Henri IV , znany jako „Wielki” lub „ Zielony Galant ”, urodzony pod imieniem Henri de Bourbon le13 grudnia 1553w Pau i zamordowany dnia14 maja 1610 rw Paryżu , jest królem Nawarry z9 czerwca 1572 rpod imieniem Henryka III i króla Francji pod imieniem Henryka IV z2 sierpnia 1589po jego śmierci w 1610 r. W ten sposób zjednoczył dostojeństwa króla Francji i Nawarry i był pierwszym królem Francji rodu Kapetynów Burbonów .
Syn Jeanne d'Albret , królowej Nawarry (sama córka Marguerite Angoulême więc siostrzenicą króla François I st ) i Antoine de Bourbon , szef burbonowie i potomka króla Saint Louis , Henri de Bourbon jest pierwszy książę krwi i, na mocy „ prawa salickiego ”, naturalny następca królów Francji z rodu Valois , jeśli umrą bez prawowitego męskiego potomka, co miało miejsce w przypadku wszystkich synów Henryka II .
Chociaż został ochrzczony jako katolik , wychował się w religii reformowanej i brał udział w Wojnach Religijnych jako książę krwi , król Nawarry i przywódca szlachty protestanckiej. Wyrzeka się protestantyzmu w 1572 r., tuż po ślubie z Małgorzatą de Valois i po masakrze na Saint-Barthélemy , ale powraca tam w 1576 r. po ucieczce z francuskiego dworu.
W 1584 roku, po śmierci księcia Franciszka Andegaweńskiego , młodszego brata i dziedzica króla Francji Henryka III , został prawowitym następcą tronu. Niepokoje religijne zaostrzają się, zwłaszcza pod presją Ligi Katolickiej , która odmawia przyjęcia na tron protestanta.
W 1589 roku, po zamordowaniu Henryka III przez mnicha ligi Jacques Clément , Henri de Navarre został jednak królem Francji. Ale musi kontynuować wojnę z Ligą. Aby wzmocnić swoją legitymację, zakończył uroczyście ponowne nawrócenie na katolicyzm dnia25 lipca 1593 r, podczas ceremonii w bazylice Saint-Denis , która zezwala na jej sakralność w 1594 r., nie w Reims, ale w Chartres . Część Ligi kontynuowała jednak walkę do 1598 roku, kiedy to po otrzymaniu w Angers kapitulacji księcia Mercoeur , gubernatora Bretanii , Henryk IV podpisał edykt Nantes , edykt pacyfikacyjny zezwalający na kult protestancki według określonych zasad, tym samym kończąc ponad trzy dekady wojen religijnych .
Dwanaście lat później, przygotowując się do wojny z Hiszpanią , Henryk IV został zamordowany przy rue de la Ferronnerie w Paryżu przez fanatycznego katolika z Angoulême , François Ravaillaca .
Henri urodził się w nocy z 12 na 13 grudnia 1553w Pau , ówczesnej stolicy suwerenności Béarn , w zamku jego dziadka ze strony matki, króla Nawarry. Henri d'Albret od dawna chciał, aby jego jedyna córka dała mu męskiego potomka. Zgodnie z tradycją przekazywaną przez kronikarzy ( Jean-Baptiste Legrain, André Favyn), Henri zaraz po urodzeniu zostaje zatem oddany w ręce dziadka, który zabiera go do swojego pokoju, ociera usta goździkiem czosnkiem i każe mu oddychać kielichem wina, prawdopodobnie Jurançon , gdzie król Nawarry posiadał winorośl kupioną w 1553 roku. Ten „chrzest Bearn” jest powszechną praktyką u noworodków, w celu zapobiegania chorobom i tego rodzaju błogosławieństwo utrzymywało się w następne stulecia dla chrztów dzieci z domu francuskiego . Henri d'Albret oferuje mu skorupę żółwia, wciąż wystawioną w pokoju w Château de Pau, który według niepewnej tradycji jest „pokojem Henryka IV ” umieszczonym w mieszkaniu Joanny d'Albret . Po użyciu korony Nawarry otrzymał tytuł księcia Viane jako najstarszy syn .
Przyszły Henryk IV został ochrzczony w religii katolickiej kilka tygodni po jego narodzinach,6 marca 1554, w kaplicy Château de Pau , przez kardynała d'Armagnac . Jego ojcami chrzestnymi są królowie Henryk II Francji i Henri II (król Nawarry) (stąd wybór imienia Henri ), jego godmothers są królowej Francji Katarzyny Medycejskiej i Isabeau d'Albret , jego ciotka, wdowa po liczyć od Rohana . Podczas uroczystości króla Francji Henryka II reprezentuje kardynał de Vendôme , brat Antoine de Bourbon .
Henri spędził część swojego wczesnego dzieciństwa na wsi swojego kraju w Château de Coarraze . Odwiedzał chłopów podczas polowań i zyskał przydomek „młynarz Barbaste ”. Wierna duchowi kalwinizmu , jego matka, Jeanne d'Albret, zadbała o pouczenie go o tej ścisłej moralności, zgodnie z nakazami Reformacji .
Po wstąpieniu na tron Karola IX w 1561 roku jego ojciec Antoine de Bourbon sprowadził go na dwór Francji. Tam zatarł ramiona z królem i książętami dworu królewskiego, którzy byli w jego wieku. Jego rodzice sprzeciwiają się wyborowi jego religii, matka chce uczyć go kalwinizmu , a ojciec katolicyzmu.
Podczas Pierwszej Wojny Religijnej Henri został umieszczony dla bezpieczeństwa w Montargis pod opieką Renée de France . Po wojnie i śmierci ojca przebywał na dworze jako gwarant porozumienia między monarchią a królową Nawarry. Jeanne d'Albret uzyskała kontrolę nad swoją edukacją od Katarzyny de Medicis i została mianowana gubernatorem Guyenne (1563).
Od 1564 do 1566 towarzyszył rodzinie królewskiej podczas wielkiej podróży po Francji i przy tej okazji odnalazł matkę, której nie widział od dwóch lat. W 1567 Jeanne d'Albret sprowadziła go z powrotem do mieszkania z nią w Bearn.
W 1568 Henri uczestniczył jako obserwator w swojej pierwszej kampanii wojskowej w Nawarrze. Następnie kontynuował praktykę wojskową podczas Trzeciej Wojny Religijnej. Pod okiem admirała de Coligny brał udział w bitwach pod Jarnac , La Roche-l'Abeille i Moncontour . Po raz pierwszy walczył w 1570 roku, podczas bitwy pod Arnay-le-Duc .
W 1572, następca swojej matki Joanny d'Albret , Henryk de Navarre został królem Nawarry pod imieniem Henryk III . 18 sierpnia 1572, Pobrali się w Paryżu z siostrą króla Karola IX , Marguerite de Valois (lepiej znany od XIX th century fabularyzowany przez przydomek „Królowa Margot”). To małżeństwo, któremu początkowo sprzeciwiła się Joanna d'Albret, zostało zaaranżowane w celu promowania pojednania między katolikami i protestantami. Ponieważ Marguerite de Valois, katoliczka, może wyjść za mąż tylko przed księdzem, a Henri nie może wejść do kościoła, ich małżeństwo było obchodzone osobno, mąż mieszkał na placu Notre-Dame . W średniowieczu było też zwyczajem, że ślub odbywał się przed kruchtą kościoła. Nastąpiło kilka dni obchodów .
Jednak w bardzo napiętym klimacie w Paryżu, po ataku na Gasparda de Coligny , kilka dni później nastąpiła masakra na Saint-Barthélemy . Kilka tygodni później Henryk został zmuszony do przejścia na katolicyzm, oszczędzony przed zabójstwami ze względu na jego status księcia krwi . Przydzielony na dwór francuski, związał się politycznie z bratem króla Franciszka d'Alençon i brał udział w oblężeniu La Rochelle (1573).
Po udziale w spiskach Malkontentów był więziony z księciem Alençon w lochach Vincennes (Kwiecień 1574). Łaskawość króla oszczędziła mu kary śmierci, ale pozostał na dworze. Z chwilą wstąpienia na tron Henryk III otrzymał od króla nowe ułaskawienie w Lyonie i wziął udział w ceremonii koronacji w Reims .
Spędziwszy ponad trzy lata jako zakładnik na dworze, wykorzystał kłopoty Piątej Wojny Religijnej, aby uciec, 5 lutego 1576 r. Po dołączeniu do swoich zwolenników powrócił do protestantyzmu, wyrzekając się katolicyzmu13 czerwca. Naturalnie popiera sprawę Malkontentów (stowarzyszenie katolików i umiarkowanych protestantów przeciwko rządowi), ale ożywiony umiarkowanym duchem nie dogaduje się ze swoim kuzynem księciem de Condé, który o przeciwnym temperamencie walczy gorliwie o triumf wiary protestanckiej. Henri de Navarre zamierza oszczędzić dwór francuski i zapewnić w Guyenne funkcję gubernatora (przedstawiciela administracyjnego i wojskowego króla). W 1577 r. nieśmiało brał udział w VI Wojnie Religijnej prowadzonej przez swojego kuzyna.
Henri jest teraz skonfrontowany z nieufnością protestantów, którzy wyrzucają mu brak szczerości religijnej. Trzyma się z dala od Béarna, który jest mocno trzymany przez kalwinistów. Henryk był jeszcze bardziej skonfrontowany z wrogością katolików. Wgrudzień 1576prawie ginie w pułapce zorganizowanej w mieście Eauze ; Bordeaux , jakkolwiek stolica swojego rządu, nie chce nawet otworzyć przed nim swoich drzwi. Henri osiedlił się następnie wzdłuż Garonny w Lectoure i Agen, która miała tę zaletę, że znajdowała się niedaleko jego zamku Nérac . Jego dwór składa się z panów należących do obu religii. Jej doradcami są głównie protestanci, tacy jak Duplessis-Mornay i Jean de Lacvivier .
ZPaździernik 1578 w maj 1579, królowa matka Katarzyna Medycejska odwiedza go, aby dokończyć pacyfikacji Królestwa. Mając nadzieję na łatwiejsze utrzymanie go w posłuszeństwie, sprowadza z powrotem jego żonę Małgorzatę.
Od kilku miesięcy para z Nawarry prowadzi drogę do zamku Nérac. Dwór zabawiał się zwłaszcza polowaniami, grami i tańcami, na które gorzko narzekają pastorzy. Pod wpływem narzuconego przez królową ideału platońskiego na dworze panuje atmosfera galanterii, która przyciąga także wielu uczonych (m.in. Montaigne i Du Bartas ). Henry oddaje sobie przyjemności uwodzenia - zakochuje się w kolej dwóch pań towarzysz królowej: M panny Rebours i Françoise de Montmorency-Fosseux .
Henri wziął następnie udział w Siódmej Wojnie Religijnej, wznowionej przez jego współwyznawców. Zdobycie Cahors , wmaj 1580, gdzie udało mu się uniknąć plądrowania i masakry pomimo pięciu dni walk ulicznych, przyniosła mu wielki prestiż zarówno odwagą, jak i człowieczeństwem.
Henri de Navarre utrzymuje w latach 1582-1590 związek z katolicką Dianą d'Andoins, której obiecuje małżeństwo i która wspiera go finansowo, jedyną jego kochanką związaną z jego biznesem: wydaje się, że odgrywała ona rolę doradcy polityka jako powiernik. Kobiece przygody króla wywołują niezgodę w parze, która wciąż nie ma dzieci, i zmuszają Małgorzatę do wyjazdu do Paryża. Zamach stanu dokonany przez Małgorzatę w Agen (1585) dopełnił ich ostatecznego zerwania.
W 1584 roku bezpotomnie zmarł młodszy brat króla Francji, François d'Anjou . Nie mając go sam, król Henryk III planuje potwierdzić Henryka z Nawarry jako swojego prawowitego spadkobiercę. Wysyła księcia Épernon, aby zaprosił go do konwersji i powrotu na dwór. Ale kilka miesięcy później, zmuszony do podpisania traktatu z Nemours, aby złożyć przyrzeczenia Ligi Świętej , wypowiedział jej wojnę i zakazał wszystkich protestantów. Plotka głosi, że w ciągu jednej nocy połowa przyszłych wąsów Henryka IV staje się biała.
Następnie rozpoczyna się konflikt, w którym Henri de Navarre kilkakrotnie konfrontuje się z księciem Mayenne . Henri ponownie został ekskomunikowany przez papieża, a następnie musiał stawić czoła królewskiej armii, którą pokonał w bitwie pod Coutras w 1587 roku.
Kilka zmian pojawiło się w 1588 roku 5 marca 1588 r, nagła śmierć księcia Henryka de Condé wyraźnie stawia króla Nawarry na czele hugenotów. 23 grudnia 1588, Przez „ skoku majestat ”, król Francji miał książę de Guise Henri zamordowany jak również jego brat, kardynał Louis , następny dzień. Zmiana sytuacji politycznej zmusza władców Francji i Nawarry do pojednania. Dwaj królowie spotykają się na zamku Plessis-lèz-Tours i podpisują traktat w sprawie30 kwietnia 1589. Sojusznicy przeciwko Lidze, która kontroluje Paryż i większość królestwa Francji, udaje im się oblegać Paryż w lipcu tego samego roku.
1 st sierpień 1589Król Henryk III został zamordowany przez Jacques'a Clémenta , fanatycznego mnicha katolickiego. Przed śmiercią dzień po odniesionych obrażeniach formalnie uznaje swojego szwagra, króla Henryka III z Nawarry, za swojego prawowitego następcę i zostaje królem Francji Henrykiem IV . Na łożu śmierci Henryk III poradził mu, aby przeszedł na religię większości Francuzów.
Dla Henryka IV rozpoczyna się długi podbój Królestwa, ponieważ trzy czwarte Francuzów nie uznaje protestanckiego szlachcica za króla. W katolicy z Ligi odmówić uznania zasadności tego rzędu.
Świadomy swoich słabości, Henri IV musi najpierw pozyskać ludzi. Katoliccy rojaliści proszą go o wyrzeczenie się protestantyzmu, który w wieku dziewiętnastu lat już trzykrotnie zmieniał wyznanie. Odmawia, ale w oświadczeniu wydanym dnia4 sierpniawskazuje, że będzie szanował religię katolicką. Wielu wahało się, czy pójść za nim, niektórzy protestanci, tacy jak La Trémoille, nawet opuścili armię, która wzrosła z 40 000 do 20 000 ludzi.
Osłabiony Henryk IV musiał zrezygnować z oblężenia Paryża, ponieważ lordowie wrócili do domu, nie chcąc służyć protestantowi. Obsługiwane przez Hiszpanii , że Leaguers ożywić wojennych, zmuszając go do wycofania się osobiście do Dieppe , ze względu na sojusz z Królowa Elżbieta I ponownie z Anglii , podczas gdy jego żołnierze cofnęli się wszędzie.
Jednak Henryk IV odniósł zwycięstwo nad Karolem Lotaryńskim , księciem Mayenne,29 września 1589podczas bitwy pod Arques . 10 000 ludzi króla, którzy pokonali 35 000 lichowców, jest analogią do zwycięstwa Dawida nad Goliatem. Do poparcia szlachty, hugenotów i polityków, których zapewnił ten solidny i ludzki watażka, dołączają ci Conti i Montpensier (książęta krwi), Longueville , Luksemburg i Rohan-Montbazon , książęta i parowie, marszałkowie Biron i d'Aumont. , i sporo szlachty (Szampania, Pikardia, Île-de-France).
Później nie udało mu się odzyskać Paryża, ale zaatakował Vendôme . Tam też zapewnia, że kościoły pozostaną nienaruszone, a mieszkańcy nie ucierpią z powodu przejścia jego armii. Dzięki temu przykładowi wszystkie miasta między Tours i Le Mans poddają się bez walki. Ponownie pokonuje Ligueurs i Hiszpanów w Ivry on14 marca 1590 rgdzie rodzi się mit o białym pióropuszu, ponieważ Henryk IV wykrzyknąłby: „Sprzymierz się z moim białym pióropuszem, zawsze znajdziesz go w drodze do chwały” . Bezskutecznie oblegał Dreux, a następnie zagłodził Paryż , ale nie mógł zdobyć miasta, które zaopatrywali Hiszpanie. Podejście księcia Mayenne i księcia Parmy powoduje, że znosi oblężenie.
Protestanci zarzucają mu, że nie dał im wolności wyznania : inLipiec 1591edyktem Mantesa (nie mylić z edyktem Nantes z 1598 r.) przywraca postanowienia edyktu z Poitiers (1577), co dawało im bardzo ograniczoną swobodę kultu. Książę Mayenne, będący wówczas w stanie wojny z Henrykiem IV , zwołuje Stany Generalne w styczniu 1593 r. w celu wybrania nowego króla. Ale jest to udaremnione: stany negocjują z partią króla, uzyskują rozejm, a potem jego nawrócenie. Zachęcony miłością swojego życia, Gabrielle d'Estrées , a przede wszystkim świadomy wyczerpania zaangażowanych sił, zarówno moralnie, jak i finansowo, Henryk IV , ostatecznie politycznie, postanowił wyrzec się wiary kalwińskiej. 4 kwietnia 1592 r, deklaracją znaną pod nazwą „celowe”, Henryk IV ogłasza zamiar kształcenia się w religii katolickiej.
Henryk IV uroczyście wyrzeka się protestantyzmu ,25 lipca 1593 rw bazylice Saint-Denis . Pożyczyliśmy mu, całkiem niesłusznie, słowo, według którego „Paryż wart jest mszy” (1593), nawet jeśli tło wydaje się pełne znaczenia.
W celu przyspieszenia rajdów miast i prowincji (i ich gubernatorów) mnoży obietnice i dary na łączną kwotę 25 mln funtów . Kolejny wzrost podatków (pomnożenie przez 2,7 wielkości ) wywołuje bunt krokantów w prowincjach najwierniejszych królowi, Poitou , Saintonge , Limousin i Périgord .
Na początku 1594 roku Henri IV powodzeniem oblegany Dreux potem został konsekrowany27 lutego 1594 rw katedrze w Chartres : jest jednym z trzech królów Francji poświęconych gdzie indziej niż w Reims i Paryżu, które w rzeczywistości znajdowały się w posiadaniu armii Ligi. Jego wjazd do Paryża w dniu22 marca 1594 r, gdzie rozdaje bilety wyrażające jego królewskie ułaskawienie i wreszcie rozgrzeszenie udzielone przez papieża Klemensa VIII w dniu17 września 1595zapewniają go o postępującym zjednoczeniu całej szlachty i reszty ludności, pomimo bardzo silnej niechęci najbardziej wzniosłych przeciwników, takich jak Jean Châtel, który próbuje zamordować króla27 grudnia 1594 rw Hôtel du Bouchage w pobliżu Luwru, gdzie mieszka jego kochanka Gabrielle d'Estrées . Ostatecznie pokonuje armię Ligi pod Fontaine-Française .
W 1595 roku Henryk IV oficjalnie wypowiedział wojnę Hiszpanii. Chodzi o sprytne tworzenie strategii ostatnich lig, wspieranych finansowo przez Filipa II , zdrajców. Król doświadcza wtedy ogromnych trudności w odparciu hiszpańskich ataków w Pikardii. Zdobycie Amiens przez Hiszpanów i lądowanie oddziału latynoskiego w Bretanii, gdzie gubernator Lotaryngii Philippe Emmanuel, książę Mercoeur , kuzyn Guise i szwagier zmarłego króla Henryka III , nadal nie rozpoznaje Henryka IV dla króla, zostaw tego w niebezpiecznej sytuacji.
Król stracił też poparcie szlachty protestanckiej. Naśladując La Trémoille i Bouillon, powstrzymuje się przed walką. Wstrząśnięci jego nawróceniem i wieloma osobistościami, które go naśladują, protestanci w całkowitym nieładzie zarzucają królowi, że ich opuścił. Spotykają się regularnie na zgromadzeniach, aby reaktywować swoją organizację polityczną. Posuwają się nawet do przejęcia królewskiego podatku na własny rachunek.
Po pokonaniu Bretanii, spustoszeniu Franche-Comté i odzyskaniu Amiens z rąk Hiszpanów, Henri IV podpisałKwiecień 1598Edykt Nantes który ustanawia pokój między protestantami i katolikami. Nantes to miasto, w którym zasiada gubernator Bretanii i ostatnia liga, książę Mercoeur, którego wiec kupił Henri. W sumie wiece szlachty kosztowały turnieje 35 milionów funtów. Obie armie są u kresu sił,2 maja 1598 rzostaje podpisany pokój w Vervins między Francją a Hiszpanią. Po kilkudziesięciu latach wojen domowych Francja wreszcie cieszy się pokojem. Henryk IV prowadzi „bitwę edyktu” o zaakceptowanie edyktu Nantes przez różne parlamenty Królestwa. Ostatni to parlament Rouen w 1609 roku.
Jednak artykuł Pokoju Vervins dotyczący księcia Sabaudii staje się przyczyną nowej wojny. 20 grudnia 1599Henri IV otrzymuje Karol Emanuel I st Savoy do Fontainebleau w celu rozstrzygnięcia sporu. Wmarzec 1600, książę Sabaudii prosi o trzymiesięczny okres namysłu i wyjeżdża do swoich stanów. Po upływie trzymiesięcznego terminu Henryk IV wzywa Karola-Emanuela, aby się ogłosił. Książę odpowiedział, że wojna byłaby dla niego mniej szkodliwa niż pokój, jaki mu zaoferowano. Natychmiast Henryk IV wypowiedział mu wojnę,11 sierpnia 1600.
Henri IV zbliża się do pięćdziesiątki i nadal nie ma prawowitego spadkobiercy. Gabrielle d'Estrées od kilku lat dzieli swoje życie, ale nie należąc do panującej rodziny, nie może twierdzić, że została królową. Zachowując się tak samo, Gabrielle wzbudza wiele krytyki, zarówno ze strony królewskiej świty, jak i broszurek, którzy nazywają ją „Księżną Śmieci”. Jego nagła śmierć w 1599 roku, niewątpliwie z powodu rzucawki poporodowej, pozwoliła królowi rozważyć wzięcie nowej żony godnej jego rangi.
W grudzień 1599, uzyskuje unieważnienie małżeństwa z królową Małgorzatą i żeni się w katedrze Saint-Jean w Lyonie ,17 grudnia 1600, Maria Medycejska , córką François I er de Medici i Joan Austrii i siostrzenica Ferdinand I er , wielki książę Toskanii panującego. To małżeństwo jest podwójnym błogosławieństwem, ponieważ posag umożliwia skreślenie całego roku zadłużenia, a Maria Medycejska w następnym roku rodzi delfina Ludwika, zapewniając w ten sposób przyszłość dynastii Burbonów.
Henri IV kompromituje swoje małżeństwo i koronę, kontynuując swój pozamałżeński związek, który rozpoczął się wkrótce po śmierci Gabrielle d'Estrées, z Henriette d'Entragues , ambitną młodą kobietą, która nie waha się szantażować króla, aby legitymizować dzieci, które od niego miała. Jej prośby odrzucone, Henriette d'Entragues kilkakrotnie spiskuje przeciwko swojemu królewskiemu kochankowi. W 1602 r. Henryk IV przybył, aby przedstawić swoją chrzestną, Ludwikę de Gondi, zakonowi Saint-Louis de Poissy, a w 1623 r. została przeoryszą, zauważył przechodząc urodę Ludwiki de Maupeou, której opłacił dwór.
W 1609, po kilku kolejnych przepustkach, Henri zakocha się w młodej Charlotte-Marguerite de Montmorency .
Henri IV opiera się, aby rządzić, na kompetentnych ministrach i doradcach, takich jak baron de Rosny, przyszły książę Sully , katolicki Villeroy i ekonomista Barthélemy de Laffemas . Lata pokoju pozwalają uzupełnić skarbiec. Henryk IV kazał zbudować wielką galerię Luwru, która połączyła pałac z Tuileries. Rozpoczął kilka kampanii rozbudowy i dekoracji w wielkich zamkach królewskich, w Fontainebleau i Saint-Germain-en-Laye , wzywając kilku utalentowanych rzeźbiarzy ( Pierre Biard l'Aîné , Pierre Franqueville , Mathieu Jacquet , Barthélemy Prieur , Jean Mansart ) i Francuzów. czy malarze flamandzcy ( Toussaint Dubreuil , Ambroise Dubois , Jacob Bunel , Martin Fréminet ). Tworzy nowoczesną politykę urbanistyczną. Kontynuował w ten sposób budowę Pont Neuf, rozpoczętą za jego poprzednika. Zbudował dwa nowe place w Paryżu, Place Royale (obecnie Place des Vosges ) i Place Dauphine na Île de la Cité. Planuje również stworzyć półokrągłe „place de France” na północ od Marais, ale nigdy nie ujrzy ono światła dziennego.
Umieść Dauphine.
Jego panowanie przyniosło jednak powstanie chłopów w centrum kraju i król musiał interweniować na czele swojej armii. W 1601 roku, po wojnie francusko-Sabaudczyk The Traktat z Lyonu ustanawia wymiany terytorialnej między Henrykiem IV i Karola Emanuela I st , książę Sabaudii książę oddał do Francji Bresse The Bugey , kraje Gex i Valromey , posiadania Księstwo Sabaudii przez kilka stuleci, ale kontrola Marquisate z Saluces , w terytorium Włoch, to z drugiej strony uznanej na. Po podpisaniu traktatu Henryk IV musiał zmierzyć się z kilkoma spiskami skierowanymi z Hiszpanii i Sabaudii . W ten sposób skazał na śmierć księcia Biron i księcia Angoulême , ostatniego z Valois, bękarta Karola IX .
Aby uspokoić dawnych partyzantów Ligi, Henryk IV opowiada się również za wkroczeniem do Francji jezuitów, którzy w czasie wojny wzywali do zabójstwa króla, tworzy w 1598 r. „fundusz nawróceń”. Lotaryngii Karola III i poślubił, z synem tego ostatniego, jego siostrę Katarzynę de Bourbon . Henryk IV pokazuje się jako żarliwy katolik – nie będąc wielbicielem – i zachęca swoją siostrę i swojego ministra Sully'ego do nawrócenia, ale żaden z nich tego nie robi.
Krok po kroku Francja musi zostać przywrócona. Produkcja rolna powróciła do poziomu z 1560 roku w 1610 roku. Pragnienie pokoju było jednomyślne: sprzyjało ustanowieniu edyktu nantejskiego, odbudowa w Langwedocji i północnej Francji odbiła się na całej gospodarce.
Król i jego minister Sully są świadomi, że sztuka i rzemiosło mają do odegrania rolę w odbudowie gospodarczej Królestwa. Henryk IV starał się w szczególności położyć kres masowemu importowi gobelinów z Flandrii, który zachwiał równowagę w handlu francuskim: w 1597 r. zaoferował mistrzowi tkactwa Girardowi Laurentowi osiedlenie się w dawnym domu profesów jezuitów (opuszczonym przez tego ostatniego). przy wypędzeniu jezuitów z Królestwa), gdzie dołączy do niego tkacz Maurice Dubout . W 1606 r. dwaj królewscy tapicerowie przenieśli się do nowych galerii Luwru, które król przekształcił w prawdziwą „szkółkę” dla artystów. Mieszkają tam malarze, rzeźbiarze, hafciarze, złotnicy, rusznikarze i inżynierowie, którzy korzystają z patentu, który trzyma ich z dala od obowiązujących reguł korporacji. W tym samym czasie flamandzcy tkacze Marc de Comans i François de La Planche otrzymali pozwolenie na otwarcie fabryki gobelinów „w stylu flamandzkim” w warsztatach w Faubourg Saint-Marcel. Jest przodkiem słynnej królewskiej manufaktury Gobelinów.
Barthélemy de Laffemas i ogrodnik z Nîmes François Traucat, zainspirowani pracą protestanckiego agronoma Oliviera de Serres, odegrali ważną rolę w historii jedwabiu , sadząc miliony morw w Sewennach, w Paryżu i w innych regionach.
Briare kanał łączący Sekwany i Loary dla rozwoju rolnictwa to pierwszy transport rzeczny kanał wykopali we Francji. Inne projekty są przygotowywane, ale potem porzucone po śmierci Henryka IV .
„Chimeryczne kura, że król Henryk byłby obiecał wszystkie garnki do Królestwa, kurczak w garnku został zbudowany z XVIII -tego wieku jako mityczny i płaski jak pamięć” . Ale w kłótni z księciem Sabaudii podobno wyraził pragnienie, aby każdy oracz miał środki na posiadanie kury w swoim garnku. Książę Sabaudii, odwiedzając Francję, dowiedziawszy się, że gwardziści królewscy otrzymują tylko cztery korony miesięcznie, zaproponował królowi oferowanie im comiesięcznej pensji; na co król, upokorzony, odpowiada, że powiesi wszystkich, którzy przyjmą, a następnie przywołuje życzenie pomyślności dla Francuzów, symbolizowane przez kurczaka w garnku. Jej minister Sully wyjaśnia w swoich pamiętnikach zatytułowanych Les omconomies royales swoją koncepcję dobrobytu Francji, związaną z rozwojem rolnictwa: „pas i orka to dwie piersi Francji. "
Sully rozwiązuje problem zadłużenia, ogłaszając upadłość Francji wobec niektórych wierzycieli i negocjując zaliczki z innymi. Na przykład w 1602 r. Francja była winna szwajcarskim kantonom 36 mln livres tournois, ale po negocjacjach była winna tylko 16 mln w 1607 r. Od 1598 r. wszczęto śledztwo przeciwko fałszywej szlachcie. Również w 1604 r. powstaje podatek spadkowy dla ciężarów oficerskich: paulette . Funkcjonariusz musi co roku płacić jedną sześćdziesiątą wartości urzędu, aby stał się dziedziczny.
Firma pozostaje jednak brutalna: zwolnieni żołnierze tworzą zorganizowane militarnie bandy, które przeczesują tereny wiejskie. Ścigani przez prawowite królewskie siły porządku, stopniowo znikali w XVII w. Moralność szlachty również pozostała brutalna: w 1607 r. w pojedynkach odnotowano 4000 zgonów; ponadto porwania młodych dziewcząt do zamążpójścia prowokują prywatne wojny, w których i tam musi interweniować król.
Kontynuując swoich poprzedników, Henri wspiera wyprawy morskie w Ameryce Południowej i promuje projekt założenia w Brazylii . Ale to właśnie w Nowej Francji Francuzi potrafią osiedlić się na stałe. Od 1599 r. król przyznał monopol na handel futrami Tadoussac w Nowej Francji, François Dupont-Gravé i Pierre Chauvin . Następnie Henryk IV daje monopol na handel futrami i obciąża Pierre'a Dugua de Mons (protestantem) zorganizowanie ekspedycji pod rozkazami Samuela de Champlaina i założenie francuskiej placówki w Akadii. Nastąpi to najpierw na Île Sainte-Croix (obecnie wyspa Dochet w Maine), w 1604 roku, a następnie w Port-Royal w Nowej Francji wiosną 1605 roku. Jednak monopol został cofnięty w 1607 roku, co zakończy próbę osiedlenia się. . Król poprosił Samuela de Champlain, aby zdał mu sprawozdanie ze swoich odkryć. W 1608 r. przywrócono monopol, ale tylko na jeden rok. Champlain został wysłany wraz z François Dupont-Gravé, aby założyć Quebec , co było początkiem francuskiej kolonizacji w Ameryce , podczas gdy de Mons pozostał we Francji, aby rozszerzyć monopol.
Koniec panowania Henryka IV naznaczony był napięciami z Habsburgami i wznowieniem działań wojennych przeciwko Hiszpanii. Henryk IV interweniuje w konflikcie o sukcesję, który przeciwstawia cesarza wiary katolickiej protestanckim książętom niemieckim, których popiera, w sukcesji Cleves i Juliers . Ucieczka księcia Condé w 1609 roku na dwór Infantki Isabelle ożywiła napięcia między Paryżem a Brukselą. Henryk IV uważa, że jego armia jest gotowa do wznowienia konfliktu, który zakończył się dziesięć lat wcześniej. 25 kwietnia 1610 r, François de Bonne , przedstawiciel Henry IV Francji w zamku Bruzolo w dolinie Susa , podpisuje Traktat Bruzolo , z Karola Emanuela I st , księcia Sabaudii .
Wybuch europejskiej wojny nie podoba się ani papieżowi, zatroskanemu o pokój między chrześcijańskimi książętami, ani francuskim poddanym, zatroskanym o ich pokój. Nie mogąc zaakceptować sojuszu z książętami protestanckimi przeciwko katolickiemu władcy, księża swoimi kazaniami ożywiają gorące duchy dawnych Leaguerów. W otoczeniu królowej król widzi też stronę, która sprzeciwia się jego polityce. Król znajduje się w niestabilnej sytuacji, co jest nie tylko winą katolików, ponieważ protestanci starają się zachować swoje przywileje polityczne dzięki edykcie nantejskiemu .
Przygotowując się do wojny, przygotowujemy się do oficjalnej koronacji królowej w Saint-Denis, która odbędzie się w dniu 13 maja 1610 r. Następnego dnia Henryk IV zginął dźgnięty nożem przez fanatycznego katolika François Ravaillaca przy rue de la Ferronnerie 8-10 w Paryżu, gdy był w drodze do Arsenału, aby odwiedzić chorego Sully'ego . Śledztwo kończy się odosobnionym działaniem szaleńca.
Ravaillac jest ćwiartowany27 maja 1610 rna Place de Grève w Paryżu za zamordowanie króla Henryka IV .
Po sekcji zwłok i balsamowaniu (jego serce umieszczone w ołowianej urnie zawartej w srebrnym relikwiarzu zostaje wysłane do kościoła Saint-Louis w La Flèche , król obiecał swoją królewską relikwię kolegium jezuickim w La Flèche ) sala paradna Luwru, a następnie jego wizerunek w pokoju kariatyd .
Henri IV zostaje pochowany w bazylice Saint-Denis on1 st lipca 1610, pod koniec kilkutygodniowych ceremonii pogrzebowych, z których już zaczyna rodzić się legenda dobrego króla Henryka. Podczas łoża sprawiedliwości trzymano się15 maja 1610 r, jego dziewięcioletni najstarszy syn, król Ludwik XIII , ogłasza regencję królowej Marii de Medici , wdowy po Henryku IV .
Jego pierwsze małżeństwo z Małgorzatą z Francji było bezowocne. Król rzeczywiście cierpiał na wrodzoną wadę rozwojową narządów rozrodczych znaną jako spodziectwo, która powodowała skrzywienie prącia, któremu towarzyszyła stulejka . Jego wada została skorygowana operacją dopiero, gdy król miał ponad 40 lat. Henri IV miał sześcioro dzieci z małżeństwa z Marie de Medici:
Henri IV miał również co najmniej 12 nieślubnych dzieci :
Od swojego panowania, na prośbę swoich doradców, takich jak Philippe Duplessis-Mornay , Henryk IV wykorzystywał wędrowne prasy drukarskie do dystrybucji portretów i ulotek, próbując przedstawić go jako „idealnego księcia”. Mimo to katolicy uważają go za uzurpatora, niektórzy protestanci oskarżają go o zdradę, ponieważ sześciokrotnie zmieniał religię, a ludzie postrzegają go jako tyrana ściągającego wiele podatków. Zabójstwo dokonane przez François Ravaillaca zamienia go w męczennika.
W 1601 roku ukazała się ilustrowana praca hagiograficzna licząca 244 strony pod tytułem Królewski Labirynt Triumfującego Herkulesa Galijskiego. Na temat fortun, bitew, zwycięstw, trofeów, triumfów, małżeństwa i innych heroicznych i pamiętnych faktów bardzo dostojnego i bardzo chrześcijańskiego księcia. Henryk IIII .. król Francji i Nawarry .
Jest to XVIII th wieku, który został utworzony i opracowany legendę króla Henryka. Ikona, która stała się tak popularna, że pozostała wizerunkiem Épinal . Na cześć Henri IV , Wolter napisał w 1728 roku wiersz zatytułowany La Henriade . 12 lutego 1792 r. poseł Charles Lambert zaproponował pochowanie ciała jego i Ludwika XII w Panteonie , którzy według niego byli „jedynymi z naszych królów, którzy okazali się ojcami ludu” .
Pomimo tego pozytywnego wizerunku, jego grób w Saint-Denis nie uniknął zbezczeszczenia w 1793 roku , z powodu nienawiści do symboli monarchicznych w czasie rewolucji francuskiej . Konwencja nakazał otwarcie wszystkich grobów królewskich wyodrębnić metale. Ciało Henryka IV jako jedyne ze wszystkich królów zachowało się w doskonałym stanie ze względu na jego wykrwawienie. Jest wystawiony na przechodniów, stojąc przez kilka dni. Królewskie szczątki są następnie wrzucane do masowego grobu na północ od bazyliki, z wyjątkiem kilku szczątków, które są przechowywane w prywatnych domach. Ludwik XVIII zarządzi ich ekshumację i powrót do ossuarium pod kryptą, gdzie znajdują się do dziś.
Już w 1814 roku planowano odrestaurować zniszczony w czasie rewolucji pomnik króla na koniu. Odlany w 1818 roku nowy posąg konny został wykonany z brązu posągu Napoleona w kolumnie Vendôme . Romantyczny wiek utrwali legendę o Bon Roy Henry , dzielnym królu, odważnym i dobrym człowieku, bawiącym się na czworakach ze swoimi dziećmi i wielkim kantorem słynnego Poule-au-Pota .
W rzeczywistości, po niedawnych zamieszkach, państwo pilnie potrzebowało przywrócenia pozytywnego wizerunku monarchii ; Chilperic i Karol Wielki wydawali się zbyt odlegli; Ludwika:… VII , VIII , X , XII były za ciemne (lub jeszcze lepiej za blade); Ludwik IX był bez wątpienia uważany za zbyt religijny. Drugi Ludwik: XI , XIII , XIV , itd. obudził bardzo złe wspomnienia… W prawdziwej operacji „reklamowej” konieczne było zatem znalezienie monarchy, który zdobył maksymalną liczbę głosów: „dobry król” odegrał tę rolę dla potomnych. Tym samym Alexandre Dumas czyni go bohaterem epickim w swoim dziele Les Grands Hommes en robe de chambre: César, Henri IV , Richelieu w 1856 roku.
Château de Pau nadal pielęgnować legendę o dobrego króla Henryka . Wciąż możemy zobaczyć jego kołyskę wykonaną z muszli żółwia morskiego . To właśnie w tradycji Béarn odbył się jego pierwszy chrzest: jego usta zwilżono winem Jurançon i natarto czosnkiem, aby dodać mu siły i wigoru. Zawdzięcza swój przydomek „Vert-galant” jego zapał w kierunku swoich 73 oficjalnych kochanek wymienionych, dając mu 22 słusznych lub nierozpoznane dzieci, które żyją w Trybunale .
W pierwszym rozdziale L'Homme aux quarante écus Wolter wspomina dla ludzi złoty wiek za Henryka IV i Ludwika XIII ze względu na względną skromność podatku.
W ostatnich latach współczesna historiografia przywróciła obraz króla, który był mało doceniany przez poddanych i który miał wielkie trudności w uzyskaniu akceptacji dla swojej polityki. Ponadto jego przychodzenia i odchodzenia od jednej spowiedzi do drugiej, wyrzeczenia sięSierpień 1572 i uroczysty z 25 lipca 1593 r, zdobył mu wrogość obu obozów. Król ten doskonale o tym wiedział i pod koniec życia przypisywano mu następujące słowa: „Teraz mnie nie znacie, koledzy, ale kiedyś umrę, a kiedy mnie stracicie, wy będzie wiedział, ile byłem wart” .
Każdego roku od 1604 r. w bazylice Saint-Jean-de-Lateran odprawiana jest Msza św. w intencji pomyślności Francji w rocznicę jego urodzin przez wikariusza papieskiego.
Zanim został kochany przez ludzi, Henryk IV był zatem jednym z najbardziej znienawidzonych królów, zwłaszcza przez stronę katolicką, jego wizerunek spłonął, a jego imię kojarzyło się z diabłem lub Antychrystem, jak w fanatycznych kazaniach ligi Jean Boucher . Z powodu codziennego uderzania księży Ligi podczas ostatniej Wojny Religijnej, ma miejsce co najmniej tuzin prób zamachu na niego, w tym wioślarz Orleański Pierre Barrière aresztowany w Melun (uzbrojony z zadeklarowanym zamiarem)27 sierpnia 1593i który został pobity i spalony na Place du Martroy w Melun i Jean Châtel, który sam zranił króla w27 grudnia 1594 rrue saint-Honoré ze swoją kochanką. Jego zabójstwo przez Ravaillaca jest nawet postrzegane przez niektórych jako wybawienie, do tego stopnia, że plotka o nowym Saint-Barthélemy rozeszła się latem 1610 roku.
Nieustanne ataki: fizyczne, moralne lub religijne… nie wspominając nawet o aferze Marthe Brossier z grubsza wywołanej przez Ligę (patrz: „ Nowa kolekcja pamiętników w służbie historii Francji ”, Joseph Fr. Michaud, Jean Joseph François Poujoulat - 1838 - Francja).
Rosnąca popularność króla może wynikać z jego postawy podczas oblężeń: dba on o to, aby zdobyte miasta nie zostały splądrowane, a ich mieszkańcy oszczędzeni (i to od oblężenia Cahors w 1580 roku). Jest również wspaniałomyślny wobec swoich dawnych wrogów ligowych, zwłaszcza po kapitulacji Paryża. Woli kupować wiece niż prowadzić wojnę o podbój swojego królestwa. Współczesna historiografia również potwierdziła rzeczywiste przywiązanie króla do katolicyzmu po jego nawróceniu, pomimo wyraźnego spadku dogmatów religijnych, zarówno katolickich, jak i protestanckich.
Będąc ostatnim hrabią Foix , Henryk IV jako taki pozostał królem o wielkim znaczeniu dla Ariégeois i często cytowany w lokalnej historii.
Piosenka Vive Henri IV ! napisana na jego cześć cieszyła się niesłabnącą popularnością we Francji od 1774 roku. W ramach Restauracji jego aria były często grane podczas ceremonii odbywających się bez obecności króla i rodziny królewskiej. Następnie pojawia się jako niemal oficjalna pieśń monarchii.
Dwadzieścia dni po śmierci Henryka IV , serce monarchy jest umieszczony w ołtarzu ołtarza kaplicy bocznej uczelni kościoła La Flèche . WLuty 1643, serce Marie de Medici łączy się z sercem jej męża. Podczas Rewolucji, 7 Roku Vendémiaire II , przedstawiciel ludu Didier Thirion kazał spalić serca króla i Marii de Médicis na placu publicznym przez wojska generała Fabrefonda . Serce Henryka IV było trzymane w dębowym pudełku, które zostało złamane, a ołowiany sejf wewnątrz otwarty; ten nosił epitafium: „Cy leży w sercu Henri-le-Granda. " Zaciemnionym serce i osad ekstrahowano i spalony na stosie na Place de la Revolution.
Kiedy tłum się rozproszy, Charles Boucher, były chirurg Kolegium, zbiera prochy tych dwóch serc, które trzyma w swoim domu, w szklanej ampułce, którą oddaje czci swojej rodzinie. Żarówka zostaje zwrócona kolegium La Fleche w celu odnowienia . 6 lipca 1814 r, wdowa po Boucherze kazała umieścić prochy w białej szklanej butelce, zamkniętej w złoconym ołowianym pudełku w kształcie serca, które zostało niesione w uroczystej procesji przez burmistrza i przekazane generałowi Dutheilowi , dowodzącemu Prytanee , który ostatecznie złożył prochy na platformie w chórze kościoła, w niszy na szczycie trybuny.
W 2010 i 2012 roku zespół naukowców skupiony wokół patologa sądowego Philippe'a Charliera zdołałby uwierzytelnić zmumifikowaną głowę króla, która zostałaby oddzielona od jego ciała podczas Rewolucji – nawet jeśli nie ma na to żadnego dokumentu archiwalnego. W czasie Terroru grób króla w bazylice Saint-Denis został, podobnie jak groby innych monarchów, zbezczeszczony . Jego ciało, wystawione na widok publiczny przez dwa dni, zostało następnie wrzucone wraz z ciałem innych królów do masowego grobu. Na początku XX -go wieku, kolektor osiągając posiadają zmumifikowane głowy króla. Dopiero w czterosetną rocznicę zabójstwa króla w 2010 roku przeprowadzono naukowe analizy rzekomego reliktu.
Pierwsze badanie wykazałoby trzydzieści punktów zgodności potwierdzających, że tożsamość zabalsamowanej głowy rzeczywiście była tożsamością króla Henryka IV , z według autorów tego badania „pewnością 99,99%”. Ten wniosek został potwierdzony w 2012 r. przez drugie badanie w Instytucie Biologii Ewolucyjnej w Barcelonie, w którym udało się wyodrębnić DNA i porównać je z rzekomym DNA Ludwika XVI (z chusteczki nasączonej krwią króla w dniu jego egzekucja). Przy okazji ogłoszenia wyników publicznie zaprezentowano wizerunek królewskiej twarzy stworzony wirtualnie w 3D.
Uwierzytelnianie jest to kwestionowane przez wielu historyków, genetyków, kryminalistycznych naukowców, archeologów, paleoanthropologists i dziennikarzy, takich jak Joël Cornette , Jean-Jacques Cassiman , Maarten Larmuseau , Geoffroy Lorin de la Grandmaison , Yves de Kisch , Franck Ferrand , Gino Fornaciari lub Philippe Delorme .
W grudzień 2010książę Ludwik Burbon zwrócił się do prezydenta Nicolasa Sarkozy'ego o ponowne pochowanie domniemanej głowy dziadka na królewskiej nekropolii bazyliki Saint-Denis . Według Jean-Pierre'a Babelona Nicolas Sarkozy początkowo planuje uroczystość na maj 2012 roku . Jednak kontrowersje wokół relikwii i kampania prezydencka przesuwają datę uroczystości, a projekt zostaje porzucony przez François Hollande'a .
9 października 2013 r., artykuł naukowy opublikowany w European Journal of Human Genetics , którego współautorami są genetycy Maarten Larmuseau i Jean-Jacques Cassiman z Katolickiego Uniwersytetu w Louvain , a także historyk Philippe Delorme , wykazał, że chromosom Y trzech obecnie żyjących książąt Dom Burbonów różnił się radykalnie od sygnatury DNA znalezionej zarówno w głowie, jak i krwi analizowanej podczas badania z 2012 r. Wniosek z tego artykułu jest taki, że żadna z tych dwóch „relikwii” nie jest autentyczna.
Jego motto, Duo prætendit unus , można przetłumaczyć jako „Jeden chroni drugiego” (Francja i Nawarra).
(lista niewyczerpująca)
Książęta i księżniczki krwi: * Burbon:
* Valois * Pokrewieństwo : Wielcy: |
W baronów i osobowości protestanci: Doradcy i pracownicy państwowi: Otoczenie: |
Ludzie Kościoła:
Ludzie sztuki i pisma: |