Bizmut | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Próbka bizmutu. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Pozycja w układzie okresowym | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Symbol | Bi | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nazwisko | Bizmut | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Liczba atomowa | 83 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Grupa | 15 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kropka | 6- ty okres | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Blok | Zablokuj p | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Rodzina elementów | Słaby metal | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Elektroniczna Konfiguracja | [ Xe ] 4f 14 5d 10 6s 2 6p 3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Elektrony według poziomu energii | 2, 8, 18, 32, 18, 5 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Atomowe właściwości pierwiastka | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Masa atomowa | 208,98040 ± 0,00001 u | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Promień atomowy (obliczony) | 160 po południu ( 143 po południu ) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Promień kowalencyjny | 148 ± 16.00 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Promień Van der Waalsa | 152 po południu | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Stan utlenienia | 3 , 5 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Elektroujemności ( Paulinga ) | 2,02 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tlenek | Kwas | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Energie jonizacji | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 Re : 7,2855 eV | 2 E : 16,703 eV | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3 e : 25,56 eV | 4 e : 45,3 eV | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
5 e : 56,0 eV | 6 e : 88,3 eV | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Najbardziej stabilne izotopy | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Proste właściwości fizyczne ciała | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Państwo zwykłe | Solidny | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Masa objętościowa | 9,79 g · cm -3 ( 20 ° C ) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kryształowy system | Rhomboedral | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Twardość | 2,5 (Mohs) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kolor | Srebrny- opalizujący | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Punkt fuzji | 271,4 ° C | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Temperatura wrzenia | 1564 ° C | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Energia termojądrowa | 51 816 J · kg -1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Energia parowania | 151 kJ · mol -1 ( 1 atm , 1564 ° C ) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Objętość molowa | 21,31 × 10 -6 m 3 · mol -1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ciśnienie pary |
1,013 × 10 -4 kPa ( 400 ° C ) 1,013 x 10 -1 kPa ( 600 ° C ) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Prędkość dźwięku | 1790 m · s -1 do 20 °C | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ogromne ciepło | 122 J · kg -1 · K -1 ( 20 ° C ) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przewodnictwo elektryczne | 0,867 x 10 6 S · m -1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przewodność cieplna | 7,87 W · m -1 · K -1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Różnorodny | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
N O CAS | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
N O ECHA | 100 028 343 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
N O WE | 231-177-4 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Środki ostrożności | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
SGH | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Stan sproszkowany :
Ostrzeżenie H228, P210, P370 + P378, H228 : Substancja stała łatwopalna P210 : Przechowywać z dala od źródeł ciepła / iskier / otwartego ognia / gorących powierzchni. - Zakaz palenia. P370 + P378 : W przypadku pożaru: Użyć… do gaszenia. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
WHMIS | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Produkt niekontrolowanyTen produkt nie jest kontrolowany zgodnie z kryteriami klasyfikacji WHMIS. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Transport | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
40 : materiał stały łatwopalny lub samoreaktywny lub samonagrzewający się Numer UN : 3089 : METAL ZAPALNY W PROSZKU, Klasa NSA : 4.1 Etykieta: 4.1 : Materiały stałe zapalne, materiały samoreaktywne i odczulone materiały stałe wybuchowe Pakowanie: Grupa pakowania II : materiały umiarkowanie niebezpieczne; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jednostki SI i STP, chyba że zaznaczono inaczej. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bizmutu jest pierwiastek o liczbie atomowej do 83, Bi symbolu. Ten piąty i ostatnim elementem w grupie z azotowce (grupa n O 15). Jest toksyczny, ale mniej niż ołów, który w związku z tym ma tendencję do zastępowania w pewnych zastosowaniach, i nie jest pierwiastkiem śladowym : nie ma znanej roli fizjologicznej. Uważa się, że jest bardzo słabo obecny w organizmach zwierzęcych, jego kinetyka środowiskowa i organizmy zostały słabo zbadane (w przeciwieństwie do innych metali ciężkich w bliskim sąsiedztwie).
Teoretycznie można go porównać do fosforu P, antymonu Sb i arsenu As należących do grupy 15 , ale także cyny Sn i ołowiu Pb należących do grupy 14 . Kolejne pierwiastki z grupy 15 (azot N, fosfor P, arsen As, antymon Sb i bizmut) wykazują rosnącą tendencję do tworzenia raczej trwałych siarczków niż tlenków: bizmut jest wyraźnie chalkofilowy .
Ten rzadki pierwiastek, którego czyste ciało ( rodzimy bizmut ) i główne związki były stosunkowo dobrze rozpoznane, zwłaszcza w głównych europejskich ośrodkach górniczych co najmniej od końca średniowiecza, odróżniano wówczas od rodzimego antymonu, którym wydaje się był często mylony w starożytności, do tego stopnia, że wziął swoją nazwę od adaptacji arabskiego bi „imid ”, co oznacza „blisko antymonu”.
Został dokładnie opisany i zidentyfikowany w 1753 roku przez chemika Claude'a Geoffroya Młodszego, który oddzielił go od ołowiu. Symbol chemiczny Bi został zaproponowany przez szwedzkiego chemika Berzeliusa w 1814 roku .
Od dawna uważany jest przez fizyków za ostatni stabilny element w klasyfikacji.
Jego toksyczne działanie (prostego ciała i jego związków) wydaje się być od dawna mylone z działaniem ołowiu lub cyny .
Proste ciało bizmutu to kiepski srebrno-biały metal z lśniącym czerwonawym odcieniem, twardy i kruchy, którego wszystkie sole i opary są toksyczne.
Jego atomowa struktura elektronowa odpowiada [Xe] (4f) 14 (5d) 10 (6s) 2 (6p) 3 . Dostarczenie lub usunięcie elektronów o tym samym stanie kwantowym, poza spinem , uzasadnia stopnie utlenienia +3 i +5, przy czym pierwszy stopień jest znacznie częstszy w jego związkach, ponieważ drugi jest niwelowany przez efekt bezwładności dublet s w połączeniu z jego niezwykłą symetrią sferyczną. Promień jonowy jonu Bi 3+ wynosi około 1,2 Å, a jonu Bi 5+ jest zmniejszony do 0,74 Å .
Ciekła faza bizmutu jest gęstsza niż jego faza stała, co jest rzadką właściwością, którą dzieli z wodą i krzemem . Jako taki jest często sprzymierzony z ołowiem , rozszerzanie się jednego i kurczenie drugiego kompensuje się nawzajem.
Bizmut ma 35 znanych izotopów , o masach atomowych od 184 do 218 u . Jednak ma tylko jeden naturalnie występujący izotop faktycznie występujący w przyrodzie, bizmut 209 , który sprawia, że bizmut jest pierwiastkiem mononukleidowym . Długo uważane tego izotopu jako stabilny, a w związku z tym uważane jest najcięższym stabilnym izotopem , a produkt końcowy łańcucha rozpadu w neptun-237 (lub pluton 241 ). W rzeczywistości w Instytucie Astrofizyki Kosmicznej w Orsay w 2003 r. wykazano , że jest radioaktywna, a jej okres półtrwania wynosi znacznie od 19 x 10 18 lat, czyli ponad miliard razy wiek wszechświata .
Jej niestabilny charakter przewidziano teoretycznie. Rozpada się przez przejście α o energii 3,14 MeV, dając stabilny tal 205 . Jego bardzo długi okres półtrwania sprawia, że nadal uważany jest za stabilny we wszystkich zastosowaniach, ale odkrycie to jest ważne z naukowego punktu widzenia, ponieważ potwierdza przewidywania teoretyczne. Najcięższym pierwiastkiem z co najmniej jednym stabilnym izotopem jest zatem ołów.
Produkowany półprzemysłowo od lat 60. XIX wieku z rud siarczkowych (głównie bizmutynu) lub w przypadku braku tego z towarzyszącymi mu rudami utlenionymi, dziś nie jest już przedmiotem specyficznej produkcji; od ponad wieku jest współproduktem rafinacji ołowiu oraz w mniejszym stopniu miedzi , cyny, srebra , złota , a zwłaszcza wolframu.
W latach 90. ruda pochodziła głównie z trzech krajów (Boliwii, Meksyku, Peru), ale Japonia i Kanada oraz w mniejszym stopniu Hiszpania i Niemcy są przemysłowymi graczami w jej produkcji (około 10 000 ton rocznie na świecie) . Pierwsze kraje nie posiadały w 1990 r. sprzętu do przetwarzania rud bizmutu, najpierw wzbogacania przez flotację, następnie prażenia siarczków i ich redukcji do węgla, a ostatecznie otrzymywania bizmutu przez fuzję oksydacyjną. rafinowany i czysty metaliczny bizmut w ilości ponad 99% masowych można uzyskać za pomocą elektrolizy.W 2010 roku boliwijska kopalnia Tasna i chińska kopalnia Shizhuyuan ( fr ) są uważane za jedyne ośrodki wydobywcze prowadzące do eksploatacji bizmutu. jako główny produkt Chiny, największy światowy producent w 2010 roku, odzyskują go głównie podczas flotacji rud wolframitu .
sztabka 5 gramów i średnicy 1,2 cm , cecha probiercza 5
Pelety i cylindry bimetaliczne
99% komercyjnych kropelek bizmutu
W rzadkich metalu (73 th pierwiastków w skorupie ziemskiej w izotopów), to jest z natury bardzo mała w środowisku. Ponieważ jest słabo rozpuszczalny, zakłada się, że jest słabo mobilny, ale niektóre formy bizmutu są lotne. Niewiele wiadomo o jego cyklu biogeochemicznym. Ponieważ nie jest to metal poszukiwany w analizach środowiskowych rutynowych czynności związanych z wodą, glebą, powietrzem lub żywnością, jego kinetyka środowiskowa pozostaje słabo poznana.
Występuje tam w ilości poniżej 1 µg/m 3 w powietrzu wiejskim; pochodzi głównie z pióropuszy i emanacji wulkanów oraz (w znacznie mniejszym stopniu) z erozji gleby; W ostatnich dziesięcioleciach rosną źródła antropogeniczne (przemysł, spalanie itp.)
Obecny średnio na poziomie 0,048 μg/g w skorupie ziemskiej , występuje średnio 0,2 μg/g w nieskażonych glebach naturalnych (wg Bowena, 1979). Fungicydy zawierające bizmut są dodatkowym źródłem, bezpośrednio stykającym się z roślinami spożywczymi, podobnie jak niektóre nawozy naturalnie zawierające trochę bizmutu (nawozy naturalne lub syntetyczne), ale według Senesi i in. w 1979 r. to źródło było nadal nieistotne. tło geochemiczne . *W wodzie: prawie nie występuje w wodzie pitnej, która mimo to dostarcza od 5 do 20 µg/dzień ).
Bizmut (który nie jest pierwiastkiem śladowym) występuje tylko w bardzo małych dawkach, często na granicy wykrywalności (czasami nawet w roślinach, które rosły na zanieczyszczonych glebach (<0,06 μg/g) . Zawartość bizmutu w roślinach może jednak znacznie wzrosnąć około tereny wydobywcze (np. od 0,01 do 0,18 μg/g według Li i Thorntona, 1993, którzy wykazali, że bizmut występuje wówczas głównie w liściach, bardziej niż w owocach lub nasionach (w zawartości) oraz że współczynniki transferu korzeni są bardzo niskie ( 10-5 do 10-4 ).
W naturze poziom bizmutu w glebie jest zwykle tak niski, że rzadko osiąga próg fitotoksyczności (który według Senesi (1979) wynosi od 1 do 100 ppm w pożywce).
W naturze zwierzęta lądowe i wodne są a priori bardzo rzadko skażone, ale skażenie środowiska bizmutem gwałtownie wzrasta, a strzały myśliwskie, dla niektórych składające się z 91% bizmutu, są nowym źródłem skażenia obszarów. używane są wkłady. Kiedy producenci zaczęli produkować te wkłady, dostępnych było bardzo niewiele informacji na temat wpływu bizmutu na zwierzęta i ekosystemy. Nie znaliśmy nawet średniego poziomu bizmutu u ptaków (pierwsze badanie poziomu tła u ptaków pochodzi z 2004 roku), podobnie jak nie znaliśmy progów toksyczności form organicznych tego metaloidu dla ptaków. Od tego czasu zostały nieco zbadane, pokazując, że same ołowiane wkłady zawierały już trochę bizmutu. Analizy wątroby i mięśni kaczek zawierających ołowiany śrut lub ołowiany pocisk wykazały średnie poziomy bizmutu w wątrobach 0,05 μg/g suchej masy u cyraneczki ozimej i 0,09 μg/g u kaczki krzyżówki . Stwierdzono istotną dodatnią korelację między poziomami bizmutu i ołowiu w tkankach mięśni, co tłumaczy się faktem, że bizmut jest powszechnym zanieczyszczeniem ołowiu.
Według dostępnych danych efekty te wydają się złożone: według Martina-Bouyera (1980), który już stwierdził, że dane toksykologiczne są dostępne dla ludzi, okazuje się, że toksyczne konsekwencje bizmutu nie wydają się być możliwe do wydedukowania ani dawki i czas trwania narażenia, co jest dość niezwykłe w toksykologii.
Jednak od kilkudziesięciu lat bizmut jest coraz częściej używany jako amunicja do ptactwa wodnego w Ameryce Północnej, a drapieżniki (w tym łowcy ludzi i inni konsumenci dziczyzny) jedzą zwierzęta, które zostały zranione lub upolowane tymi strzałami, lub dziczyznę, która została bezpośrednio połknięta. (jak zwykle ptaki) bizmut śrutowany jako grys . Część zwierzyny jest również tylko ranna podczas polowania i nadal żyje ze śrutem lub odłamkami w swoim ciele (Pamphlett i in. (2000) zdeponowali pięć kulek bizmutu (zastrzelonych) w jamie otrzewnowej dorosłych myszy laboratoryjnych. Wykazali, że w ciele myszy ten bizmut nie jest tak nierozpuszczalny, jak sądzono: przeciwnie, zwierzęta te szybko wykazały wzrost poziomu bizmutu w cytoplazmie kilku rodzajów ważnych komórek (ruchowy układ nerwowy, komórki kanalikowe nerki, komórki dendrytyczne wątroby i makrofagi płucne) z konsekwencjami nieocenianymi u zwierząt o dłuższej żywotności.Przy tej okazji potwierdzono, że bizmut bardzo łatwo przechodzi przez barierę krew-mózg, ponieważ zanieczyszczenia narządów są bardzo zróżnicowane w zależności od osobnika i czas, a autorzy doszli do wniosku, że dziczyzna zraniona strzałem bizmutu może łatwo zarażają się w dawkach osiągających w ciągu kilku tygodni dawki, które są a priori niebezpieczne dla zwierzęcia. Inne badania, oparte w szczególności na niedawnym techniki obrazowania ( autometallography ), w eksperymentalnie zakażonych szczurów laboratoryjnych sugerują, że jądro może być również kierowane przez bizmut, które mogą mieć wpływ na komórki Leydiga i makrofagów. Testiculars, co rodzi pytania o ewentualnej szkodliwości dla rozrodczości . Środowisko naturalne zaczyna być wzbogacane przez miliony ziaren śrutu traconego w środowisku podczas każdego sezonu łowieckiego. Według ostatnich badań (2008) bizmut pozostaje dostępny w postaci grysu, zanieczyszcza glebę (zwłaszcza jeśli jest kwaśna), ale wydaje się nie zanieczyszczać lokalnej roślinności, nawet w kwaśnym środowisku, a w 2006 roku nie ma dowód na nieszkodliwość tej amunicji dla środowiska i zdrowia.
Jego rzadkość sprawia, że jest dobrym wskaźnikiem emisji wulkanicznych (gdzie jest powiązany z siarczkami, które są również danymi interesującymi dla pogody i globalnego klimatu); możemy teraz retrospektywnie go znaleźć i zmierzyć jego przeszłe zmiany (w pikogramach ) w próbkach rdzeniowych lodu polarnego lub nowszych osadów śniegu. Jego źródła wulkaniczne zostały więc oszacowane na 1200-1700 ton rocznie bizmutu pierwiastkowego, co jest znaczące w porównaniu do 40 ton rocznie erozji wietrznej kontynentów dodanej do uwolnień z soli morskich według Candelone (1995).
Około 1995 r. ludzkość była odpowiedzialna za dodatkowe skażenie środowiska w wysokości nieco mniej niż 15 t/bizmutu (tj. co dwa lata nakład przekraczający całkowitą ilość z powodu erozji i soli morskich), ale te antropogeniczne bezdyskusyjnie emisje stale wzrastały od kilku dziesięcioleci, a recykling bizmutu nie rozwinął się, a rozproszenie milionów strzałów myśliwskich w stopie bizmutu i stali bizmutowej (stosowanej zamiast ołowiu) pomoże przyspieszyć to pojawiające się zanieczyszczenie. Wciąż rosnące zużycie węgla i innych zawierających go paliw kopalnych oraz rozwój działalności górniczej powinny jeszcze bardziej przyspieszyć to skażenie środowiska.
Jednak źródeł antropogenicznych jest coraz więcej; z lokalnie nienormalnie wysokimi poziomami w powietrzu, glebie, wodzie lub niektórych produktach spożywczych. Zanieczyszczenia te wynikają głównie z:
Jest to rzadki pierwiastek chemiczny skorupy ziemskiej, którego koncentracja masowa waha się od 0,03 g/t do 0,2 g/t (ponieważ występuje obficiej w skorupie kontynentalnej niż w płaszczu).
Aerozole wulkaniczne lub gejzerowe często zawierają trochę więcej tego pierwiastka niż ziemia, ponieważ chociaż są ciężkim pierwiastkiem, jego związki chlorowcowane są bardzo lotne i unoszą się w powietrzu przez około jedną piątą masy w aktywnych strefach wulkanicznych. 210 Bi , nawet więcej niż 210 Po i 210 Pb , jest również doskonałe znacznik radioaktywny wulkaniczne aerozole.
Nawet bardziej niż arsen czy antymon pierwiastek Bi jest chalkofilny. Łatwo łączy się z siarką i sąsiadującym z nią selenem lub tellurem, a często towarzyszy innym metalom chalkofilowym (ołowiowi, cynkowi itp.). To wyjaśnia, dlaczego przez stulecie debizmut ołowiu wytwarzał większość światowego bizmutu, pozostawiając tylko około jednej dziesiątej masy do odzysku odpadów z procesów elektrochemicznej rafinacji miedzi. Można wymienić niepotwierdzone na poziomie globalnym uboczny produkt rafinacji cyny, odżużlania lub leczenia kasyteryt z kwasu solnego przez gorące drogi wodnej.
Z geologicznego punktu widzenia bizmut pierwiastkowy kondensuje się w żyłach hydrotermalnych i hydrotermalnych uskokach skorupy ziemskiej, zwłaszcza podczas zderzeń kontynentalnych. Oprócz rzadkiego rodzimego bizmutu, jego głównym zastosowaniem rudy mineralnej jest bizmutyn Bi 2 O 3, bizmit Bi 2 O 3 α, bizmuty lub bizmuty (BiO) 2 CO 3a także jego różne odmiany uwodnione, np. typu (BiO) 2 CO 3. 2. H 2 O, przez krótki czas eksploatowany w Meymac w Corrèze podczas Belle époque . Tetradymite The eulytite lub eulytine Bi 4 (SiO 4 ) 3Bismuthoferrite lub bismutoferrite Fe III 2 bi (SiO 4 ) 2 (OH), bismutotantalit Bi (Ta, Nb) O 4, bismolit BioOClzawierają go, nie będąc uznanymi minerałami. Rudy bizmutu, w postaci siarczków, a głównie tlenków i węglanów, są bardzo podobne do rud cyny i ołowiu. Bizmut jest obecny w różnych złożonych siarczkach miedzi i ołowiu, często blisko, ale najczęściej w ilościach śladowych, takich jak sulfoantymonidy i sulfoarsenki miedzi. Powstał również poza żyłami hydrotermalnymi, w porfirowych skałach złocistych, gdzie pierwiastek ciężki jest związany z miedzią i molibdenem.
Oprócz bizmutu o metalicznej strukturze krystalicznej, układania atomów, istnieje kilka molekularnych bizmutów zwanych atomowym bizmutem Bi, dibizmut Bi 2, tribizmu Bi 3, tetrabizmut Bi 4i pentaizmut Bi 5.
Istnieje również wiele związków bizmutu o stopniu utlenienia 3 i 5, ale także 4 prawdopodobnie uzasadnionych kwantowymi asocjacjami niespotykanych dotąd orbitali. Istnieją siarczki, tlenki, złożone tlenki, w tym ferryt bizmutu , wodorotlenki, tlenochlorki, azotany i podazotany, podwęglany, albuminiany, cytryniany, fosforany, karboksylany i rzadkie wodorki niestabilne, chlorki i inne halogenki… oraz duża liczba związków metaloorganicznych bizmutu.
Związki chemiczne nie były znane w stosunkowo czystym stanie do niedawna, podobnie jak metal bizmutu od wieków.
Ich dokładne właściwości fizykochemiczne są lub będą w zasadzie przedstawione w każdym konkretnym artykule, jeśli taki istnieje, w dziale chemii.
Proste ciało Bito srebrno-biały półmetal, z romboedryczną siatką lub trygonalnym układem kryształów z lekko różowymi, fiołkoworóżowymi lub czerwonymi refleksami, z łatwymi rozcięciami. Może być również czerwonawo-szary. Jest kruchy i kruchy, o dużej gęstości od 9,78 do 9,81. Z mechanicznego punktu widzenia jest to rzeczywiście półmetal, ponieważ kruchy i kruchy, w szczególności z pękaniem płytkowym, łatwo jest zredukować do gęstego proszku. Jego drobny natrysk wytwarza metaliczne opary w kolorze zielonkawoniebieskim.
Większość chemików nadal uważa go za metal ciężki o średniej masie atomowej około 208,980 amu , ale należy pamiętać, że ma on najniższą przewodność elektryczną i cieplną spośród wszystkich metali stałych. Jego przewodność cieplna jest około pięćdziesiąt razy niższa niż srebra.
Jego temperatura topnienia przekracza 270 ° C , precyzyjnie osiąga 271,4 ° C , a jego temperatura wrzenia to 1560 ° C +/- 5 ° C . Objętość pojedynczego ciała stałego bizmutu kurczy się podczas stapiania i odwrotnie, objętość wzrasta podczas krzepnięcia; jest to rzadka cecha, wspólna tylko dla kilku prostych ciał, takich jak antymon Sb, gal Ga, krzem Si i german Ge oraz niektóre tlenki, takie jak lód H 2 O.
Jest również najbardziej diamagnetycznym z metali, należy do nielicznych silnie diamagnetycznych ciał stałych. Wykazuje najwyższy efekt Halla . Ten słaby pochłaniacz neutronów jest nieprzezroczysty dla promieni rentgenowskich .
Jest silnie termoelektryczny , szczególnie w kontakcie z antymonem.
Mocno podgrzany bizmut pali się w powietrzu niebieskim płomieniem, który wydziela żółte opary tlenku bizmutu. Bizmut ulatnia się do biało-czerwonego. Jest niezmienny w zimnym powietrzu.
Metaliczny bizmut jest nierozpuszczalny w wodzie, ale rozpuszczalny w wodzie królewskiej , w gorącym stężonym kwasie siarkowym . Jest atakowany przez kwas azotowy , ale nie przez kwas solny, nawet gdy jest gorący. W rzeczywistości atak kwasu chlorowodorowego i siarkowego jest bardzo powolny, gdy jest zimno, natomiast jeśli rozpuszczanie jest szybkie w kwasie azotowym, otrzymany roztwór zawiera uwodniony azotan bizmutu, który krystalizuje w dużych pryzmatach ukośnych o podstawie równoległoboku, bezbarwny i rozpływający się. Ale rozcieńczenie wodą, a następnie wrzącą wodą umożliwia otrzymanie podazotanów bizmutu. Podgrzane lekko do sucha podazotany zamieniają się w azotany. Kalcynacja (pod)azotanu bizmutu w obecności węgla aktywnego i węglanu sodu jest ostatecznym starym sposobem chemicznym oczyszczania uprzednio oczyszczonego bizmutu przez stapianie z azotanem .
Te właściwości solwatacji jonu Bi 3+ , w rzeczywistości w zhydrolizowanych formach jonu bizmutylowego BiO + lub solwatowanego jonu bizmutylowego Bi (OH) 2 +w umiarkowanie kwaśnym roztworze wodnym wyjaśnia możliwość syntezy krystalicznej, jeśli zachowa się lub utrwala metal bizmutu, gdy tylko uzyska się go przy zerowym stopniu utlenienia przez powłokę ochronną. W rzeczywistości redukcja bizmutu za pomocą powietrza jest znana od wieków, podobnie jak w przypadku miedzi czy ołowiu, z mniejszą ilością kadmu. Wystarczy na przykład wywołać interakcję lub reakcję chemiczną między jego siarką a utlenionymi pochodnymi, aby uzyskać sztuczny natywny bizmut.
Zestalenie w piękne kryształy romboedryczne, odsłonięte przez zdekantowanie masy przed całkowitym zestaleniem, ma punkty wspólne z kryształami siarki. Na sztucznych kryształach ładny efekt daje opalizujący film tlenku bizmutu.
Kryształy bizmutu
Temperatura (°C) |
Gęstość masy ρ (kg / m 3 ) |
Lepkość dynamiczna μ (10 -3 kg / (m⋅s)) |
Przewodność cieplna λ (W / (m⋅K)) |
Pojemność cieplna przy stałym ciśnieniu Cp (kJ / (kg⋅K)) |
Komentarz |
---|---|---|---|---|---|
−173,15 | 0,1088 | solidny | |||
0 | 9790 | 7,87 (8,22) |
0,122 (0,1219) |
solidny | |
25 | 7,92 (8,4) |
0,1232 (0,1255) |
solidny | ||
100 | 7.22 | 0,1271 | solidny | ||
285 | 1,61 | 0,1522 | ciekły | ||
300 | 10 030 | 0,1522 | ciekły | ||
304 | 1,662 | 8.22 | 0,1522 | ciekły | |
365 | 1,46 | ciekły | |||
400 | 9 884 | ciekły | |||
451 | 1,28 | ciekły | |||
500 | 9846,67 | ciekły | |||
600 | 9 638 | 0,998 | ciekły | ||
800 | 9423,33 | ciekły | |||
1000 | 9150 | ciekły | |||
1726,85 | 0.1506 | ciekły |
Istnieje szeroka gama kształtów metalowych: ciężarki myśliwskie lub wędkarskie, kule, kęsy, kule, kule, kuleczki, peletki, kulki, perełki, podkładki, cylindry, rurki, pierścienie, ostrza, wlewki, patyki, dyski, dyskietki, opaski zwoje, sztabki, sztabki, zaciski, talerze, talerze, naleśniki, plastry, wstążki, arkusze, ziarna, płatki, nitka, igły, granulki, żetony, żetony, monety, monety, małe i duże kawałki, blok, zwoje, guzek, blacha, materiał skoncentrowany, mikro-arkusze, mikroostrza, proszek, kurz itp. wśród innych kawałków i próbek precyzyjnych kształtów.
Stopy na bazie Bi, Pb, Sn, a nawet Cd są znane od ponad półtora wieku ze względu na ich topliwość i gęstość, która zmienia się w zależności od temperatury. Bi 2 Sn 2 Pbdolnej do 94 ° C , rozszerza się od 0 ° C do 35 ° C , kurczy się do 55 ° C przy objętości mniejszej niż 0 ° C przed ponownym rozszerzeniem do 55 ° C aż do połączenia .
A stopu Newtona topnienia w temperaturze około 94,5 ° C została uprzednio określona przez 8 części wagowych Bi, 5 ołowiu Pb i 5 cyny Sn. Stop Darcet o temperaturze topnienia około 93 °C zawierał 2 Bi, jeden Pb i jeden Sn. Stopu drewno o temperaturze topnienia około 65 ° C, z 7 częściami bi, 2, 2 Pb Sn i 2 kadmu Cd.
Pierwiastek jest wymieniony w stopie w kolejności ważności według masy.
Jednym z chemicznych argumentów przemawiających za metalicznym statusem bizmutu jest podstawowa właściwość Bi 2 O 3, a także bardziej podstawowy charakter Bi 2 S 3niż siarczek arsenu lub antymonu. Wraz z nimi najczęściej wymienianymi związkami w klasie chemicznej są bizmutyna BiH 3i tellurku bizmutu Bi 2 Te 3półprzewodnik w chemii nieorganicznej, podgalusian C 7 H 5 BiO 6i podsalicylan bizmutu C 7 H 5 BiO 4 dla chemii organicznej.
Ogromna większość związków bizmutu ma dziwną cechę, że nigdy nie jest rozpuszczalna w czystej wodzie. Ze względu na istnienie wspomnianego powyżej związku jonowego BiO + w środowisku wodnym, różne azotany, siarczany i chlorki bizmutu są dokładnie rozpuszczalne tylko w zakwaszonej wodzie. Po prostu lub podgrzane w czystej wodzie rozkładają się i pozostawiają biały amorficzny osad zawierający wodorotlenek bizmutu Bi (OH) 3, który tracąc część wody, daje wodorotlenek bizmutylu BiO (OH). Złoże to ma niezwykłą siłę krycia, znaną od średniowiecza, stąd jego zastosowanie w malarstwie pod nazwą „hiszpańska biel” oraz w kosmetyce pod nazwą „blanc de fard”. Według legendy chemicznej to właśnie ten biały depozyt miałby być źródłem swojej nazwy, bizmut lub wizmut wywodzący się od wyrażenia „ weisse Masse ” w języku niemieckim lub „biała masa”.
Sole bizmutu są na ogół bezbarwne, przy czym możliwy kolor jest spowodowany anionem i innymi powiązanymi jonami . Są rozkładane przez wodę. Przypomnijmy, że w przypadku kwasu siarkowego powstaje czarny osad, nierozpuszczalny w siarczkach alkalicznych, a w przypadku zasad powstaje również biały osad, który staje się nierozpuszczalny w obecności nadmiaru zasady.
Ich kontakt z żelazem lub cynkiem w stanie metalicznym uwalnia metal bizmutu w prostej reakcji utleniania-redukcji. Powstawanie bizmutu , niestabilnego ciała gazowego, można uzyskać tylko w bardzo małych ilościach lub w śladowych ilościach, konieczne jest również postępowanie z mieszaniną metalicznego magnezu (podzielonego) i mocnego kwasu. Złożenie testu Marsha jest bardzo trudne, jeśli nie niemożliwe.
Dodanie rozpuszczalnych fosforanów do soli bizmutu daje osad nierozpuszczalny w rozszerzonym kwasie azotowym. Pozwoliło to chemikowi Chancelowi zaproponować test na kwas fosforowy .
Prosty metaliczny korpus bizmutu można określić, przekształcając go wcześniej w stan chromianu i tlenochlorku.
Para Bi ( V ) / Bi ( III ) okazuje się być bardzo silnym utleniaczem, znacznie lepszym od pary natywnego tlenu, O 2Powstaje gaz / O 2 lub tlen / tlenki.
Najbardziej znane korpusy złożone to:
siarczek bizmutu ( III ) Bi 2 S 3lub bizmutynit podwójny siarczek bizmutu irydu lub naturalny minerał changchengit sulfosol (Ag, Cu) 3 (Bi, Pb) 7 S 12lub benjaminitismin sulfotelurek bizmutu Bi 2 Te 2 Slub tetradymitis sulfoselenek bizmutu Bi 2 (Se, S) 3lub paraguanajuatite selenek bizmutu Bi 2 Se 3znany z naturalnego minerału guanajuatyt selenek bizmutu palladu PdBiSelub padmaïte tellurek bizmutu Bi 2 Te 3 półprzewodnik antymon bizmutu tellurku BiSbTew granulkach, proszkach lub kawałkach, czasami Bi 0,55 Sb 1,5 Te 3 piłka, półprzewodnik Podwójny tellurek platyny i bizmutu lub maslovitu, naturalny minerał palladu, platyny i bizmutu tellurku lub michenerytuBizmut jest półmetalem otrzymywanym głównie jako produkt uboczny przy przetwarzaniu różnych rud siarczkowych. W 2010 roku prawie połowa wyprodukowanego bizmutu została wykorzystana jako prosty dodatek do stopów metali. Jedna czwarta miałaby być wykorzystywana przez przemysł chemiczny i farmaceutyczny , w tym pierwszy ze specjalności szklarskich i ceramicznych. Ostatnia ćwierć do jednej trzeciej światowej produkcji byłaby wykorzystywana w elektrochemii , szczególnie w cynkowaniu , do wytwarzania stopów topliwych w niskich temperaturach lub do tworzenia ścian ogniowych, wykonywania specjalnych lutów lub produkcji alternatywnej amunicji ołowiowej .
Jest głównym składnikiem wielu stopów o niskiej temperaturze topnienia, takich jak stopy Wood, Rose lub Field.
On również mocno wykorzystywane do stopów stali z końca XIX -tego wieku .
Bizmut, pierwiastek o dużej masie atomowej i dlatego gęsty ( 9,78 g/cm 3 ) jest prawie tak ciężki jak ołów przy tej samej objętości ( 11,32 g / cm 3 ). Daje mu to prawie takie same właściwości balistyczne oraz ważenia lub pochłaniania niektórych promieniowania. Chociaż neurotoksyczny, rzadszy i droższy niż ołów, jest znacznie mniej toksyczny niż ten ostatni. Zaproponowano więc, a następnie używano go przez coraz większą liczbę producentów jako substytut ołowiu, który zaczyna być zakazany przez różne prawa na całym świecie:
Ten gęsty i dość łatwo topiący się półmetal jest popularny do wykonywania precyzyjnych form do odlewania ciśnieniowego (na przykład do wytwarzania modeli w skali, takich jak drobno wykończone „małe samochody kolekcjonerskie” lub części do budowy modeli ).
Bizmut służy również jako materiał metalowy do formowania.
Eutektycznie stosując stopy o niskiej temperaturze topnienia, tj. 48% bizmutu masowo, uzyskujemy głównie stopy kurczące się, a ponad 55% stopy pęczniejące. Jednym z pierwszych ich zastosowań jest spawanie materiałem zredukowanym do minimum. Typowy stop ołowiu 44% masy Pb i 56% Bi, którego temperatura topnienia odpowiada 125 °C, umożliwia lutowanie na zimno. W elektronice, stopiony z cyną (Sn 42 Bi 58), jest stosowany jako lut (lutowie) o niskiej temperaturze topnienia bezołowiowego ( RoHS ) .
Stop Arcet lub stop Darcet 49,2% Bi, 32,2% Pb, 18,4% Sn przegroda dziobowa 97 °C .
A Stop Wooda lub około 50% Bi, 25% Pb, 12,5% Cd i Sn rozpływa się w gorącej wodzie o temperaturze około 70 ° C .
Stopy Wood , Rose lub Field są doskonałymi bezpiecznikami elektrycznymi: często jako drut bezpiecznikowy używamy stopu bizmutu i cyny (40% / 60%), o bardzo niskiej temperaturze topnienia.
Stop Wood's i Newton's są również używane do ochrony przed promieniowaniem .
Są zatem odpowiednimi bezpiecznikami do ochrony przeciwpożarowej lub alarmów termicznych (alarmy termiczne): stopy te mogą działać jako wyłączniki elektryczne, jak zawory przeciwpożarowe, na przykład powodując spadek słupa wody w obecności gorących oparów lub oparów. W instalacjach tryskaczowych woda , często potocznie nazywana „ zraszaczami ”, bywa używana jako mieszanka żaluzjowa prawie eutektyczna bardzo lontowa, która topi się w temperaturze 47 °C . Jest bardzo zbliżony do stopu stosowanego jako uszczelnienie szkło-metal na bazie bizmutu (49,2%), ołowiu (22%), cynku Zn (18%), cyny Sn (8%), wapnia Ca (5%) ), rtęć Hg (4%) i topnienie w 45 °C .
Dlatego głowice tryskaczy lub wyloty bezpieczeństwa do butli ze sprężonym gazem są wykonane ze stopów bizmutu.
Te stopy z Mn umożliwiły opracowanie magnesów trwałych o wysokim polu koercyjnym. Zauważ, że tlenek bizmutu może być również używany do magnesów.
W hydraulice badane jest zastosowanie bizmutu jako substytutu ołowiu do montażu technicznego. Stopy te są czasami używane w rurociągach i do spawania.
Bizmut występuje w elementach termoelektrycznych w postaci półprzewodników o właściwościach termoelektrycznych takich jak Bi 2 Te 3oraz z antymonem , Bi 1 – x Sb x . Umożliwia projektowanie termopar .
Przemysł szklarski, ceramiczny i chemicznyPrzemysły te bardzo go wykorzystują, zwłaszcza w postaci tlenków:
Niektóre z jego pochodnych (takie jak azotany i podwęglany) są od kilku stuleci stosowane w tradycyjnej farmakopei (w farmacji galenowej, a nawet w parafarmacji). Tak więc zasadowy azotan bizmutu, Bi (OH) 2 NO 3, pod nazwą " magisterium bismuti " (magisterium bizmutu), prezentując się jako nierozpuszczalny osad o właściwościach antyseptycznych, był dawniej stosowany jako bandaż żołądkowy . Był przepisywany w różnych postaciach, zwłaszcza doustnie, przeciwko chorobie wrzodowej oraz w różnych wskazaniach trawiennych: biegunka , zaparcia , zapalenie okrężnicy , zapalenie jelit . Uważano, że łagodzi te zaburzenia trawienne i jest środkiem antyseptycznym na rany i infekcje skóry, uważany za przydatny w przypadku kiły , a także jako opatrunek na oparzenia w dermatologii .
Bizmut leczniczy musiał być chemicznie czysty, co było trudne, ponieważ jego ruda jest zwykle silnie zanieczyszczona wysoce toksycznym arsenem, tellurem, srebrem lub ołowiem).
Następnie wykazano jego wtórne działanie neurotoksyczne, a bizmut w postaci rozpuszczalnej lub nierozpuszczalnej w wodzie w nadmiernych dawkach został zakazany we Francji , po licznych poważnych problemach z zatruciem lekami, a w szczególności po niepokojącym stwierdzeniu metabolizmu bizmutu i wystąpieniu ciężkich encefalopatii. wywołane przez recepty terapeutyczne.
Pochodne bizmutu wynikające z jego chemii organicznej są jednak nadal częścią farmacji leczniczej, ale w bardzo małych dawkach i w postaci produktów czystych i nierozpuszczalnych w wodzie. Sole nierozpuszczalne (o ograniczonym wchłanianiu z przewodu pokarmowego) to nadal niezwykłe dressingi: wśród nich zasadowe azotany i węglany bizmutu, o dużej sile krycia, wykazują właściwości zobojętniające i antyseptyczne, drastycznie ograniczające fermentację. Te warstwy soli poprzez dzielenie umożliwiają silną adsorpcję chalcofilową, bizmut łatwo wiąże gazy siarkowe poprzez mineralizację w siarczku bizmutu Bi 2 S 3który następnie zabarwia kał na czarno. Uwaga: ponieważ bizmut jest nieprzezroczysty dla promieni rentgenowskich , ten rodzaj opatrunku należy zawiesić przed badaniem rentgenowskim przewodu pokarmowego, co wymaga zastosowania określonych substancji kontrastowych.
Jest nadal stosowany w leczeniu białaczki . A niektórzy oligoterapeuci nadal zalecają go w małych dawkach w celu zwalczania powtarzających się infekcji wirusowych, najczęściej utrwalających bolesne reakcje zapalne, takie jak niektóre bóle gardła określane jako zapalenie krtani lub gardła .
Jego wewnętrzna toksyczność sprawia, że jest jednym ze znanych naturalnych biocydów : był używany w niektórych środkach dezynfekujących (w postaci półtoratlenku bizmutu), ale podobnie jak rtęć, ze względu na skutki uboczne i niedegradowalność został zastąpiony przez mniej produkty toksyczne, mniej ekotoksyczne i/lub bardziej degradowalne. Jego działanie biobójcze na drobnoustroje jelitowe będące wektorami chorób lub rozwoju wirusów uzasadnia stosowanie (sub)bursztynianów bizmutu w terapii doodbytniczej ( czopki ) przeciwko zapaleniu migdałków lub pozajelitowo przeciwko kile. Niektóre antybiotyki (interkuracje) nadal wykorzystują pochodne rozpuszczalne w tłuszczach (np. butylotiolaurynian bizmutylu lub jodobizmut chininy; wstrzyknięcia do mięśni w wyznaczonych terminach). Niedawno (2005) wykazano, że subsalicylan bizmutu (BSS, aktywny składnik leku Pepto-Bismol) uważany za nierozpuszczalny staje się rozpuszczalny, gdy wchodzi w interakcję z sokami owocowymi, kwasem askorbinowym lub substratami zawierającymi tiole; a następnie wykazuje zwiększoną toksyczność wobec Clostridium difficile ; próbowaliśmy wzmocnić tę skuteczność przeciwko Clostridium .
W kosmetykach szminki lub lakiery do paznokci zawierają ładunek tlenochlorku bizmutu (BiOCl) i/lub tlenoazotanu bizmutu (BiONO 3), które nadają im perłowy połysk. Tlenochlorek bizmutu nadaje również perłowy wygląd „cieniom do powiek”.
Cytrynian bizmutu (0,2%) jest stosowany w płynie do repigmentacji włosów. Jony bizmutu rzeczywiście reagują z fibroproteiną włosów ( keratyną ) poprzez siarkę również zawartą w tym płynie.
Niektóre kraje nie stosujące zasady ostrożności uznanej w 1974 roku we Francji, nadal akceptują pochodne bizmutu w składzie dezodorantów .
Jego koszt, względny niedobór, jego użyteczność jako katalizatora i toksyczność uzasadniają, że jest lepiej poddawany recyklingowi, ale wiele z jego zastosowań ma charakter dyspersyjny (farby, amunicja, włókna, dodatki, pestycydy, co bardzo utrudnia jego odzyskanie).
Recykling metalu bizmutu można dziś wyobrazić sobie tylko ze stopami o wysokiej znanej zawartości, zwanymi złomami stopowymi w języku francuskim .
Największym producentem bizmutu na świecie stały się Chiny (ponad 60% rynku w latach 2010 - tych ). kraj ten posiadałby również około trzech czwartych z około 340 do 350 000 ton uznanych i łatwych do eksploatacji rezerw, szacowanych na czterdzieści lat użytkowania przy stabilnym tempie zużycia 9 000 ton rocznie .
Francja jest wyraźnym importerem bizmutu (według francuskich zwyczajów w 2014 r.). Średnia cena importowa za tonę wynosiła 17 000 euro.
Przed rokiem 2010 cena 100 g bardzo czystego bizmutu wynosiła około 40 USD. Kupiony en masse i pakowane w mniej czystej stopniu kilogram bizmutu może zostać zmniejszona do między 20 a 30 dolarów , czasami osiągając dziesięć dolarów.
Jego ekotoksyczność jest przynajmniej częściowo znana. Jego izotopów jest mniej, ale IRSN wyprodukował arkusz edukacyjny na temat bizmutu 210 .
Metal Bi jest uważany za najmniej toksyczny z metali ciężkich, a w każdym razie taki, którego skutki są najszybciej odwracalne u ludzi, ale jego toksyczność dla ludzi, a jeszcze bardziej dla środowiska, została niewiele zbadana, zwłaszcza pod kątem jego form. .organometaliczne i/lub wdychalne (substancje lotne, w szczególności metylobizmut).
Von Recklinghausen i jego koledzy niedawno (2008) wykazali w eksperymentach in vitro, że podobnie jak rtęć, bizmut jest znacznie bardziej bioprzyswajalny i toksyczny dla co najmniej trzech ważnych typów komórek ludzkich ( erytrocytów , limfocytów i hepatocytów ), gdy jest obecny w formie zmetylowanej ( trimetylo-bizmut Bi (CH 3 ) 3): w tej postaci po 1 godzinie lub po 24 godzinach to erytrocyty i limfocyty w dużej mierze absorbują ich najwięcej, a bizmut wykazuje wówczas również działanie toksyczne, a w szczególności genotoksyczne (nieobecny, gdy bizmut występuje tylko w postaci cytrynianu lub glutation . Jednakże, podobnie jak rtęci , bizmutu łatwo metylowana słabo utlenione osadów przez bakterie z methanobacteria / grupy methanoarchaea . Inne wcześniejsze badania już wykazano, że bizmut może być metylowany przy części flory jelitowej z ludzkiego jelita grubego (odmiany z mikroflory może wyjaśniać różnice indywidualne zatruć wcześniej obserwowanych u ludzi lub zwierząt laboratoryjnych bez wyjaśniono), autorzy wywnioskowali, że „THE biometylacji bizmutu jonów przez florę jelita grubego człowieka może wywołać wzrost toksyczności pierwszorzędowa sól bizmutu MeBi (III) może indukować uszkodzenie chromosomów cw komórkach ludzkich, ale prawdopodobnie nie poprzez tworzenie reaktywnej pochodnej tlenu . Hamowanie naprawy DNA i/lub bezpośrednie oddziaływanie z DNA wydaje się być mechanizmem wyjaśniającym tę toksyczność” .
Jego patofizjologiczny sposób działania został mało zbadany i nie jest jeszcze zrozumiany. Ale w 1860 , ponad 100 lat przed prawie całkowitym zakazem we Francji jako leku (w 1974), Antoine Béchamp (współczesny Pasteurowi , profesor w Montpellier), w swojej pracy medycznej ( Preparat i cechy podazotanu bizmutu ) w współpraca z C. Saintpierre, ostrzegała już o toksyczności soli bizmutu.
Sole bizmutu , w tym salicylan bizmutu , zostały przebadane pozajelitowo na ludziach przeciw kile , z poważnymi skutkami ubocznymi związanymi z ich toksycznością ( zapalenie dziąseł z " linią bizmutu " -- czarne plamy na dziąsłach , nieświeży oddech , ślinienie ) , uszkodzenia wątroby , nerek , a zwłaszcza działanie neurotoksyczne działające na cały ośrodkowy układ nerwowy . Ostatnio wykazano (włącznie z mikroskopią elektronową), że w nerkach, gdy umierają proksymalne komórki nabłonka kanalików zatrutych bizmutem, umierają one przez martwicę, a nie przez apoptozę . Z-VAD-fmk (inhibitor kaspazy-3) nie zapobiega indukowanej bizmutem śmierci komórek NRK-52E, podczas gdy zapobiega apoptozie wywołanej przez cisplatynę . W kilku badaniach stwierdzono, że ani dysfunkcja mitochondriów, ani indukcja wolnych rodników nie są zaangażowane w tę formę nefrotoksyczności; przedwczesne wywołanie uszkodzeń (in vitro i in vivo), a także inne wskaźniki (np. wczesne wypieranie N-kadheryny) sugerują, że bizmut zabija proksymalne komórki nabłonka kanalików nerkowych poprzez atakowanie funkcji ich błony.
W przeciwieństwie do innych metali ciężkich , jego toksyczne działanie bizmutu wydaje się zanikać po kilku miesiącach, ale wydaje się, że jego wpływ na zarodek lub płód nie został zbadany, ani jego wpływ na pracowników, którzy byli na niego narażeni. Histochemiczne badania śladów bizmutu, zarówno na modelach zwierzęcych, jak i podczas autopsji martwych ludzkich mózgów zatrutych bizmutem, wykazały, że ten metaloid z łatwością przekracza barierę krew-mózg, a następnie znajduje się w kilku częściach: mózgu, w tym krwi, móżdżku i wzgórzu; histochemia wykazała, że gromadzi się w neuronach i komórkach glejowych kory nowej, móżdżku, wzgórza i hipokampa. Jeśli chodzi o ściany naczyń krwionośnych, to te w móżdżku wydają się zawierać najwięcej. W skali ultrastrukturalnej bizmut znajduje się w komórkach, w lizosomach i na zewnątrz komórek w błonach podstawnych niektórych naczyń. Może przechodzić z jednego aksonu na drugi (trzy dni po wstrzyknięciu do triceptu szczura w neuronach ruchowych łączących ten mięsień z rdzeniem kręgowym oraz w komórkach zwojowych korzenia grzbietowego la bliżej miejsca wstrzyknięcia zaobserwowano grudki bizmutu W 2002 roku wykazano, że makrofagi zebrane z podstawy i brzegów wrzodów leczonych cytrynianem bizmutu gromadziły bizmut w swoich lizosomach . Te akumulacje spowodowały pęknięcie lizosomów, prowadząc do śmierci komórek w wyniku apoptozy . Wykazano, że w komórce bizmut jest silnym induktorem metalotioneiny (białka dobrze znanego z tego, że wiąże się z metalami w procesie detoksykacji), co wykazano już w 1996 roku. , co sugeruje, że jest to przyczyną stresu typu „niedotlenienie”. sugerowano, że oddziałujący z 19 kDa adenowirusa BCL2/E1B jest regulatorem śmierci komórkowej wywołanej niedotlenieniem, co może być jedną z przyczyn śmierci komórkowej wywołanej bizmutem.
Wdychanie: Jego opary są toksyczne i uwalniają się w stosunkowo niskiej temperaturze. A metylowany bizmut jest lotny w temperaturze pokojowej. Pary te narażają na zatrucie drogą oddechową.
Spożycie: część spożytego bizmutu przekracza barierę żołądkowo-jelitową, mniej więcej w zależności od postaci spożytego bizmutu, ale także w zależności od osobnika.
Środki chelatujące , D-penicylamina i jej N-acetylowa pochodna są odtrutkami, które były skuteczne na zatrutych myszach cytrynian bizmutu dootrzewnowo.
Połknięty bizmut prawie nie występuje w osoczu (zwykle mniej niż 1 ron 10 ), co pokazuje, że jest częściowo wchłaniany przez przewód pokarmowy.
Pomimo ostrzeżeń sprzed ponad wieku, bizmut był używany przed 1974 r. w niebezpiecznych lub nawet śmiertelnych dawkach bez przerwy i bez żadnych ograniczeń czasu. Środki do stosowania rozporządził przed 1910 jednak wymagane, ze względu na jego toksyczność, być określona w nieciągłych kuracji, ale laboratoriów i lekarzy, a następnie zachęca jego zastosowania terapeutyczne, które w ciągu 10 lat (od 1964 do 1974 ), był podwojony. Osiągnięciu 800 T / rok we Francji.
Epidemiologia skutków bizmutu postępuje we Francji od 1974 roku , dzięki ogromnej badania rozpoczętego przez „chorób zakaźnych i toksycznych wypadków” grupy z Narodowego Instytutu Zdrowia i Badań Medycznych. Badanie to opierało się na 942 przypadkach zatrucia spożytym bizmutem, z których wszystkie miały miejsce we Francji i zostały opisane i opisane w literaturze medycznej, a 72 z nich zakończyły się śmiercią pacjenta. Praca ta wykazała, że wszystkie sole bizmutu były zaangażowane w poważne zatrucia, a toksyczność bizmutu została poważnie niedoszacowana. Umożliwiło to z pewnością przypisanie spożycia bizmutowych encefalopatii leczniczych na ogół w dwóch fazach: faza prodromalna (zaburzenia niespecyficzne, takie jak astenia , bezsenność , bóle głowy , utrata pamięci) poprzedzająca fazę ostrą (z ciężkimi zaburzeniami neurologicznymi przypominające objawy wywołane przez inne metale ciężkie, takie jak ołów lub rtęć; dyzartria , ataksja , zaburzenia chodu, mioklonie , drżenie, dezorientacja, pobudzenie, zaburzenia pamięci, stan splątania, omamy , drgawki ).
Na szczęście po przerwie w przyjmowaniu bizmutu nastąpiła kliniczna poprawa w ciągu kilku dni, jednak niektóre objawy utrzymywały się przez kilka miesięcy (astenia, problemy z pamięcią , zaburzenia snu i/lub bóle głowy ).
Po około tysiącu przypadków wykrytych we Francji i Australii francuskie ministerstwo zdrowia w końcu zabroniło stosowania dużych dawek bizmutu w lekach. Mimo to pozostaje z powodzeniem stosowany w schorzeniach laryngologicznych w bardzo niskich dawkach ( oligoterapia ) i na przykład w niektórych krajach w postaci „podcytrynianu bizmutu koloidalnego” (cytrynian (DENOL*) i bizmutu złożonego). cytrynian ranitydyny). Produkty te są dopuszczone tylko w przypadku choroby wrzodowej, w przypadku której bizmut wydaje się wystarczająco toksyczny, aby zabić bakterię Helicobacter pylori , która na ogół wywołuje ten rodzaj wrzodów i która jest szczególnie oporna. Dawki bizmutu w tym leku są jednak znacznie niższe niż te przepisane przed 1974 r., a każda faza leczenia nie może dziś przekraczać maksimum jednego miesiąca, z przerwą między dwoma zabiegami na minimum dwa miesiące.
Klasyczne badania krwi i moczu pokazują jedynie z całą pewnością, że bardzo niedawne zanieczyszczenia, bizmut z krwi jest eliminowany z moczem w kilka dni po zakończeniu ekspozycji, natomiast w przypadku ołowiu, antymonu i arsenu włosy zachowują ślady go, o ile nie jest cięty.
Aby wyjaśnić niemiecki das Wismuth, często proponuje się podwójny etymon niemieckiego „ weisse Masse ” „biała masa” lub lepiej „ weisse matte ” „ biały mat ” . W skromnej książeczce przeznaczonej dla czeladniczego mistrza górniczego zatytułowanej Ein nützlich Bergbüchlin wydanej około 1527 r. nazwa wismuth pojawia się w formie wißmad ärcz , czyli rudy bizmutu ( wissmatt lub wismad ), aby wskazać, że „często kojarzona jest z żyły kobaltowo-srebrne. Georgius Bauer mówi, że Agricola dokładnie to opisuje. pod wpływem alchemii nazywa go również cinereum plumbum lub popiół ołowiem, proponując natychmiastowe połączenie gęstszego metalu, który byłby ołowiem, z mniej gęstymi popiołami węglowymi, aby wyjaśnić ciekawą redukcję powietrza lub ipso facto redukcję mieszaniny minerałów mieszaniny (siarczki/tlenki) do natywnego bizmutu, o wyglądzie metalicznym.
Metal ciężki lub rodzimy bizmut znany jest pod nazwą bisemutum w średniowiecznej łacinie i języku alchemicznym, najwcześniej od 1450 r. z wismutum, a najpóźniej z bisemutum około 1530 r. Poświadczył go środkowoniemiecki wesemut w 1390 r. Jest to prawdopodobnie adaptacja okres pochodzenia odległej rzeczywistości, arabski i / lub grecki, który został osiągnięty przez przeliczenia odniesienia książki de materia medica z Dioscurides od IX th wieku czy później napotka kilka specjalistów górniczych. Formy hipotetyczne mogą być:
Te dwie ostatnie hipotezy są najbardziej prawdopodobne. Ale oferty tradycja górnicza nawet ostatnich dwóch założeniach: pierwszy jest dołączone do nazwy terenie kopalni St. George „ In der Wiesen ” w pobliżu Schneebergu w Erzgebirge Saxon do XV th century do produkcji masowej matowym lub bizmutu lub czasem po prostu intensywna działalność wydobywcza, druga przypomina nam, że mata etymon wis (se) jest tylko masą lub białym matem . Nie powinniśmy w żaden sposób potępiać tych popularnych lub pseudonauczonych etymologii, które mają tę zaletę, że przypominają starożytną rzeczywistość górniczą.
Bizmut jest szeroko dyskutowane w pismach pseudo-benedyktyn Basilius Valentinus środkową część XV -go wieku, który jak się uważa dzisiaj, że to pseudonim i The Stooges niemieckiego wydawcy Johann Thölde żyje wcześnie XVII th century. Zbyt kojarzony z tajemnicami symbolicznej alchemii, ten rzadki materiał jest naprawdę znany tylko specjalistom w sztuce górniczej lub znającym techniki metalurgiczne. Świadczy o tym różnorodność tych nazw, utożsamianych z popielatym ołowiem lub „ Plumbum cinearum ” po łacinie, białym antymonem , lodową cyną lub szarą cyną , glazurą , bielą matową , prawdziwym demorgonem, nimfą.
Według Henri Lammensa , arabski może oferować jako etymologię أُثمُد ( othmod ) / إِثمِد ( itmid ), co właściwie oznacza antymon.
Jej prawdziwymi promotorami w nauce epoki Oświecenia pozostają chemicy Jean Hellot , Claude François Geoffroy , Johann Heinrich Pott, Carl Wilhelm Scheele i Torbern Olof Bergman .
W środowiskach innych niż górnicze lub techniczne, cynarz lub (al) chemicy, bizmut bywa czasami mylony z antymonem, ołowiem, cynkiem lub innymi metalami ciężkimi. Ale jest to ułatwienie, które zapożyczyli klasyfikatorzy naukowi Wieku Oświecenia, aby lepiej gloryfikować swoje poważne badania.
Pamiętajmy, że cyna to pierwotnie stop ołowiu, cyny i bizmutu zredukowany do arkusza na lustrzanej powierzchni.
W 1830 roku górnictwo Saksonia zapoczątkowało pierwszą przemysłową produkcję bizmutu. Około 1901 r. debizmut łagodnego ołowiu w przemyśle zaczął dostarczać duże ilości bizmutu jako produktu ubocznego. Rozwój stopów zawierających bizmut był wyraźny od okresu międzywojennego i trwał do lat pięćdziesiątych .
W 1953 roku lecznicze spożycie bizmutu w terapii przekroczyło 150 ton rocznie. Niekorzystne odkrycia zdrowotne zadecydowały o późnych środkach Ministerstwa Zdrowia w 1974 r., Mimo to skuteczny spadek bizmutu w aptekach do mniej niż 10 ton w 1979 r.
Ale paradoksalnie, zastosowanie związków bizmutu jako środka zmniejszającego palność w przemyśle tworzyw sztucznych lub jako gęstego pigmentu stymuluje przemysłowy rozwój bizmutu. Rozwój amunicji, w szczególności wyrafinowanych pocisków bizmutowych, pozwala na zmniejszenie zużycia zbyt zanieczyszczającego ołowiu.
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | ||||||||||||||||
1 | H | Hej | |||||||||||||||||||||||||||||||
2 | Li | Być | b | VS | NIE | O | fa | Urodzony | |||||||||||||||||||||||||
3 | nie dotyczy | Mg | Glin | tak | P | S | Cl | Ar | |||||||||||||||||||||||||
4 | K | To | Sc | Ti | V | Cr | Mn | Fe | Współ | Lub | Cu | Zn | Ga | Ge | As | Se | Br | Kr | |||||||||||||||
5 | Rb | Sr | Tak | Zr | Nb | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | Ag | Płyta CD | W | Sn | Sb | ty | ja | Xe | |||||||||||||||
6 | Cs | Ba | To | Pr | Nd | Po południu | Sm | Miał | Bóg | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Czytać | Hf | Twój | W | Re | Kość | Ir | Pt | W | Hg | Tl | Pb | Bi | Po | W | Rn | ||
7 | Fr | Ra | Ac | Cz | Rocznie | U | Np | Mógłby | Jestem | Cm | Bk | cf | Jest | Fm | Md | Nie | Lr | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Cn | Nh | Fl | Mc | Lv | Ts | Og | |
8 | 119 | 120 | * | ||||||||||||||||||||||||||||||
* | 121 | 122 | 123 | 124 | 125 | 126 | 127 | 128 | 129 | 130 | 131 | 132 | 133 | 134 | 135 | 136 | 137 | 138 | 139 | 140 | 141 | 142 |
Metale alkaliczne |
Ziemia alkaliczna |
Lantanowce |
Metale przejściowe |
Słabe metale |
metalem loids |
Długoterminowe metale |
geny halo |
Gazy szlachetne |
Przedmioty niesklasyfikowane |
aktynowce | |||||||||
Superaktynowce |