Historia wojskowego programu nuklearnego Francji

2 lipca 1966 rpierwszy powietrzny test nuklearny odbywa się na atolu Moruroa w Polinezji Francuskiej .

Dwa lata później 24 sierpnia 1968, odbywa się pierwszy test bomby wodorowej na atolu Fangataufa o kryptonimie Operation Canopus .

Łącznie w Polinezji przeprowadza się 46 lotniczych testów jądrowych, obejmujących kilka technik:

• testy barkowe;
• testy balonem na uwięzi;
• zrzuty z samolotów, które dość dokładnie odwzorowują rzeczywiste warunki;
• testy bezpieczeństwa w celu sprawdzenia, czy bomby nie eksplodują, dopóki nie zostaną podpalone. W zasadzie testy te nie powodują eksplozji;

Radioaktywna chmura będąca wynikiem testu „centaura” faktycznie dotyka Tahiti, 19 lipca 1974 r. Opady o dużej intensywności w połączeniu z efektami rzeźby prowadzą do osadów na ziemi, niejednorodnych pod względem aktywności na powierzchni: w Hitia'a na płaskowyżu Taravao i na południe od Teahupoo .

Od 1975 do 1996 roku , Francja przeprowadzono 146 testy podziemne w Polinezji: w piwnicach i na lagunach tych atoli Mururoa i Fangataufa .

6 sierpnia 1985Podpisany zostaje Traktat z Rarotonga (Wyspy Cooka), ogłaszający Południowy Pacyfik strefą wolną od broni jądrowej . Francja się z tym nie kojarzy. 15 lipca 1991 rozpoczyna ostatni francuski proces na Pacyfiku przed rocznym moratorium, o którym zadecydował prezydent François Mitterrand w sprawie 8 kwietnia 1992, następnie odnowione.

13 czerwca 1995 r.Prezydent Jacques Chirac łamie moratorium i nakazuje przeprowadzenie ostatniej kampanii testów nuklearnych na Pacyfiku. Celem tej ostatniej kampanii jest uzupełnienie danych naukowych i technicznych w celu definitywnego przejścia na symulację .

Te testy nuklearne, w liczbie sześciu, kończą się ostatecznym testem 27 stycznia 1996 r.w Fangataufa .

Rozwój siły odstraszania (1960-)

Generał de Gaulle określa środki autonomicznego francuskiego odstraszania na 3 listopada 1959podczas konferencji w Akademii Wojskowej. Według niego wojskowa niezależność kraju opiera się na „siłach uderzeniowych, które mogą być rozmieszczone w dowolnym miejscu i czasie. Nie trzeba dodawać, że podstawą tej siły będzie broń atomowa” . Doktryna rządząca wdrażaniem tych środków nie jest jeszcze jasno zdefiniowana.

W 1959 r. utworzono Przedsiębiorstwo Badań i Produkcji Urządzeń Balistycznych (SEREB), agent państwa i główny wykonawca przyszłych systemów uzbrojenia Strategicznych Sił Jądrowych (SNF). Rok później SEREB współpracował z firmami Nord-Aviation i Sud-Aviation i ustanowił programy „Basic balistic Studies” (EBB), znane jako „Precious Stones”. Mają na celu pozyskanie technologii niezbędnych do realizacji SNSF. Również w 1959 roku pierwszy bombowiec Mirage IV, zbudowany przez Dassault, został zaprezentowany w locie generałowi de Gaulle podczas Paris Air Show , zaledwie trzy lata po podpisaniu projektu.

Po pierwszej francuskiej próbie nuklearnej na algierskiej Saharze w 1961 r . odbył się test w locie rakiety AGATE, pierwszej z serii „Kamienie szlachetne”, w Centrum Testów Sprzętu Specjalnego w Colomb-Béchar we francuskiej Algierii .

Strategia słaba do silnej

Wprawdzie te nowe bronie pod ściśle francuskim dowództwem gwarantowały autonomię strategiczną, nie były wystarczające, ponieważ Francja, nie mając środków dorównania Związkowi Radzieckiemu pod względem uzbrojenia nuklearnego i konwencjonalnego, zawsze musiała polegać na wsparciu amerykańskim, aby zapewnić sobie bezpieczeństwo. Z tej perspektywy francuska broń nuklearna mogła służyć jako „detonator” amerykańskiej broni w przypadku konfliktu, zmuszając niechętnego amerykańskiego prezydenta do pomocy swoim sojusznikom. W ramach zintegrowanego dowództwa zachodniego Stany Zjednoczone byłyby zmuszone konsultować się z Francuzami w celu podjęcia wszelkich decyzji, potwierdzających status wielkiej potęgi Francji, pożądany przez de Gaulle'a. Jednak ten statut implikował, że kraj powinien wyposażyć się w arsenał nuklearny tak różnorodny jak dwa wielkie; jak ujął to Jacques Chirac  : „Nie chcemy nikomu pozostawiać monopolu na tę lub inną kategorię broni”. Jednak koszt takiego przedsięwzięcia wymagał doktryny zatrudnienia zgodnej z zasobami krajowymi.

Francuska doktryna natychmiastowych i całkowitych odwetów nuklearnych, inspirowana doktryną masowych odwetów ( masywny odwet) , została zdefiniowana w 1963 roku. Ta doktryna „wystarczalności” w trzech punktach przeciwstawia się amerykańskiej doktrynie stopniowej reakcji ( elastycznej odpowiedzi). ) przyjęte przez administrację Kennedy'ego  :

• od 1961 r. poproszono przyszłe Siły Powietrzne Strategiczne (FAS) o to, by były w stanie „nadać ZSRR znaczną redukcję, to znaczy około 50%, jego funkcji gospodarczej”;
• przy tym pierwszeństwo ma strategia „antymiasta”, powiązana z ideą odstraszania „od słabych do silnych”, uznawana za „najbardziej odstraszającą i najtańszą dla średniego mocarstwa, jakim jest Francja ”. Strategia ta odmawia ograniczenia zniszczenia do przeciwstawnych środków ofensywnych (strategia „antysiłowa”), co hipotetycznie prowadzi do wojny nuklearnej przeciwko Francji kontynentalnej,  której ta ostatnia nie może przetrwać;
• FAS musi być w stanie wyrządzić szkodę w każdych okolicznościach, w tym odwet „drugim” i nie wymaga posiadania środków wczesnego ostrzegania, takich jak AWACS lub BMEWS , w szczególności dlatego, że główny przeciwnik (Związek Radziecki) jest wyraźnie zidentyfikowany.

Miraż IV (1964)

Rok 1964 to początek stałego francuskiego odstraszania nuklearnego. Rzeczywiście,14 stycznia, tworzone są Strategiczne Siły Powietrzne. W lutym do wojsk przybył pierwszy Mirage IV i pierwszy tankowiec C-135F . W październiku w bazie lotniczej Mont-de-Marsan (Landes) miał miejsce pierwszy alarm Mirage IV uzbrojony w bombę AN-11 i tankowiec C-135F . Trio broni jądrowej (AN-11), samoloty wektorowe (Mirage IV) i samoloty projekcyjne (z paliwem) są już gotowe do pracy.

Sprężyna 1966, 9 oddziały Mirage IV, cała 1 st  składnik odstraszający jest wykonywana. W 1973 roku 60 Mirage IV rozmieszczonych w dziewięciu bazach było w pogotowiu.

Triada nuklearna (1971)

W 1963 r. rząd francuski, oprócz Mirages IV, zdecydował się na stworzenie dwóch nowych strategicznych systemów uzbrojenia, lądowego i morskiego:

• pocisk ziemi gruntu można wyciągnąć z silosów  : the S2  ;
• z ziemia-morze pocisków odpalanych z okrętów podwodnych napędu jądrowego: w SLBM .

Pierwsza jednostka operacyjna 9 pocisków S2 w bazie lotniczej Apt-Saint-Christol 200 na płaskowyżu Albion zostaje oddana do użytku2 sierpnia 1971, drugi na 23 kwietnia 1972.

1 st grudzień +1.971, pierwszy okręt podwodny z wyrzutniami pocisków nuklearnych (SNLE) wchodzi do służby : Le Redoutable . Po nim nastąpiło pięć innych, oddanych do użytku w latach 1973-1985.

Taktyczna broń jądrowa (1972)

Rozmieszczenie francuskiej taktycznej broni jądrowej wypełnia pustkę pozostawioną w wyposażeniu armii po wycofaniu w 1966 r. amerykańskich rakiet Honest John, ale popycha do narodowej strategii „wszystko albo nic”. Ich dokładna rola zostanie określona dopiero za prezydentury François Mitterranda . Ta broń taktyczna będzie wtedy nazywana „przedstrategiczną”, ponieważ zostałaby użyta jako ostateczne ostrzeżenie dla wroga w przypadku niepowstrzymanej inwazji środkami konwencjonalnymi, przed atakami strategicznymi.

W Październik 1972, dwóm eskadrom Mirage III E 4. Eskadry Myśliwskiej Sił Powietrznych Taktycznych (FATac) powierzono taktyczną misję nuklearną wraz z przybyciem bomby AN-52 . 1 st październik 1974Dwa Sepecat Jaguar szwadrony z 7 Dywizjonu Myśliwskiego są oficjalnie jądrowej taktyczne . W tej misji dołączy do nich trzecia eskadra na1 st styczeń 1981. Eskadra zrzeknie się tej roli od31 lipca 1989 a następnie ostatnie 2 w dniu 31 sierpnia 1991.

1 st May 1974pierwszy z pięciu pułków rakietowych Plutona wszedł do służby w armii francuskiej .

10 grudnia 1978, lotniskowiec Clemenceau otrzymuje, po IPER , kwalifikację nuklearną i specjalne pomieszczenie do abordażu czterech lub pięciu broni nuklearnych AN-52, które mogą być używane przez Super-Étendards francuskiej marynarki wojennej . W latach 1980-1981 był to Foch, który z kolei został wyposażony w tę funkcję dla służby operacyjnej na15 czerwca 1981.

Trzecia na świecie siła jądrowa (1980)

W latach 80. siła uderzeniowa osiągnęła maksimum z ponad 500 głowicami nuklearnymi rozmieszczonymi w następujący sposób:

• 64 pociski, z których część ( M4 ) to mirvé , niesione przez sześć SSBN stacjonujących w Île-Longue w porcie w Brześciu . Lub ponad 300 głowic o sile rażenia 44 megaton wlistopad 1987, czyniąc ten wektor centralnym elementem francuskiego odstraszania;
• 18 silosów rakietowych S3 w bazie lotniczej 200 Apt-Saint-Christol na płaskowyż Albion, którego pierwsza jednostka operacyjna zostaje uruchomiona1 st czerwiec 1980 a drugi na 31 grudnia 1982 ;
• 30 Pluto pociski w pięciu pułków z artylerii w armii , które mają być zastąpione przez pocisk Hades  ;
• około sześćdziesięciu pocisków powietrze-ziemia ASMP i bomb AN-52, które mogą być używane przez Mirage IV (34 w linii w 1983 r.) i Dassault Jaguar z Sił Powietrznych oraz przez Super-Étendards francuskiej marynarki wojennej .

Bulletin of Atomic Naukowcy szacuje szczyt 540 głowic w 1992 roku, w sumie 1260 broni zbudowany od 1964 roku

Redukcja i modernizacja arsenału (od 1991)

Redukcja francuskiego arsenału nuklearnego rozpoczęła się w 1988 roku od zastąpienia pięciu eskadr Mirage III i Jaguar trzema eskadrami Mirage 2000N . 11 września 1991Prezydent Republiki François Mitterrand zapowiada wcześniejsze wycofanie pocisków Pluton, z których ostatnie są dezaktywowane na 31 sierpnia 1993. Jego następca, Hades , jest jednak autoryzowany, ale w ograniczonej liczbie.

8 kwietnia 1992prezydent Mitterrand zapowiada wprowadzenie moratorium na próby jądrowe, ale 13 czerwca 1995 r., jego nowo wybrany następca, Jacques Chirac , deklaruje, że od września 1995 do stycznia 1996 roku odbędzie się osiem prób jądrowych . Celem tego ostatniego jest zebranie wystarczającej ilości danych naukowych do symulacji przyszłych testów. Następuje fala międzynarodowych protestów. 29 stycznia 1996 r., w komunikacie prasowym prezydencja ogłasza, po szóstym teście ( 27 stycznia na atolu Fangataufa w Polinezji ) z ośmiu pierwotnie planowanych, że Francja kończy testy jądrowe. Tym ostatnim strzałem Francja dokonała 210 eksplozji od czasu nabycia broni atomowej w 1960 roku . Po zakończeniu tej ostatniej kampanii testowej, 24 września Francja podpisała Traktat o całkowitym zakazie prób jądrowych (CTBT) i zlikwidowała swoje obiekty testowe na Pacyfiku. . Parlament ratyfikuje CTBT w dniu6 kwietnia 1998, zobowiązując tym samym Francję, że nigdy więcej nie przeprowadzi prób jądrowych.

W 1996 roku porzucono element ziemia-ziemia triady nuklearnej wraz z dezaktywacją 18 silosów rakietowych na płaskowyżu Albion w Vaucluse oraz 30 pocisków Hades Force przechowywanych w Meurthe-et-Moselle . Komponenty morze-ziemia i powietrze-ziemia są zachowane, ale ze zmniejszoną liczbą wektorów. W ramach nowej strategii ścisłej wystarczalności, Mirage IV opuścił strategiczną rolę, a liczba SSBN wzrosła z sześciu do czterech wraz z wejściem do służby klasy Le Triomphant . Prezydent Nicolas Sarkozy kontynuuje tę politykę, rozwiązując jedną z trzech eskadr Mirage 2000N.

Na początku XXI -go  wieku, Francja prawie połowę swojego arsenału ale nadal modernizować swoje wektory jądrowych i efektory. Ponieważ testy urządzeń w pełnej skali nie są już możliwe, niezawodność głowic jądrowych zapewniają zimne strzały w ramach programu Explosion Modeling Simulation .

Współpraca z innymi krajami

Współpraca z Niemcami Federalnymi i Włochami

W 1955 r. Francja nawiązała współpracę z Republiką Federalną Niemiec przy budowie zakładu wzbogacania uranu. Na konferencji w Mesynie (Czerwiec 1955), rozszerzenie na skalę europejską rozważała również Francja. Próbując udaremnić ten projekt, Stany Zjednoczone zaproponowały dostarczanie krajom europejskim kilku kilogramów wzbogaconego uranu po preferencyjnej stawce. Francja próbowała rozszerzyć tę współpracę na Włochy (porozumienie trójstronne28 listopada 1957). Każdy kraj miał swój własny cel:

• Niemcy federalne dążyły do ​​zdobycia narodowej broni jądrowej. Jeżeli zgodnie z porozumieniami paryskimi (1955) RFN nie mogła produkować na swoim terytorium broni jądrowej (ale także bakteriologicznej i chemicznej), to nie zabraniano jej posiadania, pod warunkiem, że była produkowana we Francji. Ponadto porozumienia paryskie nie zabraniały RFN prowadzenia badań w tym obszarze. Ponadto miał ministra odpowiedzialnego za kwestie atomowe: Franza Josefa Straussa , zwolennika broni jądrowej RFN i przyszłego ministra obrony.
• Włochy dążyły do ​​zbudowania europejskiego uzbrojenia nuklearnego, aby zrównoważyć siły w NATO  ;
• Francja chciała wybudować zakład wzbogacania na skalę europejską w celu uzyskania oszczędności finansowych. Promowana przez Jacquesa Chaban-Delmasa (wówczas ministra obrony), ta współpraca miała również na celu zmniejszenie zależności od Stanów Zjednoczonych. Być może miała też na celu zakończenie porozumień anglo-amerykańskich.

Ta współpraca została przerwana w Czerwiec 1958przez dojście do władzy generała de Gaulle'a .

Współpraca z Izraelem

W 1955 roku premier Izraela David Ben Gurion wyraził chęć dostarczenia izraelskiemu państwu broni atomowej. Celem izraelskim jest uzyskanie, za pomocą broni atomowej, gwarancji istnienia i przetrwania ze Stanów Zjednoczonych. Konstytucja w Mollet socjalistyczny rząd wLuty 1956pozwala mu rozważyć współpracę z Francją. Guy Mollet , kierowany swoim socjalistycznym ideałem, był bardzo skłonny pomóc Izraelowi przetrwać. Konwencjonalna broń dostarczona przez Francję nie wystarczyłaby, aby Izrael mógł stawić czoła krajom arabskim w nieskończoność. 13 września 1956, Pierre Guillaumat i Francis Perrin spotykają się z profesorem Ernstem Davidem Bergmannem  ( odpowiedzialnym za izraelski wojskowy program atomowy) i Shimonem Peresem (reprezentującym ministra obrony - i premiera - Ben Guriona) w celu omówienia budowy reaktora badawczego na pustyni Negev .

Współpraca między Francją a Izraelem została zaakcentowana wraz z objęciem przewodnictwa w Radzie Maurice'a Bourgès-Maunoury wmaj 1957. W połowie 1957 zawarta została osiągnięta dla konstrukcji w Izraelu jądrowej o reaktora do Marcoule stosu G1 (wytwarzanie 10 do 15  kg na plutonu rocznie). Prace rozpoczęły się sześć miesięcy później w Dimonie . Podobnie jak współpraca francusko-włosko-niemiecka, współpraca ta została przerwana przez dojście do władzy generała de Gaulle'a, który w 1961 roku podjął decyzję o wstrzymaniu wszelkiej pomocy francuskiej dla zakładu separacji plutonu i dokończeniu budowy reaktora w Dimona.

Współpraca z RPA

Od 1963 r. umowa między Francją a RPA pozwalała Francji na pozyskiwanie „bezpłatnego” uranu, omijając de facto embargo nałożone przez Stany Zjednoczone.

Współpraca z Wielką Brytanią

W przeciwieństwie do Wielkiej Brytanii i Chin , które przeszły z fazy jądrowej do fazy termojądrowej odpowiednio w pięć i trzy lata, Francja potrzebuje więcej niż ośmiu lat (1960-1968), aby zrobić to samo. Kilka czynników może wyjaśnić tę szczególną powolność:

• Pewna izolacja francuskich naukowców od ich sojuszników na początku lat sześćdziesiątych, wynik dyplomatycznej izolacji polityki Gaulla;
• Odmowa młodej francuskiej elity naukowej pracy w służbie broni jądrowej, mimo że realizacja bomby H wymagała znacznie bardziej pogłębionych badań podstawowych niż w przypadku bomby A;
• Walka o wpływy między dyrektorami oddziałów Departamentu Zastosowań Wojskowych CEA połączona z organizacją wertykalną, nieprzystosowaną do złożoności urządzenia termojądrowego.

Kiedy w końcu w Kwiecień 1967, rozwiązanie na temat syntezy jądrowej znajduje młody inżynier Michel Carayol , nie zostało ono zachowane.