Wojna w Indochinach

Poczucie sprzeciwu wobec wojny stopniowo narasta, w kolejnych falach, aż stanie się większością, nawet jeśli chwilowo spowalnia je wybuch wojny koreańskiej w 1950 r. , równoznaczny z groźbą komunizmu w Azji. Ewolucja opinii publicznej charakteryzuje się dwoma głównymi punktami zwrotnymi. Pierwsza miała miejsce w ostatnich dniach 1949 roku, kiedy armia chińska dotarła do granicy chińsko-wietnamskiej, prowadząc Amerykanów do broni lądowej w Sajgonie w marcu 1950 roku. Druga miała miejsce w latach 1953-1954.

W 1946 ponownie 63% Francuzów uważało, że Indochiny pozostaną francuskimi, a tylko 12% odwrotnie. Od lipca 1947 r. 37% zgodziło się uznać niepodległość Wietnamu lub negocjować z nim, czyli tyle samo, co ci, którzy chcieliby jako priorytet przywrócenia porządku, którzy sami od października 1950 r. stanowili tylko 27%. 8% woli „wezwanie do ONZ lub Amerykanów”. Następnie poparcie dla wojny nadal spada, spadając do 21% w maju 1953, a następnie 8% w lutym 1954. Dwa miesiące później jest to porażka Dien Bien Phu i 60% Francuzów jest teraz przeciwko wojnie.

Sprzeciw wobec wojny korporacyjnej

Strajk dokerów w latach 1949-1950 we Francji jest skierowana głównie przeciwko konfliktu Indochin, blokując transporty sprzętu wojskowego. Strajk jest napędzany przez ruch społeczny, który rozpoczął się w Dunkierce na rzecz strajku górników z 1948 r., a następnie miał miejsce pod koniec 1949 r. w Marsylii, a następnie w innych francuskich portach. Długo trwający, od 2 listopada 1949 do 18 kwietnia 1950, był to jeden z najważniejszych konfliktów społecznych zimnej wojny i jeden z najtrudniejszych w historii korporacji dokerów we Francji, przed plamami ropy w innych pokrewnych sektorów, takich jak koleje czy zakłady produkujące konserwy w Bretanii.

Wraz z mobilizacją podczas procesu żołnierza Henri Martina , skazanego 20 października 1950 r. na pięć lat więzienia za współudział w sabotażu, jest to jedna z dwóch osi opozycji PCF wobec wojny indochińskiej, według historyka Jean-Pierre Rioux .

Strajk rozpoczął się od odmowy dostaw broni na wojnę w Indochinach. Wśród innych żądań, które później motywowały ten strajk, rozciągniętych na większość portów francuskich, były przemieszane żądania płacowe, takie jak hasło „nasze trzy tysiące franków” i hasła zarówno pacyfistyczne, jak i antyimperialistyczne. Akcja rozgrywa się w Dunkierce, Rouen Saint-Nazaire, Marsylii, Nicei, La Pallice, Bordeaux, Cherbourgu, Brześciu i Tunisie. W Marsylii rozpoczyna się 8 listopada 1949 roku, trwa około dwudziestu tygodni, a kończy porażką 18 kwietnia 1950 roku i poważną porażką strajkujących.

Filmowcy, malarze, pisarze i cenzura

Prace artystyczne poświęcone konfliktowi indochińskiemu w czasie wojny są nieliczne ponieważ narażone na dość nieprzewidywalną cenzurę, w szczególności pieśni „  Quand un soldat  ”, napisane przez Francisa Lemarque w lutym 1952 i od razu zaśpiewane przez Yvesa Montanda oraz „  Le Déserteur  ” Borisa Viana skomponowane w lutym 1954 z aranżerem i byłym amerykański GI Harold B). Berg.

Kiedy Francis Lemarque każe Montandowi wysłuchać pierwszych zwrotek, „śpiewający proletariusz” prosi go, by „dokończył ją tak szybko, jak to możliwe”, po czym modyfikuje ostatnią linijkę, uważaną za zbyt pouczającą i śpiewa ją 48 godzin później na scenie Palais de la. Wzajemność, zanim została zakazana w państwowym radiu. Ryzyko incydentu pojawi się w Lyonie po koncercie, kiedy grupy spadochroniarzy będą czekać na niego na zewnątrz z czerwonymi beretami, ale zaimponują Montandowi, który przecina tłum, nie wywołując incydentu.

Mouloudji dodał Le Déserteur do swojego programu koncertowego 7 maja 1954 r., w dniu pokonania Diên Biên Phu, ale modyfikując zakończenie, które mówiło o „ Umiem strzelać” (o żandarmach zastąpiono przez „będą być w stanie strzelać” . Nagrał go kilka tygodni później, ale Komitet Słuchający Radia zabronił jego emisji, podczas gdy burmistrz Dinard, Yves Verney, wysłał demonstrantów, aby zakłócić jego trasę.

Na obrazie strony, Salon Jesienny, wystawa artystyczna odbywa się co roku w Paryżu, przeszedł urozmaicony 1951 wydanie z 5 obrazów reprezentujących strajk dokerów przeciwko wojnie Indochin . Wśród nich Les Dockers autorstwa Georgesa Bauquiera , i jego napis Not a boat for Indochin i La Riposte , rozległy epicki fresk o wymiarach 2,20 × 3 metrów, namalowany w 1950 roku przez Borisa Taslitzky'ego , prawdopodobnie inspirowany artykułami prasowymi, który przedstawia dokerów Port- de-Bouc , odpierając ataki psów policyjnych i CRS , z Marianne wymachującą republikańską flagą.

Dopiero w latach 1962-1966, po wojnie algierskiej , wielu autorów pisało o wojnie w Indochinach z 78 książkami opublikowanymi w ciągu zaledwie 4 lat. Książki wydane tuż po 1954 r., mniej liczne, skupiały się na bitwie pod Dien Bien Phu , poprzez wojskowe samousprawiedliwienie.

Spośród łącznie 46 filmów zrealizowanych w latach 1945-2006: tylko 8 jest bezpośrednio poświęconych wojnie indochińskiej, podczas gdy dla wszystkich stanowi on jedynie tło lub punkt wyjścia scenariusza, który następnie się od niego oddala.

Podczas wojny Vivent les Dockers by Robert Ménégoz wydany w czerwcu 1950 roku, które filmy strajki przeciwko wojnie, w Dunkierce, Rouen Saint-Nazaire, Marsylia, Nicea, La Pallice, Bordeaux, Cherbourg, Brest i Tunis z skradzionych obrazów trumien francuskich żołnierzy jest zabronione przez cenzurę. Rendez-vous des quais z obrazami z 1950 roku w dwóch innych portach, Nantes i Saint-Nazaire, dotkniętych później strajkami, pojawiło się dopiero w 1955 roku po początkowym zakazie dla André Morice , odpowiedzialnego za informacje w rządzie i przyszłym burmistrzu z Nantes. Paul Carpita filmuje tam w przeskoku samochód zamieniający się w armatę, symbol zawiedzionych nadziei ruchu oporu i przyjmuje przeciwieństwo filmu Człowiek idzie po mieście , nakręcony i zaprezentowany w Le Havre w październiku 1949 roku, który ucierpiał zaporowy prasy komunistycznej , oskarżając go o pokazanie dokerów jako „leniwe i brutalnych pijaków, zajęci przede wszystkim z walki i spania”

Patrouille de choc , pierwszy francuski film wojenny ukazał się dopiero w 1957 roku, sfinansowany przez byłego żołnierza wzbogaconego o handel piastrów i wyreżyserowany przez Claude'a Bernarda-Auberta, reportera wojennego w Indochinach dla Radio-France Hanoi z 1950 roku, wymuszonego przez cenzura zmieniła swój pierwotny tytuł Patrouille sans espoir . Jego drugi film, The Tripes in the Sun , wydany w 1959 roku, czekał dwa lata na zniesienie zakazu.

Filmy fabularne są również rzadkie, oprócz La 317 e sekcji i Dien Bien Phu , przez Pierre Schoendoerffer i dwóch nakręcony na miejscu przed Françoisa Mitterranda wizyty w 1993 roku  : L'Amant przez Jean-Jacques Annaud i Indochine przez Régis Wargnier .

Akty sprzeciwu ludności cywilnej wobec wojny

Wśród aktów sprzeciwu wobec wojny możemy przytoczyć:

• przez strajk dokerów, przeprowadzone w okresie od listopada 1949 do maja 1950 roku, w kilkunastu portów we Francji ;
• wrzucenie do portu 14 lutego 1950 r. w Nicei 5-metrowej skrzyni sprzętu wojskowego o wadze 2,5 tony;
• demonstracje i blokowanie amunicji pociągów wyjeżdża do Indochin, o których mowa w piosence Un air de Liberté przez Jean Ferrat , w reakcji na redakcyjnym przez Jean d'Ormesson w Le Figaro , na 23 lutego 1950 roku w Tours lub 23 lutego marca w Roanne , co doprowadziło do afery Raymonde Dien w 1950 roku  ;
• sabotaż amunicji;
• spotkanie 27 lutego 1950 r. w Oranie, w wyniku którego dochodzi do starcia 7000 demonstrantów z policjantami, którzy zadają pięć poważnych obrażeń, a następnie plądrują siedzibę związków  ;
• manifestacja 17 kwietnia 1950w Brześciu , gdzie widzi robotnika Édouarda Mazé , aktywistę CGT , zabitego w wieku 26 lat kulą w głowę przez policję;
• mobilizacje (duże nakłady broszur, petycje itp.) podczas afery Henri Martin ( Sartre ) w latach 1950-1953;
• bardzo pesymistyczny raport Reversa o francuskiej sytuacji militarnej w Indochinach, w wyniku którego w 1950 roku jego autor automatycznie przeszedł na emeryturę – decyzja uchylona przez Radę Stanu w 1962 roku – tak bardzo jego zamieszanie z Việt Minh będzie skandalem, być może na tle rywalizacja serwisowa między SDECE (armia) a DST (policją).

Zakładnicy Việt Minh i obozy reedukacyjne

Podczas konfliktu Việt Minh przeprowadził liczne branie zakładników, w tym cywilów. Wielu francuskich jeńców wojskowych przebywa w obozach internowania, zlokalizowanych w regionach znajdujących się pod kontrolą niepodległości. Wydaje się, że do ok. 1949 r. zginęła ogromna większość więźniów. Następnie Việt Minh trzyma jeńców w obozach w Górnym regionie. Według źródeł wojskowych liczba jeńców wahała się latem 1954 r. od 22 474 do 21 526. Około 60% więźniów nigdy nie wróciło.

Śledztwo wykazało jedynie z pewnością nie więcej niż 3768 zgonów, los pozostałych więźniów pozostaje tajemnicą. Niektórzy zakładnicy, tacy jak administrator kolonialny René Moreau, schwytany w 1946 roku, byli przetrzymywani w niewoli przez osiem lat. Więźniowie Korpusu Ekspedycyjnego poddawani są próbie „reedukacji” przez komisarzy politycznych, którzy próbują zaszczepić w nich marksizm . Kilku zagranicznych komunistów, w tym Francuzi, pomaga Việt Minhowi w tym przedsięwzięciu. W niektórych obozach od lipca doSierpień 1954śmiertelność sięga 90%.

Los więźniów w obozach reedukacyjnych od dawna jest ignorowany przez opinię publiczną: sprawa Georgesa Boudarela pomogła przypomnieć opinii publicznej w latach 90 .

Utworzono ogólnopolskie stowarzyszenie byłych więźniów internowanych deportowanych z Indochin (ANAPI).

Operacja Przejście do Wolności (sierpień 1954-maj 1955)

Po prześladowaniach zorganizowanych przez Vit Minh i poniesionych przez wietnamskich katolików i lojalistów, nastąpiła największa operacja ewakuacyjna w historii, Operacja Przejście do Wolności .

Szczegóły sił francuskich w Indochinach

Siła robocza

CEFEO ( Francuskie Siły Ekspedycyjne na Dalekim Wschodzie ) składały się z jednostek z całej Unii Francuskiej , wspieranych przez siły ze Stowarzyszonych Stanów Indochin. Żołnierze kolonialni stanowili bardzo ważną część wojsk. W latach 1947-1954 w Indochinach wylądowało 122 900 mieszkańców Afryki Północnej i 60 340 Murzynów , czyli łącznie 183 240 Afrykanów. 1 st lutego 1954, stanowili 43,5% z 127 785 żołnierzy Wojsk Lądowych (nie licząc tubylców). Ostatni żołnierze francuscy opuścili Indochiny przez port Sajgon wLuty 1958, tj. 100 lat po zdobyciu Sajgonu w 1858 r. .

Z wrzesień 1945 do zawieszenia broni w lipiec 1954, 488 560 mężczyzn i kobiet wylądowało w Indochinach:

• 223 467 metropolitalny francuski;
• 122 920 Algierczyków, Tunezyjczyków lub Marokańczyków;
• 72 833 legionistów;
• 60340 Afrykanów;
• 8000 żołnierzy już stacjonujących w Indochinach w 1945 roku, nierepatriowanych.

Maurice Vaïsse podaje następujące liczby w:Czerwiec 1954 :

Straty

W pracy War of Indochina szacuje się liczbę zabitych i zaginionych, poza Indochinami, na 47 674 mężczyzn, z następującym podziałem:

Jacques Dalloz ogłasza łączne straty CEFEO równe 37 800 rozdzielone w następujący sposób:

Inne źródło podaje następujące szacunki  :

Wartości w nawiasach oznaczają liczbę oficerów ujętych w każdej pozycji.

Wojny indochińskie Memorial jest w Fréjus  : około 34.000 nazwy są tam wpisane. Zgony rozprzestrzeniły się od 1940 do 1954 roku.

W fikcji

Powieści

• The Quiet American ( amerykańska spokojna studnia ) Grahama Greene'a .
• Uważaj, a co z nocą? przez Jo Soheta.
• Przez przelaną krew Paula Bonnecarrère.
• Za odrobinę chwały od generała Marcela Bigearda .
• Nie śmiej się z barbarzyńcami, wspomnieniami o Indochinach autorstwa Alberta Spaggiariego .

Kino

• Shock Patrol w reżyserii Claude'a Bernarda-Auberta (1957).
• Cichy Amerykanin w reżyserii Josepha L. Mankiewicza (1958).
• 317 th Sekcja reżyserii Pierre Schoendoerffer (1963).
• Charlie Bravo , reżyseria Claude Bernard-Aubert (1980).
• Diên Biên Phu w reżyserii Pierre'a Schoendoerffera (1992).
• Cichy Amerykanin w reżyserii Phillipa Noyce'a (2002).
• Biały żołnierz w reżyserii Éricka Zonca (2013).
• Końce świata w reżyserii Guillaume Nicloux (2018).
• Le Crab-Tambour (film) (1977) Pierre'a Schoendoerffera, choć nie zajmuje się wyłącznie wojną indochińską, przywołuje peregrynacje oficerów marynarki w Indochinach, Algierii i po wojnach dekolonizacyjnych.

Uwagi i referencje

Uwagi

1. Wzbogacony o Aferę piastrów .

Bibliografia

1. Michael Lee Lanning , Inside the VC and NVA: The Real Story of North Vietnam’s Armed Forces , Texas A&M University Press,2008, 354  s. ( ISBN  978-1-60344-059-2 , czytaj online ) , s.  119.
2. Brian Crozier , Zwycięstwo polityczne: nieuchwytna nagroda wojen wojskowych , Transakcja,2005, 225  pkt. ( ISBN  978-0-7658-0290-3 ) , s.  47.
3. Jesień, ulica bez radości , s. 63.
4. Fredrik Logevall , Embers of War: upadek imperium i powstanie Wietnamu Ameryki , Random House,2012, 596–9  s. ( ISBN  978-0-375-75647-4 ).
5. Francja honoruje pilotów CIA .
6. Jacques Dalloz , Wojna Indochin 1945-1954 , Paryż, Seuil,1987, s.  129–130, 1206.
7. Jacques Dalloz , Wojna Indochin 1945-1954 , Paryż, Seuil,1987, s.  129–130.
8. http://geb.uni-giessen.de/geb/volltexte/2013/9311/pdf/DaoDucThuan_2013_02_05.pdf
9. „  Niemcy Wschodnie – Narodowa Armia Ludowa i Trzeci Świat  ” .
10. Radvanyi, Janos (1980). „Dyplomacja wojny wietnamskiej: refleksje byłego urzędnika żelaznej kurtyny” (PDF) . Paramaters: Journal of US Army War College. Koszary Carlise, Pensylwania. 10 (3): 8–15.
11. (w) Martin Windrow , The French Indochina War 1946-1954 (Men-at-Arms, 322) , Londyn, Osprey Publishing ,1998, 48  pkt. ( ISBN  978-1-85532-789-4 ) , s.  11.
12. Pokos 1998, s.  23 .
13. Francuska gazeta światowa, 15 lipca 1954.
14. M. Smedberg, Vietnamkrigen: 1880-1980 . Historiska Media, 2008, s.  88 .
15. (w) Spencer C. Tucker , Wietnam , University Press of Kentucky,1999, s.  78.
16. Strony nie znajdują rozwiązania kryzysu kanałami dyplomatycznymi ( konferencja w Fontainebleau ).
17. Siły ekspedycyjne liczące ponad 100 000 ludzi.
18. Od 300 według francuskiego sztabu generalnego do 6000 według admirała Batteta, liczby kwestionowanej przez generała Grasa z powodu niewystarczającej siły ognia, Histoire de la guerre d'Indochine , s.  148 .
19. Deklaracja Niepodległości Demokratycznej Republiki Wietnamu (Hanoi, 2 września 1945 r . ) .
20. Apokalipsa, Wojna Światów , odcinek 1
21. Philippe Franchini, Kłamstwa wojny w Indochinach , s. 196.
22. „Piastre i pistolet: koszt wojny w Indochinach. 1945-1954” Hugues Tertrais, publikacje IGDPE Editions, 2002 [1] .
23. Prezentacja książki poświęconej tej sprawie Huguesa Tertraisa, profesora nadzwyczajnego historii i doktora historii współczesnej, wykładowcy na Uniwersytecie Paris I – Panthéon-Sorbonne. [2] .
24. George C. Herring, Najdłuższa wojna w Ameryce , s.  18 .
25. Hugues Tertrais , La piastre et le fusil, koszt wojny w Indochinach 1945-1954 , Ministerstwo Gospodarki, Finansów i Przemysłu, Komitet Historii Gospodarczej i Finansowej Francji,2002, 634  s. ( ISBN  978-2-11-091055-4 ) , s.  270.
26. Michael Maclear, Wietnam Wojna dziesięciotysięczna , Tamiza, 1981, s.  57 .
27. Wietnam w stanie wojny: historia: 1946–1975 ( ISBN  978-0-19-506792-7 ) , s.  263 .
28. „Dien Bien Phu” , Magazyn Sił Powietrznych tom. 87 N O  8, sierpień 2004 r.
29. Maurice Vaïsse i Alain Bizard, Armia francuska w wojnie indochińskiej (1946-1954): adaptacja czy nieprzystosowanie? , Maurice Vaïsse, rozdział „Varus, którego uczyniłeś z moich legionów”, napisany przez Jean-Pierre Rioux , Editions Complexe, 2000 ( OCLC 44883311 ) , s. 24.
30. „Przemoc i kolonizacja: położyć kres wojnom pamięci” Claude Liauzu – Editions Syllepse 2003
31. „The French Communists and the Indochina War 1944-1954” Alaina Ruscio, publikacja pracy magisterskiej z 1984 r., czytanka Denise Bouche w „ Revue d'Histoire Moderne & Contemporaine” [3] .
32. Według oficjalnych archiwów
33. Paul-François Paoli , „  D'Argenlieu, skrzyżowany z innego czasu  ”, Literacki Figaro ,6 kwietnia 2017 r.( przeczytaj online ).
34. "Ogólne Gambiez i wietnamskich katolików w Indochińskiego War" Francisa Latour, artykuł w przeglądzie wojny światowej i konfliktów Współczesne w 2010 [4] .
35. „Republika i jej armia w obliczu wywrotowego niebezpieczeństwa: wojna i akcja psychologiczna we Francji, 1945-1960” Paula Villatoux i Marie-Catherine Villatoux, w Editiond Indes savantes, 2005
36. „Życie dla Chin. Wspomnienia, 1937-1989” Jacques Guillermaz Laffont, Paryż, 1989 [5] .
37. „A Century of News Hunting: Od Agencji Prasowej Havas do Agencji France-Presse (1835-1957), Pierre Frédérix, s. 360
38. „Polityka francuska na Dalekim Wschodzie, 1936-1938”, Roger Lévy, Editions Paul Hartmann, 1939
39. „To jest Radio Sajgon!” 1939 - 1945 ”Jacques Le Bourgeois: 1985, France-Empire Editions
40. [6] .
41. Le Point z 21 listopada 2013 [7] .
42. „Jacques Chancel pamięta Indochiny” Astrid De Larminat w Le Figaro z 4 grudnia 2013 [8] .
43. „Dlaczego opuszczać Journal 2011-2014” Jacques ChancelFlammarion [9] .
44. „Jakie radia nadawały w Wietnamie przed odejściem Francuzów?” Październik 2017 [10] .
45. "Wielka Brytania Wietnam: Preludium do katastrofy, 1945/46" Peter Neville, edycjach Routledge, [11] .
46. "Chronique d'Indochine, 1945-1947" admirała Thierry'ego d'Argenlieu, Editions Albin Michel, 2013 [12] .
47. „Kontrpropaganda w Indochinach. Oficjalna Francja w obliczu antykolonializmu we francuskojęzycznej Belgii (1946-1950)” autorstwa Catherine Lanneau w przeglądzie Wojny światowe i współczesne konflikty w 2011 r. [13] .
48. Lucien Bodard w Encyclopedia Universalis .
49. Podsumowanie pism Luciena Bodarda przez stowarzyszenie Sajgon-Wietnam [14] .
50. „Pisarze Indochin – 2 – Dziennikarze” 9 sierpnia 2016 [15] .
51. „Lucien Bodard” L'EXPRESS z dnia 12.01.1997 [16] .
52. Artykuł opublikowany 31 lipca 1954 w ilustrowanym miesięczniku „Indochine Sud-Est Asie”, redagowanym przez „Société Asiatique d'Éditions”. [17] .
53. „Indochiny, też tak jest”, autorstwa Mag Bodard , w 1954 roku w kolekcji „l'Air du temps” w .Gallimard .
54. „Wydawcy i wydania w czasie wojny algierskiej 1954-1962” Nicolasa Huberta - 2012 [18] .
55. Relacja w Le Monde z 30 listopada 1954 [19] .
56. „La nuit Participantra” Jacquesa Chancela na Editions Flammarion w 2013 roku
57. Komunistyczny historyk Alain Ruscio we fragmencie artykułu z 1991 r. zawiera błąd rzeczowy, cytowany przez André Gérauda, ​​jego pseudonimu „Pertinax”, pisząc w France-Soir „Francja wyzdrowieje, ponieważ jest jej domeną” Dalekiego Wschodu „8 sierpnia 1945” , ale ten cytat, skądinąd niejednoznaczny, pochodzi z okresu, kiedy sytuacja jest wciąż niejasna, a France-Soir wciąż się pojawia.
58. „koniec wojny Indochińskiego (1953-1954) widzianego przez L'Humanité , artykule Alain Ruscio w 1993 Les Cahiers d'histoire. Revue d'histoire krytyce [20] .
59. „Słownik wojny indochińskiej: 1945-1954” Jacquesa Dalloza, Editions Armand Colin, 2006 [21]
60. "Opinia francuska a wojna indochińska (1945-1954). Sondaże i zeznania" Alaina Ruscio , w historii przegląd Vingtème Siècle w 1991 r. [22] .
61. „Jean Lartéguy: Ostatni centurion” Huberta le Roux [23] .
62. "AFP: Historia Agence France-Presse (1944-1990)" Bernard Ullmann Jean Huteau 1991 [24]
63. „AFP, firma wyjątkowa, od początków do historii jej wyjątkowego statusu, 1832-2015” autorstwa Jade Azzoug-Montane, praca doktorska na Uniwersytecie Paris-Saclay przygotowana na Uniwersytecie w Wersalu , Saint-Quentin-En-Yvelines [25] .
64. „Le monde en direct: From Charles-Louis Havas to AFP, two centurys history” Xaviera Barona, opublikowane przez La Découverte, 2020 [26] .
65. Joseph Demarteau, właściciel La Gazette de Liège 16 stycznia 1947, cytowany przez Catherine Lanneau [27] .
66. Le Monde 8 czerwca 1954 i Combat następnego dnia, cytowane przez Barbarę Vignaux, w przeglądzie historycznym Vingtième Siècle z 2004 roku [28] .
67. „L'Agence France-Presse en guerre d'Algérie” Barbary Vignaux, w przeglądzie historycznym Vingtième Siècle z 2004 r. [29] .
68. „Ku koordynacji francusko-brytyjskiej w Indochinach i Malezji”, Le Monde, 6 sierpnia 1948 [30] .
69. Narodowa Federacja Prasy Francuskiej (FNPF)
70. Przybycie Jeana Marina na czele AFP .
71. Archiwa internetowe Ministerstwa Kultury
72. „Georges Pompidou i nowoczesność: napięcia innowacji, 1962-1974”, Pascal Griset 2006 [31] .
73. „Historia gazety” Le Monde „1944-2004” autorstwa Patricka Eveno 2015 [32] .
74. "Le Monde" przez Beuve'a-Méry lub LE Métier d Alceste, Jean-Jacques Noëla Jeanneney Julliard na szkiców Éditions seuil 1979 [33] .
75. „Wielkie godziny prasy”, Jean-Noël Jeanneney opublikowany przez Editions Flammarion w 2019 roku [34] .
76. „Le Monde” Beuve-Méry lub profesja Alceste”, Jean-Noël Jeanneney i Jacques Julliard , szczegółowe streszczenie [35] .
77. "Śmierć Philippe Boegner" w Le Monde z dnia 17 października 1991 r [36] .
78. „1944-2004, Historia gazety „Le Monde”” historyka Patricka Eveno , w 2004 r. wydanie Albin Michel [37] .
79. „Pinay the Independent” Jean-Antoine Giansily, w 1995 przez Editions Denoël [38] .
80. Jacques Thibau, Le Monde: Histoire d'un journal, un journal dans l'Histoire , JC Simoën,1978, strona 239.
81. Lawrence Martin, gazet we Francji w XX th  century The Paperback edycje.
82. Artykuł Madeleine Jacob we Franc-Tireur z 10 kwietnia 1948 [39] .
83. „Indochiny 1940-1955: koniec snu” Jacques de Folin; przedmowa Oliviera Todda na Editions Perrin w 1993 roku Franc-Tireur % 20% 201948% 20% 20indochine & f = false .
84. OBYCZAJOWE szkic Maitron przez Claude Bourdet [40]
85. Artykuł Eugène'a Mannoniego w Le Monde d [41] .
86. „Pierre Herbart, dziennikarz zatrudniony” Claude'a Gilleta, recenzja Roman 2006 [42] .
87. (en) Lawrence Van Gelder, "  Claude Bourdet, 86, Lider francuskiego ruchu oporu i lewicową Editor  " , The New York Times ,22 marca 1996 r..
88. Yves-Marc Ajchenbaum, Za życie, na śmierć: historia gazety Combat, 1941-1974 , Le Monde Éditions,1994( przeczytaj online ).
89. Jean-Luc Barré, François Mauriac  : biografia intymna, 1940-1970 ,2010( przeczytaj online ).
90. Teza Philippe Tétart, „Francuski obserwator”: 1950-1964: historia nurtu myśli intelektualnej
91. „Zaangażowany obserwator” Gillesa Martineta, Lattès 200 wydań
92. Od France Observateur do Nouvel Observateur: 45 lat historii, Emmanuel Laurentin,1 st lutego 2010o kulturze Francji [43] .
93. "Proces przeciwko Claude Bourdet walki jest argumentował przed 1 st pokoju" w Le Monde z dnia 22 grudnia 1950 roku [44] .
94. Philippe Baudorre, Pióro w ranie. Dziennikarze pisarze a wojna algierska, Bordeaux, Presses de l'Université de Bordeaux, 2003. [45] .
95. Szkic biograficzny Le Maitron autorstwa Maurice'a Lavala [46] .
96. Zwróć uwagę na Le Maitron autorstwa Claude'a Estiera [47] .
97. „Le Nouvel Observateur, un eye, un leader” w Międzynarodowym Przeglądzie z 20 czerwca 2011 r. [48] .
98. "Françoise Giroud:" L'Express est insubmersible”, w LEXPRESS z dnia 3 czerwca 1999 "  L'Express est insubmersible  " , na www.lexpress.fr ,3 czerwca 1999(dostęp w sierpniu 2020 r . ) .
99. Encyclopedia universalis [49] .
100. Philippe Boegner, Prasa, pieniądze, wolność, Fayard, 1969 [50] .
101. „Armia francuska w Indochin wojny (1946-1954): adaptacja lub niedostosowanie” Maurice Vaïsse, z Editions Complexe, w 2000 [51] .
102. "Willy Rizzo, gwiazda hunter i pionierem" Paris Match”, Michel Guerrin w Le Monde z dnia 28 lutego 2009 roku [52] .
103. „Wojna indochińska Willy'ego Rizzo. Fotograf przeciw zatrudnieniu” Stéphane Dubreuil, artykuł w recenzji Guerres et Histoire z 27 grudnia 2017 r. [53] .
104. Nekrolog w Le Monde z 25 kwietnia 1967 [54] .
105. Philippe de Baleine i Willy Rizzo, „W Na-Sam oblegany” Paris Match, nr 194, listopad 29-6 grudnia 1952. [55] .
106. Artykuł z Le Monde podjęty i zilustrowany fikcyjnymi okładkami Paris-Flash [56] .
107. „70 lat Paris-Match [57] .
108. „Batalion Bigeard: Indochiny, 1952-1954, Algieria, 1955-1957” Erwana Bergota, 1977 [58] .
109. „Wojna indochińska – od francuskich Indochin do pożegnania z Sajgonem 1940-1956” Ivana Cadeau, w 2015 roku opublikowana przez Editions Tallandier [59] .
110. Francis Balle, Media i Społeczeństwa , LGDJ,2013, s.  76.
111. „W każdym razie Francja będzie musiała odejść” André Guérin , redaktor naczelny, w L'Aurore z 22 października 1953, wznowiony w Le Monde [60] .
112. „Pierre Mendes Francja i gospodarka: myśl i działanie”. Materiały z kolokwium Institut Pierre Mendès France z 11 i 12 stycznia 1988 r., Michel Margairaz, Institut Pierre Mendès France, wydane przez Editions Odile Jacob w 1989 r.
113. „DEKOLONIZACJA: DWÓCH PATRONÓW NA PRZYGOTOWANIU WOJNY” Jacques Marseille, 04.07.199 [61] .
114. „Jak zbili fortunę” Merry Bromberger w wydaniach Plon, 1954
115. „The Study of Politics”, Maurice Duverger , Editions Springer Science & Business Media, 2012 [62] .
116. „bibliograficzny przewodnik dla prasy”, autorstwa Bernarda Voyenne w 1958 roku, na stronie 11
117. „The People's Liberation Movement” Meixin Tambay, Institut Tribune socialiste w marcu 2019 r. [63] .
118. Claude Bellanger, Jacques Godechot, Perre Guiral i Fernand Terrou, op. cyt. , s.  267.
119. Claude Bellanger, Jacques Godechot, Perre Guiral i Fernand Terrou, Ogólna historia prasy francuskiej , Presses Universitaires de France, 1976, s.  222 i nast.
120. „Journal du septennat, 1947-1954: 1953-1954, red. Jacques Ozouf , 1970
121. „Podatki na rzecz wzrostu: Generalna Dyrekcja Podatków i Polityki Fiskalnej we Francji od 1948 do końca lat 60.”, Frédéric Tristram, Instytut Zarządzania Publicznego i Rozwoju Gospodarczego, 2013 [64] .
122. Le Monde z 17 czerwca 1970 [65] .
123. Skumulowany nakład z 4,49 mln do 3,79 mln, a następnie 3,67 mln w 1950 r., z jedną również „luką” komunistycznego dziennika „ Ce soir” w 1950 r.
124. Le Monde z 2 sierpnia 1947 [66] .
125. Uwaga „Paris Presse, L'Intransigeant” w katalogu „Opale Plus” Biblioteki Narodowej Francji.
126. „Złoty wiek korupcji parlamentarnej” Jean-Yves Mollier, Place des éditeurs, 2018 [67] .
127. Franpar oznacza „Francja-Soir, Paris-Presse-l'Intransigeant
128. „Chronologia: Od dobrych lat do schyłku”. na stronie internetowej Paris-Presse , konsultacja 7 kwietnia 2010 r.
129. "  Papierowa wersja" France Soir " kłania się po sześćdziesięciu siedmiu latach istnienia  " , o France 24 ,15 grudnia 2011(dostęp 31 sierpnia 2020 r . ) .
130. Le Monde z dnia 28 lutego 1949 roku [68] .
131. Obrazy i archiwa aktywistów, Carnet de Jeanne Menjoulet CHS Produkcja audiowizualna. CNRS [69] .
132. „Karanie przeciwników – PCF i proces polityczny (1947-1962)” Vanessy Codaccioni, Editions du CNRS, 2013
133. "Wierzyłem rano", Pierre Daix, limitowane Robert Laffont 1976 [70] .
134. Biografia Le Maitron autorstwa René L'Hermitte [71] .
135. Le Monde z 18 marca 1950 [72] .
136. Dyrektor Ouest-Matin został skazany na 6 miesięcy więzienia w zawieszeniu i grzywnę w wysokości 400 000 franków za zniesławienie przeciwko armii francuskiej w Le Monde 25 maja 1950 [73] .
137. „Indochine SOS” Andrée Viollis Przedmowa André Malraux. Zbiór problemów i dokumentów, Gallimard. Publikacja: 16-08-1935 następnie koniec 1949
138. „Andrée Viollis i kwestia kolonialna” Anne Renoult, absolwentki studiów pogłębionych [74] .
139. Nota biograficzna Le Maitron autorstwa Andrée Viollis [75] .
140. Fragmenty – wznowienie z 1949 r. [76] .
141. Okładka SOS Indochine przez prasę kolonialną lat 30. [77] .
142. „WSZYSTKIE WALKI MADELEINE RIFFAUD”, w L'Humanité z 22 sierpnia 2014 [78] .
143. "Madeleine Riffaud: duch oporu" Isabelle Mons, 2019 [79] .
144. L'Humanité z 28 sierpnia 2012 r. [80] .
145. Biografia „Les ex-PCF” [81] .
146. Praktyczny katalog prasy, Echo prasy i reklamy, Paryż 1955
147. Aragon w krainie kopalń , Lucien Wasselin i Marie Léger, redaktor Le Temps des Cerises, 2007.
148. Aragon i strajk górników z maja-czerwca 1941 r. przez Luciena Wasselina, w Nieskończoność wkroczą w czerwcu 2011 r.
149. "  10 lat temu zniknął Georges Guingouin," prefekt maquis "  " , L'Humanité ,27 października 2015.
150. Wywiad z FTP Louisem Gendillou przeprowadzony przez Vincenta Goubeta za film „Wróżka coś” [82] .
151. Biografia Le Maitron przez Pierre Courtade [83] .
152. Stowarzyszenie Sajgon-Wietnam .
153. "MRP przeciwieństwie do wojny Indochin" Jacques Dalloz w Revue d'Histoire Moderne i Contemporaine 1996 [84] .
154. Syndykalizm , gazeta CFTC z dnia 8 lutego 1950 r
155. „Generał Gambiez i wietnamscy katolicy podczas wojny indochińskiej” Francisa Latoura, artykuł w przeglądzie World Wars and Contemporary Conflicts 2010 [85] .
156. Pierre Bolle , „François Méjan” , w André Encrevé (red.), Słownik świata religijnego we współczesnej Francji. 5 Protestanci , Paryż, Beauchesne,1993( ISBN  2701012619 ) , s.  330-331.
157. Roger Zuber, „  François Méjan (nekrolog)  ”, Biuletyn Towarzystwa Historii Francuskiego Protestantyzmu , t.  140, styczeń-marzec 1994), s.  177-180 ( czytaj online , konsultacja 26 maja 2019 r. ).
158. „Watykan przeciwko zamorskiej Francji” François Méjean, Librairie Fischbacher, 1957 [86] .
159. (w) „  Torture, French  ” [„Torture, French”], Dictionary of the Indochina War , Wydział Humanistyczny, University of Quebec w Montrealu, Kanada (dostęp 8 sierpnia 2017 r . ) .
160. Le Populaire z 2-3 września 1945 [87] .
161. Le Monde 10 marca 1949 [88] .
162. Jacques Doyon, Biali żołnierze… , s.  279 .
163. Plik Philippe Farine, na stronie Zgromadzenia Narodowego .
164. Wymieniony w pracy Trostkist Ngo Van (1913-2005) „W krainie pękniętego dzwonu. Udręki Cochinchinese w epoce kolonialnej”, Paryż, Editions L'Insomniaque, Petites insomnies, 2013, [89] .
165. „Dziesięć trockistów w zakładach karnych” w Le Monde z 12 kwietnia 1948 [90] .
166. Raymond Mourlon, „  Henri Martin w walce o pokój w Indochinach  ” , o Ludzkości ,25 października 2019 r.(dostęp 26 października 2019 r . ) .
167. Philippe Robrieux , Historia wewnętrzna partii komunistycznej , t.  IV, Fayard ,1984, s.  414-415.
168. Jacques Doyon, Biali żołnierze Ho Chi Minh , Paryż, Fayard, 1973; przedmowa Henri Leclerca, prawnika Trybunału.
169. Jacques Doyon, Biali żołnierze… , s.  18 .
170. Le Figaro z 2 czerwca 1953 r. [2].
171. Krytyka twórczości pisarza Jeana Hougrona [91] .
172. Bęben krabowy to francuski film w reżyserii Pierre'a Schoendoerffera, wydany w 1977 roku
173. „ Czarna legenda i czerwone ikony, czyli wizerunek dokerów w centrum zimnej wojny ”, artykuł Tangui Perrona, opublikowany w Dockers from the Mediterranean to the North Sea , Edisud, 1999 [92] .
174. Maurice Vaïsse i Alain Bizard, Armia francuska w wojnie indochińskiej (1946-1954): adaptacja czy nieprzystosowanie? , rozdział „Warus, którego uczyniłeś z moich legionów”, napisany przez Jean-Pierre Rioux , Editions Complexe, 2000 ( OCLC 44883311 ) , strona 24.
175. Niech żyją dokerzy w archiwach Ciné [93] .
176. Biografia Francisa Lemarque Universalis.
177. Biografia Raoula Bellaïche do recenzji Je chante! opublikowane w 2001 roku przez Universal [94] .
178. „  Antymilitaryzm potem pacyfista, historia dezertera Borisa Viana  ” , o France Musique ,10 marca 2020 r..
179. Marianne Payot, „  Rękopis Deserteur wreszcie dostępny: Boris Vian zbuntowany  ” , L'Express ,5 maja 2017 r..
180. Valère-Marie Marchand, Boris Vian - Kreatywny uśmiech , edycje L'Archipel,2009( przeczytaj online ).
181. Walka robotników port-de-boucain w Tate Gallery w Londynie, Isabelle L, Maritima
182. „Dien Bien Phu, mity i rzeczywistości. Pięćdziesiąt lat francuskich namiętności, 1954-2004”, Alain Ruscio, Serge Tignères Editions Les Indes savantes, 2005
183. Według tezy poświęconej temu tematowi przez Delphine Robic-Diaz: „Wojna indochińska w kinie francuskim. Obrazy luki pamięci”, Presses Universitaires de Rennes, 2014 [95] .
184. „Wojna indochińska w kinie francuskim: obrazy luki pamięci” Delphine Robic-Diaz [96] .
185. Henri Copin, L'Indochine des tableaux , 2 lutego 2011, na stronie internetowej www.larevuedesressources.org
186. „60 lat po wojnie w Indochinach: za skromną pracę pamięci” Bénédicte Chéron, 07.05.2014 w La Croix [97] .
187. indre-et-loire.pcf.fr , „Dlaczego ulica 23 lutego 1950 r. w Saint-Pierre-des-Corps? "
188. „HISTORYCZNY STRAJK DOKÓW Z ORANA” historyka Ahmeda AABID, w El Watan 13 lutego 2010 [98] .
189. „Strajk dokerów w Oranie w lutym 1950 r.” Michela Pigenet w L'Humanité z 21 lutego 2020 r. [99] .
190. „  Bójka w autobusie, cyt. za Jean Planchais, A Political history of the army , Edition du Seuil, 1967  ” (dostęp 25 marca 2013 r . ) .
191. „  Postacie  ” , na www.anapi.asso.fr (dostępny 9 maja, 2020 ) .
192. Jacques Valette, Wojna Indochin 1945-1954 , Armand Colin, 1994, strony 398-399.
193. Afera Boudarel na stronie ANAPI .
194. Oficjalna strona .
195. Ronald B. Frankum, Wydział Historii Uniwersytetu Pensylwanii .
196. Maurice Vaïsse , Armia francuska w wojnie indochińskiej (1946-1954): adaptacja czy nieprzystosowanie? , Edycje złożone, 2000, s.  146 .
197. „  Czehada, jednostki północnoafrykańskie w Indochinach  ” , na temat Indochin54 (dostęp 16 kwietnia 2010 r . ) .
198. Michel Bodin, Afrykanie w wojnie indochińskiej 1947-1954 , L'Harmattan, 2000, s.  10 .
199. (w) Jednostki północnoafrykańskie w Indochinach .
200. Siły Francuskie na Dalekim Wschodzie .
201. Maurice Vaïsse , Armia francuska w wojnie indochińskiej (1946-1954): adaptacja czy nieprzystosowanie? , Edycje złożone, 2000, s.  146 .
202. Collective, Indochina War – 1945-1954 , Trésors du Patrimoine, 2004, s.  200 . Straty obejmują zgony bojowe, zgony w Indochinach, a także zaginione w dniu 1.09.54.
203. Słownik wojny w Indochinach , strona 194.
204. „w tym 1350 zmarło z powodu choroby lub wypadku”, generał Maurice Faivre , muzułmańscy bojownicy wojny algierskiej: żołnierze poświęceni , Éditions L'Harmattan, 1995, s.  13 .

Zobacz również

Źródła i bibliografia

• Admirał Georges Thierry d'Argenlieu , Chronique d'Indochine , Albin Michel, 1985.
• René Bail i Jean Pierre Bernier, Indochiny 1945-1954 , cztery tomy:
  • 1 st część: Reconquest , Heimdal edycje 1988.
  • 2 nd część: Haiphong-Hanoi ... , edycje Heimdal, 1988.
  • 3 th część: Wojna , Heimdal edycje 1988.
  • 4 th część: Punkt zwrotny , Heimdal edycje 1989.
  • Indochiny 52-53 , Presses de la Cité, 1990.
• Jean Balazuc, DIÊN-BIÊN-PHU 20 listopada 1953 - 7 maja 1954 , wydanie L'Harmattan, 2020.
• Erwan Bergot , Indochiny 1951, rok Lattre , Presses de la Cité, 1987.
• Generał Marcel Bigeard , Ma guerre d'Indochine , Hachette, 1994.
• Lucien Bodard , Wojna indochińska , pięć tomów:
  • L'Enlisement , tom I, Gallimard, 1963.
  • L'Illusion , tom II, Gallimard, 1965.
  • L'Upokorzenie , tom III, Gallimard, 1965.
  • L'Aventure , tom IV, Gallimard, 1967.
  • Wyczerpanie , tom V, Gallimard, 1967.
• Michel Bodin , Słownik wojny indochińskiej 1945-1954 , Paryż, Economica, Hautes Études Militaires, ISC, 2004.
  • Francuscy bojownicy w obliczu wojny w Indochinach , Paryż, L'Harmattan, 1998.
  • Afrykanie w wojnie indochińskiej 1947-1954 , Paryż, L'Harmattan, 2000.
  • Francja i jej żołnierze, Indochiny 1945-1954 , Paryż, L'Harmattan, 2000.
  • Żołnierze Indochin , Paryż, L'Harmattan, 1996.
• Pułkownik Robert Bonnafous, Jeńcy wojenni francuskiego oddziału ekspedycyjnego w obozach Việt Minh, 1945-1954 , 1991, CNRS -ESID.
• Paul Bonnecarrère , Par le Sang Versé , wyd. Fayard, 2000.
• Aldo Bragagnolo, Transport wojsk do Indochin , 1999.
• Laurent Cesari, L'Indochine en guerres , Belin-Sup Prepa, Paryż, 1995.
• Alain Crosnier i Jean Michel Guhl, Siły Powietrzne w Indochinach, tom 1: Transport i bombardowanie 1945-1954 , Sup Air, 1981.
• Jacques Dalloz, Wojna indochińska , Seuil, Paryż, 1987.
• Philippe Devillers , Historia Wietnamu od 1940 do 1952 , Seuil, 1952.
• Jacques Doyon, Biali żołnierze Ho Chi Minha; antyfaszystowscy uciekinierzy i francuscy komuniści w obozie Việt Minh , Paryż, Fayard, 1973, Zaświadczenie de Henri Leclerc, prawnik Sądu.
• Christophe Dutrone,
  • „Indochine 1945-1946 pominiętą spotkania” Batailles przystawki serie n O  1 Histoire & Collections 2004.
  • "Indochiny 1947 la guerre coloniale" Batailles hors serie n o  7, Histoire & Collections 2005.
  • "Francuscy spadochroniarze w Indochinach 1945-1956" uniform Gazette specjalny numer n o  17, 2004.
• Generał Ély , Lekcje wojny indochińskiej (1945-1954) [Tom 1] , Vincennes, Service historique de la Défense,2011, 404  s. ( ISBN  978-2-11-098059-5 , prezentacja online ).
• Bernard B. Fall ,
  • Reżim Việt Minha (1954), Le Việt Minh (1960, przekład francuski, Colin).
  • The Two Vietnams (1963), Les deux Viêt Nam (1962, przekład francuski, Payot).
  • Indochiny 1946-1962 (1962, Laffont).
  • Świadek wietnamski, 1953-66 (1966).
  • Piekło w bardzo małym miejscu: Oblężenie Dien Bien Phu (1966), Dien Bien Phu, un coin d'enfer (1968, pośmiertne tłumaczenie francuskie, Laffont).
  • Anatomy of a Crisis: The Laotian Crisis of 1960-1961 (opublikowane w 1969).
  • Ulica bez radości , Stackpole Books,1994, 408  s. ( ISBN  0-8117-1700-3 , przeczytaj online ).
• Vital Ferry, Skrzydła objętości smoki 1: dziesięć lat lotnictwa cywilnego w Indochinach (1946-1955) , Le Trait d'union n o  162, 1995.
• Generał Michel Fleurence, Wirniki na niebie Indochin: epos o śmigłowcach Sił Powietrznych na Dalekim Wschodzie (1950-1997) , Departament Obrony Historycznej.
  • Tom 1: Mężczyźni , Vincennes, Historyczna Służba Sił Powietrznych,2004, 548  pkt. ( ISBN  2-904521-48-8 , prezentacja online ).
  • Tom 2: Operacje , Vincennes, Historyczna Służba Obronna,2007, 638  s. ( ISBN  978-2-11-096317-8 i 2-11-096317-4 , prezentacja online ).
  • Tom 3: Złota Księga , Vincennes, Departament Obrony Historycznej,2011, 600  pkt. ( ISBN  978-2-11-098057-1 , prezentacja online ).
• Filipa Franchiniego,
  • Les Guerres d'Indochine (2 tomy), Pigmalion-Gérard Watelet, Paryż, 1988.
  • Kłamstwa wojny w Indochinach , Perrin, Paryż, 2005 ( ISBN  2-262-02345-X ) .
• Alain Gandy, Legion w Indochinach 1885-1955, Presses de la Cité, 1988.
• Patrice Gélinet , Indochiny 1945-1954, Kronika zapomnianej wojny , Akropol, 2014.
• Generał Yves Gras, Historia wojny indochińskiej , Plon, 1979 [ czytaj online ] .
• Jean Lacouture , Hô Chi Minh , Seuil, płk. Polityka, Paryż, 1967.
• Pułkownik Jean Leroy z Pierrem Demaretem, synem pola ryżowego , Robert Laffont, 1977.
• Franck Michelin , „Okupacja Wietnamu przez Japonię, punkt wyjścia do niepodległości? », Dominique Barjot i Jean-François Klein (red.), Od kolonialnych Indochin do dzisiejszego Wietnamu , Academy of Overseas Sciences, Magellan & Cie, 2017, s.  415-427 .
• Pierre Montagnon , La France coloniale , tom 2, Pygmalion-Gérard Watelet, 1990.
• Paul Mus , Wietnam. Socjologia wojny , Seuil, Paryż, 1952.
• Historyczny przegląd Zbrojnej n °  177, Indochin wojny SHAT 1989.
• Éric Roussel , Pierre Mendes Francja , Gallimard, 2007.
• Jules Roy , Bitwa pod Dien Bien Phu : Julliard, 1963; Albin Michel, 1989.
  • Komuniści francuscy i wojna indochińska 1944-1954 , Paryż, Wyd. L'Harmattan, 1985.
  • Wojna w Indochinach Francuskich (1945-1954) , Bruksela, wyd. Złożona, Dz. Pamięć stulecia, 1993.
• Alain Ruscio , Serge Tignères, Dien Bien Phu. Mity i rzeczywistość, 1954-2004. Pięćdziesiąt lat francuskich pasji , Paryż, Wyd. Uczone Indie, 2005.
• Jean Claude Soumille, Francuskie lotnictwo wojskowe w Indochinach 1946-1954, tomy 1 i 2 , Airdoc Association, 1994-1996.
• Jacques Valette, Wojna indochińska 1945-1954 , Armand Colin, 1994.
• Franck Mirmont, we współpracy z Heinrichem Bauerem, Jeanem Carpentierem, Jean Guêtre, Pierre Latanne, Bernardem Ledogarem, Jean-Louis Rondy, Les paths de Diên Biên Phu (podtytuł: Prawdziwa historia sześciu mężczyzn, których los rzuci do Indochin), Nimrod , 2015, 576 s.
• Ivan Gift , Wojna Indochin: Od francuskich Indochin do pożegnania z Sajgonem, 1940-1956 , Paryż, Tallandier ,2015( przedruk  2019), 619  s. ( ISBN  979-1-021-01019-2 ).

Powiązane artykuły

• Sprawa Henri Martin
• Francuskie siły ekspedycyjne na Dalekim Wschodzie
• Dekolonizacja
• Georges boudarel
• Wojna asymetryczna
• wojna wietnamska
• Zimna wojna
• Strajk dokerów w latach 1949-1950 we Francji
• Historia komunizmu
• Historia wojskowa Francji
• Pomnik Wojny w Indochinach
• Francuska Partia Komunistyczna
• Relacje między Chinami a Wietnamem
• Relacje między Francją a Wietnamem
• Tortury podczas wojny indochińskiej

Linki zewnętrzne

• Ewidencja organów  :
  • Biblioteka Narodowa Francji ( dane )
  • Biblioteka Kongresu
  • Czeska Biblioteka Narodowa
• Uwagi w ogólnych słownikach lub encyklopediach  :
  • Encyklopedia Britannica
  • Encyklopedia Universalis
  • Encyklopedia Larousse
• Wojna indochińska nie mogła się wydarzyć.
• Raporty i 90 000 zdjęć na temat wojny w Indochinach (Médiathèque de la Défense) (ECPAD).
• Kolekcja plakatów francuskich i zagranicznych dotyczących wojny w Indochinach (La Contemporaine, Nanterre)
• Wojna w Indochinach , Ina Archives Télés.
• Porozumienie genewskie na herodote.net .
• (fr) Pierwsza wojna indochińska .
• Sekta Hoa Hao przeciwko nacjonalizmowi lub dwuznaczności Hoa Hao (1958) Denisa Bogrosa (1927-2005).
• oficjalna strona ANAPI (Narodowego Stowarzyszenia Byłych Więźniów Indochin).