Prawo Bartsch lub efekt Bartsch oznacza własnej ewolucji w historycznej fonetyki francuskiej, inny olej języki d' a także Francoprovenal , z Gallo-Roman (łac popularny Galii). Ustawa ta, nazwana językoznawcy, który jako pierwszy przyniósł go do światła, tylko obserwuje, a posteriori (nie wyjaśniając go), przejście w tych dialektach, z pomocą wolnego tonik do tj gdy zostało poprzedzone palatalizowanej spółgłoski, na przykład w łaciński canem : K A NE (M) → ch ie n .
Należy pamiętać o kilku podstawowych pojęciach.
Nazywamy samogłoskę toniczną , która zawiera akcent toniczny . Mówi się, że samogłoska, która nie zawiera akcentu tonicznego, jest pokutna . Samogłoska jest przedtoniczna, gdy jest umieszczona przed samogłoską, która zawiera akcent intensywności. Na przykład: w spania , o to pretonic, ponieważ jest to samogłoska i który jest tonik.
Mówi się, że samogłoska (toniczna lub atoniczna) jest wolna, gdy kończy sylabę, innymi słowy, gdy jest w sylabie otwartej . Mówi się, że jest utrudniony , gdy jest w zamkniętej sylabie , to znaczy, gdy jest spółgłoską, która kończy sylabę. Oto kilka przykładów ze słowami francuskimi:
To rozróżnienie między tonikiem i nudny samogłoski, jak również między wolnymi i utrudniały samogłosek, jest kapitał w fonetycznym ewolucji z języków romańskich w ogóle i francuskim , w szczególności, ponieważ samogłoski zostały poddane różne ewolucje w zależności od przypadku.
Dyftong jest złożonym samogłoska zmienia barwę podczas transmisji. Przykład: w angielskim słowie pięć : / faɪv / , aɪ to dyftong. Z biegiem czasu mutacja samogłoski w dyftong nazywana jest dyftongacją .
W tym artykule zastosowano alfabet Bourciez . Głoskę toniczną wskazuje ostry akcent .
Istnieją dwa konkurujące ze sobą sposoby wyjaśnienia tego rozwoju.
Pierwszy klasycznej teorii łączy działanie Bartsch do spontanicznego diphthongiation o o swobodnym wzmacniający (Mare → máęre → m e r ):
Druga teoria, nowsza, a zwłaszcza broni Gaston Zink mówi tę ewolucję następująco: samogłoska Łacińska ma wolną tonik sylaby był w stanie wiarygodnie stać, V -tego wieku, przedni samogłoska ä ( / AE / , zgodnie z API notacji ). Potem dźwięk
„A [pod działaniem podniebienia spółgłoski] równomiernie rolnicze e (API [k]), który tłumi e (API [ə]), aby początkowa powolny w XI p wieku; ([...], lecz na VII p wieku wewnętrznie pretonic [...]). Pod wpływem akcentu, którego siła rozbrzmiewa na spółgłosce, początek trzymania, silniej dotknięty, zamyka się do i, w wyniku czego następuje segmentacja w íe. "
-
Gaston Zink wiąże te wydarzenia w drugiej połowie V -tego wieku.
Efekt Bartscha nie działa, gdy a jest utrudniony: „W zamkniętej sylabie a, chroniony przed segmentacją przez swoją zwięzłość, pozostaje nienaruszony. » Przykłady: KATTU (M) → ch a t , GAMBA → j a mbe itp.