Kobalt | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Pozycja w układzie okresowym | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Symbol | Współ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nazwisko | Kobalt | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Liczba atomowa | 27 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Grupa | 9 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kropka | 4- ty okres | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Blok | Zablokuj d | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Rodzina elementów | Metal przejściowy | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Elektroniczna Konfiguracja | [ Ar ] 3 d 7 4 s 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Elektrony według poziomu energii | 2, 8, 15, 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Atomowe właściwości pierwiastka | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Masa atomowa | 58,933194 ± 0,000004 u | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Promień atomowy (obliczony) | 135 po południu ( 152 po południu ) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Promień kowalencyjny |
126 ± 15:00 ( niskie wirowanie ) 150 ± 19:00 ( wysokie wirowanie ) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Stan utlenienia | +1, +2 , +3, +4 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Elektroujemności ( Paulinga ) | 1,88 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tlenek | Amfoteryczny | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Energie jonizacji | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 Re : 7,88101 eV | 2 E : 17084 eV | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3 e : 33,50 eV | 4 e : 51,3 eV | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
5 e : 79,5 eV | 6 e : 102,0 eV | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
7 e : 128,9 eV | 8 e : 157,8 eV | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
9 th : 186,13 eV | 10 e : 275,4 eV | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
11 th : 305 eV | 12 th : 336 eV | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
13 th : 379 eV | 14 e : 411 eV | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
15 e : 444 eV | 16 e : 511,96 eV | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
17 e : 546,58 eV | 18 E : 1397,2 eV | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
19 E : 1504,6 eV | 20 th : 1603 eV | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
21 e : 1735 eV | 22 nd : 1846 eV | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
23 rd : 1962 eV | 24 th : 2119 eV | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
25 E : 2219,0 eV | 26 E : 9,544.1 eV | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
27 e : 10 012,12 eV | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Najbardziej stabilne izotopy | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Proste właściwości fizyczne ciała | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Państwo zwykłe | stałe ( ferromagnetyczne ) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Masa objętościowa | 8,9 g · cm -3 ( 20 ° C ) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kryształowy system | Kompaktowy sześciokątny | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Twardość | 5 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kolor | Srebrzystobiałe, szare odbicie | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Punkt fuzji | 1495 ° C | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Temperatura wrzenia | 2927 ° C | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Energia termojądrowa | 16,19 kJ · mol -1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Energia parowania | 376,5 kJ · mol -1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Objętość molowa | 6,67 × 10 -6 m 3 · mol -1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ciśnienie pary | 175 Pa w 1494,85 ° C | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Prędkość dźwięku | 4720 m · s -1 do 20 °C | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ogromne ciepło | 420 J · kg -1 · K -1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przewodnictwo elektryczne | 17,2 x 10 6 S · m -1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przewodność cieplna | 100 W · m -1 · K -1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Rozpuszczalność | ziemia. w HCI + H 2 O 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Różnorodny | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
N O CAS | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
N O ECHA | 100 028,325 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
N O WE | 231-158-0 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Środki ostrożności | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
SGH | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Niebezpieczeństwo H317, H334, H413, P261, P280, P311, P342, H317 : Może powodować reakcję alergiczną skóry H334 : Może powodować objawy alergii lub astmy lub trudności w oddychaniu w następstwie wdychania H413 : Może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w organizmach wodnych P261 : Unikać wdychania pyłu / dymu / gazu / mgieł / par / aerozoli. P280 : Stosować rękawice ochronne/odzież ochronną/ochronę oczu/ochronę twarzy. P311 : Skontaktować się z OŚRODKIEM ZATRUĆ lub lekarzem. P342 : W przypadku wystąpienia objawów ze strony układu oddechowego: |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
WHMIS | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
D2A, D2B , D2A : Bardzo toksyczny materiał powodujący inne efekty toksyczne Rakotwórczość: grupa 2B wg IARC; działanie uczulające na drogi oddechowe u ludzi D2B : Materiał toksyczny powodujący inne skutki toksyczne działanie uczulające na skórę u ludzi Ujawnienie na poziomie 0,1% zgodnie z wykazem składników |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jednostki SI i STP, chyba że zaznaczono inaczej. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kobalt jest pierwiastkiem o liczbie atomowej 27, symbol Co.
Kobalt o strukturze elektronowej [Ar] 4s 2 3d 7 jest drugim pierwiastkiem ósmej grupy drugorzędowej, ten metal przejściowy należy do grupy żelaza. Prosty korpus kobaltowy ma właściwości fizyczne podobne do właściwości żelaza i niklu. Z chemicznego punktu widzenia jest mniej reaktywny niż żelazo. Kobalt jest również pierwiastkiem grupy 9 , z której pierwsze trzy Co, Rh i Ir stanowią grupę kobaltową.
Naturalne minerały kobaltu w postaci farb, emalii lub lakierów były stosowane od czasów starożytnych, zwłaszcza około 2600 pne. AD w Egipcie lub w cywilizacjach Mezopotamii, które zrodziły Babilon . W ten sposób archeolog odnajduje niebieskie zdobienia na naczyniach z ceramiki lub terakoty. Koraliki szklane barwione na niebiesko kobaltowo są powszechne około 2200 rpne. AD we współczesnym Iranie. Techniki te do barwienia szkła intensywny niebieski lub uzyskać emalie są powszechne w świecie śródziemnomorskim z III th century BC. AD Są to na ogół krzemiany i/lub glinian kobaltu i potasu, dawniej nazywane safre lub smalt, rozpoznawane w Europie Zachodniej w niektórych luksusowych oknach romańskich lub później tlenkach kobaltu nazywanych „ błękit kobaltowy ”.
Das Kobold lub das Kobalt to tradycyjna nazwa, którą saksońscy górnicy poszukujący metali szlachetnych przypisują tym zwodniczym pochodnym. Tych rud na ogół siarki i / lub arsenu zbyt dużo kobaltu dawania metalurgicznych leczenia cuchnących gazów lub toksycznych oparów tlenku podstawie trójtlenek arsenu, trujących oparów i podgrzane nadmiernie przepływu stopionego materiału. Zimno kruchych kamienia arsenowego lub twardych i kruchych metali o wysokiej zawartości siarczków lub arsenu, których metalurdzy nie potrafią przetwarzać ani podrabiać. Górnicy uwierzyli wtedy, że dzielnica górnicza została zaczarowana przez złe i fałszujące krasnoludy, żartobliwe i złodziei, niebieskawe i śmiertelnie niebezpieczne koboldy , które ukradły cenny metal, bardzo często miedź, i zastąpiły je tym niewłaściwym i pomieszanym materiałem.
Te bezwartościowe minerały lub ich produkty uboczne są nazywane w języku niemieckim przez neutralny rzeczownik Kobelet , Kobolt lub Kobelt . Paracelsus wspomina o kobolcie w 1522 roku z bardziej łacińskim pismem. Łaciński coboltum lub cobaltum narzucił się następnie w uczonej Europie. Należy zauważyć, że termin techniczny cobolt oznaczał również w języku francuskim metaliczny arsen zredukowany do proszku.
Aż do XVIII p wieku i następnego wieku, termin „kobalt” i jego odmiany Cobolt oznacza rudy lub pozostałości raz przez większość czasu do użytku. Jednak z XVII p wieku tryb germański Blaufarbung , to znaczy niebieski kolor rudy kobaltu znajduje większe zastosowanie jako ludziom sztuki i szkła Wytwarzanie chymical z odpadów doskonałe niebieskie pigmenty, w szczególności smalta z glassmakers lub ceramików, „niebieski ołówków Cartwright” … Georg Brandt , specjalista od minerałów arsenowych, stara się rozpoznać specyficzny pierwiastek leżący u podstaw jego rud lub produktów ubocznych wydobycia w latach 1733-1738.
W Wenecji mistrzowie szklarstwa z Murano poprosili weneckie krasnoludy o zaopatrzenie się w rudę kobaltu i wyprodukowanie ich słynnych dzieł zabarwionych na niebiesko Murano. Krasnoludy przywiozły tę rudę z kopalni na północ od Alp, gdzie nazywano je koboldami (goblin lub goblin , istota nadprzyrodzona).
W 1735 szwedzki chemik Georg Brandt ( 1694 - 1768 ) twierdził, że wydobył z tej rudy czerwonawo-biały "półmetal", twardy i kruchy, w rzeczywistości próbki nieczystego metalu, który nazwał "kobaltem". W 1745 wykazał, że kobalt jest przyczyną niebieskiego koloru, który ruda kobaltu nadaje szkołom. Ta precyzja nie jest bezużyteczna, ponieważ uczona społeczność najczęściej przypisywała kolor niebieski albo bizmutowi , albo żelazu i arsenowi.
Ale większość tych prac pozostaje praktycznie niezauważona. Dopiero w 1780 roku Torbern Olof Bergman przygotował czysty metal i poniewczasie rozpoznał pionierską rolę Georga Brandta w odkryciu pierwiastka, a następnie potwierdził. 1798, chemicy stwierdzono, że roztworów amoniakalnych chlorku kobaltu CoCl 2umożliwiają wytrącanie się termostabilnych pomarańczowych kryształów do 180 °C , które powyżej tej temperatury przekształcają się w inny ciemniejszy, stabilny korpus
Kobalt niebieskie pigmenty zainteresowani w XVIII th century XIX th century nawet przemysł ceramiczny, a zwłaszcza ostatnia z porcelany. W ten sposób powstał „błękit Sèvres”, a później „błękit Thenarda”, otrzymywany przez kalcynację fosforanu kobaltu i galaretowatego tlenku glinu. Ale błękit kobaltowy jest najczęściej pigmentem opartym na tlenku kobaltu. Pigment ten jest używany do szkieł i past ceramicznych, nadal jest używany do emaliowania i dekoracji płytek ceramicznych lub pokryć.
Podczas XIX -tego wieku , błękit kobaltowy jest produkowany przez norweską fabryce Blaafarvevaerket (70-80% światowej produkcji), kierowana przez pruskiego przemysłowca Benjamin Wegner.
Przed Belle Époque mnożyły się bezpośrednie zastosowania. Kobalt stopiony z żelazem i stalą zwiększa twardość otrzymywanych materiałów. Powłoka z metalicznego kobaltu, twardszego niż nikiel, pomaga chronić metale, które zbyt łatwo ulegają utlenianiu, poczynając od żelaza. „Kobaltowanie” konkuruje z niklowaniem w niektórych zastosowaniach. Sole kobaltu stają się powszechne w laboratoriach chemicznych. Umożliwiają one opracowywanie coraz bardziej wyrafinowanych atramentów sympatycznych, a bardziej prozaicznie papierowych wskaźników higrometrii, czyli wilgotności powietrza lub dowolnej mieszaniny gazów. Papier higrometryczny lub papier kobaltowy zmienia kolor z niebieskiego na różowy w zależności od stopnia wilgotności powietrza.
Chemia kobaltu w roztworze wodnym, a zwłaszcza tworzenie kompleksów, jest szczególnie bogata. Chemia koordynacja fundamentów są wyluzowany w 1893 roku przez pionierskiej pracy z Mulhouse chemik Alfred Werner wcześnie -XX th century , głównie z kompleksów kobaltu. Ten szwajcarski naturalizowany chemik w 1895 roku jako pierwszy zaproponował, że kompleksy składają się z jonu metalu otoczonego ligandami , a nie z jonu metalu połączonego z łańcuchem ligandów, jak argumentowali chemicy od czasu do kontynuacji Jorgensena .
W 1938 roku John Livingood i Glenn Seaborg odkryli kobalt 60.
Słowo kobalt dla rodzaju męskiego pojawia się w języku francuskim w 1549 roku spod pióra Pierre'a Belona, aby opisać rudę zawierającą kobalt i jej metalurgiczne awatary.
Przymiotnik kobalt kwalifikuje ciała lub materiały zawierające element kobalt. Czasowniki oznaczające kobalt lub kobalt oznaczają pokrycie warstwą metalu kobaltowego. Cobalting lub cobaltisage jest ochronny depozyt kobalt, zwykle cienką warstwą na powierzchni innej, bardziej kruchy i korozję metalu.
Przymiotniki kobaltu i kobaltowy odpowiednio określić ich sole i związki Co (II), Co (III).
Kobaltoterapia odnosi się do zastosowania promieniowania kobaltowego 60 w leczeniu raka.
Kobalt jest monoizotopowa i mononucleidic elementem : to występuje naturalnie jedynie jednym izotopu , w izotop , 59 Co jest przyporządkowany standardową masę atomową 58.933195 (5) u . Jednak scharakteryzowano 28 sztucznych radioizotopów , z których najbardziej „stabilne” to 60 Co z okresem półtrwania 5,2714 lat, a następnie 57 Co z okresem półtrwania 271,79 dni, 56 Co (77,27 dni) i 58 Co ( 70,86 dni). Wszystkie inne izotopy mają okres półtrwania poniżej 18 godzin, a większość z nich poniżej jednej sekundy. Kobalt ma również 11 izomerów jądrowych , z których wszystkie mają okres półtrwania krótszy niż 15 minut.
Kobalt-60 ma wiele zastosowań jako źródło promieniowania gamma γ , ze względu na stosunkowo krótki okres półtrwania (5,27 lat), co sprawia, że jest łatwiejszy do usunięcia w porównaniu z innymi izotopami emitującymi takie cząstki. W ten sposób znajdujemy „bomby kobaltowe 60”, źródła promieni γ 1,17 i 1,33 MeV :
Jednak syntetyczny kobalt-60 (wytwarzany przez wystawienie „naturalnego” kobaltu, izotopu 59, na promieniowanie neutronowe z reaktora jądrowego) nie jest całkowicie czysty i zawsze zawiera inne rozpadające się ε izotopy promieniotwórcze ( epsilon), emitery niebezpiecznej gamma promieniowanie, ponieważ to wysokoenergetyczne promieniowanie niszczy jądra i zanieczyszcza je trwałymi pierwiastkami promieniotwórczymi.
Ponadto wzbogacanie i oczyszczanie kobaltu-60 wymaga technik wirowania podobnych do tych stosowanych do wzbogacania izotopów do celów wojskowych, technik, które są ściśle monitorowane, ponieważ mają strategiczne znaczenie na poziomie międzynarodowym.
Ponadto wolimy teraz używać akceleratorów elektronów, podobnych do lamp elektronopromieniowych w naszych monitorach i telewizorach, ale przy znacznie wyższych poziomach przyspieszenia, które wytwarzają czystsze i lepiej kontrolowane strumienie cząstek beta. Jednak ich zastosowanie wymaga znacznie cięższego sprzętu niż zwykła kapsuła z kobaltem 60. Metoda ta jest zatem stosowana głównie w środowisku przemysłowym, a dziś również w środowisku medycznym.
Szacuje się, że clarke wynosi od 23 g do 25 g , a według szacunków co najwyżej 30 g na tonę. Jest to dość rzadki pierwiastek na skorupie ziemskiej. Często jest kojarzony z Cu, Ni, Pb, Ag i Fe.
Rodzimy kobalt został znaleziony na ziemi, ale jest to bardzo rzadkie i nie jest jeszcze zaakceptowane przez IMA . Rodzimy kobalt występuje również w meteorytach.
Wchodzi w skład wielu krzemianów, takich jak augit , biotyt , hornblende , oliwin ... Jest więc znacznie bardziej obecny w podstawowych i ultra-podstawowych skałach magmowych, takich jak gabry i perydotyty .
Związki kobaltu znajdują się również w brodawkach manganu, w dnie morskim Oceanu Spokojnego, a zwłaszcza w płytkiej warstwie kobaltu, charakterystycznej dla niektórych atoli polinezyjskich.
Jego główne minerały występują w postaci arsenków, arsenosiarczków, siarczków i tlenków, arsenianów. Zawartość kobaltu w tych konkretnych złożach jest na ogół niska, ale czasami są one wzbogacane przez procesy geochemiczne lub zagęszczane przez naturalną erozję.
Głównymi minerałami składowymi tych rud są smaltyt sześcienny CoAs 2, dawniej smaltyn, rombowy kobaltyt CoAsSDawniej cobaltin lub „kobaltu szary” lub produkty utleniania takie jak erytryn Co 3 (ASO 4 ) 2 · 8H 2 O, dawniej „kwiat kobaltu”. Miejmy również zacytować COAS modderiterombowy, rombowy saffloryt CoA 2oraz jednoskośny klinnosafloryt CoAs 2, skutterudyt sześcienny CoAs 3-x, jednoskośne zapalenie alloclasitis CoAsS.... Smaltyny ogólnie odnosiły się do rud arsenu i kobaltu, podczas gdy kobaltyny odpowiadały rudom sulfoarsenu.
Jego wydobycie odbywa się głównie z rud miedzi i niklu, a nawet ołowiu. Carrolite CuS.Co 2 S 3 jest mieszanym siarczkiem miedzi i kobaltu.
Najbardziej eksploatowane lub najbardziej obiecujące minerały znajdują się w Afryce, w szczególności w Demokratycznej Republice Konga, która wytwarza 65% światowej produkcji, w Zambii i Maroku , w Ameryce Północnej, np. w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych , ale także w Rosji , w Australii i Nowej Kaledonii , dawniej znana w XIX th wieku do swoich depozytów Manganeses kobaltu.
Zagęszczone rudy dawnej eksploatacji kobaltowej szarości, smaltynów i kobaltynów, a dziś rzadkie rudy siarczkowe lub arsenowe pozwalają poprzez prażenie w powietrzu uzyskać tlenek kobaltu, w ogólnie uwodnionej postaci zwanej asbolanem . Jest to redukowane przez gazowy wodór lub węgiel drzewny do metalicznego kobaltu.
W latach 90. rudy siarczkowe zawierające kobalt musiały zapewniać zawartość od 0,1 do 0,03% masy. Jednak większość kobaltu jest produktem ubocznym przetwarzania w górnictwie miedzi. Wzbogacanie odbywa się poprzez flotację przy użyciu detergentów.
Jeśli ekstrakcja siarczków przechodzi pirolizę, to ekstrakcja tlenków wykorzystuje procesy hydrometalurgii . Oddzielenie miedzi i kobaltu odbywa się podczas procesów elektrolizy. 500 ton rudy daje jedną tonę kobaltu. Roczna produkcja kobaltu na początku lat 90. wynosiła około 40 000 ton.
Prosty korpus to lśniący biały, stalowoszary lub srebrnobiały metal z czerwonym refleksem, dość kruchy, niezbyt plastyczny, o gęstości między 8,8 a 8,9 w 25 ° C i twardości Mohsa około 5,5. Jest twardszy i bardziej kruchy niż żelazo. Ale czysty metal jest na tyle plastyczny i plastyczny, że można go kuć, walcować na gorąco i na zimno, wciągać w drut.
Istnieją dwie alotropowe odmiany kobaltu. Co αjest kryształem metalicznym o heksagonalnej siatce, o parametrach a = 2,507 Å i c = 4,069 Å , gęstości 8,9 w 20 ° C , najbardziej stabilny w temperaturze pokojowej i Co βsieci sześciennej skoncentrowanej na ścianie, a = 3,544 Å , mniej zwartej i znacznie mniej stabilnej poniżej 400 ° C . Przejście fazowe między Co αi Co βprzy wzroście objętości o 0,3% następuje w temperaturze 417 °C ± 7 °C , jest wrażliwy na pewne specyficzne zanieczyszczenia. Ale to przejście jest powolne i dość często mieszanina tych dwóch odmian pozostaje w szerokim zakresie temperatur, co wyjaśnia niewielkie różnice we właściwościach fizycznych kobaltu. Co βjest formą metastabilną w temperaturze pokojowej, jednak można ją otrzymać przez hartowanie lub w pewnych procesach elektrolizy. Jest prawdopodobne, że opóźnione przejście odgrywa rolę w rozsadzaniu niektórych katodowych osadów kobaltu przez elektrolizę.
To ciało jest ferromagnetyczne (zdolne do utrzymania silnego namagnesowania ) w zwykłej temperaturze. Temperatura Curie wynosi około 1121 °C . Przepuszczalność jest rzędu 68 lub dwóch trzecich że żelaza, z maksimum 245. Pole przymusu, około 707 A / m.
Przewodność elektryczna wynosi 26% IACS, czyli trochę o jedną czwartą niż w przypadku czystej miedzi .
Jest tak mało topliwy jak żelazo. Topnieje powyżej 1490 ° C , czysty 1495 ° C . Wrze w temp. ok. 2927 °C , w praktyce między 2600 °C a 3100 °C .
Woda i powietrze w praktyce nie mają wpływu na metal kobaltowy. Kobalt w stanie stałym jest niezmienny w zimnym powietrzu, jest stabilny w powietrzu i wodzie w temperaturze pokojowej. Nie dotyczy to kobaltu, drobno rozdrobnionego proszku, który zapala się w powietrzu lub nie jest nierozpuszczalny w wodzie, o rozpuszczalności do 1,1 mg/l . Ten rodzaj piroforycznego i sproszkowanego kobaltu otrzymuje się przez ogrzewanie na czerwono tlenku kobaltu (II) CoOw strumieniu gazowego wodoru. Może tworzyć pianki kobaltowe, które mogą rozpuścić 100 objętości gazowego wodoru.
Jednak masywny kobalt utlenia się radykalnie tylko po podgrzaniu do czerwonego:
3 groszestały czerwony gorący + 2 O 2tlen → Co 3 O 4czarny tlenek mieszanylub
Współstały czerwony gorący + H 2 Opara → CoOczarny tlenek stały + H 2wodórUtlenianie kobaltu na powierzchni rozpoczyna się jednak między 300 °C a 900 °C w sposób podobny do pierwszej reakcji. Poza tą ostatnią temperaturą mieszany tlenek przekształca się w dwuwartościowy tlenek CoO.
Jest szybko rozpuszczalny w rozcieńczonych kwasach utleniających, takich jak kwas azotowy, który tworzy obficie czerwony osad azotanu kobaltu Co (NO 3 ) 2. Atak jest wolniejszy w kwasach nieutleniających, takich jak kwas chlorowodorowy , ale podobnie, z wydzielaniem gazowego wodoru.
Współstały + 2 H 3 O +aq jony hydroniowe w środowisku nieutleniającym i rozcieńczone + 4 H 2 Owoda → [Co (H 2 O) 6 ] 2+jasnoróżowy uwodniony kation kobaltu + H 2gazJest to tym szybsze, im kwas się zagęszcza, tak jak w przypadku kwasu siarkowego .
Ale jeśli jest traktowany silnymi kwasami utleniającymi, takimi jak wysoko stężony kwas azotowy o gęstości 1,5, obserwuje się pasywację powierzchni.
Amoniak rozpuszcza się kobalt metaliczny w obecności powietrza. Silne zasady, podobnie jak wodorotlenki alkaliczne, są praktycznie nieaktywne.
Starożytna technika umożliwia obróbkę rud arsenu w laboratorium:
CoAsciało stałe + 2 K 2 CO 3potaż + 4Swoda → CoSsiarczek kobaltu stały + KSAsulfoarsenek potasuSulfoarsenek potasu jest rozpuszczalny w wodzie, podczas gdy siarczek kobaltu wytrąca się lub pozostaje w stanie stałym. Ten ostatni jest myty, a następnie traktowany kwasem siarkowym. Siarczan kobaltu jest pochłaniany przez kaustyczny potaż, który pozostawia osad uwodnionego tlenku kobaltu. Przez ogrzewanie otrzymuje się tlenek kobaltu, który jest najczęściej zanieczyszczony.
Tlenek kobaltu, jeśli jest wolny od zanieczyszczeń, można kalcynować węglem aktywnym w celu uzyskania metalicznego kobaltu. Jednak aby oddzielić nikiel od kobaltu NiO, tlenek kobaltu CoOwytrąca się z tych wodnych roztworów kwasem szczawiowym. Ponowne rozpuszczanie uzyskuje się w czystym amoniaku. Szczawian niklu daje przede wszystkim zielonkawoniebieski osad. Różowy szczawian kobaltu dekantuje się z pozostałą cieczą, a następnie dobrze oczyszczony różowy szczawian kobaltu suszy się. Jego rozkład pod wpływem ciepła pozostawia kobalt metaliczny Costały i gazowy dwutlenek węgla.
Prażenie rud siarczkowych lub arsenowych prowadzi do powstania tlenków, które są redukowane przez węgiel lub wodór w celu uzyskania zanieczyszczonego metalicznego kobaltu. Istnieją głównie procesy ekstrakcji kobaltu związane z wydobywczą metalurgią miedzi. Stosowany jest również proces rafinacji kobaltu metodą elektrolizy, począwszy od wodorotlenków, tlenowodorotlenków lub siarczanów kobaltu.
Stopy te są liczne, przytoczmy specjalne stale kobaltowe, na przykład stal szybkotnącą z Co i molibdenem Mo lub stal z Co i wolframem W, a nawet z Cr z Co, Mo i V, taką jak stal martenzytyczna N690Co , na narzędzia. szybkie cięcie w wysokich temperaturach, a także wielokrotne nadstopy poprzez magnesy trwałe o intensywnym polu typu AlNiCo lub stopy w których wchodzi 66 do 12% aluminium, 28 do 14% niklu, 35 do 5% kobaltu, 6 do 0% miedzi lub 8 do 0% tytanu. Te stopy kobaltu samaru wpisać Jego 0.95 Co 0,05 należą do najlepszych magnesów trwałych.
Kobalt jest plastyczny przez stopowanie z magnezem. Jest plastyczny dzięki stopowaniu z miedzią. Poprawia twardość niklu. Powlekanie stopem niklowo-kobaltowym o zawartości 30% Co jest możliwe poprzez osadzanie elektrolityczne, w obecności specjalnych dodatków w temperaturze 50 °C przy pH od 3,5 do 5 i zachowaniu około 6,5 razy więcej jonów niklu niż jonów kobaltu. Obecność jonów kobaltu w kąpielach niklowych również odgrywa rolę „błyszczącą”, nadając obrabianym częściom dobry wygląd. Odporność na korozję i odporność na zużycie tej powłoki są w przybliżeniu równoważne metalicznej powłoce „twardego chromu”, z chromu (VI).
Stale kobaltowe są bardzo wytrzymałe i odporne na wysokie temperatury. Można ich poszukiwać ze względu na ich właściwości magnetyczne. Tak więc stale z 72% żelaza, 17 C kobaltu, 8% wolframu, 2,5% chromu i 0,75% Cs są magnesami trwałymi o intensywnych polach rzędu 5 000 do 10 000 gausów.
Kobalt jest metalem stosunkowo lekkim i twardym, odpornym na zarysowania, który po polerowaniu nabiera srebrzystego połysku iz tego względu jest doceniany przez złotników i jubilerów. Stopy kobaltowo-chromowe są jeszcze bardziej odporne na zużycie, tracąc przy tym właściwości ferromagnetyczne.
Możemy również przytoczyć stopy żelaza, FeNiCo, dostępne w Fernico lub Kovar , Permendur zawierający 58% żelaza, 40% kobaltu, 2% wanadu do elektromagnesów lub Comol 71% żelaza, 17% molibdenu i 12% kobaltu do wytwarzania magnesów trwałych o średnim polu siła. Model stopu FeNiCo Fe 0,53 Ni 0,29 Co 0,18 wykazuje współczynnik rozszerzalności bardzo zbliżony do szkła konwencjonalnych żarówek, zostały one użyte do przejścia przewodów w tych żarówkach.
Nadstopy ogniotrwałe mogą HS-31 „topić się” przy 54% kobalcie, 25,5% miedzi, 10,5% niklu, 7,5% wolframie i tylko 2% żelaza i 0,5% żelaza.węgiel. Stellity to inne bardzo twarde superstopy, odporne na działanie czynników chemicznych, zawierające 66% kobaltu, 26% chromu, 6% wolframu i 2% węgla. Stop „vitellium” przeznaczony do protez i osteosyntezy zawiera 65% kobaltu, 30% chromu i 5% molibdenu.
Zobacz także stopy platyny i kobaltu .
Chemia kobaltu ustępuje wielu stopniom utlenienia -I, 0, I, II , III , IV i V. Sole oraz związki dwuwartościowe i trójwartościowe są najczęstsze, chociaż Co (III) jest już dość niestabilny, przy braku stabilizowanie kompleksowania.
Przedstawmy niektóre związki kobaltu. Co (-I) jest reprezentowany przez związki karbonylowe Co (CO) 3 NO]oraz [Co (CO) 4 ] -. Co (0), oprócz ciała pojedynczego metalu, jest zilustrowany przez karbonylowe ciała złożone Co 2 (CO) 8 ]i Co 4 (CO) 12 ]. Co(I) występuje najczęściej w postaci związków koordynacyjnych.
Kation Co 2+, mało kwaśny i stabilny, nadaje roztworom różową barwę. Związki kobaltu lub sole Co(II), najczęściej rozpuszczalne w wodzie, są zwykle różowe lub czerwone w stanie uwodnionym i niebieskie po podgrzaniu. Przytoczmy tetraedryczne związki koordynacyjne 4 [Co (Cl) 4 ] 2-, [Co (Br) 4 ] 2-, [Co (SCN) 4 ] 2-, [Co (NO) 4 ] 2- i 6 oktaedrycznych związków koordynacyjnych [Co (H 2 O) 6 ] 2+różowy, [Co (NH 3 ) 6 ] 2+żółty, [Co (NO 2 ) 6 ] 4-żółty, [Co (CN) 6 ] 4- brązowy...
Związki kobaltowe lub sole Co(III) są trudne do uzyskania, jeśli nie są stabilizowane. Nie ma czegoś takiego jak pojedynczy jon w wodzie, ponieważ silny jon utleniający uwalnia z wody tlen. Zatem CoF 3jest środkiem fluorującym, ale kompleksacja sprawia, że jest bardzo stabilny. Aby uzyskać dokładny kompleks Co(III), istnieje kilka technik:
Tak więc istnieje duża liczba kompleksów Co(III), w szczególności koordynacja 6 w układzie oktaedrycznym z jonami chlorku, jodku, cyjanku, wodorotlenku, węglanu, azotynu, szczawianu itd., ale także amoniaku i amin. Dla zilustrowania przytoczmy kobaltaminy [Co (NH 3 ) 6 ] 3+Żółty, [Co (NH 3 ) 5 . H 2 O] 3+różowy, [Co (NH 3 ) 5 . Cl] 2+fioletowy, [Co (NH 3 ) 5 . CO 3 ] +fioletowy, [Co (NH 3 ) 3 . (NIE 2 ) 3 ]żółty. Na zakończenie o innych kompleksach wspomnijmy [Co (CN) 6 ] 3-jon fioletowy i kobaltiheksananitowy [Co (NO 2 ) 6 ] 3- żółty.
Związki Co(IV) niestabilne w środowisku wodnym są znacznie rzadsze, występują tylko w stanie wyższych tlenków, np. K 2 [Co IV O 3 ]i CoO 2, ten ostatni analog NiO 2.
Poniższa szczegółowa prezentacja związków podkreśla kilka związków binarnych, a następnie przedstawia tabelę zbiorczą głównych powszechnie znanych związków. Omówiono chemię jonów w roztworze wodnym z kompleksami; w bardziej specyficznym ujęciu te ostatnie kompleksy dzieli się z jednej strony na kompleksy koordynacyjne, az drugiej na emblematyczny związek bionieorganiczny jakim jest witamina B-12 .
Kobalt ma dwa typowe sześcienne tlenki sieci: Co II O i Co 3 O 4. Ten ostatni korpus jest mieszanym, wartościowym związkiem tlenku kobaltu z dwoma rodzajami jonów kobaltu, jednym na III stopniu utlenienia i jednym na II stopniu. Ten tlenek ma normalną strukturę spinelu . Powstaje z CoO przez ogrzewanie między 600 a 700 ° C . Tlenek Co 2 O 3 ma wątpliwą egzystencję.
Gruchaćbezwodny jest ciemnozielony lub zielonobrązowy. Nawilżony, zmienia kolor na różowy. Roztopiony tlenek kobaltu z tlenkami metali generuje ciała o charakterystycznych kolorach, różowym, niebieskim i zielonym (" zieleń Rinmanna " lub zieleń kobaltowa ) odpowiednio z tlenkiem magnezu MgO, tlenek glinu Al 2 O 3, tlenek cynku ZnO. Tlenek kobaltu barwi krzemionkę i różne glinokrzemiany, szkła i porcelanę na niebiesko .
Golenie miska porcelany XVIII th wieku, japoński, którego błękitne dekoracje są rezultatem pieczenia depozyt tlenku kobaltu
Sieć elementarna tlenku kobaltu (II, III) Co 3 O 4
Siarczek niklu kobaltu
Istnieje duża liczba siarczków, najczęstsze i najprostsze to
Siarczki kobaltu często występują w naturze w połączeniu z innymi siarczkami (nikiel, żelazo, miedź itp.). To są jaipuritis CoSsześciokątny, kobaltpentlandyt Co 9 S 8, katieryt sześcienny CoS 2, linnaéite Co 3 S 4...
Cobalt Arsenide CoAsjest polimorficzny , może odpowiadać modderytowi , stalowoszarym oczkom rombowym lub langizytowym , różowym oczkach sześciokątnych.
Fluorki kobaltu występują w różnych stopniach utlenienia: CoF 2, CoF 3Izomorficzny brąz FeCl 3i CoF 4niezwykły. Pozostałe halogenki występują tylko w stopniu utlenienia II: CoCl 2niebieski bezwodny, CoBr 2zielony i CoI 2niebieska północ. Kobalt jest zawsze otoczony ośmiościanem jonów halogenkowych.
Oprócz fluorków, które są słabo rozpuszczalne w wodzie, inne halogenki łatwo się rozpuszczają i dają jasnoróżowe roztwory. Tak więc dichlorek kobaltu jest używany do wykrywania obecności wody lub do wykrywania wilgoci. Po zwilżeniu zmienia kolor na różowy.
W roztworze wodnym stabilną formą kobaltu jest jon Co 2+ w postaci 6 oktaedrycznego związku koordynacyjnego [Co (H 2 O) 6 ] 2+. Sole dwuwartościowego kobaltu rozpuszczone w dużej ilości wody to najczęściej róż kwiat brzoskwini lub róż granatu. Bardziej stężone roztwory po podgrzaniu lub utrzymywaniu w cieple zmieniają kolor na niebieski.
Jon Co(III) występuje w roztworze wodnym, ale ogólnie w kompleksach (patrz poniżej).
Wytrącanie jonów Co (II)Jon kobaltu jest wytrącany przez jony wodorotlenkowe po ochłodzeniu do pH = 7,5 dla roztworu około 0,01 M. Nie jest to ponadto Co (OH) 2który początkowo wytrąca czyste, ale zasadowe sole koloru niebieskiego. Konieczne jest podgrzanie, aby uzyskać powstanie wodorotlenku kobaltu Co (OH) 2 różowy.
Co 2+jon kobaltowy + 2 OH -aq jony hydroksylowe → Co (OH) 2przegrupowany osad wodorotlenku kobaltu po podgrzaniuNależy zauważyć, że przy dużym nadmiarze zasad lub stężonych zasad wodorotlenek kobaltu rozpuszcza się ponownie, w szczególności z niebieskim jonem kobaltytu.
Co (OH) 2+ OH -aq jony hydroksylowe → CoO 2 H -jon kobaltytu + H 2 OwodaPonadto, zasadowe sole otrzymane na zimno stają się różowe przez nadmiar zasad, gdy są zimne, te złożone kompozycje utleniają się w powietrzu, stając się brązowiejące.
Osady wodorotlenków kobaltu, podobnie jak pierwsze osady niebiesko-zielonego wodorotlenku kobaltu otrzymane w lekko amoniakalnym środowisku, są rozpuszczalne w nadmiarze amoniaku, ponieważ w bardziej stężonym amoniakalnym środowisku tworzą się aminokompleksy.
Amoniak wytrąca obojętne roztwory jonu kobaltu. Na przykład :
Co 2+jon kobaltowy + OH -aq jony hydroksylowe + Cl -wodne jony chlorkowe → Co (OH) Clwytrącony hydroksychlorek kobaltuAle w nadmiarze odczynnika amoniakalnego,
Co 2+jon kobaltu wychwycony w osadzie + 6 NH 3wodny amoniak rozcieńczony w wodzie → [Co (NH 3 ) 6 ] 2+żółtawy kompleks aminowy Co (II) (i)Żółtawy kompleks kobaltaminy szybko utlenia się w powietrzu i pozostawia kompleks aminowy kobaltu (III) [Co (NH 3 ) 6 ] 3+ czerwonobrązowy, stabilny wobec działania sody lub potażu.
[Co (NH 3 ) 6 ] 2+Ammin Co (II) + 1/2 kompleksu O 2 2gaz rozpuszczony tlen + H 2 Owoda → 2 [Co (NH 3 ) 6 ] 3+Kompleks aminowy Co(III) + 2OH -aqSiarczki metali alkalicznych wytrącają sole kobaltu, pozostawiając czarny osad.
Co 2+aq + S 2-aq roztwory obojętne lub alkaliczne → CoS αpoczątkowo bezpostaciowy czarny osad, który zamienia się w skrystalizowaną odmianę β, mniej rozpuszczalną i bardziej stabilną.Tworzenie osadu można poprawić buforując środowisko wodne octanem sodu . Nie ma ani stabilnej zawiesiny, ani formacji koloidalnych jak w przypadku Ni 2+. Należy pamiętać, że kwas winowy zapobiega wytrącaniu się CoStworząc rozpuszczalne kompleksy. CoS βjest bardzo słabo rozpuszczalny w rozcieńczonych roztworach kwasów. Jego tworzenie, oczyszczanie, a następnie atak przez wodę królewską lub stężony kwas azotowy może być metodą oddzielania jonów kobaltu.
3 CoSstały + 8 H ++ 2 NIE 3 -kwas azotowy lub woda królewska → 3 Co 2+aq + 3SOsad pojedynczy korpus siarka + 2NOgaz + 4 H 2 OwodaJon węglanowy węglanów alkalicznych umożliwia również wytrącanie zasadowych soli różowego kobaltu, w szczególności różowo-czerwonego ciała stałego CoCO 3. W obecności węglanu amonu następuje ponowne rozpuszczanie zgodnie z poprzednim równaniem (i).
Jony Co(II) wytrącają się również w obecności w szczególności jonów fosforanowych, szczawianowych, żelazocyjankowych i rtęciowych.
3 Co 2+jon kobaltowy w obojętnym środowisku wodnym + 2 PO 4 3-wodny roztwór Na 2 H PO 4 → Co 3 (PO 4 ) 2fioletowy osad fosforanu kobaltuKompleksowanieTworzą się jony Co (II) z jonami tiocyjanianowymi SCN -charakterystyczny niebieski kompleks [Co (SCN) 4 ] 2-. To jeden ze sposobów na ich podkreślenie. Zmiana zabarwienia (różowy → niebieski) wynika ze zmiany koordynacji: ośmiościenna (różowa), czworościenna (niebieska). To dwubarwność kompleksów kobaltu występuje w przypadku wielu innych ligandów i służy jako analityczny punkt odniesienia.
Co(II) i Co(III) wraz z amoniakiem i aminami dają liczne barwne kompleksy kobaltaminy.
Kompleksy umożliwiają również miareczkowanie jonów kobaltu w wodzie. Na przykład edta w kierunku pH 10 (uregulowane amoniakiem), miareczkowanie prowadzi się z czernią eriochromową T (NET) jako wskaźnikiem zakończenia reakcji.
Redukcja utlenianiaStandardowy potencjał pary Co(III)/Co(II) w wodzie, a więc i aquakompleksu, wynosi E °=1,83 V / ESH . Wartość potencjału standardowego jest wyższa niż potencjał utleniania wody, kompleks [Co (H 2 O) 6 ] 3+nie jest stabilny w wodzie. Standardowy potencjał pary Co(II)/Co wynosi -0,28 V /ESH . Możliwe jest osadzanie kobaltu przez elektrolizę. W chemii analitycznej jest to sposób na oddzielenie go od innych jonów, a nawet miareczkowanie grawimetryczne.
Utlenianie Co (II) do Co (III) można stosować jako metodę miareczkowania, na przykład cerem (IV). Ponieważ jednak standardowy potencjał utleniania kobaltu jest większy niż pary Ce (IV) / Ce (III), roztworu Co (II) nie można miareczkować bezpośrednio. W celu obniżenia potencjału standardowego Co(III) stabilizuje się przez kompleksowanie go np. za pomocą ortofenantroliny . Wskaźnikiem końca miareczkowania jest ortofenantrolina żelaza, można również wybrać miareczkowanie potencjometryczne .
Chemia koordynacyjna zrodziła się z prac chemika Alfreda Wernera nad badaniem kompleksów kobaltu. To w ich sprawie zainterweniowała słynna rywalizacja z Jorgensenem , kosztem tego ostatniego. Współcześnie związki koordynacyjne opisuje teoria pola ligandów, łącząca właściwości magnetyczne, spektroskopowe, strukturalne i termodynamiczne.
Chociaż istnieją związki kobaltowe kobaltu na wszystkich stopniach utlenienia pomiędzy (-I) i (+V), większość kompleksów znajduje się na stopniach II i III. Ze względu na nieparzystą liczbę elektronów kompleksy jednojądrzaste stopnia (II) są z konieczności paramagnetyczne.
Geometria kompleksówJednokleszczowe ligandy anionowe (Cl - Br - , I - , SCN, - , N- 3 - ) Kompleksy często czworościenne więc niebieska; dotyczy to również kompleksów dwukleszczowych z zawadą: salicylan, podstawiony betadiketonian.
Niektóre ligandy dają kompleksy plan-kwadrat, takie jak dimetyloglioksymat (ligand o znaczeniu analitycznym), porfiryny, zasady Schiffa itp.
Wiele ligandów daje kompleksy oktaedryczne (woda, amoniak , etylenodiamina , cyjanek...).
Kompleks na planie kwadratu
Kompleks trans oktaedryczny
Oktaedryczny kompleks cis
Wodne roztwory kobaltu są bladoróżowe. W widocznym widmie pojawiają się trzy pasma:
Współczynniki absorbancji ε są niskie, odzwierciedlając zabronione przejścia symetrii (przejścia między poziomami d ).
Dane te są interpretowane za pomocą diagramu Orgela lub diagramu Tanabe-Sugano .
Różne poziomy na diagramie orgelowym naprzeciwko pochodzą z terminu 4 F (podstawa dla wolnego jonu Co 2+ lub z jego pierwszego wzbudzonego poziomu 4 P). Są to zatem wszystkie spinowe czworaczki, pomiędzy którymi dozwolone są przejścia elektronowe (spin, symetria pozostaje zabroniona).
Niezależnie od tego, czy są to kompleksy tetraedryczne, czy oktaedryczne, uważa się, że wszystkie wykazują trzy pasma absorpcji w zakresie energii widzialnej UV. W rzeczywistości przejście na wyższą energię jest najbardziej charakterystycznym elementem widma. Jest to zatem 4 A 2 → 4 T 1 (P) dla kompleksów tetraedrycznych i 4 T 1 g (F) → 4 T 1 g (P) dla kompleksów oktaedrycznych. Obwiednia pasm tych przejść jest generalnie skomplikowana przez obecność w tym samym zakresie energii zakazanych przejść spinowych, których intensywność jest jednak wzmocniona przez istnienie sprzężenia spinowo-orbitalnego.
Pozostałe przejścia są w bliskiej podczerwieni. Można je dobrze analizować za pomocą diagramu Tanabe-Sugano . Dla Co (H 2 O) 62+ , B = 980 cm -1 i Δ O = 9300 cm -1 . Wartość B jest równa 80% wartości B * = 1120 cm −1 wolnego jonu Co 2+ .
Magnetyzm Przypadek kobaltu (II)Kompleksy oktaedryczne i tetraedryczne o niskim polu pola kobaltu (II) różnią się właściwościami magnetycznymi ze względu na udział niezerowego momentu orbitalnego w przypadku oktaedrycznym, ponieważ podstawowa jest trypletem orbitalnym (człon T), podczas gdy podstawowa z kompleksy czworościenne to singlet oczodołu (termin A).
Moment magnetyczny dla kompleksów poziomu podstawowego 4 T 1 g (F) wynosi na ogół od 4,7 do 5,2 MB, podczas gdy powinien wynosić 3,89, jeśli obecny był udział samego spinu.
W przypadku kompleksów czworościennych sytuacja jest skomplikowana z innego powodu. Chociaż podstawowa jest singletem orbitalnym (term A), wkład orbitalny również interweniuje, ale pośrednio, za pośrednictwem pierwszego wzbudzonego poziomu 4 T 2 . Zatem momenty magnetyczne tetrahalokobaltanów (II) to:
Zbadano niewiele kompleksów oktaedrycznych o wysokim polu.
Przypadek kobaltu (III)Z wyjątkiem kilku rzadkich kompleksów, takich jak CoF 6 3- , bardzo wiele kompleksów oktaedrycznych kobaltu (III) to kompleksy o niskim spinie, a zatem są paramagnetyczne. Ich 6 elektronów wypełnia poziom elektronowy t 2 g przez parowanie, a człon podstawowy to 1 A 1 g .
Wytworzono wiele związków metaloorganicznych kobaltu. Najbardziej znana z nich, witamina B12, występuje w naturze i jest szczegółowo opisana w sekcji bionieorganicznej poniżej.
Związki karbonyloweKobalt jest w 9 th kolumny, ma, w stanie zerowym utleniania nieparzystej liczby elektronów. Dlatego może spełniać tylko zasadę 18 elektronów (która dobrze odnosi się do związków karbonylowych), tworząc co najmniej jedno wiązanie kobalt-kobalt. Tak jest w przypadku Co 2 (CO) 8, CO 4 (CO) 12lub Co 6 (CO) 16które można wyszkolić. Mostki między kobaltami istnieją w równowadze pod kilkoma strukturami geometrycznymi, na przykład dla związku dwurdzeniowego Co 2 (CO) 8.
Redukcja Co 2 (CO) 8przez amalgamat sodu w benzenie prowadzi do Co (CO) 4- , który jest kobaltem w stopniu utlenienia (-I). W środowisku kwaśnym daje to jasnożółty wodorek HCo (CO) 4 ). W bardziej drastycznych warunkach możliwe jest nawet utworzenie kobaltu w stopniu utlenienia (-III). W ten sam sposób zachowują się pierwiastki chemiczne w tej samej kolumnie (rod i iryd).
Związki kobaltowo-karbonylowe mają zastosowanie przemysłowe, ponieważ stanowią katalizator reakcji hydroformylowania .
Związki cyklopentadienyloweCobaltocene Co (II), (C 5 H 5 ) 2jest ciemnofioletowym, wrażliwym na powietrze związkiem homologicznym do ferrocenu . Otrzymuje się go z cyklopentadienku sodu i CoCl 2 . Jest stabilny (z dala od powietrza) do 250 °C , ale jego duża reaktywność w porównaniu do swojego odpowiednika żelaznego wynika z faktu, że ma 19 elektronów w swojej sferze koordynacyjnej . Jego nieparzysta liczba elektronów nadaje mu właściwości paramagnetyczne z momentem magnetycznym 1,76 MB, zgodnie ze wzorem na sam spin. Utlenia się dość łatwo do jonu kobaltycyny, koloru żółtego: Co (III) (C 5 H 5 ) 2+ . Ten ostatni jest odporny na dalsze utlenianie, jest nawet stabilny w stężonym kwasie azotowym .
Istnieje również wiele półkanapkowych związków kobaltu o wzorze Co (II) (C 5 H 5 ) L 2, L oznacza ligand fosfinowy , karbonylowy itp. .
Głównym składnikiem biologiczna kobaltu witaminy B 12 . Zostało to po raz pierwszy wyekstrahowane z pozostałości wątroby. Stwierdzono, że jest odpowiedzialny za skuteczność terapii żelazem przeciw anemii , które były tym skuteczniejsze, że zawierały zanieczyszczenia na bazie kobaltu.
Witamina B 12 to metaloorganiczny kompleks kobaltu. Jon kobaltu znajduje się w centrum jądra porfiryny . Taka sytuacja przypomina żelazo w hemoglobinie . Ponadto do 4 atomów azotu pierścienia porfirynowego, kobalt jest otoczony przez atom azotu należący do imidazolu pozostałości z deoksy adenozyny . 6 th stanowisko jest zajęte przez alkilową grupę związaną z kobaltem poprzez wiązania sigma . To sprawia, że ta witamina jest jedynym metaloorganicznym związkiem kobaltu występującym w przyrodzie.
Witaminy B 12 mogą być izolowane w postaci kobalaminy, w którym grupa CN - zastępuje deoxyadenosyl na szóstym miejscu koordynacyjnego. Można dokonać innych podstawień tego szóstego ligandu (CH3-, OH).
Włączenie kobaltu do jądra porfiryny nadaje temu pierwiastkowi oryginalne właściwości redoks, ponieważ istnieją trzy formy w zależności od warunków:
Witamina b12
Hydroksokobalamina
Te różne stopnie utlenienia są naturalnie dostępne. Modelowe związki zawierające kobalt (II) skompleksowane z zasadą Schiffa mogą odtworzyć to zachowanie.
Biochemiczne rola witaminy B 12 jest umożliwienie izomeryzacji typu
Pozwala w szczególności na produkcję erytrocytów lub czerwonych krwinek.
Mineralne związki kobaltu zabarwiają kulki fosforu na niebiesko. Sole kobaltu są utleniane do tlenku kobaltu, środek rozpuszczający tlenek boraksu , po impregnacji na gorąco, daje „niebieskie szklane kulki” po podgrzaniu palnikiem.
Rodanek potasu wraz z jonami kobaltu daje kompleks kobaltu o niebieskim zabarwieniu, już opisany powyżej. Obojętne lub słabo kwaśne roztwory jonów kobaltu wraz ze związkiem α-nitrozo β-naftol dają winnoczerwony osad kobaltu (III) o wzorze Co III [C 10 H 6 (OH) (NO)] 3, rozpuszczalny w roztworach zasadowych i rozcieńczonych kwasach. Reagują również z jonami rtęciocyjanianu, pozostawiając charakterystyczny niebieski osad CoHg (SCN 4 ).
Analizę ilościową można przeprowadzić przez strącanie tlenku kobaltu Co 3 O 4. Elektroliza jest również techniką soli kobaltu.
Kobalt jest stosowany w metalurgii (około jedna trzecia lub 33% w 2006 r.) do nadstopów (22%) i twardych stopów (11%). Istotna część (22%) jest wykorzystywana w produkcji akumulatorów , sektor w pełni rozwinięty, a druga (7%) w produkcji magnesów. W 2017 r. produkcja baterii odpowiadała za prawie 50% zużycia kobaltu, podczas gdy superstopy stanowiły 18%, a stopy twarde 8%.
Kobalt występuje w różnych stopach , takich jak:
Oprócz stopów bardzo twarda ceramika zawiera kobalt, na przykład węgliki lub spiekane związki węglików metali zwane „twardymi metalami”, na przykład do wierteł lub wierteł dentystycznych . Istnieją materiały kompozytowe lub ceramiczne z osnową metalową na bazie kobaltu, takie jak cermetale .
Obecnie głównym zastosowaniem kobaltu są akumulatory typu litowo-jonowego , przy czym jedna z dwóch elektrod składa się z LiCoO 2 . Panasonic , wiodący na świecie producent akumulatorów litowo-jonowych i partner Tesli w Gigafactory , planuje w 2018 roku opracować akumulatory bezkobaltowe, aby nie polegać już na tym stosunkowo rzadkim i drogim metalu. Według Kenjiego Tamury, odpowiedzialnego za sektor akumulatorów samochodowych w Panasonic, badanie to ma najwyższy priorytet dla japońskiego giganta: „Dążymy do zerowego poziomu kobaltu w najbliższej przyszłości, a rozwój jest w toku”. Baterie zastosowane w Tesli Model 3 zawierają już znacznie mniej kobaltu niż akumulatory innych producentów. W lipcu 2019 r. chiński producent ogniw akumulatorowych SVOLT Energy Technology ogłosił, że opracował nową technologię akumulatorów litowo-jonowych bez kobaltu o nazwie „NMx”.
Kobalt, a zwłaszcza niektóre związki, są również wykorzystywane w sektorach niemetalurgicznych, takich jak kataliza, w szczególności w sektorze węglowodorów, dawniej proces Fischera-Tropscha , pigmenty (9%), opony, kleje , mydła itp.
Kobalt jest dobrze reprezentowany wśród katalizatorów przemysłu chemicznego i naftowego. Metaliczny kobalt, często kojarzony z Fe i Ni, jest katalizatorem reakcji Boscha . Molibdenian kobaltu jest jednym z katalizatorów konwersji i odsiarczania w celu uzyskania benzyny i innych produktów naftowych. Powszechnymi katalizatorami są karboksylany kobaltu (II). Monohydrat tlenku kobaltu (III) jest katalizatorem utleniania. Fluorek kobaltu (III) umożliwia perfluorowanie węglowodorów. Octan kobaltu(III) katalizuje rozkład nadtlenku kumenu, na przykład w przemysłowej produkcji fenolu i acetonu .
Tlenki kobaltu (II) i (III) są produktami spiekania, stosowanymi z węglikami tytanu i wolframu, w celu wytwarzania narzędzi skrawających, które są zawsze wydajne przy dużych prędkościach pomimo wysokiego nagrzewania. Obecne w różnych materiałach półprzewodnikowych tlenki te są również stosowane jako barwne pigmenty w ceramice i szkle. W superkondensatorach można stosować lamelarne wodorotlenki kobaltu .
Węglan kobaltu (II) to czerwony pigment do ceramiki. Chlorek kobaltu(II) jest pigmentem do lakierów mineralnych, stosowany jest do malowania na szkle i ceramice.
Octan kobaltu(II) i karboksylany kobaltu(II) są sykatywami lub środkami suszącymi do lakierów i pokostów, farb i tuszów. Chlorek kobaltu(II) (bezwodny jasnoniebieski i uwodniony różowy) występuje w tuszach sympatycznych, może być stosowany we wskaźnikach wilgotności z konwencjonalnymi eksykatorami .
Jon kobaltu skompleksowany z cząsteczkami organicznymi może być użyty jako pochłaniacz tlenu , ale także chloru , siarki i arsenu .
Element kobalt jest dodatek do paszy dla zwierząt hodowlanych, zwłaszcza przeżuwaczy (bydło, owce, kozy) i królików , w celu umożliwienia produkcji przez ich trawienia flory witaminy B 12 . Kobalt jest czynnikiem wzrostu bakterii żwacza . Podawanie kobaltu odbywa się poprzez spożycie granulek gliny, dzienne zapotrzebowanie dla dorosłego bydła wynosi około 1 mg i 0,08 mg dla owcy. Jednak tradycyjna pasza na wielu obszarach rolniczych generalnie spełnia ten minimalny wymóg. Jeśli tak nie jest, inną strategią jest zastosowanie 1 do 2 kilogramów siarczanu kobaltu lub węglanu kobaltu na ha na sztucznych użytkach zielonych lub uprawach pastewnych.
Jest także używany jako surowiec do produkcji przez fermentację bakterii witaminy B 12 służyć jako dodatek do pasz dla zwierząt hodowlanych i dla konsumpcji przez ludzi.
W 2012 roku wyniki pierwszych testów katalizatora inspirowanego biologicznie (tu funkcjonalnie naśladującego naturalne enzymy), mógłby ewentualnie zastąpić platynę do produkcji wodoru i/lub produkcji tlenu przez elektrolizę wody; Zaproponowano dwa związki (w 2012 r.), pierwsze nadające się do stosowania w roztworach wodnych o obojętnym pH w postaci „ nanocząstek kobaltu pokrytych oksofosforanem kobaltu” ; a drugi jest „pierwszym” przełączalnym i wolnym od metali szlachetnych materiałem katalitycznym, jaki kiedykolwiek stworzono, zdolnym do interweniowania w dwóch reakcjach chemicznych istotnych dla elektrolizy wody: produkcji wodoru i produkcji tlenu” (katalizatory inspirowane biologicznie, Oparte na niklu na nanorurkach węglowych zostały już zaproponowane, ale skuteczne tylko w środowisku silnie kwaśnym). Ten nanokatalizator jest przełączalny, co oznacza, że „może odwracalnie przekształcić się z jednej formy chemicznej w drugą, z których każda odpowiada określonej aktywności katalitycznej” . Pozostaje uprzemysłowić proces.
Ten pierwiastek śladowy znajduje się głównie w glebach i osadach. W bardzo niskich dawkach jest pierwiastkiem śladowym przydatnym dla kilku rzadkich roślin, które potrafią wiązać azot, a niezbędny dla większej liczby bakterii wiążących związanych ze sferą korzeniową ( u wielu roślin ryzobium) .
Żywe tkanki zwierzęce zawierają tylko bardzo niskie dawki (kilka miligramów na sto gramów). Jon kobaltu jest związany z niektórymi białkami, a zwłaszcza z witaminą B12. Przeżuwacze (opisane powyżej) są podatne na niedobór kobaltu, który powoduje zmniejszenie apetytu oraz zmniejszenie produkcji mleka i masy odchowanych cieląt i jałówek. Ten niedobór zaobserwowano w rzadkich regionach rolniczych (graniticzne Wogezy i podobne sektory na zachodzie Francji). Niedobór kobaltu (II) sprzyja również toksycznemu działaniu selenu i jego przenikaniu do organizmu.
Dzienne zapotrzebowanie na kobalt u ludzi nie przekracza 0,6 do 0,15 mg ; nadal konieczne jest, aby była tylko w postaci witaminy B12. U przeżuwaczy mikroflora żwacza przekształca dwuwartościowy jon kobaltu w cyjanokobalaminę lub witaminę B12 .
Ostra ekspozycja na kobalt w ilości około 25-30 mg dziennie jest toksyczna.
Zaburzenia serca nie zostały odnotowane u kobiet z anemią i kobiet w ciąży, które były leczone kobaltem, ale u zwierząt narażonych w laboratorium na wysoki poziom kobaltu w czasie ciąży powstają nieprawidłowości płodu .
Już w latach 60. niektóre browary amerykańskie zaczęły dodawać siarczan kobaltu jako stabilizator piany piwnej ; powodowało to nudności , wymioty i poważne dolegliwości serca wśród pijących dużo piwa (udowodniona śmierć czterdziestu pijących dużo pijących, którzy w ten sposób spożywali od 6 do 8 mg kobaltu dziennie w ponad 12 litrach piwa. Piwo to jest obecnie zakazane przez amerykańską FDA zawiera 1,2 do 1,5 mg na litr.
Pojawiającym się źródłem narażenia ludzi jest dopasowanie niektórych protez ( w szczególności protez biodrowych ); są źródłem - poprzez zużycie - nanometrycznych cząstek, które dyfundują do organizmu przez układ limfatyczny i naczyniowy, z niepożądanymi reakcjami miejscowymi w tkankach miękkich otaczających protezę oraz z toksycznością ogólnoustrojową. Wykazano, że nanocząsteczki kobaltu (i innych metali) są znacznie bardziej toksyczne niż cząsteczki mikrometryczne. W takim przypadku do oceny ryzyka należy wykorzystać nanotoksykologię ; Jedną ze wskazówek (należy jednak ostrożnie interpretować) jest wzrost poziomu kobaltu we krwi po założeniu protezy.
Ponieważ ten produkt nie znajduje się na liście zabronionych produktów dla sportowców, podejrzewano, że niektórzy sportowcy mogli używać soli kobaltu do dopingu , jako „alternatywy” dla wstrzykiwania EPO w celu poprawy ich wydolności tlenowej poprzez ucieczkę przed kontrolą antydopingową. , chociaż stwarza poważne zagrożenie dla ich zdrowia (w medycynie jest stosowany jako środek przeciw anemii, skutecznie, ale z „poważnymi niepożądanymi skutkami medycznymi” ); można go więc szukać w pełnej krwi, surowicy, osoczu lub moczu.
Przez długi czas pozostawał słabo znany; Jeśli słowo kobalt pochodzi od niemieckiego kobaltu lub kobolda , prawdziwego złego ducha, który nawiedza kopalnie w tradycji germańskiej, metal został wyprodukowany późno, a toksyczność metalu od dawna uważano za niską. Jednak dla ostrożnych metalurgów drobny pył metaliczny kobaltu musiał być mniejszy niż 0,5 mg/m 3 . Wdychanie tego pyłu rzeczywiście powoduje schorzenia płucne, a kontakt ze skórą powoduje podrażnienie . Jego spożycie często powoduje nudności i wymioty.
Efekty: Jest pierwiastkiem śladowym niezbędnym w niewielkich dawkach dla niektórych komórek i procesów biologicznych; jest obecny w witaminy B 12 i wykorzystane przeciwko anemii , ponieważ promuje konstytucję czerwonych krwinek . W wyższych dawkach jest „wysoce toksyczny” . Testy przeprowadzone in vitro z jonami kobaltu na komórkach ssaków pokazują, że jest cytotoksyczny i indukuje apoptozę i martwicę komórek w stężeniach wyższych niż wywołujące odpowiedź zapalną.
Spożycie chlorku kobaltu(II) również szybko powoduje nudności i wymioty, a nawet śmierć.
Dawka śmiertelna jest łatwo dojechać, zwłaszcza u dzieci. W przypadku narażenia na kobalt bliskiego lub nieco niższego od aktualnego limitu narażenia zawodowego wykazano niepożądane skutki dla serca i płuc.
Narażenie na kobalt może wywoływać choroby płuc (trudności z oddychaniem, które mogą prowadzić do astmy lub zapalenia płuc u pracowników, którzy oddychali powietrzem obciążonym kobaltem) i może poważnie wpływać na przewód pokarmowy, tarczycę (patrz zaburzenia endokrynologiczne ), serce i układ czuciowy. .
Ta toksyczność wynika z:
W każdym razie jest bardziej toksyczna w postaci nanocząstek , ale badania w tej dziedzinie są wciąż niekompletne.
Mutagenne: kobalt i jego sole są genotoksyczny , przede wszystkim ze względu na oksydacyjnego uszkodzeń do DNA przez reaktywne formy tlenu, i mogą być w wyniku hamowania niektórych procesach naprawy DNA.
Rakotwórczość: Kobalt jest sklasyfikowany jako „ możliwy czynnik rakotwórczy ” przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem ; ponieważ powoduje raka po wprowadzeniu do mięśnia lub pod skórę, ale nie wydaje się być rakotwórczy, gdy jest wdychany przez zwierzęta narażone na kontakt z powietrzem, pokarmem lub wodą. Dowody na rakotwórczość metalicznego kobaltu i siarczanu kobaltu uważa się za wystarczające u zwierząt laboratoryjnych, ale nadal niewystarczające u ludzi.
Metabolizm: nadal nie jest w pełni poznany, ale lepiej rozumiemy jego powiązania z niedoborem tlenu ( niedotlenieniem ) w komórkach zwierzęcych: Kobalt w postaci jonu Co ++ stabilizuje uszkodzenia komórek w wyniku niedotlenienia i stymuluje produkcję erytropoetyny (EPO) i pojawia się (za pomocą tego samego mechanizmu), aby pomóc koordynować i regulować inne reakcje adaptacyjne na niedotlenienie, ale w przypadku większości z tych reakcji o potencjalnym działaniu rakotwórczym (pokazanych w modelu zwierzęcym). Niedawno zaproponowana hipoteza głosi, że niektóre z toksycznych skutków jonu Co ++ wynikają z negatywnej interferencji (do potwierdzenia) z pompą Ca ++ w komórkach.
Kinetyka ciała; zatrzymywanie/wydalanie : jego kinetykę w organizmie (Co ++ ) i czas przebywania badano głównie na zwierzętach laboratoryjnych i nieco na ludziach.
Gromadzi się głównie w wątrobie, nerkach, trzustce i sercu, a względna zawartość szkieletu i mięśni szkieletowych powoli wzrasta z czasem po podaniu kobaltu.
U ludzi wydalanie przez nerki początkowo gwałtownie spada w ciągu kilku dni. Następnie w drugiej fazie, która trwa kilka tygodni, ulega spowolnieniu, a część kobaltu pozostaje uwięziona w tkankach przez kilka lat (szczególnie w skórze właściwej w przypadku tatuowania).
W surowicy oprócz wolnych jonów (5 do 12% całkowitego stężenia kobaltu) jon Co ++ wiąże się z albuminą . W ludzkich czerwonych krwinkach wydaje się, że wykorzystuje tę samą drogę przezbłonową co wapń, z zasadniczo nieodwracalną absorpcją, gdy jest faktycznie zaangażowany w cytozolu (wtedy nie jest już wydalany przez pompę wapniową).
Wydaje się to niemal systematyczne w krajach bogatych (w tym we Francji), ale w proporcjach, które wciąż są słabo poznane i prawdopodobnie różni się w zależności od wielu parametrów (w szczególności środowiskowych i żywnościowych).
W 2018 r. we Francji „ Komponent okołoporodowy ” krajowego programu biomonitoringu opublikował ocenę impregnacji kobiet w ciąży, w szczególności kobaltem (oraz 12 innymi metalami lub metaloidami oraz niektórymi zanieczyszczeniami organicznymi). Ta praca została przeprowadzona podczas obserwacji kohorty 4145 ciężarnych kobiet („ Elfe Cohort ”). Ta kohorta obejmowała kobiety, które urodziły we Francji w 2011 roku (z wyłączeniem Korsyki i TOM ). Dawkowanie mocz od 990 ciężarnych kobiet przybywających w szpitalu położniczym potwierdziły wszechobecność kobaltu w środowisku; stwierdzono go w 100% analizowanych próbek moczu ( średnia geometryczna 0,85 μg/L przy poziomie kreatyniny 1,16 μg/g stosunkowo zbliżonym do cytowanych poza Francją dla kobiet pod koniec ciąży - są jednak znacznie wyższe niż wskaźniki mierzone u kobiet niebędących w ciąży (zwłaszcza we Francji).W piśmiennictwie przytacza się tę różnicę, którą można wyjaśnić zmianami metabolicznymi związanymi z częstym brakiem żelaza u kobiet w ciąży.Francuski w 2018 r. w kontekście okołoporodowym, kobalt w moczu wydalanie jest wyższe w przypadku palenia i spożycia wyrobów czekoladowych i herbaty, a także maleje wraz z wiekiem i spożyciem ryb Autorzy przytaczają możliwą korelację ze stanem żelaza kobiety (patrz związki z herbatą i rybami ), ale równowaga wojenna nie jest znana dla wszystkich kobiet z kohorty elfów, pozostaje to hipotezą .
Z wyjątkiem pracowników lub osób narażonych na znaczące źródła przemysłowe lub naturalne, 99% wchłanianego przez nas kobaltu pochodzi z żywności, a nie z wody lub powietrza.
Źródła naturalne: gleby, erozja , wulkany , woda morska i pożary lasów . Średnia zawartość w glebie na świecie wynosi 8 ppm (części na milion), ale waha się od prawie zera do 6450 ppm lub więcej w pobliżu kopalń (w Ontario 16 i 17 ppm kobaltu zmierzono odpowiednio w wiejskich parkach i w starym mieście parki).
Źródła antropogeniczne: woda, powietrze, gleba i ekosystemy są zanieczyszczone przez kopalnie i przemysł kobaltowy, spaliny ze spalarni oraz spalania węgla i ropy naftowej, które zawierają niewielki udział, a także gazy ze spalin samochodowych i lotniczych. Czasami zdarzają się przypadkowe skażenia (np.: 61 szwajcarskich przycisków wind, pochodzenia francuskiego (wyprodukowanych z indyjskiej stali skażonej radioaktywnym kobaltem), emitujących około 7000 Bq każdy; transport 14 z tych przycisków wystarczył, aby narzucić zastosowanie Umowy Europejskiej na Międzynarodówkę Przewóz drogowy towarów niebezpiecznych (ADR)).
Globalnie głównymi źródłami są opady z prób jądrowych, a następnie z awarii w Czarnobylu. Ich radioaktywność zmienia się w zależności od miejsca i generalnie stopniowo maleje w czasie (patrz rysunek 21 raportu szwajcarskiego oddziału ochrony przed promieniowaniem z 2008 r.; „Cez 137 (w Bq / kg suchej masy) w próbkach gleby z różnych stacji w Szwajcarii (1964). –2008) ” i rycina 22 ( „ Stront 90 w różnych próbkach pobranych w latach 1950-2008 ” ), ale lokalnie poprzez ługowanie, spływ, a następnie biokoncentrację poziomy mogą wzrosnąć (na przykład w grzybach i dzikach, które je zjadają.
W ekosystemach : Kobalt został słabo wykryty w środowiskach wodnych. Według IFREMER , znajdujemy od 1 do 5 ng.L -1 na morzu i zanieczyszczonych rzek przynieść w znacznych ilościach (200 ng.L -1 mierzono przy niskim zasoleniu w Sekwany i jej ujścia). Zawiera go mięso małży; na przykład od 3 do 3,5 mg .kg -1 (ciężar suchy) w okresie zimowym i od 0,8 do 1,2 mg .kg -1 latem w Devon małże w 1977 i 1978 roku ostrygi z laguny Navachiste w Meksyku zawierała od 0,3 do 1,9 mg .kg -1 (dw) w 1991 r. Racicznice ( małże słodkowodne) mogą również gromadzić znaczne ilości w muszlach.
Jego ekotoksyczność różni się w zależności od organizmów, osobników, kontekstu i rozważanych gatunków chemicznych (czysty kobalt, jon, nanocząsteczka , kobalt II lub kobalt III, radioaktywny lub nie, a nawet rodzaj soli organicznych i/lub nieorganicznych). Jego toksyczność i mobilność środowiskowa (dla roślin, zwierząt, grzybów) wzrasta wraz z zakwaszeniem gleby.
Kwaśne deszcze mogą zwiększyć jego mobilność i biodostępność , z ryzykiem bioakumulacji i bioturbacji przez niektóre rośliny, grzyby i zwierzęta.
W 2020 r. w Unii Europejskiej lub Stanach Zjednoczonych nadal nie ma norm regulacyjnych dotyczących jakości wód powierzchniowych, gruntowych lub wody pitnej dla kobaltu.
Badanie oparto na algach , roślinie wodnej oraz niektórych gatunkach bezkręgowców i rybach konwencjonalnie wykorzystywanych do testów toksyczności ostrej i przewlekłej, aby zaproponować wartości progowe dla przyszłej normy.
Zgodnie z podejściem europejskim mediana niebezpiecznego stężenia dla 5% organizmów (HC5,50%) wyniosłaby 1,80 µg Co/L. Podejście typu US EPA byłoby siedmiokrotnie bardziej tolerancyjne (7,13 µg Co/L).
Niektóre bezkręgowce i glony/rośliny wodne są znacznie bardziej wrażliwe na chroniczne narażenie na Co niż ryby.
Do ekstrakcji jonowej (rozpuszczonej) postaci kobaltu z cieczy można wykorzystać chelatory , żywice jonowymienne , węgiel aktywowany , techniki nanofiltracji , a być może wkrótce polimery zdolne do absorpcji tego typu zanieczyszczeń w układach chłodzenia elektrowni jądrowych.
Niemieccy i indyjscy naukowcy dążą do opracowania polimerów zdolnych do koncentracji radioaktywnych izotopów kobaltu do uzdatniania wody chłodzącej w elektrowniach jądrowych : nowy proces redukcji odpadów radioaktywnych.
Ten kobalt pochodzi ze specjalnego stopu stali, z którego wykonane są rury, w których pod ciśnieniem krąży wrząca woda. Kobalt ten jest bombardowany neutronami podczas przechodzenia przez rdzeń reaktora, w wyniku czego powstają radioaktywne izotopy (Co 60; których radioaktywny okres półtrwania przekracza 5 lat).
Nanostruktury polimeru tworzy „odcisk palca molekularne” , to znaczy, że pustki zawarte polimerem są dokładnie w postaci jonu kobaltu. Polimer ten jest w rzeczywistości wcześniej bogatym produktem jonów kobaltu, który został przepuszczony do kwasu w celu wyekstrahowania matrycy kobaltowej; Kiedy ta matryca zostanie umieszczona w środowisku zawierającym kobalt, będzie miała tendencję do wpasowywania się w puste przestrzenie pozostawione przez przejście do kwasu. W ten sposób duża ilość radioaktywnych izotopów kobaltu w roztworze mogłaby zostać uwięziona i usunięta za pomocą tego polimeru.
Giełdą kobaltu zarządza Londyńska Giełda Metali .
Główne kraje wydobywające metal zawarte w 2014 roku:
Kraj | Produkcja (t) | % na całym świecie | |
---|---|---|---|
1 | DRK | 63 000 | 51,2 |
2 | Chiny | 7200 | 5,9 |
3 | Kanada | 6,574 | 5,3 |
4 | Rosja | 6300 | 5.1 |
5 | Australia | 5978 | 4,9 |
6 | Zambia | 5500 | 4,5 |
7 | Filipiny | 4600 | 3,7 |
8 | Nowa Kaledonia ( Francja ) | 4040 | 3,3 |
9 | Kuba | 3700 | 3 |
10 | Madagaskar | 3100 | 2,5 |
Cały świat | 123 000 | 100 |
Liczby z 2014 r., metal zawarty w rudach i koncentratach, źródło: USGS Minerals
Uznawany za minerał strategiczny i nieodnawialny, jego zużycie w 2014 r. oznaczało, że znane rezerwy (7,1 mln ton) w Republice Konga (50%), Australii (15%) i na Kubie (7%) ) wyczerpią się w 60 lat. W konkrecji polimetalicznych i strupy kobaltu okręty nadal zawierają dużo (co w Polinezja Francuska ), ale jest jasne, czy możemy wykorzystać bez większego degradują środowisko morskie .
Afryka posiada większość znanych światowych zasobów kobaltu. Szacuje się, że około 50% znajduje się w Demokratycznej Republice Konga (głównie w regionie Kolwezi ), która chce ponownie stać się światowym liderem w produkcji rudy kobaltu. Zambia jest największym producentem rudy kobaltu, ale może być topiony i rafinowany w innych miejscach, w tym w Europie. Kamerun posiada prawdopodobnie największy depozyt na świecie (w zalesionej części kraju), który powinien zostać oddany do eksploatacji w ciągu kilku lat przez amerykańską grupę Geovic .
Pod koniec XX -go wieku, belgijski Umicore (obecnie Nyrstar po połączeniu z Zinifex która jest właścicielem 60% udziałów) była światowym liderem w tej dziedzinie.
W latach 80. był jednym z ośmiu strategicznych surowców uznawanych za niezbędne (w czasie wojny i pokoju).
W 1993 roku 63% całej rudy kobaltu pochodziło z trzech krajów: Rosji (32%), Zambii (20%) i Kanady (11%);
W 2006 r. wyprodukowano 55 000 ton (w porównaniu do 19 700 ton w 1994 r. , a następnie równomiernie rozłożone między Rosją 3 300 ton, Zairem 3 200 ton, Finlandią 3 000 ton, Kanadą 2 900 ton, Norwegią 2 800 ton, Zambią 2 600 ton przed Chinami 800 ton).
W 2018 r. kobalt, bardziej pożądany niż kiedykolwiek (w szczególności w przypadku akumulatorów do pojazdów elektrycznych), został sklasyfikowany przez BRGM i WMF („ Światowe Forum Materiałów ”) na „czerwony”, ponieważ łączy w sobie ryzyko zakłóceń dostaw i bardzo duże znaczenie. przemysł, ponieważ może go brakować „między 2025 a 2030 rokiem”, a Demokratyczna Republika Konga, która ma połowę zasobów, może być politycznie niestabilna. Jego cena wzrosła czterokrotnie w ciągu 2 lat iw tym tempie w ciągu 10 lat „70 lat obecnych rezerw kobaltu spadnie do 25 lat, jeśli nie zostaną odnowione”. Tesli udało się wyprodukować baterie (2170 ogniw) do Modelu 3 przy użyciu tylko 2,8% kobaltu, podczas gdy inni producenci nie mogli jeszcze spaść poniżej 8% (tj. 65% niższe wymagania dla Tesli, która wkrótce planuje nawet zrezygnować z kobaltu). Ponadto w przyszłości mogą być odkrywane i eksploatowane nowe złoża podwodne.
W 2018 r. (listopad) Komisja Europejska oszacowała, że globalne zapotrzebowanie na kobalt może się potroić w ciągu niespełna 15 lat (przed 2030 r.), pomimo optymalizacji rudy chemicznej. Udział pojazdów elektrycznych (6650 ton lub 9% światowego zapotrzebowania na kobalt) może wzrosnąć w 2030 r. do 300 000 do 400 000 ton; niedobór byłby możliwy od 2025 r.: światowa konsumpcja mogłaby wówczas osiągnąć 203 000 ton przy produkcji 196 000 ton. Europa posiada 239 zidentyfikowanych złóż, ale jej roczna produkcja kobaltu wynosi około 2300 ton rocznie przy 9-krotnie wyższym zapotrzebowaniu. Dzięki wydajnemu recyklingowi i przyspieszeniu złóż, Europa może pokryć 15% swojego zapotrzebowania do 2030 r. Innowacyjne baterie (na przykład zastąpienie kobaltu niklem, mogą zmniejszyć globalny popyt o 30% do 2030 r.
Po gwałtownym wzroście w 2017 r. do osiągnięcia na wiosnę 2018 r. nieznanych od dziesięciu lat wysokości przekraczających 90 tys. USD/tonę , w związku z obawami o niedobory ze względu na spodziewany boom w sprzedaży samochodów elektrycznych, ceny kobaltu na początku spadły do 33 tys. USD/tonę z lutego 2019 r. Producenci górnictwa rzeczywiście dużo zainwestowali, aby sprostać temu zapotrzebowaniu, zwiększając liczbę projektów w Demokratycznej Republice Konga; szał na ten minerał i niestabilna sytuacja polityczna w Demokratycznej Republice Konga doprowadziły do powstania licznych rzemieślniczych kopalń , w których pod koniec 2018 r. pracowało od 110 000 do 150 000 nielegalnych , w tym dzieci wydobywające, często ręcznie, ok. 20% kobaltu eksportowano następnie z DRK, zwłaszcza do Chin, w celu produkcji baterii dla co najmniej 26 firm, które nie spełniały międzynarodowych standardów należytej staranności w zakresie praw człowieka ( szczególnie kobalt Huayou ), który potępił raport Amnesty International i Afryki. Zasoby Watch ( Afrewatch ) w 2016 roku. Nowy raport Nadszedł czas na doładowanie „czystych” akumulatorów! , (2017) podkreśla wszystkie te punkty i podsumowuje ogólną bezwładność.
Ponieważ kobalt jest zasobem strategicznym i nieodnawialnym, w obliczu gwałtownie rosnących cen i pomimo trudności technicznych w przejściu na metody przemysłowe, recykling kobaltu staje się kwestią strategiczną. 2011 Raport UNEP podaje następujące dane dla kobaltu:
W sprawach uszlachetniania, przetwarzania i wprowadzania do obrotu chemikaliów specjalistycznych (chemikalia, proszki, pigmenty na bazie kobaltu) od 1912 roku światowym liderem jest „ Cobalt & Specialty Materials ” (CSM), spółka zależna Umicore (obecnie Nyrstar ) . Grupa ta kontroluje cały łańcuch dostaw i produkcji kobaltu za pośrednictwem jednostek rozmieszczonych na kilku kontynentach. Związki kobaltu w postaci organicznej i nieorganicznej produkowane i sprzedawane przez CSM są stosowane w szczególności jako pigmenty do szkła, ceramiki, farb, tuszów itp. oraz - z bateriami niklowymi i ogniwami wielokrotnego ładowania lub jako katalizatory, jak również do różnych zastosowań w dziedzinie elektroniki lub stopów i obróbki powierzchni .
W Europie główną fabryką ( Umicore - Cobalt & Specialty Materials w ramach Umicore Specialty Materials Bruges (USMB)), działającą od 1907 r., jest fabryka w Brugii w Belgii ; produkuje nieorganiczne i organiczne związki kobaltu, przejęte przez Umicore w 2007 roku.
Cząstki nanoproszków i nanocząstki stabilny kobaltu (nanocząstki superparamagnetyczny ) albo kobaltu (na przykład cząstki magnetyczne kobalt-nikiel) wytwarza się w ostatnich latach, np zintegrowane nowych katalizatorów palladu
„18. Kompleksy żelaza, kobaltu i niklu; 20.1. Stopy metali; 20.2. Stopy metali (ciąg dalszy); 20.3 Stopy metali (ciąg dalszy)”
( BNF Wskazówki n O FRBNF37229023 )1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | ||||||||||||||||
1 | H | Hej | |||||||||||||||||||||||||||||||
2 | Li | Być | b | VS | NIE | O | fa | Urodzony | |||||||||||||||||||||||||
3 | nie dotyczy | Mg | Glin | tak | P | S | Cl | Ar | |||||||||||||||||||||||||
4 | K | To | Sc | Ti | V | Cr | Mn | Fe | Współ | Lub | Cu | Zn | Ga | Ge | As | Se | Br | Kr | |||||||||||||||
5 | Rb | Sr | Tak | Zr | Nb | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | Ag | Płyta CD | W | Sn | Sb | ty | ja | Xe | |||||||||||||||
6 | Cs | Ba | To | Pr | Nd | Po południu | Sm | Miał | Bóg | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Czytać | Hf | Twój | W | Re | Kość | Ir | Pt | W | Hg | Tl | Pb | Bi | Po | W | Rn | ||
7 | Fr | Ra | Ac | Cz | Rocznie | U | Np | Mógłby | Jestem | Cm | Bk | cf | Jest | Fm | Md | Nie | Lr | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Cn | Nh | Fl | Mc | Lv | Ts | Og | |
8 | 119 | 120 | * | ||||||||||||||||||||||||||||||
* | 121 | 122 | 123 | 124 | 125 | 126 | 127 | 128 | 129 | 130 | 131 | 132 | 133 | 134 | 135 | 136 | 137 | 138 | 139 | 140 | 141 | 142 |
Metale alkaliczne |
Ziemia alkaliczna |
Lantanowce |
Metale przejściowe |
Słabe metale |
metalem loids |
Długoterminowe metale |
geny halo |
Gazy szlachetne |
Przedmioty niesklasyfikowane |
aktynowce | |||||||||
Superaktynowce |