Tlen | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ciekły tlen w zlewce. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Pozycja w układzie okresowym | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Symbol | O | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nazwisko | Tlen | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Liczba atomowa | 8 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Grupa | 16 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kropka | 2 e okres | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Blok | Zablokuj p | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Rodzina elementów | Niemetalowe | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Elektroniczna Konfiguracja | [ On ] 2 s 2 2 p 4 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Elektrony według poziomu energii | 2, 6 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Atomowe właściwości pierwiastka | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Masa atomowa | 15,9994 ± 0,0003 u (atom O) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Promień atomowy (obliczony) | 60 wieczorem ( 48 wieczorem ) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Promień kowalencyjny | 66 ± 14.00 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Promień Van der Waalsa | 140 po południu | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Stan utlenienia | -2, -1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Elektroujemności ( Paulinga ) | 3,44 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Energie jonizacji | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 re : 13.61805 eV | 2 E : 35,1211 eV | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3 e : 54,9355 eV | 4 th : 77,41353 eV | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
5 e : 113,8990 eV | 6 e : 138,1197 eV | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
7 e : 739,29 eV | 8 e : 871,4101 eV | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Najbardziej stabilne izotopy | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Proste właściwości fizyczne ciała | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Państwo zwykłe | gaz paramagnetyczny | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Alotrop w stanie standardowym | Tlen O 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Inne alotropy | Ozon O 3, tlen singletowy O 2 *, cykliczny ozon O 3, tetratlen O 4, oktatlen O 8 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Masa objętościowa | 1,42763 kg · m -3 TPN (cząsteczka O2) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kryształowy system | Sześcienny | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kolor | bezbarwny | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Punkt fuzji | -218,79 °C | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Temperatura wrzenia | -182,95 ° C | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Energia termojądrowa | 0,22259 kJ · mol -1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Energia parowania | 3,4099 kJ · mol -1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Temperatura krytyczna | -118,56 ° C | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ciśnienie krytyczne | 5043 MPa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Potrójny punkt | -218,79 °C | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Objętość molowa | 22,414 × 10 -3 m 3 · mol -1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Prędkość dźwięku | 317 m · s -1 do 20 °C , 5 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ogromne ciepło | 920 J · kg -1 · K -1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przewodność cieplna | 0,02674 W · m -1 · K -1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Różnorodny | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
N O CAS | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Środki ostrożności | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
SGH | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tlen O 2 :
Niebezpieczeństwo H270, H280, P220, P244, P370 + P376, P403, H270 : Może spowodować lub intensyfikować pożar; utleniacz H280 : Zawiera gaz pod ciśnieniem; ogrzanie grozi wybuchem P220 : Przechowywać/przechowywać z dala od odzieży /…/materiałów palnych P244 : Upewnić się, że na zaworach redukcyjnych nie ma smaru ani oleju. P370 + P376 : W przypadku pożaru: Zatrzymać wyciek, jeśli można to zrobić bez ryzyka. P403 : Przechowywać w dobrze wentylowanym miejscu. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
WHMIS | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Transport | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tlen O 2 :
25 : gaz utleniający (sprzyja pożarowi) Numer UN : 1072 : SPRĘŻONY TLEN Klasa: 2.2 Etykiety: 2.2 : Gazy niepalne, nietoksyczne (odpowiada grupom oznaczonym literą A lub dużą literą O); 5.1 : Substancje utleniające Opakowanie: -
225 : schłodzony gaz skroplony, utleniacz (sprzyja pożarowi) Numer UN : 1073 : SCHŁODZONY CIEKŁY TLEN Klasa: 2.2 Etykiety: 2.2 : Gazy niepalne, nietoksyczne (odpowiada grupom oznaczonym przez duże A lub O); 5.1 : Substancje utleniające Opakowanie: - |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jednostki SI i STP, chyba że zaznaczono inaczej. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tlen jest pierwiastkiem o liczbie atomowej od 8 do symbolem O. jest to grupa posiadających do grupy o tlenowców , zwane często tlenowiec . Odkryty niezależnie w 1772 r. przez Szweda Carla Wilhelma Scheele w Uppsali , a w 1774 r. przez Pierre'a Bayena w Châlons-en-Champagne oraz przez Brytyjczyka Josepha Priestleya w Wiltshire , tlen został tak nazwany w 1777 r. przez Francuza Antoine'a Lavoisiera i jego żonę w Paryżu od starożytnej greki ὀξύς / oxús ("ostry", czyli tutaj "kwas") i γενής / genḗs ("generator"), ponieważ Lavoisier błędnie sądził - łączenie utleniania i zakwaszania - że:
„ Podstawie oddychającej części powietrza nadaliśmy nazwę tlen, wywodząc ją z dwóch greckich słów ὀξύς , kwas i γείνομαι , które wytwarzam , ponieważ rzeczywiście jedną z najbardziej ogólnych właściwości tej podstawy [Lavoisier mówi o tlenie] jest tworzyć kwasy poprzez łączenie z większością substancji. Dlatego tlenem gazowym będziemy nazywać połączenie tej bazy z kalorycznym. "
Cząsteczka o chemicznym wzorze O 2, potocznie nazywany przez chemików „tlen”, ale przez chemików „ ditlenek ”, składa się z dwóch atomów tlenu połączonych wiązaniem kowalencyjnym : w normalnych warunkach temperatury i ciśnienia tlen jest gazem , który stanowi 20,8% objętości ziemskiej atmosfery na morzu poziom .
Tlen jest niemetalem, który bardzo łatwo tworzy związki , zwłaszcza tlenki , z praktycznie wszystkimi innymi pierwiastkami chemicznymi. Ta funkcja skutkuje wysokimi energiami treningowymi, ale kinetycznie tlen często nie jest zbyt reaktywny w temperaturze pokojowej. Tak więc mieszanina tlenu dwutlenowego i dwuwodorowego, żelaza lub siarki itp. rozwija się bardzo powoli.
Pod względem masy jest trzecim najobficiej występującym pierwiastkiem we Wszechświecie po wodorze i helu oraz najobficiej występującym pierwiastkiem w skorupie ziemskiej ; tlen stanowi zatem na Ziemi :
Ziemia była pierwotnie pozbawiona tlenu. Powstała ona w wyniku fotosyntezy prowadzonej przez rośliny , glony i sinice , które pojawiły się około 2,8 miliarda lat temu. Tlenu O 2jest toksyczny dla organizmów beztlenowych , w tym pierwszych form życia, które pojawiły się na Ziemi, ale jest niezbędny do oddychania organizmów tlenowych , które stanowią obecnie zdecydowaną większość żyjących gatunków. Oddychania komórkowego jest zestaw szlaków metabolicznych , takich jak cyklu Krebsa i łańcucha oddechowego , na przykład doprowadzany przez glikolizę i beta-utlenianiu , za pomocą którego komórki nośnik energii w postaci ATP i zdolność redukcji w postaci NADH + H + i FADH 2.
Gromadząc się w atmosferze ziemskiej tlen O 2powstałe w wyniku fotosyntezy utworzyły warstwę ozonową u podstawy stratosfery pod wpływem promieniowania słonecznego . Ozon jest allotrope tlenu w chemicznym wzorze O 3bardziej utleniaczem niż tlen - czyniąc ją zanieczyszczenia niepożądanym, gdy są obecne w troposferze na poziomie gruntu - ale która ma właściwości absorbowania promieni ultrafioletowych o słońca i tym samym chronić biosferze tego szkodliwego promieniowania: Warstwa ozon był tarczy, która pozwoliła pierwsze rośliny lądowe opuściły oceany prawie 475 milionów lat temu.
Zawartość tlenu w oceanach znacznie spadła od kilku lat. Ta deoksygenacja oceanów – z powodu globalnego ocieplenia i uwalniania nawozów rolniczych – wpływa na bioróżnorodność morską. W ciągu ostatnich 50 lat oceany straciły 77 miliardów ton tlenu.
W przemyśle ma ogromne znaczenie jako utleniacz. W elektrowniach paliwo spalane jest powietrzem lub czystym tlenem (proces „tlenowo-paliwowy”). Kraking tlenowy ciężkich frakcji ropy naftowej daje cenne związki. W przemyśle chemicznym wykorzystywany jest do produkcji kwasu akrylowego, bardzo ważnego monomeru . Heterogeniczne utlenianie katalityczne daje nadzieję na produkcję kwasu hydroksymetylofurfuralowego i kwasu benzoesowego . To także obiecujący surowiec do elektrochemicznej syntezy nadtlenku wodoru. Utlenianie powietrzem odgrywa bardzo ważną rolę w przemianie niebezpiecznych gazów (CO, metan ) w CO 2 mniej szkodliwe.
Tlen ma siedemnaście izotopów, których liczba masowa waha się od 12 do 28. Tlen pochodzenia naturalnego składa się z trzech stabilnych izotopów : tlenu 16 16 O, tlenu 17 17 O i tlenu 18 18 O. Dodatkowo tlenowi przypisuje się standardową masę atomową od 15.999 4 u . Tlen 16 jest najliczniejszy, jego naturalna liczebność wynosi 99,762%.
Większość tlenu 16 jest syntetyzowana pod koniec procesu fuzji helu w masywnych gwiazdach, ale część powstaje również podczas reakcji fuzji neonów . Tlen 17 jest wytwarzany głównie przez fuzję wodoru w hel podczas cyklu CNO . Jest to zatem izotop wspólny dla stref spalania wodoru w gwiazdach. Większość tlenu 18 jest wytwarzana, gdy azot 14 14 N wzbogacony w cykl CNO wychwytuje jądro helu 4 4 He. Tlen-18 jest zatem powszechnie obecny w bogatych w hel obszarach wyewoluowanych masywnych gwiazd .
Zidentyfikowano czternaście radioizotopów . Najbardziej stabilne, co 15 O tlen o najdłuższy okres półtrwania (122.24 sekundy) 14 14 O tlen, o okresie półtrwania od 70.606 sekund. Wszystkie inne izotopy promieniotwórcze mają okres półtrwania krótszy niż 27 s, a większość z nich ma okres półtrwania krótszy niż 83 milisekundy. Najkrótszy czas życia ma tlen 12 12 O (580 × 10 -24 s ). Najczęstszym rodzajem rozpadu radioaktywnego w izotopach lżejszych od tlenu-16 jest emisja pozytonów, która wytwarza azot. Najbardziej powszechnym rodzajem rozkładu izotopów cięższych niż tlen-18 jest β radioaktywność powodując fluoru .
Tlenu 18 jest wskaźnikiem Paleoklimatyczna stosowane wiedzieć temperatury w obszarze w danym momencie: im większy stosunek izotopowy 18 O / 16 O jest duża, a odpowiadająca niskiej temperaturze. Stosunek ten można określić na podstawie rdzeni lodowych , a także aragonitu lub kalcytu z niektórych skamieniałości .
Proces ten jest bardzo przydatny do potwierdzenia lub zaprzeczenia teorii o naturalnych ziemskich zmianach klimatycznych, takich jak parametry Milankovića .
Jako stabilny marker izotopowy został wykorzystany do pomiaru jednokierunkowego przepływu tlenu absorbowanego podczas fotosyntezy przez zjawisko fotooddychania. Wykazano, że przed wzrostem CO 2w epoce przemysłowej połowa tlenu emitowanego przez liście została ponownie wchłonięta. Zmniejszyło to wydajność fotosyntezy o połowę (Gerbaud i André, 1979-1980).
Z | Element | Ułamek masowy w częściach na milion |
---|---|---|
1 | Wodór | 739 000 |
2 | Hel | 240 000 |
8 | Tlen | 10 400 |
6 | Węgiel | 4600 |
10 | Neon | 1340 |
26 | Żelazo | 1090 |
7 | Azot | 960 |
14 | Krzem | 650 |
12 | Magnez | 580 |
16 | Siarka | 440 |
Tlen jest pierwiastkiem chemicznym najobficiej występującym pod względem masy w biosferze, powietrzu, wodzie i skałach na Ziemi. Jest to również trzeci najobficiej występujący pierwiastek we wszechświecie po wodorze i helu i stanowi około 0,9% masy Słońca . Stanowi 49,2% masy skorupy ziemskiej i jest głównym składnikiem naszych oceanów (88,8% ich masy). Drugim najważniejszym składnikiem atmosfery ziemskiej jest tlen , który stanowi 20,8% jej objętości i 23,1% jej masy (czyli około 10-15 ton). Ziemia, przedstawiając tak wysokiej szybkości gazowego tlenu w atmosferze, stanowi wyjątek między planety układu słonecznego : tlen sąsiedniej planety Mars (co stanowi tylko 0,1% objętości z atmosfery) i Wenus ma znacznie niższe stężenia tam. Jednak tlen otaczający te inne planety jest wytwarzany tylko przez promienie ultrafioletowe działające na cząsteczki zawierające tlen, takie jak dwutlenek węgla .
Duża i niezwykła koncentracja tlenu na Ziemi jest wynikiem cykli tlenowych . Ten cykl biogeochemiczny opisuje ruchy tlenu wewnątrz i pomiędzy trzema głównymi zbiornikami na Ziemi: atmosferą, biosferą i litosferą . Głównym czynnikiem realizacji tych cykli jest fotosynteza, która jest głównym odpowiedzialnym za aktualną zawartość tlenu na Ziemi. Ditlenu jest niezbędna dla każdego ekosystemu : fotosyntetyzujące żywe istoty zwolnić ditlenu do atmosfery podczas oddychania i rozkładu od zwierząt i roślin zużyć. W obecnej równowadze produkcja i zużycie odbywają się w tych samych proporcjach: każdy z tych transferów odpowiada około 1/2000 całkowitego tlenu atmosferycznego każdego roku. Wreszcie tlen jest niezbędnym składnikiem cząsteczek znajdujących się we wszystkich żywych organizmach: aminokwasów , cukrów itp.
Tlen odgrywa również ważną rolę w środowisku wodnym. Zwiększona rozpuszczalność tlenu w niskich temperaturach ma zauważalny wpływ na życie w oceanach. Na przykład gęstość żywych gatunków jest wyższa w wodach polarnych ze względu na wyższe stężenie tlenu. Zanieczyszczona woda zawierająca roślin składniki odżywcze, takie jak azotany i fosforany mogą stymulować wzrost glonów poprzez proces zwany eutrofizacji i rozkładu tych i innych materiałów biologicznych może zmniejszyć ilość tlenu w wodach eutroficznymi. Naukowcy oceny tego aspektu jakości wody przez pomiar biologicznego zapotrzebowania na tlen z wody lub do ilości tlenu potrzebnej do powrotu do normalnego O 2 stężeniu..
W normalnych warunkach temperatury i ciśnienia tlen występuje w postaci bezwonnego i bezbarwnego gazu ditlen o wzorze chemicznym O 2. W tej cząsteczce dwa atomy tlenu są chemicznie połączone ze sobą w stanie tripletowym . To wiązanie, mające rząd 2, jest często reprezentowane w uproszczony sposób przez wiązanie podwójne lub przez połączenie wiązania dwuelektronowego i dwóch wiązań trójelektronowych. Stan tripletowy tlenu jest stanem podstawowym cząsteczki tlenu. Konfiguracja elektronowa cząsteczki obejmuje dwa niesparowane elektrony zajmujące dwa zdegenerowane orbitale molekularne . Te orbitale są uważane anty wiązania i dolnej kolejność wiązania z trzech do dwóch tak, że wiązanie tlen cząsteczkowy jest słabsze niż wiązanie potrójne azotu w którym wszystkie wiązania orbitali atomowych są spełnione, lecz kilka orbitali antiliating nie..
W swoim normalnym stanie trypletowym cząsteczka ditlenu jest paramagnetyczna , to znaczy, że pod wpływem pola magnetycznego ulega namagnesowaniu . Jest to spowodowane tym momencie spinu magnetycznego niesparowanych elektronów w cząsteczce, jak również negatywnego oddziaływania wymiany między sąsiadującymi O 2 cząsteczek.. Ciekły tlen może być przyciągany do magnesu, dzięki czemu w eksperymentach laboratoryjnych ciekły tlen może być utrzymywany w równowadze pod własnym ciężarem pomiędzy dwoma biegunami silnego magnesu.
Singletowy tlen to nazwa kilku gatunków wzbudzonych cząsteczek tlenu, w którym wszystkie obroty są połączone. W naturze najczęściej powstaje z wody, podczas fotosyntezy , wykorzystując energię promieni słonecznych. Jest również wytwarzany w troposferze w wyniku fotolizy ozonu przez krótkofalowe promienie świetlne oraz przez układ odpornościowy jako źródło aktywnego tlenu. W karotenoidy organizmów fotosyntetycznych (ale czasami zwierząt) odgrywają ważną rolę w pochłanianiu energii z singletowym tlenem i konwersji do jego stanu podstawowego beznapięciowym przed jego szkody tkanin.
Tlen jest bardzo elektroujemny . Z łatwością tworzy wiele związków jonowych z metalami ( tlenki , wodorotlenki ). Stanowi on również ionocovalent związki z niemetali (przykłady: dwutlenku węgla , trójtlenku siarki ), wchodząc w skład wielu klas cząsteczek organicznych, na przykład, alkohole (R-OH), karbonyle R -CHO lub R 2 CO i karboksylowe kwasy (R-COOH).
Energia dysocjacji cząsteczek dwuatomowych OX w 25 ° C w kJ / mol ( ):
H 429,91 |
Hej | |||||||||||||||||
Li 340,5 |
Bądź 437 |
B 809 |
C 1076,38 |
N 631,62 |
O 498,36 |
F 220 |
Urodzony | |||||||||||
Na 270 |
Mg 358,2 |
Al 501,9 |
Si 799,6 |
P 589 |
S 517,9 |
Cl 267,47 |
Ar | |||||||||||
K 271,5 |
ok. 383,3 |
Sc 671.4 |
Ti 666,5 |
V 637 |
Cr 461 |
Mn 362 |
Fe 407 |
Co 397,4 |
Ni 366 |
Cu 287,4 |
Zn 250 |
Ga 374 |
Nie 657,5 |
As 484 |
Se 429.7 |
Br 237,6 |
Kr 8 |
|
Rb 276 |
Sr 426,3 |
Y 714,1 |
Zr 766,1 |
Num 726,5 |
Po 502 |
Tc 548 |
Ru 528 |
Rh 405 |
Pd 238,1 |
Ag 221 |
CD 236 |
W 346 |
Sn 528 |
Sb 434 |
Te 377 |
I 233,4 |
Xe 36,4 |
|
CS 293 |
Ba 562 |
* |
Przeczytaj 669 |
HF 801 |
Twój 839 |
W 720 |
Odp. 627 |
Kość 575 |
Ir 414 |
Pt 418,6 |
O 223 |
Hg 269 |
Tl 213 |
Pb 382.4 |
Bi 337.2 |
Po | W | Rn |
Fr | Ra | ** |
LR 665 |
Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Cn | Nh | Fl | Mc | Lv | Ts | Og |
↓ | ||||||||||||||||||
* |
798 |
To 790 |
Pr 740 |
ND 703 |
Po południu |
Sm 573 |
UE 473 |
gd 715 |
Tb 694 |
Dy 615 |
Ho 606 |
Er 606 |
Tm 514 |
Yb 387,7 |
||||
** |
Ac 794 |
W 877 |
Pa 792 |
U 755 |
Np 731 |
Pu 656,1 |
Jestem 553 |
cm 732 |
Bk 598 |
Por. 498 |
Czy 460 |
Fm 443 |
md 418 |
nr 268 |
Zwykły allotrope tlenu na Ziemi nazwie ditlenku z chemicznym wzorze O 2. Ma długość wiązań 121 mikrometrów i energia wiązania z 498 kJ mol -1 . Jest to forma używana przez najbardziej złożone formy życia, takie jak zwierzęta, podczas oddychania komórkowego i forma, która stanowi większość ziemskiej atmosfery.
Tritlen O 3 , zwykle nazywany ozonem , jest bardzo reaktywnym allotropem tlenu, który jest szkodliwy dla tkanki płucnej. Ozon to metastabilny gaz wytwarzany w górnych warstwach atmosfery, gdy tlen łączy się z tlenem atomowym, który sam pochodzi z fragmentacji tlenu przez promienie ultrafioletowe . Ponieważ ozon silnie pochłania promieniowanie ultrafioletowe widma elektromagnetycznego , warstwa ozonowa pomaga filtrować promienie ultrafioletowe uderzające w ziemię. Jednak w pobliżu powierzchni Ziemi jest to zanieczyszczenie powstające w wyniku rozkładu w upalne dni tlenków azotu ze spalania paliw kopalnych pod wpływem słonecznego promieniowania ultrafioletowego. Od lat siedemdziesiątych w wyniku działalności człowieka wzrosło stężenie ozonu w powietrzu na poziomie gruntu.
Metastabilna cząsteczka zwana tetratlenem (O 4 ) została odkryta w 2001 roku i wcześniej uważano, że istnieje w jednej z sześciu faz stałego tlenu . W 2006 roku udowodniono, że ta faza, uzyskana przez sprężanie tlenu do 20 GPa, w rzeczywistości składa się z romboedrycznego klastra O 8 . Klaster ten jest potencjalnie silniejszym utleniaczem niż tlen czy ozon i dlatego może być stosowany w paliwach rakietowych. Faza metaliczna, odkryta w 1990 r. , pojawia się, gdy stały tlen jest poddawany ciśnieniu przekraczającemu 96 GPa, a w 1998 r. wykazano, że w bardzo niskich temperaturach faza ta staje się nadprzewodzącą .
Tlen jest lepiej rozpuszczalny w wodzie niż azot. Woda w równowadze z powietrzem zawiera w przybliżeniu jedną cząsteczkę rozpuszczonego tlenu na każde dwie cząsteczki azotu . Jeśli chodzi o atmosferę, stosunek ten wynosi w przybliżeniu jedna cząsteczka tlenu do czterech azotu. Rozpuszczalność tlenu w wodzie zależy od temperatury: około dwa razy więcej ( 14,6 mg L -1 ) rozpuszcza się w 0 ° C niż w 20 ° C ( 7,6 mg L -1 ). W temperaturze 25 °C i ciśnieniu powietrza równym 1 atmosferze słodka woda zawiera około 6,04 ml tlenu na litr, podczas gdy woda morska zawiera około 4,95 ml na litr. W 5 °C rozpuszczalność wzrasta do 9,0 ml na litr świeżej wody, czyli o 50% więcej niż w 25 °C i do 7,2 ml na litr wody morskiej, czyli o 45% więcej.
Tlen kondensuje w 90,20 K ( -182,95 ° C ) i krzepnie w 54,36 K ( -218,79 ° C ). Ciekła i stała faza ditlenu są przezroczyste z lekkim zabarwieniem przypominającym niebieski kolor nieba spowodowany absorpcją w czerwieni. Ciekły tlen o wysokiej czystości jest zwykle otrzymywany przez destylację frakcyjną ciekłego powietrza. Ciekły tlen można również wytwarzać przez kondensację powietrza przy użyciu ciekłego azotu jako chłodziwa. Jest to niezwykle reaktywna substancja, którą należy trzymać z dala od materiałów palnych.
Chociaż tlen 17 jest stabilny, tlen, składający się głównie z tlenu 16, ma szczególnie niski przekrój wychwytywania neutronów termicznych = 0,267 mb (średnia ważona z 3 stabilnych izotopów), co pozwala na jego zastosowanie w reaktorach jądrowych jako tlenek w paliwie i w woda jako chłodziwo i moderator .
Niemniej jednak aktywacja tlenu przez neutrony serca powoduje powstawanie azotu 16 emitującego szczególnie energetyczne promieniowanie gamma (= 10,419 MeV ), którego okres wynosi tylko 7,13 s , co powoduje, że promieniowanie to szybko zgaśnie po wyłączeniu reaktor.
Jednym z pierwszych znanych eksperymentów na temat relacji między spalania i powietrza jest kierowany przez Filona z Bizancjum , greckiego pisarza II -go wieku pne. AD W swojej książce Tyre Philo zauważył, że spalanie świecy w przewróconym pojemniku, którego otwór jest zanurzony w wodzie, powoduje podniesienie się wody w szyjce pojemnika zawierającej świecę. Filo błędnie przypuszcza, twierdząc, że część powietrza w pojemniku zamieniła się w jeden z czterech żywiołów , ogień , który był w stanie wydostać się z pojemnika ze względu na porowatość szkła. Wiele wieków później Leonardo da Vinci czerpie z prac Filona z Bizancjum i zauważa, że część powietrza jest zużywana podczas spalania i oddychania.
Pod koniec XVII -tego wieku, Robert Boyle okazała się konieczna, aby powietrze do spalania. Angielski chemik John Mayow udoskonala pracę Boyle'a, pokazując, że spalanie wymaga tylko części powietrza, które nazywa spiritus nitroaereus lub po prostu nitroaereus . W eksperymencie odkrył, że kiedy umieścił mysz lub zapaloną świecę w zamkniętym pojemniku z otworem zanurzonym w wodzie, poziom wody w pojemniku podniósł się i zastąpił czternastą objętość powietrza, zanim badani zostali zgasł. Dlatego przypuszcza, że nitroaereus jest zużywany przez spalanie, a także przez oddychanie.
Mayow zauważa, że antymon zwiększa swoją masę po podgrzaniu i wnioskuje, że nitroaereus musi być z nim związany. Uważa również, że płuca oddzielają nitroaereus od powietrza i przekazują je do krwi, a ciepłota zwierząt i ruchy mięśni są wynikiem reakcji nitroaereus z pewnymi substancjami w ciele. Relacje o tych i innych eksperymentach oraz pomysłach Mayowa zostały opublikowane w 1668 roku w duecie Tractatus z De respiratione .
Robert Hooke , Ole Borch , Michaiła Łomonosowa i Pierre Bayen zarządzać wszystkim do produkcji tlenu w eksperymentach z XVII th wieku XVIII -tego wieku, ale żaden z nich nie rozpoznał go jako pierwiastka chemicznego . Wynika to prawdopodobnie częściowo z teorii naukowej dotyczącej spalania i korozji, zwanej flogizyką, która była wówczas najbardziej rozpowszechnionym wyjaśnieniem tych zjawisk.
Ustanowiona w 1667 roku przez niemieckiego chemika Johanna Joachima Bechera i zmodyfikowana przez chemika Georga Ernsta Stahla w 1731 roku, teoria flogistonu głosi, że wszystkie materiały palne składają się z dwóch części: części zwanej flogistonem, która ulatnia się, gdy zawarta w nim substancja zawiera oparzenia, podczas gdy część deflogistykowa stanowi prawdziwą postać substancji.
Materiały łatwopalne, które pozostawiają bardzo mało pozostałości, takie jak drewno lub węgiel, zawierają głównie flogiston, podczas gdy substancje niepalne, które korodują jak metal, zawierają bardzo mało. Powietrze nie odgrywa żadnej roli w teorii flogistonu, podobnie jak pierwsze eksperymenty pierwotnie przeprowadzone w celu przetestowania tego pomysłu. Teoria ta opiera się raczej na obserwacji tego, co dzieje się, gdy przedmiot płonie, a większość przedmiotów wydaje się lżejsza i wydaje się, że coś straciła podczas procesu spalania. Aby uzasadnić fakt, że materiał, taki jak drewno, faktycznie ma większą masę podczas spalania, Stahl twierdzi, że flogiston ma masę ujemną. Rzeczywiście, fakt, że metale również doświadczają wzrostu swojej masy przez rdzewienie, kiedy mają tracić flogiston, jest jedną z pierwszych wskazówek, które podważają teorię flogistonu.
Tlen został po raz pierwszy odkryty przez szwedzkiego chemika Carla Wilhelma Scheele . Wytwarza tlen przez ogrzewanie tlenku rtęci i różnych azotanów około 1772 roku. Scheele nazywa ten gaz „ Feuerluft ” (powietrze ognia), ponieważ jest to jedyny znany utleniacz i opisuje jego odkrycie w rękopisie zatytułowanym „ Chemiczny traktat powietrza i Pożar, który wysłał swojemu wydawcy w 1775 r., ale który nie został opublikowany przed 1777 r.
Jednocześnie 1 st August 1774Eksperyment skłonił brytyjskiego pastora Josepha Priestleya do zbieżności promieni słonecznych w kierunku szklanej rurki zawierającej tlenek rtęci (HgO). Powoduje to uwolnienie gazu, który nazywa „powietrzem deflogistycznym” . Odkrył, że płomień świec jest jaśniejszy w tym gazie i że mysz jest bardziej aktywna i żyje dłużej, oddychając nim. Po wdechu sam napisał: „uczucie [tego gazu] w moich płucach nie różniło się zauważalnie od zwykłego powietrza, ale miałem wrażenie, że mój oddech był szczególnie lekki i łatwy. przez chwilę później” . Priestley opublikował swoje odkrycia w 1775 roku w artykule zatytułowanym Konto dalszych odkryć w powietrzu zawartym w drugim tomie jego książki, Eksperymenty i obserwacje na temat różnych rodzajów powietrza .
Francuski chemik Antoine Laurent Lavoisier twierdził później, że odkrył tę nową substancję niezależnie od Priestleya. Jednak Priestley odwiedził Lavoisiera w październiku 1774 roku, opowiedział mu o swoim doświadczeniu i o tym, jak uwolnił gaz. Scheele wysłał również list do Lavoisiera w dniu30 września 1774 r w którym opisuje swoje odkrycie nieznanej wcześniej substancji, ale Lavoisier twierdzi, że nigdy jej nie otrzymał (kopia listu znajduje się w rzeczach Scheele po jego śmierci).
Nawet jeśli jest to kwestionowane w jego czasach, wkład Lavoisiera polega niewątpliwie na przeprowadzeniu pierwszych zadowalających eksperymentów ilościowych dotyczących utleniania i podaniu pierwszego prawidłowego wyjaśnienia, w jaki sposób zachodzi spalanie. Jego eksperymenty, wszystkie rozpoczęte w 1774 roku, doprowadzą do zdyskredytowania teorii flogistonu i udowodnią, że substancja odkryta przez Priestleya i Scheele jest pierwiastkiem chemicznym .
W jednym z eksperymentów Lavoisier zaobserwował, że generalnie nie następuje wzrost masy, gdy cyna i powietrze są ogrzewane w zamkniętej komorze. Zauważa, że powietrze z otoczenia wpada do pomieszczenia, kiedy je otwiera, co dowodzi, że część uwięzionego powietrza została zużyta. Zauważa również, że masa cyny wzrosła i że wzrost ten odpowiada tej samej masie powietrza, które wpadło do komory po jej otwarciu. Inne eksperymenty, takie jak ten, są szczegółowo opisane w jego książce O spalaniu w ogóle , opublikowanej w 1777 roku. W tej pracy udowadnia, że powietrze jest mieszaniną dwóch gazów: „powietrza witalnego”, które jest niezbędne do oddychania i spalania oraz azotu (z greckiego ἄζωτον , „pozbawiony życia” ), który jest dla nich bezużyteczny.
Lavoisier przemianował „życiowe powietrze” na tlen w 1777 z greckiego rdzenia ὀξύς ( oxys ) (kwas, dosłownie „ostry” po smaku kwasów i -γενής (-genēs) (producent, dosłownie „który wytwarza”), ponieważ błędnie uważa, że tlen jest składnikiem wszystkich kwasów.Chemicy, zwłaszcza sir Humphry Davy w 1812 r., w końcu udowadniają, że Lavoisier mylił się w tym względzie (w rzeczywistości to wodór jest podstawą chemii kwasów), ale nazwa utknęła.
Atomowa teoria od Johna Daltona Zakłada się, że wszystkie elementy są jednoatomowej i atomy w organach związków są w prostych raportów. Na przykład Dalton zakłada, że wzór chemiczny wody to HO, co daje tlenowi masę atomową osiem razy większą niż wodór, w przeciwieństwie do obecnej wartości, która jest około szesnastokrotnie większa od masy wodoru. W 1805 r. Joseph Louis Gay-Lussac i Alexander von Humboldt wykazali, że woda składa się z dwóch objętości wodoru i jednej objętości tlenu, a w 1811 r. Amedeo Avogadro udaje się poprawnie zinterpretować skład wody na podstawie tego, co obecnie nazywa się prawem Avogadro oraz hipoteza elementarnych cząsteczek dwuatomowych.
Pod koniec XIX th wieku, naukowcy sobie sprawę, że powietrze może zostać skroplony i jego poszczególnych składników w sprężania i chłodzenia. Za pomocą procesu, w kaskadzie , apteki i fizyka szwajcarski Raoul Picteta fakt odparowuje się dwutlenek siarki cieczy skroplenia ditlenku węgla, co z kolei odparowuje się do ostygnięcia w wystarczającym stopniu tlen cząsteczkowy, przez stan ciekły. 22 grudnia 1877 wysłał telegram do Akademii Nauk w Paryżu, w którym ogłosił swoje odkrycie ciekłego tlenu . Dwa dni później francuski fizyk Louis Paul Cailletet opisuje własną metodę skraplania tlenu. W obu przypadkach powstaje tylko kilka kropel cieczy, co uniemożliwia przeprowadzenie dogłębnych analiz. Tlen zostaje po raz pierwszy skroplony w stanie stabilnym 29 marca 1883 r. przez polskiego naukowca Zygmunta Wróblewskiego z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie oraz Karola Olszewskiego .
W 1891 roku szkocki chemik James Dewar był w stanie wyprodukować wystarczającą ilość ciekłego tlenu, aby móc go badać. Pierwszy opłacalny komercyjnie proces wytwarzania ciekłego tlenu został opracowany w 1895 roku niezależnie przez niemieckiego inżyniera Carla von Linde i angielskiego inżyniera Williama Hampsona. W obu procesach temperatura powietrza jest obniżana, aż powietrze zostanie skroplone, a następnie różne związki gazowe są destylowane poprzez ich gotowanie jeden po drugim i wychwytywanie. Później, w 1901 roku, po raz pierwszy wprowadzono spawanie tlenowo- acetylenowe poprzez spalanie mieszaniny acetylenu i sprężonego tlenu. Ta metoda spawania i cięcia metalu stała się później powszechna. W 1902 roku Georges Claude wyobraził sobie proces skraplania powietrza, który poprawił wydajność tego, który wyobraził sobie Linde, i w którym w sprężarce wykorzystano pracę zapewnianą przez adiabatyczne rozprężanie powietrza po jego sprężeniu. Towarzyszące temu chłodzenie ( efekt Joule-Thomsona ) jest stosowane w wymienniku ciepła, który chłodzi powietrze na wylocie sprężarki. Claude przeprowadza zatem separację przez destylację frakcyjną tlenu, azotu i argonu.
W 1923 roku amerykański naukowiec Robert H. Goddard jako pierwszy opracował silnik rakietowy na paliwo płynne. Silnik wykorzystuje benzynę jako paliwo i ciekły tlen jako utleniacz . Goddard z powodzeniem lata małą rakietą na paliwo płynne. Zrobił to osiągnąć 56 m i 97 km / h na 16 marca 1926 roku w Auburn (Massachusetts) .
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | ||||||||||||||||
1 | H | Hej | |||||||||||||||||||||||||||||||
2 | Li | Być | b | VS | NIE | O | fa | Urodzony | |||||||||||||||||||||||||
3 | nie dotyczy | Mg | Glin | tak | P | S | Cl | Ar | |||||||||||||||||||||||||
4 | K | To | Sc | Ti | V | Cr | Mn | Fe | Współ | Lub | Cu | Zn | Ga | Ge | As | Se | Br | Kr | |||||||||||||||
5 | Rb | Sr | Tak | Zr | Nb | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | Ag | Płyta CD | W | Sn | Sb | ty | ja | Xe | |||||||||||||||
6 | Cs | Ba | To | Pr | Nd | Po południu | Sm | Miał | Bóg | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Czytać | Hf | Twój | W | Re | Kość | Ir | Pt | W | Hg | Tl | Pb | Bi | Po | W | Rn | ||
7 | Fr | Ra | Ac | Cz | Rocznie | U | Np | Mógłby | Jestem | Cm | Bk | cf | Jest | Fm | Md | Nie | Lr | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Cn | Nh | Fl | Mc | Lv | Ts | Og | |
8 | 119 | 120 | * | ||||||||||||||||||||||||||||||
* | 121 | 122 | 123 | 124 | 125 | 126 | 127 | 128 | 129 | 130 | 131 | 132 | 133 | 134 | 135 | 136 | 137 | 138 | 139 | 140 | 141 | 142 |
Metale alkaliczne |
Ziemia alkaliczna |
Lantanowce |
Metale przejściowe |
Słabe metale |
metalem loids |
Długoterminowe metale |
geny halo |
Gazy szlachetne |
Przedmioty niesklasyfikowane |
aktynowce | |||||||||
Superaktynowce |