał | ευ (eu) | eu> lub | ja | ja / ja | iu / io / eo | ēo / īe | mi | a / iaū | do / jau | u / ju | NS | ty / ty / Ø |
System morfologiczny języków indoeuropejskich charakteryzuje się niezwykłą złożonością. Jedno i to samo znaczące może odpowiadać kilku znaczącym i odwrotnie, to samo znaczące może być wyrażone przez różne znaczące.
Język indoeuropejski to język fleksyjny , czyli język, w którym związki gramatyczne między wyrazami są wskazywane przez modyfikacje wyrazów (zwykle za pomocą określonych końcówek). Macierzystych w indoeuropejskich jest podstawowym morfem , który sam w sobie niesie leksykalnego znaczenia . Przez dodanie przyrostki , Morfemy wytworzenia motywów , i przez dodanie końcówki (zwykle końcowe) tworzą tonu lub deklinacji z rzeczowników lub czasowników .
Rodniki indoeuropejskie są uważane za głównie jednosylabowe, z podstawą spółgłoska-samogłoska-spółgłoska (spółgłoska) (CVC (C)). Ta podstawowa forma rdzenia jest czasami modyfikowana przez naprzemienność samogłosek . Wielu uczonych uważa, że początkowe rdzenie samogłoskowe początkowo rozpoczynały się serią spółgłosek, które następnie ginęły we wszystkich językach, z wyjątkiem języków anatolijskich , gdzie nazywa się je laryngeal , zwykle określane mniejszą liczbą (jako indeks dolny ) * h₁, * h₂, * h₃ (lub * H, gdy nieokreślone). Tak więc forma czasownika, taka jak łacińska agunt , „działają”, której odpowiada starożytne greckie ágousi (ἄγουσι) i sanskryckie ajanti (अजन्ति), zostałaby zrekonstruowana *h₂eǵonti , z elementem * h₂eǵ- konstytuującym go radykalnym -To samo.
Rdzeń nie może jednocześnie zaczynać się i kończyć stopem bez przydechu, na przykład * g w od- nie istnieje, dlatego sanskryt gádati „on mówi” nie ma odpowiednika w innych językach. Rodnik, który zaczyna się od zassanego zatrzymania dźwięku nie kończy się z jednego głuchego i odwrotnie, nie ma zatem korzenie, takie jak * b h eut- lub * teub h - ; Jednak trzon, który zaczyna się * s bardziej wyciszony spółgłoski mogą kończyć się zasysanego dźwięku: * Steig h - „iść na spacer, do góry, aby wspiąć się” stąd sanskryt stighnoti „wznosi”, starożytnego greckiego στείχω ( steíkhô ) „Idę, idę do przodu”, stare irlandzkie tíagu „Idę”, gotycki steigan „idę w górę” ...
Radykał zna dwie formy powtórzeń, z prefiksem u podstawy:
Powtórzenia stosuje się dla rzeczowników o charakterze afektywnym lub technicznym o wartości ekspresyjnej. W przypadku czasowników służy wzmocnieniu znaczenia, zaznaczeniu powtórzenia lub czasu trwania czynności lub jej zakończenia.
Zjawisko naprzemienności samogłosek jest jednym z charakterystycznych aspektów języka indoeuropejskiego. Naprzemienność samogłosek lub apofonia jest odmianą samogłoski, która zmienia się, zmienia na * o , * e lub znika (Ø, bez samogłoski). Te różnice mogą zależeć od sąsiednich dźwięków i umiejscowienia akcentu w słowie. Odnajdują one echo we współczesnych językach indoeuropejskich , gdzie zaczęły odzwierciedlać kategorie gramatyczne. Te znaczki samogłoskowe są zwykle nazywane znaczkami e , pieczęć o , zbiorczo stopień pełny ; zero stopni (bez samogłosek, Ø); długi stopień ( * ē lub * ō ). Różne formy angielskiego czasownika sing ( sing, sang, sung ) są przykładem naprzemienności samogłosek; odzwierciedlają one Proto-germański * sengw-, *, * sngw- songw- sekwencję . Niektórzy „uczeni uważają, że afiksy fleksyjne w języku indoeuropejskim odzwierciedlają zmiany w zmienności samogłosek, zwykle zerowej, starszych radykałów indoeuropejskich. Czasami stopień zero pojawia się tam, gdzie przesunął się akcent słowa, z rdzenia na jeden z afiksów. W ten sposób alternatywa łacińskiego est , sunt , „on jest, oni są”, przywraca indoeuropejskie * h₁és-ti, * h₁s-ónti .
Po rdzeniu rzeczowników i czasowników może występować samogłoska tematyczna oraz jeden lub więcej sufiksów.
Samogłoska tematycznaSamogłoska * e występuje na przemian z * o . W przypadku rzeczowników i przymiotników jest to początek drugiej deklinacji łaciny i greki. Na przykład, * yug- ó -m stał dzbanek u m po łacinie, ζυγ ό v ( Zug ό n ) w starożytnej Grecji, yug á m w sanskrycie yok ä m w Tokharian A Fuj n w Hetytów dla ... czasowniki, koniugacja tematyczna, zakończenie * -ō w pierwszej osobie liczby pojedynczej oznajmującej, która jest przeciwieństwem końcówki -mi w koniugacji atematycznej.
Wrostek nosaIstnieje tylko jeden wrostek, który jest umieszczany przed ostatnim elementem fonetycznym rdzenia : * -ne- / * -n- . Występuje w czasownikach lub rzeczownikach. Na przykład rdzeń * yeug- "zmagać się" z wrostkiem * yu- not -g- * yu- n -g- " wiązać, łączyć" sanskryt yu ná kti (od * yu- born -g-ti ) " dołącza ” , yu ñ jánti (od * yu- n -g-enti) „ przyłączają się”, łac. ju n gō „przyłączam się”. Korzeń * wed- „woda” bez wrostka : sanskryt udán , hetycki wātar , angielska woda / z wrostkiem: łac. u n da , lit. va n duõ .
Pochodzenie nominalneWiele sufiksów jest dodawanych do rzeczowników, przymiotników i imiesłowów form. Kilka przykładów :
Przyrostki | Oznaczający | Przykłady |
---|---|---|
* -Siema- | przynależność (przymiotniki) | Łaciński pater „ojciec” - patr iu s „ojcowski” |
* -o-o- | skład (przymiotniki) | Łacińska Aurum „złoto” - aur miał s „w złocie, złocone” |
* -tó-, * -nó- | imiesłów bierny bierny | * ǵerh₂- „mielić” → * ǵr̥h₂- nó - „ziemia; ziarno ”→ łac. grā nu m , starosłowiański zrŭ no , gotycki kaúrn * stoih₂-nó-s„ mrożony ” → angielski kamień „ kamień ” |
* -ih₂- | kobiecy | * dei-w-ó-s → Vedic devás „bóg”, * dei-w-íh₂ → Vedic dev ī́ „bogini” |
* -eh₂- | * Dei-w-O-ów → łaciński deus „Bóg”, * dei-w-éh₂ → łaciński dla o „bogini” | |
* -ḱo- | zdrobnienie | * h₂yu-h₁n̥-ó- „młodzi” (łac. młodociani, litewskie jauny ) → * h₂yu-h₁n̥- ḱó s → wedyjski yuvaśáḥ „ młodzieńc ”, łac. juvencus „młody byk / mężczyzna” |
* -lo- | zdrobnienie | Łacina - (u) lu -s , na przykład w * dwé-no-s (→ łaciński bonus „dobry”) → * dwé-ne-los- → łaciński bellus „ładny, uroczy” |
* -teh₂- | abstrakcyjny | * néwo-teh₂-ts → łac. novi tā s „nowość” |
*-słup- | agent | Łaciński orā tor „mówca” |
* -h₂ter- | pokrewieństwo | * méh₂tēr , * ph₂tḗr , * bʰréh₂tēr → łac. ma ter „matka”, pa ter „ojciec”, fra ter „brat”
* Dʰugh₂tḗr → angielskim daugh ter "fille" |
* -tro- | narzędzie | * h₂erh₃- „pług” → * h₂erh₃- tro -m „ araire ” → Starogrecki ἄρο τρο ν (áro tro n ), łac. arā tru m , ormiański arawr , walijski aradr , staroirlandzki arathar , nordycki arðr (ardhr) „pług " |
Kilka sufiksów, takich jak * -ye / o- lub * -yo - / - i- tworzące prezenty z tematów nominalnych, * -ske / o- dające prezenty o określonym wyglądzie * -ne / o- które czerpią prezenty o określonym wyglądzie radykalne tematy.
Nie modalnych przyrostków: * -e / o- tworzą subjunctive , * -yeh 1 - / - ih 1 - i * -oi- tworzą życzący .
Istnieją trzy rodzaje : męski , żeński i neutralny . Hetycki zachowała język państwowy, który sprzeciwia neutralnego animowany gatunku (bez względu na męski i żeński).
Rozróżnienie między męskim a żeńskim jest ścisłe w przypadku przymiotników, ale mniej wyraźne w przypadku rzeczowników.
Neutralny jest najlepiej używany do rzeczy nieożywionych, a męski i żeński do żywych istot i rzeczy w ruchu. Ponadto neutralny jest również używany dla istot, które nie są uważane za ludzi (niewolnicy…), bardzo często także dla zdrobnień. Opozycja między nieożywionym a ożywionym może wynikać ze starego systemu ergatywnego . Poza pojęciem płci, opozycja między męskością a kobiecością rozciąga się na to, co jest pojmowane jako męskie (np. niebo) lub żeńskie (np. ziemia, drzewa).
WariacjeW indoeuropejskie rzeczowniki są odrzucona zgodnie z ośmiu lub dziewięciu przypadkach . Może istnieć dyrektywa lub allatyw . W przypadkach bezpośrednich (mianownik, wołacz i biernik) końcówki rozchodzą się między gatunkami ożywionymi i neutralnymi, natomiast w innych przypadkach, zwanych obliques, stosuje się je dla wszystkich gatunków.
Sprawa | Oznaczenia | Uwagi |
---|---|---|
Pojedynczy | ||
Nominacyjny animowany (mężczyzna/kobieta) | * -s | Znika po wydłużeniu poprzedniej samogłoski dla tematów kończących się na * -r , * -n i * -s |
Wołacz animowany | *- | Brak wypowiedzenia. |
animowany biernik ; Mianownik / Wołacz / Biernik neutralny | * -m | Wokal w * -ṃ po spółgłosce. Zastąpione przez * -n w wielu językach. |
Wynajem | * -i | Warianty przysłówków: * -ai , * -eu / * - lub / * - u |
Dopełniacz / Ablacyjny | * -es / * - os / * - s | Inna forma *-ī została zachowana w pewnych odmianach języków italskiego , celtyckiego i tokharan . |
Celownik | * -ei | Warianty: * -ai , * -i |
Instrumentalny | * -e (h 1 ) / * -h 1 | The Anatolian wykorzystuje kończąc z * -Et |
Pojedynek | ||
Mianownik / Wołacz / Animowany biernik | * -e (h 1 ) / * -h 1 | |
Mianownik / Wołacz / Biernik neutralny | * -i (h 1 ) | |
Miejscownik / Dopełniacz | * -eus / * -us ? | Kruche konkordancje między staroindyjską a starosłowiańską . Avesta odróżnia wynajem dopełniaczu |
Ablacyjne / Celownikowe / Instrumentalne | * -bh- | Wariant * -m- w językach bałtyckim i słowiańskim . Zakończenie różni się w zależności od języka. |
Mnogi | ||
Mianownik / Wołacz animowany | * -es | |
Animowany biernik | * -ns | Zmniejszone do * -s w motywach zakończonych krtanią . Zastąpiony formą zaimkową * -us w języku anatolijskim. |
Mianownik / Wołacz / Biernik neutralny | * -e (h 2 ) / * -h 2 | Wariant: bez zakończenia, ale wydłużenie ostatniej samogłoski tematu. |
Wynajem | * -su | |
Dopełniacz | * -om , * -om | * -on , * -oon w językach zastępujących final * n za final * m . Gotyckie -ē może pochodzić od * -eem |
Ablacyjny / celownikowy | * - bhos, * -bhyos | Wariant: * -mos |
Instrumentalny | * -bhis | Wariant: * -mis |
Stopień samogłosek tematu i miejsce tonu mogą się różnić podczas fleksji.
Istnieją dwa główne rodzaje wariacji : tematyczne i atematyczne. Warianty tematyczne rzeczowników są tworzone z sufiksem * -o- ( * -e w wołaczu) i nie mają zastępowania samogłosek . Fleksje atematyczne są bardziej archaiczne i są klasyfikowane według ich zachowania w przemianie samogłosek: „akrostatyczne”, „protodynamiczne”, „histerodynamiczne” i „holodynamiczne”, po ustawieniu „pierwszego Akcent indoeuropejski („dynamis”) w paradygmacie .
akrostatyczny | proto-dynamiczny | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Źródło | Przyrostek | Kończący się | Źródło | Przyrostek | Kończący się | ||
bezpośrednie przypadki | Twój wokalizm * é * h₂éw-is (łac. Opinia „ptak”) |
Twój wokalizm * é * péh₂-wr̥ (hetycki. Paḫḫur „ogień”) |
|||||
przypadki ukośne | Twój wokalizm * é * h₂éw-is (gen. łac. opinia „ptaka”) |
Wasz wokalizm * é * ph₂-wén-s (hetycki gen . Paḫḫuenaš „ognia”) |
|||||
histerodynamika | holodynamiczny | ||||||
Źródło | Przyrostek | Kończący się | Źródło | Przyrostek | Kończący się | ||
bezpośrednie przypadki | Twój wokalizm * é (Acc.Sing .; Nom.Sing. Z wokalizmem * ḗ ) * ph₂-tér-m̥ "ojciec" |
Twój wokal * é * h₂éws-ōs "aurora" |
wokalizm * ō (śpiewające imię) wokalizm * o (śpiew Acc.) |
||||
przypadki ukośne | Twój wokalizm * é * ph₂-tr-és (Gen.) |
Twój wokalizm * é * h₂us-s-és (Gen.) |
Zaimki indoeuropejskie są trudne do zrekonstruowania ze względu na ich różnorodność w językach potomnych. Dotyczy to w szczególności zaimków wskazujących . Indoeuropejski ma zaimki osobowe dla pierwszej i drugiej osoby , ale dla trzeciej używane są zaimki wskazujące. Zaimki osobowe mają swój własny temat i końcówki, a niektóre mają nawet dwa rdzenie ; pozostaje to widoczne w języku francuskim , gdzie dla zaimka osobowego pierwszej osoby pozostają dwie formy: „ja” (podmiot), „mnie” (przedmiot). Dla Beekesa istnieją również dwie formy zaimka w bierniku, dopełniaczu i celowniku: forma akcentowana (lub toniczna) i forma enklityczna (lub zadośćuczynienie).
Sprawa | Zaimki osobowe | ||||
---|---|---|---|---|---|
Pierwsza osoba | Druga osoba | ||||
Pojedynczy | Mnogi | Pojedynczy | Mnogi | ||
Mianownikowy | zaakcentowany | * h₁eǵ (h₂) | * wei | * tuha | * tak |
dobitny | * h₁eǵóm | * weyóm | * tuhóm | ||
Biernik | zaakcentowany | * h₁m̥-me → * h₁mé | * n̥sme | * dwanaście | * nas, mnie |
enklityka | * facet | * nie | *Ty | * | |
Dopełniacz | zaakcentowany | * h₁méme | * n̥sóm | * tewe | * usóm |
enklityka | * ja | * nasz | *Ty | * | |
Celownik | zaakcentowany | * h₁méǵʰi | * n̥sméi | * tebʰio | * usmei |
enklityka | * ja | * nasz | *Ty | * | |
Narzędnik | * h₁met | * nsmet | *ty i | * usmet | |
Wynajem | * h₁moí | * n̥smi | *Ty | * usmi |
Podobnie jak w przypadku demonstracji, udaje nam się zrekonstruować system tylko z dwoma zaimkami: * so / * seh₂ / * tód , „ tamty ” i * h₁éi / * h₁ih₂ / * h₁id , „ten”, „ten” anaforyczny . Postulujemy również istnienie kilku cząstek przysłówkowych * ḱis , "tam", * h *idh₂ , "tutaj", * h₂en , "tam" i * h₂eu "jeszcze", których demonstracje zostały skonstruowane w kilku językach - dziewczęcych.
Indoeuropejski system czasownikowy jest stosunkowo złożony i, podobnie jak nazwa, ma naprzemienność samogłosek . Te czasowniki mają co najmniej cztery tryby ( orientacyjny , rozkazujący , tryb przypuszczający , życzący , a może sposób injunctive odbudowany po sanskrytu Vedic). Mają też dwa głosy , czynny i średnio-pasywny , trzy osoby (pierwszy, drugi i trzeci) oraz trzy liczby ( pojedyncze , podwójne i mnogie ).
Czasowniki są sprzężone w co najmniej trzech czasów: obecnej , aorystu i Idealne , które początkowo mają Aspectual wartość . Orientacyjnie może istnieć coś niedoskonałego i ponaddoskonałego (chociaż dla tego drugiego jest to mniej oczywiste). Koniugacji jest również znakowany wysoce rozwiniętego systemu imiesłowach , po jednej dla każdej kombinacji napięta i trybu oraz serię rzeczowników słownych i przymiotników formacji.
Numer | Bryknięcie | Pszczółki | |||
---|---|---|---|---|---|
Atetyczny | Tematyczny | Atetyczny | Tematyczny | ||
Pojedynczy | 1 re | *-Środek | * -ō | *-Środek | *-Oh |
2 nd | *-Jeśli | * -esi | *-Jeśli | * -eh₁i | |
3 rd | * -ti | * -eti | * -ti | * -e | |
Mnogi | 1 re | * -mos / mój | * -omos / omy | *-mój | * -omom |
2 nd | *-Ty | *-lato | * -te₁ | * -eth₁e | |
3 rd | * -nti | * -onti | * -nti | * -o |
Oto przykład, według Ringe, z atematyczny koniugacji czasownika, z nosa wrostkiem w czasie teraźniejszym, aoryst tematu i reduplikacją w doskonałej. Dwa zestawy zakończeń są przewidziane dla średnio-pasywnych zakończeń pierwotnych (w trybie łączącym i oznajmującym): centralne dialekty (indoirański, grecki, germański, bałtosłowiański, albański i ormiański) używają zakończeń * y , natomiast dialekty peryferyjne (italski, celtycki, hetycki i tocharski) zachowały końcówki * r , które są powszechnie uważane za formy oryginalne.
Następujące założenia Ringe dotyczące wspólnej fonologii indoeuropejskiej nie są powszechnie akceptowane:
Wskazano na skutki powszechnie przyjętego prawa Bukólos . To prawo mówi, że *kʷ zamienia się w *k, jeśli następuje po nim *u lub *w .
Korzeń: * leikʷ- "wyjść"
Aktywny głos | |||||
---|---|---|---|---|---|
Czas teraźniejszy | Preteryt | Tryb łączący | Życzący | Tryb rozkazujący | |
1 szt. | * linekʷmi | * lineakʷm̥ | * lineko₂ | * linkʷyéh₁m̥ | - |
2 godz. | * lineakʷsi | * lineakʷs | * lineakʷesi | * linkʷyéh₁s | * linekʷ, * linkʷdʰí |
3 godz. | * lineakʷti | * linekt | * lineakʷeti | * linkʷyéh₁t | * lineakʷtu |
1 z. | * linkwós | * linkwé | * lineakowos | * linkʷih₁wé | - |
2 z. | * linki | * linkʷtóm | * linekety | * linkʷih₁tóm | * linkʷtóm |
3 z. | * linki | * linkʷtā́m | * linekety | * linkʷih₁tā́m | * linkʷtā́m |
1 pl. | * linkʷmós | * linkʷmé | * linekomos | * linkʷih₁mé | - |
2 pl. | * linkʷté | * linkʷté | * linekete | * linkʷih₁té | * linkʷté |
3 pl. | * linkʷenti | * linkʷénd | * linia konty | * linkʷih₁énd | * linkʷentu |
uczestniczy | * linkʷónts, * linkʷn̥tés; * linkʷóntih₂, * linkʷn̥tyéh₂s | ||||
Głos średnio-pasywny | |||||
Czas teraźniejszy | Preteryt | Tryb łączący | Życzący | Tryb rozkazujący | |
1 szt. | * linkʷh₂ér , -h₂éi | * linkʷh₂é | * lineakʷoh₂er , -oh₂ei | * linkʷih₁h₂é | - |
2 godz. | * linkʷth₂ér , -th₂éi | * linkʷth₂é | * lineakʷeth₂er , -eth₂ei | * linkʷih₁th₂é | ? |
3 godz. | * linkʷtór , -tói | * łączyć z | * Lineketor , -Ty | * linkʷih₁tó | ? |
1 z. | * linkwósdʰh₂ | * linkwédʰh₂ | * lineakʷowosdʰh₂ | * linkʷih₁wédʰh₂ | - |
2 z. | ? | ? | ? | ? | ? |
3 z. | ? | ? | ? | ? | ? |
1 pl. | * linkʷm̥ósdʰh₂ | * linkʷm̥edʰh₂ | * linekʷomosdʰh₂ | * linkʷih₁medh₂₂ | - |
2 pl. | * linkʷdʰh₂wé | * linkʷdʰh₂wé | * lineakʷedʰh₂we | * linkʷih₁dʰh₂wé | * linkʷdʰh₂wé |
3 pl. | * linkʷn̥tór , -n̥tói | * linkʷn̥tó | * linekontor , -ontoi | * linkʷih₁ró | ? |
uczestniczy | * linkʷm̥h₁nós |
Aktywny głos | ||||
---|---|---|---|---|
Orientacyjny | Tryb łączący | Życzący | Tryb rozkazujący | |
1 szt. | * leikʷm̥ | * leikʷoh₂ | * likʷyéh₁m̥ | - |
2 godz. | * leikʷs | * leikʷesi | * likʷyéh₁s | * leikʷ, * likʷdʰí |
3 godz. | * leikʷt | * leikʷeti | * likʷyéh₁t | * leikʷtu |
1 z. | * likwe | * leikʷowos | * likʷih₁wé | - |
2 z. | * likʷtóm | * leikʷetes | * likʷih₁tóm | * likʷtóm |
3 z. | * likʷtā́m | * leikʷetes | * likʷih₁tā́m | * likʷtā́m |
1 pl. | * lubię | * leykʷomos | * likʷih₁mé | - |
2 pl. | * podobieństwo | * leikʷete | * likʷih₁té | * podobieństwo |
3 pl. | * likʷénd | * leikʷonti | * likʷih₁énd | * likʷéntu |
uczestniczy | * likʷónts, * likʷn̥tés; * likʷóntih₂, * likʷn̥tyéh₂s | |||
Głos średnio-pasywny | ||||
Orientacyjny | Tryb łączący | Życzący | Tryb rozkazujący | |
1 szt. | * likʷh₂é | * leikʷoh₂er , -oh₂ei | * likʷih₁h₂é | - |
2 godz. | * likʷth₂é | * leikʷeth₂er , -eth₂ei | * likʷih₁th₂é | ? |
3 godz. | * likʷtó | * Leikʷetor , -Ty | * likʷih₁tó | ? |
1 z. | * likwédʰh₂ | * leikʷowosdʰh₂ | * likʷih₁wédʰh₂ | - |
2 z. | ? | ? | ? | ? |
3 z. | ? | ? | ? | ? |
1 pl. | * likʷmedh₂ | * leikʷomosdʰh₂ | * likʷih₁medh₂ | - |
2 pl. | * likʷdʰh₂wé | * leikʷedʰh₂we | * likʷih₁dʰh₂wé | * likʷdʰh₂wé |
3 pl. | * likʷn̥tó | * leikʷontor , -ontoi | * likʷih₁ró | ? |
uczestniczy | * likʷm̥h₁nós |
Orientacyjny | Tryb łączący | Życzący | Tryb rozkazujący | |
---|---|---|---|---|
1 szt. | * lelóikʷh₂e | * leleikʷoh₂ | * lelikʷyéh₁m̥ | - |
2 godz. | * lelóikʷth₂e | * leleikʷesi | * lelikʷyéh₁s | ?, * lelikʷdʰí |
3 godz. | * lelóikʷe | * leleikʷeti | * lelikʷyéh₁t | ? |
1 z. | * lelikwe | * leleikʷowos | * lelikʷih₁wé | - |
2 z. | ? | * leleikʷetes | * lelikʷih₁tóm | ? |
3 z. | ? | * leleikʷetes | * lelikʷih₁tā́m | ? |
1 pl. | * lelikʷmé | * leleikʷomos | * lelikʷih₁mé | - |
2 pl. | * lelikʷé | * leleikʷete | * lelikʷih₁té | ? |
3 pl. | * lelikʷḗr | * leleikʷonti | * lelikʷih₁énd | ? |
uczestniczy | * lelikwṓs, * lelikusés; * lelikwósih₂, * lelikusyéh₂s |
Oto przykład, według Ringe, koniugacji tematycznej czasownika, po prostu w czasie teraźniejszym. Ponownie stosuje się dwie serie zakończeń wymienionych powyżej dla pierwotnych zakończeń medio-pasywnych, podobnie jak wspomniane wyżej teorie dotyczące fonologii.
Tutaj dodawana jest reguła zanikania krtani obecnych w sekwencji -oRHC lub -oRH#. R reprezentuje dowolny sonant, H krtaniową nieokreśloną, C dowolną spółgłoskę, # koniec słowa. W większości przypadków znika opcjonalne * h₁ .
Korzeń: * bʰer- „porter”
Aktywny głos | |||||
---|---|---|---|---|---|
Czas teraźniejszy | Preteryt | Tryb łączący | Życzący | Tryb rozkazujący | |
1 szt. | * bʰéroh . | * bʰérom | * bʰérōh₂ | * bʰéroih₁m̥ | - |
2 godz. | * bʰéresi | * piwo | * bʰérēsi | * bérois | * piwo |
3 godz. | * bereti | * bʰered | * bʰérēti | * beroit | * beretu |
1 z. | * bʰerowos | * bʰérowe | * bʰérōwos | * bʰéroiwe | - |
2 z. | * berety | * beeretom | * bérētes | * bʰeroitom | * beeretom |
3 z. | * berety | * bʰeretam | * bérētes | * bʰéroitam | * bʰeretam |
1 pl. | * bʰeromos | * bʰeroma | * bʰérōmos | * béroime | - |
2 pl. | * głupi | * głupi | * bʰérēte | * béroite | * głupi |
3 pl. | * béronti | * bérond | * bʰérōnti | * bʰéroih₁end | * bérontu |
uczestniczy | * bʰéronts, * bʰérontos; * bʰérontih₂, * bʰérontyeh₂s | ||||
Głos średnio-pasywny | |||||
Czas teraźniejszy | Preteryt | Tryb łączący | Życzący | Tryb rozkazujący | |
1 szt. | * bʰéroh₂er , -oh₂ei | * bʰéroh₂e | * bʰérōh₂er , -ōh₂ei | * bʰéroih₂e | - |
2 godz. | * bʰereth₂er , -eth₂ei | * bʰereth₂e | * bʰérēth₂er , -ēth₂ei | * beroith₂e | ? |
3 godz. | * Bʰeretor , -Ty | * béreto | * bʰérētor , -ēyou | * bʰéroito | ? |
1 z. | * bʰerowosdʰh₂ | * bʰérowedʰh₂ | * bʰérōwosdʰh₂ | * bʰéroiwedʰh₂ | - |
2 z. | ? | ? | ? | ? | ? |
3 z. | ? | ? | ? | ? | ? |
1 pl. | * bʰeromosdʰh₂ | * bʰeromedh₂ | * bʰérōmosdʰh₂ | * bʰéroimedʰh₂ | - |
2 pl. | * bʰéredʰh₂we | * bʰéredʰh₂we | * bʰérēdʰh₂we | * bʰéroidʰh₂we | * bʰéredʰh₂we |
3 pl. | * bʰérontor , -ontoi | * béronto | * bʰérōntor , -ōntoi | * béroiro | ? |
uczestniczy | * bʰéromnos (< * -o-mh₁no-s ) |
Indoeuropejski system liczbowy jest dziesiętny. Liczby indoeuropejskie są na ogół rekonstruowane w następujący sposób:
Numer | Sihler | Pszczółki |
---|---|---|
a | * Hoi-no- / * Hoi-wo- / * Hoi-k (ʷ) o-; * tydzień | * Hoi (H) nos |
z nich | * d (u) wo- | * duo₁ |
trzy | * tri- (pełny stopień) / * tri- (zero stopni) | * kraty |
cztery | * kʷetwor- (stempel o) / * kʷetur- (stopień zero) | * kʷetuōr |
pięć | * penkʷe | * penkʷe |
sześć | * s (w) eḱs ; może na początku *myḱ | * (s) uéks |
siedem | * septma | * wrzesień |
osiem | * oḱtō , * oḱtou lub * h₃eḱtō , * h₃eḱtou | * h₃eḱteh₃ |
Nowy | * (h₁) nowość | * (h₁) neun |
dziesięć | * deḱm̥ (t) | * początek |
dwadzieścia | * widmrt- ; może początkowo *widḱomt- | * duidḱmti |
trzydzieści | * trinomt- ; może na początku * tridḱomt- | * trih₂dḱomth₂ |
czterdzieści | * kʷetwr̥̄ḱomt- ; może początkowo * kʷetwr̥dḱomt- | * kʷeturdḱomth₂ |
pięćdziesiąt | * penkʷēḱomt- ; być może początkowo * penkʷedḱomt- | * penkʷedḱomth₂ |
sześćdziesiąt | * s (w) eḱsḱomt- ; może na początku * mysdḱomt- | * ueksdḱomth₂ |
siedemdziesiąt | * septm̥̄ḱomt- ; może na początku * septm̥dḱomt- | * septmdḱomth₂ |
osiemdziesiąt | * ḱtō (u) ḱomt- ; może na początku * h₃eḱto (u) dḱomt- | * h₃eḱth₃dḱomth₂ |
dziewięćdziesiąt | * (h₁) newn̥̄ḱomt- ; może na początku * h₁newn̥dḱomt- | * h₁neundḱomth₂ |
sto | * ḱm̥tom ; może na początku * dḱm̥tom | * dḱmtóm |
tysiąc | * ǵheslo- ; * tusdḱomti | * es-l- |
Lehman uważa, że liczby większe niż 10 są konstruowane oddzielnie w grupach dialektów i że * ḱm̥tóm pierwotnie oznaczało „dużą liczbę”, a nie konkretnie „sto”. Należy zauważyć, że odtworzona numeracja indoeuropejska prezentuje wiele analogii z łacińską .
Od 5 do 10, liczby kardynalne są nieodmienne i bez różnicy płci, w przeciwieństwie do liczb od 1 do 4.
Wiele cząstek może być użytych zarówno jako przysłówki , jak i postpozycje , jak * upo , "pod". Postpozycje stają się przyimkami w większości języków potomnych. Wśród innych cząstek, które można zrekonstruować, są:
Ogólnie rzecz biorąc, wyznacznik poprzedza określenie, czy jest to przymiotnik kwalifikujący, dopełniacz przynależności, przysłówek, ale przymiotnik różnicujący jest odroczony.
W zdaniu nudne formy przesuwają się na drugą pozycję. Czasownik osobowy, powolny w zdaniu głównym lub niezależnym, pojawia się na drugiej pozycji, po swoim dopełnieniu; tonik u podwładnego, zwykle umieszczany jest na końcu zdania. Podmiot jest zwykle na początku, następnie okoliczności, aktanty i wreszcie biernik przedmiotu. Jeżeli badany znajduje się na początku procesu, elementy są ułożone w porządku chronologicznym.
Z XIX -tego wieku , językoznawców wykazały liczne połączenia w leksykonie: dobrze, pokazali, że z Indii, Irlandii, nazwiska krewnych, na przykład ściśle odpowiadać. Wykluczając pożyczkę między językami tak oddzielonymi w czasie i przestrzeni, doszli do wniosku, że taką zgodność można wytłumaczyć jedynie wspólnym dziedzictwem. Językoznawcy tacy jak Émile Benveniste potrafili zrekonstruować dużą część słownictwa organizacji etnicznych i społecznych oraz wielu terminów instytucjonalnych, w szczególności prawnych. Oznaczenie głównych organów wewnętrznych i zewnętrznych człowieka jest zgodne, a odtworzone formy szczególnie archaiczne.
W etymons indoeuropejskie musi być poprzedzona gwiazdką , wskazując na rzekomą i niepoświadczonych formularza. Istnieje kilka sposobów zapisywania etymonów, w zależności od stopnia precyzji; na przykład słowo oznaczające „matkę” jest zapisane * mātēr lub, dokładniej (a jeśli podążamy za tezami krtaniowymi , méħ 2 tēr ) (lub, z innymi konwencjami typograficznymi, méH 2 tēr , méh 2 tēr ). Jest to tym bardziej widoczne w przypadku etymon oznaczającego „słońce”, séh 2 -ul , * séħ 2 -ul , * sāul- , itd.
Oto kilka przykładów zrekonstruowanych indoeuropejskich etymonów i słów, z których pochodzą:
Indoeuropejski * h 1 és-mi
Potomków:
W językach tradycyjnych obserwuje się bardzo dużą stabilność w dziedzinie stylu. Ta stabilność jest taka, że umożliwia odbudowę. Specjaliści tacy jak Rüdiger Schmitt wydobyli w ten sposób na światło dzienne pozostałości ważnej indoeuropejskiej formy poetyckiej. Pewne wyrażenia są nierozerwalnie związane z koncepcjami religijnymi: bogowie są „niebiańscy”, „nieśmiertelni”, „dawcy dóbr”.
Już w 1864 roku Adalbert Kuhn zauważył wspólne cechy w magii germańskiej i wedyjskiej lub formułach leczniczych. Następnie wiele badań wykazało niezwykłe podobieństwa między tekstami literackimi z całej dziedziny indoeuropejskiej. Często poświadcza się użycie specjalnego słownictwa dla poezji. Tę leksykalną kreację można uzyskać na różne sposoby, m.in. przez obrzeża o wartości metaforycznej, kenning poezji germańskiej.
Jak indoeuropejskie było mówione przez spółkę prehistorycznego , nie prawdziwy pisemna wzmianka istnieje, ale od XIX th century , eksperci próbowali kilka razy, aby komponować teksty „dowód”, aby pokazać swoje tezy pod. Te teksty są najlepiej poinformowanymi hipotezami; Calvert Watkins (w) w 1969 r. zauważył, że mimo stu pięćdziesięciu lat praktyki językoznawstwo porównawcze nie jest w stanie zrekonstruować ani jednego poprawnego zdania w języku indoeuropejskim. Mimo wszystko te teksty mają tę zaletę, że dają wrażenie, jak może wyglądać spójna wypowiedź w języku indoeuropejskim.
Dwa przykłady tych „tekstów demonstracyjnych”:
Metoda gramatyki porównawczej nie jest restytucją języka indoeuropejskiego, jak się mówiło: jest to określony system powiązań między historycznie poświadczonymi językami. Język taki jak ten, który zakładają zbieżności obserwowane między atestowanymi językami, nie może być pojęty, jeśli nie istniał przez pewien czas naród, który przedstawiał jedność. Ale ogólne podobieństwa strukturalne, które obserwujemy między obecnie używanymi językami indoeuropejskimi, pochodzą z równoległych i niezależnych innowacji, a nie z zachowania typu indoeuropejskiego.
Odtworzony wspólny indoeuropejski wcale nie jest ustalonym i oryginalnym porządkiem, odtworzony materiał znajduje się na różnych płaszczyznach chronologicznych. Na przykład niektóre wspólne indoeuropejskie sufiksy pozostały produktywne we współczesnych językach, czasami zmieniając znaczenia, podczas gdy inne przestały tworzyć nowe słowa z naszej epoki. A zatem „rozszerzenia”, stare przyrostki, które pojawiają się jednocześnie po rdzeniach werbalnych i nominalnych, nie będąc w stanie określić ich roli.
Allan Bomhard próbował zrekonstruować 4 etapy ewolucji języka indoeuropejskiego:
Dla archeologa Jeana-Paula Demoule'a najbardziej znane wkłady języka indoeuropejskiego ograniczają się najczęściej do przejściowych aspektów podstawowego modelu, do analizy porównawczej korzeni indoeuropejskich, co z pewnością jest praktyczne przy nauce słów w kilku językach. Ale model jest kiepski i można mu zaprzeczyć. Kilku językoznawców zwróciło uwagę na błędy w pracy Jean-Paula Demoule'a w dziedzinie językoznawstwa.