Apulejusz

Bohater, arystokrata imieniem Lucjusz (podobnie jak autor książki, Lucjusz Apulejusz ), przeżywa różne przygody, po tym jak jego kochanka Photis przypadkowo zamienia go w osła. Dowiaduje się, że aby odzyskać ludzką postać, musi jeść róże. Jego różne niefortunne i burleskie przygody podczas poszukiwań róż są dla Lucjusza okazją do nauczenia się i opowiedzenia czytelnikowi wielu historii (mit o Psyche i Miłości , „trująca macocha”, „krwawa suka”. erotyka z krwawymi zbrodniami i magią. Choć sens tej opowieści może być przedmiotem różnych interpretacji, wydaje się, że podróż Lucjusza była także podróżą duchową, inicjacją w magię i jednocześnie oddalaniem przez komedię czarów.

Prace filozoficzne

Doszły do nas cztery pisma filozoficzne Apulejusza: „Od boga Sokratesa  ” ( De deo Socratis ) , „Od Platona i jego nauki” ( Od Platona i dogmata eiusa ) , „Od świata” ( De mundo ) i Peri hermēneías ( z interpretacji „ , „Wyrażenia” lub „ Osądu ”).

Niniejszy traktat ma jednocześnie wygląd przemówienia. Opisuje teorię demonów Apulejusza i wprowadza ją do systemu swojej kosmologii . Definiuje demony jako "bóstwa pośrednie", oddzielając je z jednej strony od majestatycznych bogów nieba, az drugiej od ludzi i systematycznie je klasyfikuje. Jego pisarstwo jest cennym źródłem dla demonologii starożytnej, najlepiej zbadanym wśród przedstawień tego tematu w literaturze starożytnej. Po wstępie (rozdz. 1-5), który zajmuje się bogami nieba i ludzi, następuje prezentacja ogólnej teorii demonów (rozdz. 6-16). Następnie Apulejusz omawia Demona Sokratesa ( Daimonion ) (Rozdz. 17-20). Wniosek stanowi wezwanie do filozofii. Autor prosi czytelnika o pójście za przykładem Sokratesa; należy dbać o swoją duszę, gardzić dobrami zewnętrznymi i prowadzić życie filozoficzne (Rozdz. 21-24).

W rękopiśmiennej wersji, która do nas dotarła, do dzieła dodawany jest prolog, który większość badaczy uważa za obcy tekstowi, a który pochodziłby z zaginionej dziś części retorycznego dzieła Apulejusza, czyli „zrywania kwiatów”. Przeciwna opinia, według której jest to autentyczny prolog, to stanowisko wciąż reprezentowane przez mniejszość.

To pismo zawiera streszczenie nauczania Platona. Ma on służyć jako wprowadzenie i powinien służyć do nauczania. Jest to ważne źródło w historii midplatonizmu, ponieważ większość prac midplatonistów zniknęła.

Prezentacja rozpoczyna się od biografii Platona (rozdz. 1-4), najstarszego, jaka do nas dotarła; Platon jest uwielbiony. Opis platonizmu następuje, z pozostałymi czternastoma rozdziałami pierwszej księgi zajmującej się filozofią przyrody, kosmologią, ontologią i teorią duszy, następnie w drugiej etyce i teorią państwa. Ponadto brakuje trzeciej księgi zapowiedzianej we wstępie, która powinna zawierać logikę  ; zgodnie z obecnym podziałem w starożytności logika stanowi jedną z trzech części filozofii.

Ze względów językowych i treści, autentyczność tej pracy została zakwestionowana, ale w badaniach opinia większości skłania się do jej prawdziwości.

Pismo kosmologiczne „Ze świata” zajmuje się wszechświatem i jego częściami, a także boskim stwórcą i opiekunem świata. Jest to łacińska wersja grecka traktat Peri kosmou przez Pseudo-Arystotelesa . Ale Apulejusz nie zadowala się oddaniem treści tego modelu, dodaje własne refleksje, w szczególności na temat roli demonów w kosmosie, i nawiązuje do modelu greckiego, wynikającego z koncepcji Arystotelesa w sensie platońskim.

Od końca XIX th  century są jeszcze wątpliwości co do autentyczności tego dzieła. Opierają się w szczególności na błędach w tłumaczeniu greckiego oryginału, tak poważnych, że nie można ich przypisać Apulejuszowi. Zwolennicy autentyczności uważają, że mogą odwrócić tę krytykę.

Chociaż dzieło to napisane jest po łacinie, zwykle nazywa się je greckim tytułem Peri hermēneías , pod którym zostało przekazane w rękopisie w zlatynizowanej formie Peri hermeniae . Tytuł ten - co oznacza "O interpretacji" lub "O sądzie" - jest powiązany z traktatem Arystotelesa o tym samym tytule (O interpretacji, po łacinie Deinterprete ). To małe pismo dotyczy sztuki osądzania i wnioskowania. W ten sposób autor nie tylko sprzeciwia się traktatowi Arystotelesa, ale także rozważa późniejszą tradycję arystotelesowską i perspektywy stoickie . Peri hermeneias jest najstarszym łacińskim podręcznikiem logiki, jaki do nas dotarł, i był pionierem łacińskiej terminologii w tej dziedzinie. Szczególną wagę przywiązuje się do teorii sylogizmu apodyktycznego .

Fakt, że ta krótka rozprawa jest rzeczywiście autentyczne dzieło zostało jednak zakwestionowane Apulejusza od XIX -tego  wieku. Wątpliwości co do prawdziwości opierają się w równym stopniu na obserwacjach stylistycznych, co na treści i historii przekazu. Styl jest niezwykle suchy jak na Apulejusza, treść głównie arystotelesowska, z elementami stoickimi; prawie nie ma platonizmu. Ale susza jest przynajmniej częściowo uwarunkowana tematem, być może także zależnością od greckiego modelu, a logika była tradycyjną domeną Arystotelesów. Zwolennicy braku autentyczności uważają, że jest dziełem logik III E lub IV -go  wieku, który chciał zakończyć logiczną część pisania Apulejusza „od Platona i nauczania.” Ale dzisiaj dominującym poglądem w badaniach jest to, że Peri hermeneias jest autentyczny i że sam Apulejusz próbował wypełnić lukę w swoim przedstawieniu platonizmu. Zaczynamy od hipotezy zaginionego modelu greckiego, który nie tylko został przetłumaczony, ale i przerobiony. Być może jest to wczesne dzieło Apulejusza, pisane jeszcze podczas studiów w Atenach lub niedługo później.

Prace retoryczne

Tytuł biegowy Apologia (Mowa w obronie) prawdopodobnie nie jest autentyczny; z tradycji rękopisów wynika, że ​​pierwotny tytuł brzmiał prawdopodobnie „Plea pour soi-soi: De la Magia ” ( Pro se de magia ) lub w skrócie „De la Magia ” ( De magia ). Przemówienie jest cennym źródłem do historii magii w starożytności. Został zatrzymany w sądzie, gdzie miała być sądzona skarga przeciwko Apulejuszowi o czary. Ale wersja przeznaczona do publikacji może, jak to często bywa w przypadku starożytnych tekstów mowy, znacznie różnić się od faktycznie wypowiadanej. W badaniach przywołujemy nawet skrajną hipotezę, że dyskurs ten jest czysto literacką fikcją.

Jako prawnik w sprawie, która go dotyczy, Apulejusz jest dowcipny, gotowy do odwetu i agresywny; woli osiągać swoje efekty przez kpinę i ironię, i wykorzystuje okazje do afiszowania się ze swoją szeroką kulturą. Tekst utrwalony na piśmie sprawia wrażenie interakcji między mówcą a publicznością; Apulejusz zdaje się improwizować i spontanicznie zgadzać się z odczuciami swoich słuchaczy. W szczególności twierdzi, że oskarżenie jest już niewiarygodne, ponieważ jego przeciwnicy, gdyby naprawdę podejrzewali go o magiczne moce, uważaliby, aby nie zaatakować tak potężnej osoby.

Floryda ( „Florilège”) jest zbiorem fragmentów przemówień Apulejusza w czterech książek. Zachowała się tylko jedna wersja, którą mocno streścił starożytny pisarz. Składa się z 23 fragmentów tekstów o różnej długości. Wersja streszczona mogłaby niewątpliwie służyć potrzebom przedmiotów do nauczania retoryki. Jej autorem był prawdopodobnie nauczyciel retoryki późnego antyku, Salustius Kryspa, który był aktywny na koniec IV XX  wieku.

Wiersze

Apulejusz komponował wiersze, którymi od czasu do czasu posypywał swoją prozę. Tylko nieliczne zostały zachowane, w tym erotyczny wiersz 24 iambic senaries z grecką tytułowych Anechómenos (Ból cierpienie), który jest prawdopodobnie wolna adaptacja tekstu przez autora komiksu Menander . Oznaczony jako dzieło niezidentyfikowanego młodego przyjaciela autora, poemat miłości transmitowane w poddaszu Noce z Aulu-Gëlle też być może pochodzi z Apulejusza.

Utracone prace

Apulejusz przywołuje serię utworów opublikowanych częściowo po łacinie, częściowo po grecku, a nawet w obu językach, które stworzył i o których nigdzie nie wiadomo. Kilku autorów z późnej starożytności, w tym Jan Lidyjczyk oraz gramatycy Priscian z Cezarei i Charisiusa , przekazali cytaty z zaginionych części tych dzieł. Należy jednak w związku z tym zauważyć, że pewne szczególne teksty Apulejusza, którym w literaturze naukowej przypisuje się wskazania źródeł, są być może tylko fragmentami ważniejszych dzieł. Ze źródeł można wnioskować o istnieniu następujących zaginionych dzieł:

• Hermagoras, powieść lub dialog filozoficzny; zachowało się tylko sześć krótkich fragmentów. Hipoteza powieści jest najbardziej prawdopodobna.
• Wolne tłumaczenie na łacinę dialogu Fedon Platona, z którego Priscian przekazuje nam dwa krótkie fragmenty.
• Wśród zaginionych wierszy znajduje się hymn do Asklepiosa w wersji łacińskiej i greckiej, ze wstępem w formie dialogu i poematem panegirycznym na cześć prokonsula Scypiona Orfitusa . Apulejusz opublikował zbiór zabawnych wierszy pod tytułem "Batifoliages" ( Ludicra ) , z których zachowało się tylko kilka linijek.
• Convivales quaestiones (pytania bankietowe) wymienione pod tym tytułem przez Macrobe i Sidoine Apollinaire , jest prawdopodobnie tożsame z tekstem wskazanym przez Apulejusza w jego przemówieniu obronnym przez Naturales quaestiones . Opublikował ją w wersji łacińskiej i greckiej. Podobno zajmował się różnymi tematami historii naturalnej.
• Wyszukiwanie „Ryby” ( De piscibus )  ; nie wiadomo, czy jest to samodzielna prezentacja, część quaestiones Naturales, czy dzieło czysto zoologiczne. W swojej mowie obronnej Apulejusz obszernie zajmuje się faktem, że pozyskał rzadkie ryby do badań zoologicznych; następnie w swoich badaniach nad rybami szeroko wykorzystywał, oprócz starszej literatury, własne obserwacje.
• Pismo „Z drzew” ( De arboribus ) cytowane jest przez komentatora Wergiliusza , Serwiusza późnego antyku. Niewątpliwie cytaty pochodzą również z tej książki, którą specjalista pisarz Cassianus Bassus wykorzystał w swojej kompilacji znanej pod nazwą Geoponics; tożsamość autora Apulejusza, którego tam wymieniono, z autorem Apulejusza de Madaure nie jest pewna, ale prawdopodobna. Nie jest jasne, czy ekspozycja na drzewach jest samodzielną pisownią, czy częścią dzieła botanicznego lub rolniczego – ta ostatnia może nosić tytuł De re rustica . Może być również częścią quaestiones Naturales lub quaestiones Convivales Apulejusza.
• Pismo medyczne przywołane przez Priscian , którego tytuł to być może Libri medicinales , De medicina lub Medicinalia . Być może jest również częścią quaestiones Naturales lub quaestiones Convivales .
• De proverbiis (Des proverbes), zapisany w co najmniej dwóch księgach cytowanych przez gramatyka Charisiusa.
• Bardzo literackie dzieło na tematy starożytnej historii państwa rzymskiego i mitycznej prehistorii jego powstania, które daje wskazówki na temat rzymskiej historii monetarnej. Priscien nadaje mu tytuł Epitoma (wyciąg) lub gdzie indziej Epitomae historyrum
• De re publica (O państwie), pismo poświadczone tylko przez Fulgence , które zawiera tylko krótki cytat.
• Łaciński przekład „Wstęp do arytmetyki” Nikomaque de Gerase ( Ἀριθμητική εἰσαγωγή ( Arithmetikè eisagogè ) )
• Studium o muzyce, przywołane przez Kasjodora, którego zna tylko ze słyszenia.
• Utwór, dla którego późnoantyczny pisarz Jan Lidyjczyk wskazuje grecki tytuł Erotikos (po łacinie prawdopodobnie amatorius . Jest to prawdopodobnie dialog o erotyce).
• Praca o zjawiskach i wróżbach astronomicznych i meteorologicznych, o których istnieniu świadczą cztery cytaty z Apulejusza Jana Lidyjczyka.
• Komentarz do „tagetycznego” pisania o etruskiej sztuce wróżb, przypisywanej mitycznym Tagès .

Pseudo-Apulejusza

Chwała Apulejusza i rozległość obszarów tematycznych, które obejmował, sprawiły, że przypisuje mu się serię pism, których nie jest autorem. Najbardziej znane z tych podróbek, zwane „pseudo-Apulejuszem”, to:

• Asklepios . Hermetyczny traktat Asklepiosa . To popularne dzieło średniowiecza i wczesnej nowożytności jest łacińskim tłumaczeniem lub parafrazą zaginionego traktatu greckiego. Przybiera formę dialogu, w którym bóg Hermes Trismegistus uczy swego ucznia Asklepiosa porządku świata oraz roli i zadań człowieka. W żadnym z rękopisów, które do nas dotarły, autorem nie jest Apulejusz, atrybucja ta wydaje się być nieznana w średniowieczu; Dopiero w okresie renesansu przyzwyczailiśmy się wskazywać go jako autora lub tłumacza tego pisma. We współczesnych badaniach niektórzy argumentują za autentycznością, ale ta hipoteza spotyka się z niewielką aprobatą.
• Herbarius lub herbarum Apulei , ilustrowany podręcznik roślin leczniczych, które rzeczywiście pochodzi z IV -go  wieku i został rozwinięty później. W dodanym później prologu jako autor wymienia się „Platońskiego Apulejusza”. W średniowieczu pismo to było bardzo popularne i przypisywano je Apulejuszowi de Madaure. Pseudo Apulei herbarum Medicaminibus ukazał się w 1888 r [1]
• Fizjonomia . Anonimowy traktat, który przetrwał na fizjonomii , która została nadana Apulejusza w XIX -tego  wieku. W rzeczywistości, to ma swoje początki w późnej starożytności, prawdopodobnie w drugiej połowie IV -go  wieku.
• O interpretacji .
• Habitudyny, doktryny i nativitate .

Filozofia

Apulejusz nazywał siebie „filozofem platońskim”; przywiązywał wielką wagę do tego oznaczenia. Przez filozofię rozumiał przede wszystkim praktykę filozoficzną, czyli filozoficzny sposób życia według wzorców klasycznych; trzymał się z dala od kłótni szkół filozoficznych. W starszych badaniach wysunięto hipotezę, że był jednym z uczniów średniego platonisty Gaiosa wraz z Albinusem Platonikiem , którego wciąż mylono z autorem podręcznika Didaskalikos . Tadeusz Sinko postawił w 1905 r. hipotezę, że można zrekonstruować naukę „szkoły Gaiosa” z zachowanych pism platoników tej drogi, wśród których był Apulejusz. Jednak bardziej współczesne badania porzuciły hipotezę, że istniałaby taka szkoła z konkretnym nauczaniem, ponieważ brakuje przekonujących dowodów. W szczególności źródła nie wskazują na związek między Gaiosem a Apulejuszem.

Filozofia Apulejusza wyróżnia się postawą synkretyczną . W swej istocie jest platońska, ale w dużej mierze przyjmuje wpływy arystotelesowskie i stoickie. Mieszanie kierunków szkół nie stanowiło problemu dla Apulejusza, podobnie jak dla wielu myślicieli epoki cesarskiej, uważali bowiem Arystotelesa za platonistę, a stoę za gałąź platonizmu. Apulejusz podziwia Pitagorasa i podkreśla bliski związek platonizmu z pitagoreizmem. Okazuje również szacunek dla cyników .

Ogromne znaczenie teorii demonów w systemie Apulejusza wynika z przekonania, że ​​bezpośredni kontakt bogów z ludźmi jest niemożliwy, ponieważ ich domeny bytu są ściśle rozdzielone. Dlatego potrzebujemy demonów jako pośredników; tylko przez demony dobro może przyjść do ludzi od bogów. Wszystkie wyższe demony są z natury wyłącznie dobre i podobne do boga; nigdy nie wiążą się z ciałami. Z drugiej strony, niższe demony nie różnią się od dusz zamieszkujących ludzkie ciała; są zwłaszcza wędrujące dusze zmarłych przestępców. Demony podlegają namiętnościom i reagują emocjonalnie na zachowanie mężczyzn. Bogowie, którym poezja przypisuje tego rodzaju uczucia i zachowania, są w rzeczywistości demonami. Te demony są rozmówcami ludzi, którzy poprzez modlitwy i uwielbienie zwracają się do ciał, które nazywają „bogami”. Każdy człowiek jest przypisany do określonego wyższego demona, jego osobistego ducha opiekuńczego. Duch opiekuńczy żyje w duszy człowieka i wyróżnia się jako wewnętrzny głos. Idąc za przykładem Sokratesa, człowiek musi stale mieć świadomość obecności swojego osobistego opiekuna demona i zwracać uwagę na jego wskazówki. Ze względu na doskonałość swojego charakteru Sokrates nie potrzebował demona, który nakłaniałby go do czynienia dobra, ale tylko takiego, który ostrzegał go przed niebezpieczeństwami.

Dyskutowana wśród platoników kwestia stworzenia świata przyciąga Apulejusza do zwolenników koncepcji rozszerzonej, zgodnie z którą świat jest wieczny, a jego stworzenia nie należy rozumieć jako zjawy w danym momencie.

Zgodnie z koncepcją Apulejusza platonizmu, platońskiej teorii dusz pośrednictwem że dusza świata jest źródłem ( Fons ) wszystkich dusz. Dusze wszystkich żywych istot są bezcielesne i niezniszczalne. W ten sposób Apulejusz wychodzi z jednolitego bytu duchowego i odchodzi od pozycji wytyczonej w dialogu Timajosa z Platona, zgodnie z którym demiurg stworzył duszę świata na bazie mieszanki innej niż inne dusze.

Obraz człowieka Apulejusza jest pesymistyczny. Uważa życie ogromnej większości mężczyzn za porażkę. Krytykuje jego brak wysiłków w zdobywaniu wiedzy i przypisuje wykroczenia i zbrodnie jako konsekwencję swojej ignorancji. Z tej krytyki wyklucza tylko kilku filozofów.

Przyjęcie

antyk

O wysokim szacunku, jakim cieszył się Apulejusz wśród swoich współobywateli, świadczy posąg, który jego rodzinne miasto wzniosło na jego cześć; częściowo zachowany napis honorowy na kolebce oznacza ornament ( ornamentum ) Madaure. W Kartaginie i innych afrykańskich miastach postawiono mu już za życia posągi. W Oea jego lokalni wrogowie walczyli przeciwko wzniesieniu posągu Apulejusza; dlatego też Apulejusz wygłosił przemówienie do walki o zaszczyty.

Według Historii August , cesarz Septymiusz Sewer w liście do Senatu skrytykował swojego rywala Klodiusza Albinusa za to, że nie jest prawdziwie wykształconym człowiekiem, a jedynie pilnym czytelnikiem „Metamorfoz”. Podobno cesarz umieścił powieść w literaturze trywialnej, której lektura w jego oczach była niegodna kulturowego Rzymianina.

Chociaż Apulejusz z powodzeniem walczył w sądzie przeciwko oskarżeniu o bycie magiem, w starożytnym świecie został zapamiętany jako czarownik i cudotwórca. W późnej starożytności przypisywane mu cuda były przytaczane nawet przez przeciwników chrześcijaństwa jako przykłady, że nie tylko Chrystus posiadał taką moc. W łaźniach termalnych Zeuxippe w Konstantynopolu w późnej starożytności znajdował się brązowy posąg Apulejusza, który był uhonorowany jako nosiciel ukrytej wiedzy. W Antologii Greckiej (II, 303-305) przekazywane są wersety egipskiego poety Christodorosa de Coptos, które się do niej odnoszą. Pod koniec IV XX  wieku Apulée Wykazano medaliony; taki zaszczyt przyznano tylko nielicznym filozofom i autorom.

Od III th  century Christian okręgi są świadomi „świat”; teolog nowacjański wykorzystuje to pismo jako źródło w swoim traktacie De Trinitate, nie wymieniając go.

Ojciec Kościoła św. Augustyna w swoim piśmie De civitate dei głęboko zaatakował teorię demonów „Od boga Sokratesa” i skrytykował ją z chrześcijańskiego punktu widzenia. Znał także Transfiguracje i Dyskurs Obronny i nawiązał do nich; zacytował „Du monde”. Św. Augustyn uważał Apulejusza za znaczący autorytet w filozofii; nie cytował żadnego innego pogańskiego autora tak często, jak to robił.

Konserwatywny uczony Makrobiusz w komentarzu do Snu Scypiona u Cycerona wyraził zdziwienie faktem, że Apulejusz stracił czas na konstruowanie powieści; uważa, że ​​takie zajęcie papiernicze nie odpowiada filozofowi. Martianus Capella wzorował się na mariażu Psyche w Metamorfozach dla swojego słynnego przedstawienia mariażu filologii z Merkurym  ; użył także „Peri hermeneias”, nie wymieniając tego źródła.

Pod koniec V TH lub VI XX  wieku Fulgence przedstawienie transpozycji Miłość i Psyche historii w sensie chrześcijańskim, wprowadzając interpretacji przez alegorii. Dla niego Psyche jest duszą ludzką, królem jego ojca jest Bóg, jego siostry są ciałem (w biblijnym znaczeniu tego słowa) i wolną wolą . Fulgence krytykuje prezentację Apulejusza jako niewygodną i zwodniczą. Wymuszone znaczenie ról i procesów, które przyjmuje, trudno pogodzić z przebiegiem działań Apulejusza.

Sidoine Apollinaire wymienia tłumaczenie Fedona jako przykład niezwykłej transpozycji z greki na łacinę.

W sztukach pięknych starożytności (malarstwo, rzeźba, sztuka zdobnicza) popularnym motywem był związek Miłości i Psyche. Był reprezentowany już przed czasem Apulejusza, choć nic nie wiadomo o dziełach literackich na ten temat. Wiele dzieł sztuki wykazuje mniej lub bardziej wyraźny związek z historią Metamorfoz.

Średniowiecze

W średniowieczu Apulejusz był znany jako filozof; jego powieści i prace retoryczne były mało znane. Poza wzmianką w słowniku nie dotarł do nas żaden ślad po lekturze powieści. Najstarszy rękopis z Metamorfoz, na „  Florydzie  ” i mowie obronnej został osiągnięty XI th  wieku w opactwie Monte Cassino  ; z wyjątkiem otoczenia tego opactwa, te trzy prace wydają się być ledwo czytane w późnym średniowieczu . Rękopis z późnego średniowiecza zawiera obszerny wstęp ( accessus ) do Metamorfoz i dyskursu obronnego; nieznany autor traktuje Mowę Obronną jako wstęp do powieści. Jego interpretacja jest alegoryczna.

Hipotezy, zgodnie z którymi Metamorfozy wpłynęły na francuską literaturę narracyjną późnego średniowiecza, od dawna są przedmiotem dyskusji i kontrowersji. Znaleźć analogie miłości i Psyche historii szczególnie w powieści wierszem anonimowy Partonopeus de Blois od końca XII th  wieku. Można je jednak w dużej mierze wytłumaczyć bezpośrednimi lub pośrednimi wpływami Mitologii Wschodu, a ich siła przekonania jest częściowo przyjmowana ze sceptycyzmem, z narratologicznego punktu widzenia .

Zainteresowanie pismami filozoficznymi było większe. Rękopis daty tradycja powrotem do Karolingów , a jeden wykrywa zwiększona dyfuzję od połowy XI -tego  wieku. Ekstrakty są zawarte w florilèges. Teorię demonów z „Boga Sokratesa” wita pośrednio jej restytucja przez św. Augustyna, a historia Miłości i Psyche pozostaje obecna dzięki Fulgence. Bernard Silvestre ma pracy „świat” propozycje Cosmographia słynnego poematu, który urodził się w połowie XII th  wieku. Jego współczesny Jan z Salisbury uważał Apulejusza za autorytet w dziedzinie platonizmu. W cenionym u schyłku średniowiecza dziele Policraticus zajął się dosłownie czterema ostatnimi rozdziałami „O Bogu Sokratesa”, gdyż zachęcają one do prowadzenia życia filozoficznego, któremu nadał szczególną wartość. Jego wizerunek Platona był silnie zdeterminowany wizerunkiem Apulejusza. Podziwiał filozofię Apulejusza tak samo jak piękno jego stylu. W późnym średniowieczu Albert Wielki często odwoływał się do Apulejusza.

Dzieło „Peri hermenias”, z którego zachowało się około trzech tuzinów rękopisów, odegrało rolę w rozwoju dialektyki przedkolastycznej i scholastycznej . Wielki efekt pośredni ma Kasjodor, który duży jej fragment cytował w swoich Institutiones i polecał „Peri hermeneias” jako literaturę uzupełniającą. Za pośrednictwem Institutiones prezentacja przez Apulejusza sylogizmu kategorycznego staje się integralną częścią nauczania średniowiecznego; już Izydor z Sewilli odebrał Kasjodorowi. „Hermeneias Peri” cytuje dosłownie w VIII e  późnym wieku Charlemagne 790 z oznaczeniem jego tytuł i autora; w ten sposób przy rozwiązywaniu problemów teologicznych posłużono się podręcznikiem logiki Apulejusza. W Cesarstwie Bizantyjskim wizerunek maga przetrwał w legendach; w fantazyjnych opowieściach występuje jako konkurent innych magów. Michel Psellos opowiedział nam taką historię.

Epoka nowożytna