Debata wokół mołdawskiej tożsamości jest odbywające się w Republice Mołdowy pomiędzy z jednej strony „Romanianists” (w rumuńskim Românişti , w rosyjskiej Румынисты) zwolenników o włączenie ich tożsamości w rumuńskiej tożsamości , i którzy są w prawie wszystkich z nich rodzimi użytkownicy języka rumuńskiego , z drugiej strony „mołdawiści” (po rumuńsku Moldoveniști , po rosyjsku Молдаванисты) zwolennicy wyłączenia ich tożsamości z tożsamości rumuńskiej , którzy są w większości wyborcami partii komunistycznych i socjalistycznych. , skupiając prawie wszystkich osadników mówiących po słowiańsku (tj. jedną trzecią ludności kraju), a także około jednej czwartej ludności tubylczej.
Zgodnie z 1991 roku Deklaracji Niepodległości i zatrzymania n ° 36 Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 grudnia 2013 roku języka urzędowego kraju (język ojczysty 77% populacji) nazywa „ rumuński ” ( limba română / „limba ro'mɨnə / ): to nazwa używana przez proeuropejczyków, a także przez sąsiedni kraj, Rumunię , której sąsiedni region nazywany jest także „ Mołdawią ” i był również częścią dawnego księstwa Mołdawii . Zgodnie z artykułem 13 Konstytucji, tym samym Ausbau , „nowoczesny” lub „dowiedział się” językiem jest nazywany „ mołdawski ” ( limba moldovenească / „limba moldoven'e̯ascə / ): jest to nazwa używana przez Slav- mówiących mniejszości i komunisty i partie socjalistyczne .
Zgodnie z alternatywą „ kaczka-królik ” , te dwie nazwy odnoszą się do tego samego języka wschodnio-romańskiego używanego w Mołdawii i Rumunii przez około 24 miliony użytkowników, w tym 3,5 miliona w Republice Mołdawii.
Wśród „rumuńskich” współistnieją dwa nurty : mniejszość (reprezentowana przez partię liberalną ) walczy o unię polityczną Mołdawii i Rumunii (a więc o integrację Mołdawii z Unią Europejską i NATO oraz jej wyjście z UE). WNP ), podczas gdy większość stara się o uznanie jego rumuńskiej tożsamości tylko w granicach obecnego niepodległego państwa, a niekoniecznie poza rosyjską strefą wpływów , zmieniając konstytucję w taki sposób, aby oferowała wszystkim grupom etnicznym w Mołdawii, bez dyskryminacja, wolność określania siebie jako członków grup językowych i kulturowych poza ramami kraju (co ma już miejsce w przypadku Rosjan , Ukraińców , Bułgarów , Gagauzów ..., ale nie tubylców mówiących po rumuńsku, dyskryminowanych przez ich „konstytucyjną definicja ” wyjaśniona poniżej).
Wśród „mołdawistów” współistnieją również dwa nurty : mniejszość (reprezentowana przez ruchy takie jak „Wielka Mołdawia”, „Ruch„ Wojewoda ”czy„ Tarcza Mołdawska ”) potwierdza, że wszyscy Mołdawianie, w tym także rumuńscy Mołdawia ( regiunea Mołdawia ) są „ nie-Rumuni ” i że „ ich język jest inny niż rumuński ”, podczas gdy większość twierdzi, podobnie jak w czasach radzieckich , że tylko „ Mołdawianie ” z Republiki Mołdawii ( Republica Mołdawia ) są „ nie-Rumunami ” .
Termin „ mołdawski” oznacza w języku francuskim wszystko, co należy lub podlega Mołdawii jako księstwo historyczne , region Europy , region Rumunii i niepodległe państwo . Mołdawska tożsamość przeszedł różne etapy:
Plik 12 października 1924widzi stworzenie w ZSRR w mołdawskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej , w Podolu , na wschodnim brzegu Dniestru , w ramach Ukraińskiej SRR ( Besarabia następnie będąc rumuński). W tej Mołdawskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republice Radzieckiej stosowano kolejno dwie linie polityczne: Grigore Kotovski , jeden z założycieli tej Republiki, utrzymywał, że powinna ona propagować komunizm w sąsiedniej Rumunii , a tożsamość jego mołdawskiej ludności ma być uznawana za Rumuński: do 1938 r. W szkołach nauczano w języku rumuńskim pisanym alfabetem łacińskim, z naciskiem na ideologię , a sąsiednią Rumunię przedstawiano jako „ojczyznę jęczącą pod jarzmem monarchii, burżuazji i bojarów ”. Ale Gueorgui Tchitcherine , Ludowy Komisarz Spraw Zagranicznych, był innego zdania. Uważał, że polityka ta sprzyja „ekspansji rumuńskiego szowinizmu ” i należy ją porzucić. Był prawdziwym sowieckim inicjatorem "Mołdawizmu", sugerującym zdefiniowanie Mołdawian jako grupy etnicznej "innej niż Rumuni, o innym języku romańskim, wynikającym z mieszania Wołochów ze Słowianami Ouliches i Tivertses, którzy utworzyli Volochovènes , przodkowie półsłowiańskich, półromańskich Mołdawian, mieszkających głównie w Autonomicznej Mołdawskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej, gdzie są wolni, oraz w Besarabii , pod rumuńskim jarzmem, gdzie czekają na wyzwolenie z ZSRR ”. Umożliwiło to uzasadnienie radzieckich roszczeń terytorialnych wobec Besarabii. Tchichérine, w przeciwieństwie do Kotowskiego, faktycznie popierał stanowisko Stalina: „ budowanie socjalizmu najpierw w jednym kraju ”: ZSRR. „Linia Tchitcherine” została przyjęta 28 lutego 1938. Przyjęto „ alfabet mołdawski ” zapisany cyrylicą rosyjską , a wszelkie wzmianki o Rumunii inne niż „ imperialistyczna potęga bezpodstawnie okupująca terytorium ZSRR ” (Besarabia) były zatem uznawane za zdradę (karane karą śmierci).).
W ten sposób w RASS Mołdawii pojawia się „nowy język i literatura”, język, którego większość mieszkańców nie potrafiła ani czytać, ani pisać: „ mołdawski ”. Pierwszym krokiem do połączenia języków „mołdawskiego” i rosyjskiego (a tym samym populacji), ten nowy język jest definiowany jako „ romański , ale inny od rumuńskiego ”, uważany przez władzę sowiecką za niebezpieczny element (Rumunia była demokracją parlamentarną między 1921 a 1938). W tym nowym język, Russifying zamiar z moskiewskich władz wyraźnie przejawia się przez podstawienie bardzo wielu rosyjskich słów dla rumuńskich / mołdawskich słów (na przykład Malina zamiast zmeură dla malin lub văgzal zamiast Gara do stacji kolejowej) poprzez systematyczny dobór słów pochodzenia słowiańskiego ze szkodą dla równoważnych słów pochodzenia romańskiego istniejących w zwykłym języku (na przykład duh zamiast suflet dla ducha), przez zakaz alfabetu łacińskiego w 1938 r. (podczas gdy od 1859 r. rumuński był pisane alfabetem łacińskim, w tym w ZSRR) oraz przez przyjęcie cyrylicy rosyjskiej (podczas gdy przed 1859 r. rumuński zapisywano różnymi literami grecko-słowiańskimi, rosyjską cyrylicą, w Besarabii i gdzie indziej).
W czasach sowieckich, statystyk oraz map etnograficznych rozróżnić między rumuńsko-języcznych społeczności północnej Bukowiny (regionu oderwanego od Mołdawii w 1775 roku przez Austrii ), liczony jako румыны (rumuński), a te z Besarabii. (Województwo oderwane od Mołdawii w 1812 roku przez Rosja ), liczona jako Молдаване („Mołdawianie”). Rozróżnienie to ma na celu wzmocnienie sowieckiej tezy, że istnieje odrębna narodowość mołdawska od rumuńskiej , w tym w ZSRR.
W sierpniu 1940 roku, podczas aneksji Besarabii przez ZSRR, na mocy paktu niemiecko-sowieckiego , RASSM powstała jako republika „związkowa” na równi z Ukrainą, ale nowa Republika, oficjalnie utworzona „dla” Rumuńscy mówcy ZSRR okazują się w praktyce skierowani „przeciwko” nim i dlatego podczas „ pierestrojki ” Gorbaczowa tubylcy będą masowo deklarować swoje przywiązanie do Rumunii, a to związkowiec Mircea Druc, który zostaje wybrany na przewodniczącego Rady Ministrów Mołdawskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (25 maja 1990-28 maja 1991).
W latach 1989–1991 powrót do alfabetu łacińskiego, przyjęcie flagi, hymnu i nazwy rumuńskiej waluty wydawało się zabrzmieć śmiercią dla „ Mołdawizmu ”, ale potem rosyjskojęzyczni i byli komuniści zbliżają się do siebie, sobie sprawę, że Mołdawia pozostanie w geopolitycznej Rosji orbicie i po miażdżącej klęsce w mołdawskiej Dniestru wojny , przekształcenie22 października 1993potężna partia komunistyczna . Prezydent Mołdawii Mircea Snegur ( rolnik ) rozwinął następnie doktrynę „ jeden naród, dwa państwa ”, aby zapewnić niepodległość Mołdawii bez zaprzeczania rumuńskiej tożsamości jej tubylców (nie więcej niż rosyjskiej tożsamości rosyjskojęzycznych osób itp.), Ale komuniści i osoby rosyjskojęzyczne zaciekle z nim walczą i podczas wyborów parlamentarnych w 1994 r. przywracają do ustawodawstwa „mołdawizm”, kiedy język rumuński został ponownie oficjalnie zdefiniowany jako „ mołdawski ”, jak w czasach sowieckich.
Kontrowersje tożsamościowe we wschodniej Mołdawii przeżywały trzy okresy spokoju:
Z odtworzenia ruchów komunistycznych i de facto międzynarodowego uznania wystąpienia wyłącznej strefy wpływów w Rosji ponad 12 z 15 byłych republik Związku Radzieckiego (w tym Mołdawii), kontrowersje pojawił się w krajobrazie politycznym, poniżających stosunków między Mołdawią a Rumunią i kończące się w dniu29 czerwca 1994, aby ponownie sformalizować „mołdawizm” w Republice Mołdowy . Od tego czasu tubylcy, którzy deklarują się jako „Mołdawianie”, są oficjalnie „ obywatelami tytularnymi ” ( cetăţeni titulari ), ale nie mają już prawa do określania siebie jako członków narodu i kultury rumuńskiej, które przekraczają granice Mołdawii, podczas gdy ci, którzy nazywają siebie „Rumunami”, mogą, ale są oni oficjalnie uważani za „ mniejszość narodową ” we własnym kraju i są przez nich oskarżani o bycie „nosicielami rumuńskiego imperializmu”.
Dotyczy to tylko rdzennej większości, a nie mniejszości. To autochtoniczna większość i tylko ona jest określona jako „mołdawska” w artykule 13 Konstytucji.
Z drugiej strony, o innych językach (mniejszość), również lokalnie, można swobodnie mówić odpowiednio: rosyjskim , ukraińskim , bułgarskim lub gagauskim , bez odniesienia do ewentualnych imperializmów rosyjskiego, ukraińskiego, bułgarskiego czy tureckiego.
W kilku dekretach określono również, że „Mołdawia” jest historycznie wcześniejsza od Rumunii, ponieważ Mołdawia istniała jako Księstwo (od 1359 r. ) Na długo przed narodzinami Rumunii ( 1859 ).
Dlatego ta oficjalna definicja tożsamości mołdawskiej zastrzega nazwę „Mołdawian” tylko dla osób mówiących po rumuńsku , jednocześnie zaprzeczając ich rumuńskiemu językowi (ponieważ mołdawski definiuje się jako „język inny niż rumuński”): w ten sposób wyraźnie odnosi się do „ prawa do krwi. ”. Gdyby ustawodawstwo mołdawskie było zgodne z „ prawem ziemskim ”, wszyscy mieszkańcy tego kraju byliby również „Mołdawianami” niezależnie od ich języka, a „rumuński” byłby językiem 70% z nich, obok rosyjskiego, ukraińskiego, gagauskiego i bułgarskiego… na model szwajcarski, w którym wszyscy mieszkańcy kraju są również „Szwajcarami” niezależnie od ich języka, przy czym język „niemiecki” (a nie „szwajcarski”) jest dla nich 70%, obok francuskiego, włoskiego, retoromańskiego.
Do 2013 r., A zwłaszcza w okresie rządów komunistycznych (2001-2009), kilka dekretów wskazywało, że tożsamość „mołdawska” ( naționalitatea moldovenească ) wyklucza tożsamość „rumuńską” ( naționalitatea română ): nauczyciele tego języka, którzy odważyli się zakwalifikować jako „ Rumuński "i roszczenia sobie równości z Rosjanami czy Ukraińcami, czyli wolność określania siebie jako członków kultury przekraczającej granice państwowe, a także istniejącej za granicą (w ich przypadku w Rumunii), zostały przez rząd Woronina zakwalifikowane jako zwolennicy języka rumuńskiego imperializm i jego agenci (określani jako wrogowie narodu ), co wywołało liczne demonstracje protestu ze strony zawodu nauczyciela. Odnosząc się do artykułu 13 Konstytucji, kilku z nich było ściganych, a czasem ukaranych, ale ich prawnicy, argumentując, że w Deklaracji Niepodległości z 1991 roku, która poprzedza obecną Konstytucję, język kraju określa się jako rumuński , zaapelowali do tenisowy konstytucyjnej w wyroku n O 365 grudnia 2013uchylił sankcje, oficjalnie przyznając, że Mołdawia jest Rumunem i że te dwa słowa są wymienne, bez kwestionowania oficjalnego określenia języka i nazwy mieszkańców rdzennego pochodzenia, tak jak są one zawarte w artykule 13 Konstytucji.
W ten sposób „rumuński” jest w sposób dorozumiany uznawany, nawet jeśli „mołdawianizm” pozostaje zgodny z konstytucją: w związku z tym kraj powrócił do sytuacji 31 sierpnia 1989kiedy Rada Najwyższa sowieckiej Mołdawii oficjalnie uznała, że „mołdawski” i „rumuński” to „ dwa identyczne języki ” ... Gdyby podważyć ten kompromis, partia komunistyczna , która ma 45% miejsc w parlamencie, zagroził rządowi strajkiem generalnym; autonomicznym regionem Gagauz i stan separatystów z Naddniestrza mówił o swoim przywiązaniu do Nowej Rosji , rosyjski Nashi ruch mówił o komputerze blokującego z kraju i mołdawski, rosyjski milioner Renato Usatyi (ru) , lider pro rosyjskiej RPP ( in) zamierza zbudować nowy chiński mur między Mołdawią a Rumunią .
Nawet jeśli nie wszyscy są wrogo nastawieni do partnerstwa z Unią Europejską (przynajmniej ekonomicznie), „mołdawicy” odwołują się wprost do modelu radzieckiego i jego definicji etnicznych : Władimir Woronin , przywódca partii komunistycznej i prezydent kraju od 2001 r. do 2009 roku , a Igor Dodon , prezydent Mołdawii wybrany w listopadzie 2016 roku , są ich przywódcami politycznymi i uważają „rumuńskich” za „ faszystów ”. Spadkobiercy radzieckiej przeszłości, „mołdawiści”, boją się modelu rumuńskiego i zachodniego i twierdzą, że nawet jeśli Mołdawianie są językowo bliscy Rumunom, nie można zatrzeć faktu, że Mołdawia była częścią konstytuującej się społeczności sowieckiej. cały wszechświat ”( Vladimir Voronin ). „Mołdawiści” żądają, aby rosyjski (już prawnie „ język komunikacji międzyetnicznej ”) stał się również językiem państwowym obok „ Mołdawii ”, a zmiana flagi narodowej , uważanej za zbyt zbliżoną do rumuńskiej, na korzyść flaga z dwoma poziomymi kolorami: czerwony u góry, niebieski u dołu, z żółtym herbem pośrodku, zbliżony do zwycięskiego rządu komunistycznego Wietnamu Południowego w 1975 roku .
Wśród „mołdawistów” ścierają się dwie ideologie:
Wszyscy „mołdawiści” zgadzają się zażądać oficjalnego „ mołdawsko - rosyjskiego dwujęzyczności ” na wszystkich szczeblach państwowych i terytorialnych, tak aby status „ języka komunikacji międzyetnicznej ” pozostał nadany rosyjskiemu i nadano termin „mołdawski”. »Znaczenie etniczne odziedziczone po Związku Radzieckim, co czyni go innym narodem od Rumunów.
Również wśród „rumuńskich” ścierają się dwie ideologie:
Wszyscy „rumuńscy” zgadzają się, żądając, aby rumuński, język państwowy, stał się także „językiem komunikacji międzyetnicznej” (rola obecnie przekazana rosyjskiemu ) i nadając terminowi „mołdawski” znaczenie tożsamości regionalnej. z Mołdawii jako ponadnarodowego regionie geograficznym i historycznym .
Jeśli Partie Komunistyczna i Socjalistyczna (około połowa miejsc w parlamencie) zawsze były i pozostają silnymi filarami „mołdawizmu”, to Partia Chrześcijańsko-Demokratyczna , niegdyś centrum „rumuńskiego” z liberałami , zmieniła swoje stanowisko w 2005 r. - 2006 r. , Po wizycie komisarza UE Güntera Verheugena w Mołdawii , odejście od uzwiązkowienia , uważanego wówczas za „czynnik napięć między UE a Rosją”, do doktryny „jeden naród, dwa kraje” i do modelu „szwajcarskiego”.
Tożsamość historyczna Mołdawii jest zgodna zarówno z tożsamością rumuńską (w której jest zawarta), jak iz prawem ziemi (zgodnie z którym każdy mieszkaniec Mołdawii jest Mołdawianem bez względu na pochodzenie, kulturę, język). Z drugiej strony, sowiecka i poradziecka tożsamość mołdawska nie jest zgodna ani z prawem ziemi , ani z tożsamością rumuńską . Wyraźnie podlega prawu krwi , ponieważ zgodnie z tą definicją tylko rdzenni mieszkańcy Mołdawii są „Mołdawianami”, a ta „ Mołdawiczność ” wyklucza ich z Rumunii.
Z tej niezgodności rodzi się kontrowersje tożsamościowe, których konsekwencją jest to, że na zachód od Prutu (w zachodniej Mołdawii , Rumunii i wchodzącej w skład Unii Europejskiej, czyli 43% historycznej Mołdawii , a Mołdawianie 98%). ludność) mogą być zarówno Mołdawianami, jak i Rumunami, natomiast we wschodnim Prucie (w Mołdawii i na Ukrainie lub 57% historycznej Mołdawii, gdzie Mołdawianie stanowią 63% populacji) muszą wybierać między byciem Mołdawianami a Rumunami (ponad 90% wybiera pierwsze rozwiązanie preferowane przez władze).
Jeśli w tej zasadniczo politycznej kontrowersji przywołuje się czasem argumenty historyczne i etnologiczne, to właśnie pole językowe jest głównym przedmiotem sporów dwóch „szkół”, „ rumuńskiej ” i „ mołdawskiej ”. Z naukowego punktu widzenia ich sprzeciw uniemożliwia powstanie niezależnych badań i obejmuje wszystkie badania w przeciwstawnych demonstracjach, których stawką jest uznanie lub nie:
Ze stricte językowego punktu widzenia rumuński i mołdawski to jeden i ten sam język: dako-rumuński , język abstynent w zakresie socjolingwistyki , to znaczy język, którego dawne lub obecne dialekty mają wystarczające cechy strukturalne. stworzyć jednolity język, w którym wszyscy native speakerzy rozumieją się nawzajem spontanicznie i w pełni. Przypadek języka dako-rumuńskiego jako języka otrzymującego różne wyznania (lub nawet różne alfabety) w różnych państwach z powodów politycznych nie jest wyjątkowy: patrz bośniacko-chorwacko-czarnogórsko-serbski lub hindi - urdu .
Księstwo Mołdawii , podobnie jak Wołoszczyzny i jak Siedmiogrodzkiej głośników rumuńskich początkowo wykorzystywanych alfabetu grecko-słowiański cyrylicy.
Większość uczonych i gazety Besarabia wzrosła stopniowo do alfabetu łacińskiego w trakcie XX th wieku, jak te z Transylwanii do Bukowiny i Wołoszczyzny : ten ruch był korelatem rozwoju rumuńskiego poczucia narodowego w tych krajach. Podczas pierwszej deklaracji niepodległości w 1917 roku , "Sfatul Ţării" Demokratycznej Republiki Mołdawii oficjalnie przyjął alfabet łaciński, który utrzymało Królestwo Rumunii (i którego Autonomiczna Mołdawska Socjalistyczna Republika Radziecka utworzona w 1924 r. Posługiwała się do 1938 r. ).
W 1938 roku Sowieci zdecydowali się na powrót do cyrylicy w mołdawskiej RSSA, aw 1940 roku rozszerzyli go na całą Mołdawską Socjalistyczną Republikę Radziecką . Oficjalnie deklarowany zamiar to powrót do korzeni narodu mołdawskiego sprzed rumuńskiej imperialistycznej okupacji . Jednak przyjęta cyrylica nie jest starym alfabetem grecko-słowiańskim Księstwa Mołdawii, ale alfabetem rosyjskim, nieco zaadaptowanym. A językiem komunikacji międzyetnicznej nie jest język mołdawski , ale rosyjski, więc w praktyce wszyscy Mołdawianie są zobowiązani do znajomości języka rosyjskiego, podczas gdy nie-Mołdawianie mogą bardzo dobrze ignorować język kraju.
W 1989 roku Rada Najwyższa Mołdawskiej SRR ogłosiła rumuński „język komunikacji międzyetnicznej” i zdecydowała się powrócić do alfabetu łacińskiego , ale środek ten nie został zastosowany w „promieniach” lewego brzegu Dniestru („ Naddniestrze ”). Od czasu uzyskania niepodległości (sierpień 1991 ) sytuacja zainaugurowany w 1989 roku kontynuował: język państwowy (oficjalnie nazywany „rumuński” od 1991 do 1994 roku ) jest napisane w alfabecie łacińskim na prawym brzegu Dniestru, a znaki cyrylicy rosyjskiej na lewym brzegu . Od 2004 r. Język rosyjski jest ponownie jedynym „językiem komunikacji międzyetnicznej”, tak więc w praktyce jedna trzecia obywateli Mołdawii jest oficjalnie zwolniona ze znajomości języka państwowego.
Toponimia mołdawska ulegała stopniowej rusyfikacji w epoce rosyjskiej i sowieckiej : Kiszyniów (oddany przez „Quichinaou” lub przez „Kichenaou” na mapach sztabów napoleońskich przed aneksją rosyjską) stał się Кишинев (Kichinev lub Kichiniov), Orhei stał się Оргэев (Orgeev lub Orgueïov) i tak dalej. Kiedy władze rosyjskie lub radzieckie musiały wybierać między nazwą mołdawską a nazwą turecką, ukraińską lub inną, wybierały drugą: Akkerman , Bender , Bolgrad, Ismail lub Kagul, a nie Cetatea Albă , Tighina, Palada, Obluciţa czy Frumoasa. W czasach sowieckich nawet nazwy wsi uległy rusyfikacji: Ciubărciu stało się Чобручь (Cioburciu), Ediniţa: Единець (Edineţ), Codăeşti i Jibrieni: Приморске (Primorske), Gălileşti: Деротьнje.
Ponadto na poziomie etymologicznym , aby ukryć jakiekolwiek powiązania z historyczną Mołdawią , historiografia sowiecka systematycznie przypisywała pochodzenie tatarskie toponimom, nawet jeśli są one trudne do utrzymania i bez źródeł. Jest to przypadek na przykład Dubăsari , Kiszyniowie lub Orhei , to znaczy odpowiednio „ coracliers ” w rumuńskim (A coracle jest okrągły prom obsługiwany przez wiosła), Kis-Jenö „mały” i Vàrhély „cytadela” w węgierskim ( Były tu garnizony najemników siedmiogrodzkich Siculum oddelegowane przez wojewodów mołdawskich właśnie po to, by zapobiec najazdom Tatarów). Oficjalna wersja radziecka (nadal obowiązująca w Rosji i na Ukrainie , a zatem w wielu artykułach w języku angielskim i niemieckim) głosi, że te trzy toponimy mają głównie złożone pochodzenie tatarskie, odpowiednio od Dîmbu-Sarî (od tatarskiego Sarî , „żółty”, z rumuńskim Dîmb , „wzgórze” z przodu), od Kîşla-Nouă (od Tatar Kychla , „hivernage”, z rumuńskim przymiotnikiem Nouă , „nowy”) i od Yanği-Şer (od Tatar Yanği , „nowy” i arabskiego Shehr , „miasto” - wersja ta idzie w parze z wersją fantazyjną, która pojawia się w niektórych wydaniach Encyklopedii Radzieckiej , zgodnie z którą nazwa „ Besarabia ” oznaczałaby „region zdezarabizowany” przez Imperium Rosyjskie , wersja bez źródła i bez historii fundacji, ponieważ w regionie nigdy nie było Arabów , ale dla czytelnika laika przesłaniało to rumuńskie pochodzenie nazwy „ Besarabia ”).
Po 1989 roku profesor Anatol Eremia z Akademii Nauk Mołdawii wraz ze swoim zespołem geografów, historyków, filologów i kartografów przystąpił do „restauracji toponimicznej”, ale podczas zmiany konstytucyjnej w 1994 r. Proces ten zostaje przerwany i oficjalna toponimia Republiki Mołdawii formalizuje nazwy miejscowości odziedziczone po czasach rosyjskiej i radzieckiej (Edineţ i Bender zamiast Ediniţa i Tighina, ale także wiele wiosek przemianowanych na przykład na Krasnoarméïsk , Oktiabrskoe lub Pervomaïsk na „Armii Czerwonej”, „z października ”Lub„ z 1 maja ”).
W moldavistes jak Ernest Gellner pisze, że „to kraje, które tworzą narody ” powiedzieć, że tylko koncepcja Moldovan jest historyczny, że wprowadzenie tożsamości rumuńskiej w Besarabii przez niektórych intelektualistów miejskich i anty-rosyjskiej XIX th century jest sztuczny i wyraża tylko „rumuński imperializm”. W Roumanists ze swej strony, podkreślają, że pierwsze świadectwa używania Etnonim „ Romain ”, „ Roman ” lub „ Romée ” przez Roumanophones, aby wyznaczyć sobie, jest poświadczone od XVI E wieku. Tak więc Francesco della Valle w 1532 r. I Tranquillo Andronico w 1534 r. , Przekraczając Transylwanię i Mołdawię , zaświadczają, że Rumuni ( Valachi ) „nazywają siebie Rzymianami”. W 1542 r. Siedmiogrodzki sas Johann Lebel odnotował, że Wołosi nazywali się Romuini, podczas gdy polski kronikarz Orichovius ( Stanisław Orzechowski ) zauważył w 1554 r., Że „w ich języku Mołdawian nazywają się Romini ”. Włoski Ferrante Capeci napisał około 1575 napisał, że mieszkańcy tych księstw „nazywają siebie Rumunów ( Romanesci )”, natomiast Pierre Lescalopier zauważył w 1574 roku , że „We wszystkich tych krajach Wołoszczyzny i Mołdawii, a większość Transilvania ... Ci roszczenia kraju są prawdziwych następców Rzymian i nazywają ich mowę „ Romanechte ”, czyli Roman… ”. Dalmacji Antonio Veranzio zauważył około 1570 roku , że rumuńscy głośniki żyjące w Transylwanii, Mołdawii i Wołoszczyzny „nazywają siebie” Romanos „”.
W „Romanianists” również podkreślić, że stare mołdawskie kronikarze, takie Grigore Ureche stosowane równolegle termin mołdawskiego (dla mieszkańców Mołdawii) i rumuńskim (dla tego kraju, Wołoszczyzny i Siedmiogrodu), oraz że „w języku rosyjskim , stara nazwa Mołdawian, Молдавянинь ( Moldavianiny ) miał początkowo geograficzne i historyczne znaczenie jak w rumuńskim Moldoveni , z niemieckiego Moldauer lub angielskim mołdawskim . W „Moldavists” retorty do tego, że w średniowieczu, nominał etniczno-językowy Ruman / rzymska oznaczało przede wszystkim „gminu” i „chłop”, tak jak Wołoch nominał oznaczało również „pasterza”. Dla nich te terminy nie były zatem sens etniczno-językowy, to jest jasne, że późno w XIX th century, a oni rutynowo używać do wyznaczenia mieszkańców Mołdawii średniowiecznej współczesnej perspektywie rosyjskiej pojawiła XIX th century do Молдаване ( Moldavane ), oni tłumaczyć mołdawskich Niemców i Mołdawian na angielski, zgodnie z kierunkiem etnicznym i politycznym zdefiniowanym przez sowiecką etnografię, w którym tożsamość Mołdawian, zdefiniowana dopiero od przyłączenia Besarabii do Rosji w 1812 r. , jest „wyimaginowaną konstrukcją” opartą na „specyficznej historycznej cechy, które odróżniają ją od sąsiadów, nawet jeśli mówią mniej więcej tym samym językiem i nawet jeśli ich pochodzenie jest wspólne ”.
Tak więc te same źródła historyczne, interpretowane w taki czy inny sposób w zależności od alternatywy kaczka-królik , są wykorzystywane we współczesnych kontrowersjach dotyczących tożsamości, ku rozczarowaniu historyków, takich jak Nicolae Chetraru, Anatol Eremia czy Anatol Petrencu, o których mówi się, że lubili mieć możliwość, po uzyskaniu niepodległości w 1991 r. , niezależnych badań aktualnych rozważań politycznych .
Podczas pierwszej niepodległości Republiki Mołdawii ,24 stycznia 1918The Sfatul Ţării wybiera nazwę „Mołdawia” zamiast „Besarabii”, ponieważ „Besarabii” (który wyznaczony przed 1812 tylko prąd „ Boudjak ”) został podany w 1812 roku przez Rosjan, a ponieważ posłowie chcieli podkreślić tożsamość między rosyjską i rumuńską Mołdawią .
Ale paradoksalnie, po unii mołdawsko-rumuńskiej 27 marca 1918Rumunia zdecydowała się użyć nazwy Besarabia dla nazwy tego, co później stało się nową prowincją królestwa. Administracji rumuńskiej wygodniej było odróżnić ten kraj od zachodniej Mołdawii , zwanej w skrócie „Mołdawią”. Nagle to Sowieci12 października 1924Będzie używać nazwy „Mołdawia” dla regionu autonomicznego, którego następnie utworzyć w ... Ukraina , na Podolskiej brzegu od Dniestru , w celu przejęcia Mołdawskiej tożsamości ... lepiej przeciwstawiać go do rumuńskiej tożsamości . Podczas wznoszenia Mołdawskiej SRR do Federacyjnej Republiki Radzieckiej w sierpniu 1940 r. , Na terytorium obejmującym obecnie 60% zabranych z Rumunii „Besarabii”, zachowano nazwę Mołdawii (przetłumaczoną na angielski przez Mołdawską SRR i na niemiecki przez Mołdawską SRR ).
Podczas drugiej niepodległości, w sierpniu 1991 r. , Nazwa „Mołdawia” nie była kwestionowana, ale była używana przez „rumuńskich” i „mołdawistów” w sprzeczności. Ci pierwsi używają go, podobnie jak Sfatul Ţării w przeszłości, do podkreślenia tożsamości między Republiką Mołdawii a Rumuńską Mołdawią ; wręcz przeciwnie, „mołdawiści” starają się odróżnić nazwę niepodległej Mołdawii od nazwy historycznej Mołdawii. Podczas gdy „Rumuni” używają w języku angielskim, francuskim i niemieckim historycznych nazw „Mołdawia”, „Mołdawia” i „Republika Mołdawii ” , „Mołdawistom” udaje się akredytować w ONZ w języku angielskim i łacińskim neologizm ”. Mołdawia ” (jednak nazwa rumuńska) w przeciwieństwie do historycznej formy Mołdawii, Mołdawii ; aw języku niemieckim neologizm „Moldawien” w przeciwieństwie do historycznej formy Mołdawii . Wymazaniu historycznej nazwy towarzyszą, podobnie jak w czasach radzieckich, wypaczenia i zatajenie historii Mołdawii: dąży się do oddzielenia (zwłaszcza w szkolnych podręcznikach historii) terytorium od obecnego republika reszty dawnego księstwa (obecny rumuński region Mołdawii), potwierdzając, że terytorium to nie było integralną częścią historycznej Mołdawii, ale kolejno Rusi Kijowskiej , Litwy , a następnie Imperium Osmańskiego .
Losy jednej z dwóch charakterystycznych symboli kontrowersji: posąg rzymskiej wilczycy z Kiszyniowa , znajduje się naprzeciwko Muzeum Archeologii i Historii, świadczy o tej walce kulturowej: chociaż nikt nie kwestionuje Romanity z miejscowym językiem, posąg ten był wielokrotnie niszczony przez "mołdawistów" (czasami nieznacznie: tagi , odchody , melasa , gnojowica , smoła , gnojowica , spray farb akrylowych ... ale czasami poważnie: łzawienie) i za każdym razem został naprawiony lub ponownie zainstalowany wielkim kosztem i z wielką ceremonią przez „romanistów”.
Drugim symbolem jest flaga kraju , przyjęta podczas niepodległości w 1991 roku, którą prezydent Igor Dodon wybrany w 2016 roku uważa za zbyt blisko rumuńskiej flagi i chce zastąpić ją nową flagą.
Mołdawscy komicy, tacy jak Valentin Stratan, uczynili z tych kontrowersji pretekst do śmiechu: „Jak nazywa się nasz język? „ Zapytaj ich. " - Nasz język ! » Odpowiadają, nawiązując do hymnu narodowego (który jest tytułem).
Jeśli 98% mieszkańców Mołdawii to prawosławni , to wyznanie to również nie jest chronione przed kontrowersjami, „rumuńscy” są w miarę możliwości związani z rumuńskim Kościołem Mołdawii zależnym od patriarchatu Bukaresztu , podczas gdy „mołdawiści” wolą Rosyjski Kościół Mołdawii zależy od Patriarchatu Moskwy i całej Rosji (ale którego liturgie również użyć rumuński gdzie wierni zapytać). W praktyce oba kościoły dzielą wiernych, parafie i terytorium (w niektórych okręgach i wioskach są zatem dwa kościoły); do 2002 r. każdy z nich twierdził, że jest tylko kanoniczny, „rumuńscy” argumentowali o historycznym posłuszeństwie do 1836 r. metropoliom Suczawa, a następnie w Jassach , a od 1918 do 1944 r. patriarchatowi Rumunii, „mołdawiści” opowiadali się za posłuszeństwem wobec Moskwy. Patriarchat od 1836 do 1918 r. I od 1944 r. Od 2002 r., Na mocy decyzji Europejskiego Trybunału Praw Człowieka , oba posłuszeństwa współistnieją.
Na poziomie politycznym stawki są spuścizną sowieckiej historii .
Polityka wewnętrznaNa krajowym poziomie politycznym kontrowersje tożsamościowe są wyrazem napięć w społeczeństwie mołdawskim, które walczy o znalezienie satysfakcjonujących kompromisów między przecinającymi go prądami:
Podczas deklaracji niepodległości Mołdawia potępiła aneksję sowiecką w 1940 r. I jej konsekwencje, twierdząc, że nie ma ona podstaw prawnych, ale traktat paryski z 1947 r. Stanowi międzynarodowe uznanie rumuńskich strat terytorialnych z lata 1940 r., Do których dodano w 1948 roku kolejny +3,2 km na południowy 2 z wysp (na Dunaju ramienia granicznym Chilia i na morzu Czarnym ), których strata nie została rozpoznana dopiero pół wieku później przez rumuński - ukraińskiego traktatu granicznego z Constanza , podpisanego w dniu2 czerwca 1997. W sumie, Rumunia dlatego stracił 50,138 km 2 do ZSRR między 1940 a 1948 r .
Konsekwencje terytorialnymi sowieckiej okupacji Besarabii i północnej Bukowiny były w ten sposób zaakceptowany przez społeczność międzynarodową, Rumunia zawarte, w przeciwieństwie do tych z okupacji państw bałtyckich, również opanowany w zgodnie z tajnym protokołem paktu Hitler. Stalin , ale których włączenie do 15 Socjalistycznych Republik Radzieckich nie zostało uznane przez Stany Zjednoczone , Parlament Europejski , EKPC ani Radę Praw Człowieka ONZ ; Ponadto, większość krajów nieprzestrzegania komunistyczni członkowie Narodów Zjednoczonych nadal uznają de jure w Estonii , na Łotwie i Litwie , która po rozpadzie ZSRR późno 1991 , były tylko trzy byłe republiki radzieckie mogą opuścić sferę wpływów Rosji , integrować lub nie CEI-EURASEC lub OCCA ani OUBZ i przystąpić do NATO i Unii Europejskiej . Międzynarodowe uznanie rumuńskich strat terytorialnych uniemożliwiło ruchowi związkowemu osiągnięcie swoich celów (unia Mołdawii z Rumunią) i pozostawiło pole otwarte na naciski geopolityczne ze strony Rosji poprzez prorosyjski separatyzm w Naddniestrzu i przez stanowiska Komunistycznej Partii Mołdawii. (rekonstytuowany w 1993 r., który w zależności od wyborów wygrywa od jednej trzeciej do połowy posłów w parlamencie), partia wyrażająca sprzeciw potomków sowieckich osadników (jedna trzecia populacji) wobec jakiegokolwiek zbliżenia z Rumunią w zwłaszcza i ogólnie z Zachodem
Na międzynarodowym szczeblu politycznym od wyborów w 1994 roku kontrowersje pogorszyły stosunki między Rumunią a Republiką Mołdawii, nie polepszając jednak stosunków Mołdawii z Rosją czy Ukrainą, a przede wszystkim nie dopuszczając do spełnienia nadziei. obecnego rządu, a mianowicie ustanowienie suwerenności państwowej na całym terytorium, aw szczególności w Naddniestrzu . Odkąd granica Unii Europejskiej została ustalona na Prucie w 2007 roku , kwestia językowa nadwerężyła stosunki Mołdawii z Unią Europejską , której Rumunia jest częścią i która nie uznaje języka mołdawskiego , ponieważ Rumunia odmawia ratyfikacji jakiegokolwiek dokumentu zaprzeczającego „ rumuńskość ” rdzennej ludności Republiki Mołdawii. Jednak w krajach słowiańskich byłego ZSRR (a po nich, wśród wielu anglosaskich i niemieckich autorów) rumuńskojęzyczni mieszkańcy Republiki Mołdawii i Ukrainy zaliczani są do „Mołdawian”, co odpowiada stanowisku " mołdawistów ". Z drugiej strony, jeśli chodzi o diasporę obywateli Mołdawii na całym świecie, są oni liczeni jako „Mołdawianie” we wszystkich językach łącznie, zgodnie ze źródłami mołdawskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych i prawa międzynarodowego ; ale Mołdawianie w Rumunii są wykluczeni z tego liczenia, ponieważ władze rumuńskie traktują ich jako Rumunów . Zatem w podejściu wyłącznie politycznym i statystycznym tych krajów i tych autorów, znaczenie słowa Mołdawianie ( ros . Молдаване , angielski : Mołdawianie ) jest niejasne z dwóch powodów:
Istnieją zatem, nawet w obrębie Unii Europejskiej, której Rumunia jest częścią, różnice bezpośrednio wynikające z kontrowersji tożsamościowych w rozumieniu pojęć „Mołdawian” i „Rumuni” do tego stopnia, że w 2007 r. Komitet Ministrów Unii Europejskiej wezwano na świadka i poproszono o sądzenie. Rzeczywiście, plik24 listopada 2007Posłowie mołdawskich komunistów Irina Vlah i Grigorij Petrenko zostali wybrani podczas II XX Zjeździe Partii Lewicy Europejskiej , w Pradze , członkowie zarządu partii komunistycznej (głównie).
W 2007 r. Grigori Petrenko przyczynił się do powstania w Rumunii „Stowarzyszenia Mołdawian Rumunii”, zarezerwowanego dla rdzennych mieszkańców Republiki Mołdawii, uznanego za „narodowość”. Znając prawo rumuńskie i grając na fakcie, że w prawie rumuńskim „obywatelstwo” i „ obywatelstwo ” to dwie różne rzeczy („narodowość” oznacza „ pochodzenie etniczne ”), Grigori Petrenco spodziewał się, że Rumunia (której prawo nie uznaje żadnego pochodzenia mołdawskiego poza rumuńskie pochodzenie etniczne) reagują, zakazując tego stowarzyszenia. Co się stało w decyzji N O 4094/866/2007 Trybunału Pascani (miasto w Mołdawii rumuńskiego ).
Grigorij Petrenko, grając na tym, że w Unii Europejskiej (iw prawie międzynarodowym) „obywatelstwo” oznacza „obywatelstwo”, oskarżył Rumunię o nieuznawanie Mołdawian i osób z Republiki Mołdawii konstytucyjnego prawa do współpracownik. „Decyzja władz rumuńskich”, pisze, „narusza prawa osób deklarujących się narodowości mołdawskiej (prawo zrzeszania się, wolność wypowiedzi, wolność sumienia i tożsamość). Niedopuszczalne są działania władz rumuńskich mające na celu narzucenie tożsamości niektórym osobom, a także nieuznawanie tożsamości osób określających się jako Mołdawianie w Rumunii i poza jej granicami (Mołdawianie nie nawet nie na oficjalnej liście mniejszości mieszkających w Rumunii ) ”.
Plik 26 czerwca 2008Grigorij Petrenko przedstawione Komitetowi Ministrów Unii Europejskiej, kwestia n ° 551 na „odmowie władz rumuńskich rozpoznać ludzi, twierdząc, przynależność do narodowości mołdawskiej prawo do zrzeszania się, wolności wypowiedzi, świadomość wolności i tożsamość” (dokument n o 11668):”w jakim stopniu postawa władz rumuńskich jest zgodny ze standardami Rady Europy i jakie kroki Komitet Ministrów podjąć, aby zapobiec naruszaniu prawa Mołdawian do tożsamości narodowej w Rumunii i położyć koniec z tym naruszeniem? ”.
Plik 24 stycznia 2011, przy okazji Powszechnego Okresowego Przeglądu w Palais des Nations , delegacja mołdawska, głównie „mołdawska”, zażądała, abyśmy używali Republiki Mołdawii w języku francuskim , ku rozczarowaniu „rumuńskich”, którzy upierają się, że słowo Mołdawia oznacza wszystkie podmioty zlokalizowane na terytorium byłego Księstwa Mołdawii ; we Francji , w ślad za staraniami Anca Dumitrescu, rząd, poprzez okólnik Juppé , a także kod ISO 639, zgodził się, zgodnie z życzeniem „mołdawistów”, przyjąć neologizm Mołdawii , a następnie część mediów, podczas gdy Akademia Francuska odmawia i nadal używa francuskiego słowa Mołdawia , zgodnie z życzeniem „Roumanists”.
Niedawno 28 sierpnia 2016James Pettit, Ambasador Stanów Zjednoczonych w Mołdawii, z okazji 25 -tego rocznicy niepodległości kraju, powiedział w wywiadach dał w języku angielskim w kanale Mołdawia 1 oraz w rumuńskim Prime 1 , że była państwem wielonarodowym i że dlatego unia z Rumunią stworzyłaby więcej trudności niż rozwiązała. W tych wywiadach przyjął także stanowisko „mołdawskie”, określające mieszkających w tym państwie Mołdawian jako grupę etniczną inną niż Rumuni, ze względu na ich długie oddzielenie od tych ostatnich: taki jest właśnie stary sowiecki punkt widzenia., Obecnie pro -Rosyjski. Wywołało to burzę protestów w kręgach „rumuńskich”, zarówno w Mołdawii, jak i Rumunii, co skłoniło Jamesa Pettita do ponownego rozważenia swoich uwag, potwierdzając6 września 2016 rże „jeśli naród chce się zjednoczyć, nikt nie może temu zapobiec, a już na pewno nie Stany Zjednoczone. "
Na geopolitycznych , Mołdawii i przedstawić przykład takich wynalazków tożsamości narodowej według państw poradzieckich i post-jugosłowiańskich w końcu XX th wieku. To ponowne odkrycie, które przywódcy tych państw uznali za konieczne do legitymizacji swojej niezależności (zamiast polegać na wartościach uniwersalnych i międzykulturowych), opiera się na dwóch głównych wydarzeniach:
Elita polityczno-kulturowa została więc podzielona na frakcję „prozjednoczeniową” (z Rumunią w Mołdawii, z Serbią w Czarnogórze , z Bułgarią w Macedonii ) oraz na frakcję separatystów (która we wszystkich trzech przypadkach uzyskała większość).
Jak w Mołdawii, te konstrukcje nowych tożsamości doprowadziły do zaspy spoza dziedziny naukowej : w ten sposób, macedoński Autorzy opierają się na źródłach, które okazałyby więź pokrewieństwa między bieżącym macedoński ( języka słowiańskiego, który pojawił się z migracji Słowian na Bałkanach w VI th wne) i starożytny język macedoński (język tracki zhellenizowane znacznie wcześniej)
Uważamy te kłótnie tożsamości w Białorusi i Ukrainie , gdzie dawni dysydenci z czasów radzieckich, proeuropejski i prozachodni, starał się odchodzić od modelu sowieckiego i zbliżyć się do modelu polskiego lub Bałtyckim (por pomarańczowej rewolucji i Euromajdan ), podczas gdy „prorosyjczycy”, jak Aleksander Łukaszenko czy Wiktor Janukowycz , bojąc się tego modelu, dążą wręcz przeciwnie do odbudowy sowieckiego świata i zbliżenia się do Moskwy: w tym względzie polityka rządów Woronina i Dodona w Mołdawii jest taka sama jak w rządzie białoruskim .
„26 marca 1949 r. Departament Stanu USA wydał okólnik, w którym stwierdził, że kraje bałtyckie są nadal niepodległymi państwami z własnymi przedstawicielami dyplomatycznymi i konsulami. "
.„Przymusowe wcielenie państw bałtyckich do Związku Radzieckiego w 1940 r. Na podstawie tajnych protokołów do paktu Ribbentrop-Mołotow jest uważane za nieważne. Mimo że Związek Radziecki okupował te kraje przez pięćdziesiąt lat, Estonia, Łotwa i Litwa nadal istniały jako podmioty prawa międzynarodowego. "
.