Ksenon

Ksenon
Obraz poglądowy artykułu Xenon
Skroplony ksenon w żarówce.
Jod ← Ksenon → Cez
Kr
  Sześcienna struktura krystaliczna
 
54		 Xe
 
               
               
                                   
                                   
                                                               
                                                               
   
                                           
↑
Xe
↓
Rn
Pełny stół • Rozszerzony stół
Pozycja w układzie okresowym
Symbol Xe
Nazwisko Ksenon
Liczba atomowa 54
Grupa 18
Okres 5- ty okres
Blok Zablokuj p
Rodzina elementów gaz szlachetny
Elektroniczna Konfiguracja [ Kr ] 5 s 2 4 d 10 5 p 6
Elektrony według poziomu energii 2, 8, 18, 18, 8
Atomowe właściwości pierwiastka
Masa atomowa 131,293  ± 0,006  u
Promień atomowy (obliczony) ( 108 po  południu )
Promień kowalencyjny 140  ±  21:00
Promień Van der Waalsa 216 po  południu
Stan utlenienia 0 , 1, 2 , 4, 6, 8
Elektroujemności ( Paulinga ) 2,6
Tlenek kwas (XeO 3 i XeO 4 )
Energie jonizacji
1 Re  : 12,12984  eV 2 E  : 20,9750  eV
3 e  : 32,1230  eV
Najbardziej stabilne izotopy
Iso ROK Okres MD Ed PD
MeV
124 Xe 0,1  % 1,8 × 10 22  a 2ε 0,0643 124 Te
126 Xe 0,09  % stabilny z 72 neutronami
127 10. {syn.} 36.4  d ε 0,662 127 I
128 Xe 1,91  % stabilny z 74 neutronami
129 Xe 26,4  % stabilny z 75 neutronami
130 Xe 4,1  % stabilny z 76 neutronami
131 Xe 21,29  % stabilny z 77 neutronami
132 Xe 26,9  % stabilny z 78 neutronami
133 Xe {syn.} 5.243  d β - 0,427 133 Cs
134 Xe 10,4  % stabilny z 80 neutronami
136 Xe 8,9  % 2,36 × 10 21 a β - ? 136 Ba
Proste właściwości fizyczne ciała
Państwo zwykłe Gaz
Masa objętościowa 5,887  ± 0,009  g · L -1 (gaz),

2,95  g · cm -3 (ciecz, -109  °C )
Kryształowy system sześcienny skupiony na twarzy
Kolor każdy
Punkt fuzji -111,74  ° C
Temperatura wrzenia -108,09  °C
Energia termojądrowa 2297  kJ · mol -1
Energia parowania 12,57  kJ · mol -1 ( 1  atm , -108,09  ° C )
Temperatura krytyczna 16,58  ° C
Objętość molowa 22,414 × 10 -3  m 3 · mol -1 w 0°C i 1 atm
Prędkość dźwięku 1090  m · s -1 do 20  °C
Ogromne ciepło 158  J · kg -1 · K -1
Przewodność cieplna 5,69 × 10 -3  W · m -1 · K -1
Różny
N O  CAS 7440-63-3
N O  ECHA 100 028 338
N O  WE 231-172-7
Środki ostrożności
SGH
SGH04: Gazy pod ciśnieniem
Ostrzeżenie H280 i P403 H280  : Zawiera gaz pod ciśnieniem; ogrzanie
grozi wybuchem P403  : Przechowywać w dobrze wentylowanym miejscu.
WHMIS
Odp.: sprężony gaz
DO, A  :
Temperatura krytyczna sprężonego gazu = 16,58  ° C

Ujawnienie przy 1,0% zgodnie z kryteriami klasyfikacji
Transport
20
   2036   
Kod Kemlera:
20  : gaz duszący lub gaz, który nie stanowi dodatkowego zagrożenia
Numer UN  :
2036  : SPRĘŻONY KSENON
Klasa:
2.2
Etykieta: 2.2  : Gazy niepalne, nietoksyczne (odpowiada grupom oznaczonym literą A lub dużą literą O); Pakowanie: -
Piktogram ADR 2.2



22
   2591   
Kod Kemlera:
22  : skroplony schłodzony gaz, duszący
Numer UN  :
2591  : CIECZ CHŁODZONY KSENONEM
Klasa:
2.2
Etykieta: 2.2  : Gazy niepalne, nietoksyczne (odpowiada grupom oznaczonym literą A lub dużą literą O); Pakowanie: -
Piktogram ADR 2.2
Jednostki SI i STP, chyba że zaznaczono inaczej.

Ksenon jest pierwiastek o liczbie atomowej do 54, symbol Xe. Jest gazem szlachetnym , bezwonnym i bezbarwnym. W lampie wyładowczej emituje niebieskie światło.

Ksenon jest najrzadszym i najdroższym gazem szlachetnym, z wyjątkiem radonu , którego izotopy są radioaktywne.

Etymologicznie nazwa „ksenon” wywodzi się od greckiego słowa ςνος ( xenos ), co tłumaczy się jako „obcokrajowiec”. Nazwa ta pochodzi od faktu, że ksenon została odkryta jako „nieznanego gazu za granicą” w kryptonu podczas kolejnych identyfikacje gazów szlachetnych ( argon , krypton, ksenon) na koniec XIX th  wieku .

Ksenon został odkryty w 1898 roku przez Williama Ramsaya i Morrisa Williama Traversa poprzez analizę spektralną „odpadów” w powietrzu, z których usunięto tlen i azot .

Ksenon jest ekstrahowany przez destylację z powietrzem. Aby wydestylować powietrze, musi ono stać się płynne poprzez jego sprężenie (nagrzewa się pozostając w stanie gazowym, ale utrzymując go w stanie sprężonym i ochładzając, upłynnia się ). Ksenon można następnie wyekstrahować przez destylację frakcyjną z powietrza, które stało się płynne.

Fabuła

Xenon został odkryty przez brytyjskich chemików William Ramsay i Morris Travers na12 lipca 1898 rwkrótce po odkryciu kryptonu i neonu . Znaleźli go w pozostałościach powstałych w wyniku selektywnego parowania różnych pierwiastków tworzących ciekłe powietrze . To Ramsay zaproponował, by ochrzcić ten nowy gazowy ksenon , od greckiego ξένον [ xenon ], neutralnej liczby pojedynczej od ξένος [ xenos ], co oznacza „obcy” lub „gość”. W 1902 Ramsay oszacował, że atmosfera ziemska musi zawierać 1 część na każde 20 milionów ksenonów.

W latach trzydziestych inżynier Harold Edgerton zaczął interesować się światłem stroboskopowym do zastosowań w fotografii z dużą szybkością. To badanie doprowadziło go do wynalezienia ksenonowego stroboskopu, w którym światło było generowane przez bardzo krótkie wyładowanie prądu w rurze wypełnionej ksenonem. W 1934 Edgerton był w stanie generować błyski trwające mikrosekundy przy użyciu tej techniki.

W 1939 roku Albert R. Behnke Jr. badał przyczyny narkozy u nurków w głębokiej wodzie, sprowadzonych do oddychania powietrzem o większej gęstości i wyższym ciśnieniu niż powietrze otoczenia. Badając efekt zmiany składu powietrza w butelkach, zdał sobie sprawę, że organizm ludzki reaguje różnie w zależności od składu chemicznego gazu wdychanego pod wysokim ciśnieniem. Doszedł do wniosku, że ksenon może być stosowany w znieczuleniu . Chociaż wydaje się, że rosyjski Lazharev badał zastosowanie ksenonu w znieczuleniu w 1941 roku, pierwsza opublikowana praca potwierdzająca działanie ksenonu pochodzi z 1946 roku i dotyczy eksperymentów JH Lawrence'a na myszach. Pierwsze zastosowanie ksenonu jako środka znieczulającego w chirurgii datuje się na rok 1951, kiedy Stuart C. Cullen operował dwóch pacjentów.

W 1960 roku fizyk John H. Reynolds  (in) odkrył, że niektóre meteoryty zawierają nienormalnie wysokie poziomy ksenonu izotopu 129 . Przypuszczał, nadmiar tego izotopu pochodziła z produktem rozpadu z jodem 129 . Ten izotop wytwarza się powoli w międzygwiazdowej przez kruszenia się reakcji z powodu promieni kosmicznych i rozszczepienia jądrowego reakcji , lecz jest wytwarzany dopiero w znacznych ilościach w eksplozji supernowych . Półtrwania od jodu-129 jest stosunkowo krótki na kosmologicznej skali (tylko 16 milionów lat), to wykazano, że trochę czasu upłynęło między supernowej a momentem, gdy meteoryt zestala w wychwytywanie jodu 129 . Uważa się, że te dwa zdarzenia (zestalanie się supernowej i chmury gazu) miały miejsce we wczesnych dniach historii Układu Słonecznego , a jod-129 prawdopodobnie został wygenerowany przed - choć na krótko przed - uformowaniem się Układu Słonecznego.

Ksenon i inne gazy szlachetne od dawna uważane są za całkowicie obojętne chemicznie i nie biorące udziału w tworzeniu związków chemicznych . Jednakże, Ucząc na University of British Columbia , Neil Bartlett odkrył, że sześciofluorek platyny (PTF 6 ) jest bardzo wydajne utlenianie środkiem , zdolną do utleniania tlenem (O 2 ), tworząc dioxygenyl hexafluoroplatinate (O 2 + [ptf 6 ] - ) . Ponieważ tlen i ksenon mają prawie identyczne energie pierwszej jonizacji , Bartlett zdał sobie sprawę, że sześciofluorek platyny może również utleniać ksenon. ten23 marca 1962zmieszał te dwa gazy i wyprodukował pierwszy związek chemiczny zawierający gaz szlachetny, heksafluoroplatynian ksenonu . Bartlett, że jej skład, aby być Xe + [ptf 6 ] - , a późniejsze prace wykazały, że zapewne mieszaninę kilku ksenonu soli . Od tego czasu odkryto wiele innych związków ksenonu, a także zidentyfikowano niektóre związki zawierające inne gazy szlachetne ( argon , krypton i radon ), w tym w szczególności fluorowodorek argonu , difluorek kryptonu czy fluorek radonu .

Obfitość na Ziemi i we Wszechświecie

Ksenon występuje w śladowych ilościach w atmosferze ziemskiej w stężeniu 0,087 ± 0,001  ppm .

Ksenon jest stosunkowo rzadki na Słońcu , na Ziemi , na asteroidach lub kometach .

Atmosfera Marsa ma obfitość ksenonu podobną do ziemskiej, czyli 0,08  ppm . W przeciwieństwie do tego, udział ksenonu 129 (w stosunku do całkowitego ksenonu) na Marsie jest wyższy niż ten obserwowany na Ziemi lub na Słońcu. Ponieważ ten izotop powstaje w wyniku rozpadu pierwiastków radioaktywnych, wskazuje to, że Mars mógł utracić większość swojej wczesnej atmosfery, być może w ciągu pierwszych 100 milionów lat po jego utworzeniu.

I odwrotnie, atmosfera Jowisza ma niezwykle wysoką koncentrację ksenonu, około 2,6 razy większą niż Słońce. Ta wysoka koncentracja pozostaje niewyjaśniona i może być powiązana z szybkim i wczesnym formowaniem się planetozymali, zanim dysk protoplanetarny zacznie się nagrzewać (w przeciwnym razie ksenon nie zostałby uwięziony w lodzie planetozymali). W całym Układzie Słonecznym udział ksenonu (uwzględniając wszystkie jego izotopy) wynosi 1,56 × 10 -8 , czyli stężenie masowe 1 na 64 miliony.

Niską koncentrację ksenonu na Ziemi można wytłumaczyć możliwością kowalencyjnych wiązań ksenon-tlen w kwarcu (szczególnie pod wysokim ciśnieniem), co prowadziłoby do zmniejszenia obecności ksenonu w atmosferze. Dwóch badaczy, Światosław Shcheka i Hans Keppler, przedstawiło inne wyjaśnienie w 2012 roku: podczas ochładzania i krystalizacji magma uwięziła lżejsze rzadkie gazy. Większość dużych atomów ksenonu pozostała w atmosferze. Pod wpływem ciepła, silnego promieniowania ultrafioletowego młodego Słońca i bombardowania Ziemi przez meteoryty atmosfera częściowo uciekła w kosmos, zabierając ze sobą ksenon. Inni badacze „wyjaśniają, że ksenon tam jest, ale gdzieś się ukrywa. Mówimy, że go tam nie ma, ponieważ bardzo wcześnie w historii Ziemi nie miał się gdzie ukryć. "

W przeciwieństwie do innych gazów szlachetnych o mniejszej masie, ksenon i krypton nie powstają w gwiezdnej nukleosyntezie w gwiazdach . Rzeczywiście, koszt energetyczny wytwarzania pierwiastków cięższych od niklu 56 przez topienie jest zbyt wysoki. W rezultacie podczas wybuchów supernowych powstaje duża liczba izotopów ksenonu .

Produkcja przemysłowa

Przemysłowo ksenon jest produktem ubocznym z rozdzielania z powietrza w tlen i azot . W wyniku tej separacji, zwykle prowadzonej przez destylację frakcyjną w podwójnej kolumnie , otrzymany ciekły tlen zawiera niewielką ilość ksenonu i kryptonu. Przeprowadzając dodatkowe etapy destylacji frakcyjnej, można ją wzbogacić tak, aby zawierała skumulowane stężenie 0,1 do 0,2% kryptonu i ksenonu, mieszaniny gazów szlachetnych ekstrahowanych przez adsorpcję na żelu krzemionkowym lub przez destylację. Ta mieszanina jest następnie rozdzielana przez destylację na ksenon i krypton. Wydobycie jednego litra ksenonu z atmosfery wymaga 220 watogodzin energii . W 1998 roku światowa produkcja ksenonu wynosiła od 5000 do 7000  m 3 ( ) . Ze względu na niskie stężenie w powietrzu ksenon jest znacznie droższy niż inne lżejsze gazy szlachetne. W 1999 r. cena zakupu małych ilości wynosiła około 10  €/l , wobec 1  €/l kryptonu i 0,20  €/l neonu. Ceny te pozostają bardzo skromne w porównaniu z ceną helu 3 .

Nieruchomości

Ksenon atom jest atomem w jądrze 54  protonów .

W normalnych warunkach temperatury i ciśnienia jest to gaz o gęstości 5,761  kg · m- 3 ( ) . W stanie ciekłym jego gęstość może osiągnąć 3100  g · cm -3 , maksimum osiągane jest w punkcie potrójnym .

W tych samych warunkach jego gęstość w stanie stałym wynosi 3,640  g · cm -3 ( ) .

W kilku gigapaskali od ciśnienia , ksenon wykazuje metaliczny stanu .

Xenon należy do rodziny gazów szlachetnych. Jego warstwa walencyjna jest całkowicie pełna, jest obojętny na większość reakcji chemicznych .

Jednak może zostać utleniony przez bardzo silne utleniacze i udało się zsyntetyzować wiele związków ksenonowych.

Gdy ksenon umieszczony w tubie zostanie wzbudzony wstrząsami elektrycznymi, emituje niebieską lub lawendową poświatę. Jego linie emisyjne pokrywają zakres widzialny , ale najbardziej intensywne linie są w kolorze niebieskim, co wyjaśnia to zabarwienie.

Ciekły lub stały ksenon można wytwarzać w temperaturze pokojowej przez wszczepienie jonów Xe + do stałej matrycy. Wiele brył ma konsekwentnie mniejszą sieć niż bryła Xe. Dlatego wszczepiony ksenon jest ściskany pod ciśnieniem, które może wystarczyć do jego upłynnienia lub zestalenia.

W naturze można znaleźć 7  izotopów stabilnych (lub quasi-stabilnych) ksenonów. Tylko cyna ma większą liczbę stabilnych izotopów (10), cyna i ksenon są jedynymi pierwiastkami, które mają więcej niż 7 stabilnych izotopów. Izotopy 124 Xe i 134 Xe powinny teoretycznie ulegać podwójnemu rozpadowi β, ale nigdy tego nie zaobserwowano. Dwukrotnie rozpad β z emisji dwóch antyneutrin (ββ2ν) zaobserwowano izotopu 136 Xe przez EXO-200 eksperymentu, który Zmierzony okres półtrwania 2,11 x 10 21  lat (ponad jeden miliardów razy wiekowej świata ) . W eksperymencie XENON zaobserwowano podwójny rozpad wychwytu elektronów dla izotopu 124 Xe z okresem półtrwania 1,8 × 10 22  lat.

Oprócz tych 7 izotopów zbadano ponad 40 niestabilnych izotopów i izomerów jądrowych.

Jeden z nich przedstawia szczególne wyzwania dla zarządzania niektórymi reaktorami jądrowymi (np. PWR ). W reaktorach dotyczy, ksenon 135 wytwarza się potomstwa z jodem 135 , który rozkłada się po kilku godzinach do ksenonu 135 , który - w tym kontekście - następnie szybko degradowane przez absorpcję rozszczepienia neutronów . W normalnych czasach produkcja i degradacja są zatem zrównoważone. Gdy moc reaktora spada, następuje spadek produkcji neutronów, które nie wystarczają już do degradacji 135 Xe, która w związku z tym nadal się akumuluje, będąc produktem rozszczepienia z poprzednich godzin. Dzięki ogromnemu przekrojowi absorpcji termicznej (rzędu 3 mln barów ) potęguje spadek energetyki jądrowej. Mówimy wtedy, że  reaktor jest „  zatruty ksenonem ”.

Ponadto ksenon może przenikać do innych materiałów, takich jak azotek tytanu (jeden z materiałów stosowanych jako obojętna matryca otaczająca paliwo w typach reaktorów Reaktor zaawansowany gazowy (lub GFR dla reaktora szybkiego chłodzonego gazem )).

Badanie, modelowanie i kontrola „zatruwania” reaktora ksenonowego i jego wpływu na dystrybucję przepływów energii i mocy stanowią zatem ważną kwestię dla przemysłu jądrowego i zarządzania awariami.

Ksenon jako ślad wybuchów lub wypadków nuklearnych

Przykład: sprawa Fukushimy (marzec 2011)

Po trzęsieniu ziemi, a nawet przed pierwszym dobrowolnego rozprężania z 1 ul  reaktora emisja ksenonu wykryto co wskazuje przewidywany Uszkodzenie strukturalne części instalacji nuklearnej.

Następnie w dniach następujących po katastrofie w Fukushimie „rekordowy” wzrost poziomu ksenonu 133 ( 133 Xe) w powietrzu został odnotowany w Japonii i w Ameryce Północnej (przez amerykańskich naukowców badających radioaktywność w powietrzu w Stany Zjednoczone w ramach sieci wykrywania możliwych prób jądrowych). Był to pierwszy wyraźny sygnał świadczący o utracie ochrony reaktora lub krytyczności w basenie wypalonego paliwa .

Odwrotny modelowanie emisji ksenonowe i cezu (opublikowane wmarzec 2012) została wykonana przez międzynarodowy zespół. Jego podstawą obliczeniową były (znane) ilości paliw obecnych w rdzeniach reaktorów oraz w rozpatrywanym basenie. Dane te zostały zestawione z danymi meteorologicznymi i odczytami analiz ksenonowych wykonanych w kilkudziesięciu stacjach w Japonii, Ameryce Północnej i innych regionach ("chmura" wzbogacona promieniotwórczym ksenonem "dotarła do Ameryki Północnej15 Marca i Europa dalej 22 marca „ Później miesiąc po wypadku (w połowie kwietnia, ten 133 Xe został znaleziony „ dość równomiernie rozmieszczony w środkowych szerokościach geograficznych półkuli północnej i nawet po raz pierwszy zmierzony również na półkuli południowej przez stację Darwina w Australii ” ).

Zgodnie z tym modelowaniem, popartym pomiarami terenowymi, ilości promieniotwórczego ksenonu uwolnionego do powietrza od 11 do 15 marca 2011przez Daiichi Fukushima elektrownia jądrowa była bardzo wysoka: 15,3 (margines Niepewność: 12.2-18.3) ebq według Stohl i inni, lub 16,7  ± 1,9  EBq i 14,2  ± 0,8  EBq (w zależności od średniej oszacowania) lub nawet więcej ( 19.0  ± 3.4  EBq ) według innej metody obliczeniowej). To jest ponad dwukrotnie większe całkowite wyładowania ksenon z katastrofy czarnobylskiej, natomiast przeciwnie, że cez 137 emisji z tych 4 uszkodzonych reaktorów Fukushima odpowiadać tylko w ilości 43%, ustalone przez reaktor n O  4 Czarnobylu. Jest to również prawdopodobnie największe uwolnienie rzadkiego gazu radioaktywnego w całej historii. Jest to znacznie więcej niż wszystkie ksenon zawarty i wydzielany przez 4 reaktorów trudności następnie fuzji, co jest wyjaśnione przez wytwarzanie ksenonu w wyniku rozpadu jodu 133 do ksenonu 133 , w szczególności wydaje się, w basenie reaktor n °  4, ponieważ emisje te natychmiast spadły o kilka rzędów wielkości, gdy rozpoczęło się zraszanie tego basenu.

Bardzo duża część wyemitowanego ksenonu trafiła do Pacyfiku i Stanów Zjednoczonych, ale Japonia również została dotknięta, a jej radioaktywność należy dodać do radioaktywności jodu i cezu, które wytworzono w Japonii w kwietniu-maj 2011podlega pierwszej oficjalnej ocenie retrospektywnej. Ten ksenon był w stanie przyczynić się do pierwszej wewnętrznej i zewnętrznej ekspozycji Japończyków.

Związki

Pomimo stabilności jego powłoki elektronicznej wytworzono związki ksenonowe o wszystkich stopniach utlenienia II , IV , VI , a nawet VIII .

Odkrycie i podejście teoretyczne

Od jego odkrycia w 1898 r. główną cechą ksenonu jest jego chemiczna nieaktywność. Jednak już w 1933 Linus Pauling zaproponował, że KrF 6i XeF 6mógł zostać odizolowany, mimo że mu się to nie udało. Później DM Yost i AL Lake również próbowali bezskutecznie, ale tym razem poddając mieszankę ksenonu i difluoru wstrząsom elektrycznym.

Fakt, że ksenon może wykazywać reaktywność i występować wśród kilkudziesięciu związków chemicznych poprzez angażowanie rzeczywistych wiązań kowalencyjnych, co nie ma miejsca w przypadku innych gazów szlachetnych, przypisuje się polaryzowalności jego procesji elektronowej. Jest to 4,01  Å 3 (= 4,01 × 10-24  cm 3 ); wobec 2,46 dla kryptonu (który również zawiera pewne związki kowalencyjne); 0,62 dla argonu; 0,39 dla neonu i 0,201 dla helu. Polaryzowalność w pewien sposób wyraża zdolność procesji elektronowej do deformacji, niezbędną właściwość łączenia się z innymi atomami.

Fluorki, tlenki i tlenofluorki ksenonu

Pierwszą zsyntetyzowaną cząsteczką był heksafluoroplatynian ksenonu przygotowany przez Neila Bartletta w 1962 roku , w wyniku którego można było otrzymać wiele innych związków, takich jak difluorek ksenonu XeF 2 , tetrafluorek ksenonu XeF 4 , heksafluorek ksenon XeF 6 , nadksenian sodu Na 4 XeO 6 * 8H 2 O, silny utleniacz, trójtlenek ksenonu XeO 3 , wybuchowy oraz czterotlenek ksenonu XeO 4 . Większość z ponad 80 związków ksenonowych znanych w 2007 r. zawiera fluor lub tlen , takie jak oksytetrafluorek ksenonu XeOF 4 lub dioksydifluorek ksenonu XeO 2 F 2 . Kiedy inne atomy są związane z ksenonem (zwłaszcza wodór lub węgiel ), często są częścią cząsteczki zawierającej fluor lub tlen. Niektóre związki ksenonowe są kolorowe, ale większość jest bezbarwna.

Wiązanie węgiel-ksenon

Związki organoksenonowe mogą zawierać Xe ( II ) lub Xe ( IV ).

Związki ksenonowo-jonowe

Związki te mogą jonizować poprzez usuwanie lub wiązanie jonu fluorkowego, co daje dostęp do chemii jonowej ksenonu. Znane są następujące jony: XeF + , pochodzący z XeF 2 wspomnianego powyżej; liniowy jon FXeFXeF + , który można uznać za kompleksowanie jonu fluorkowego dwoma jonami XeF +  ; XeF 3+  ; XeF 5+ i XeF 82- by wymienić tylko najprostsze struktury.

Na koniec należy zauważyć istnienie kationu tetraksenonowo-złotego ( II ) AuXe 4 2+ scharakteryzowanego w kompleksie [AuXe 4 2+ ] (Sb 2 F 11 - ) 2 ( ) .

Związki niefluorowane

W 1995 roku grupa badaczy z Uniwersytetu w Helsinkach ogłosiła syntezę diwodorku ksenonu (XeH 2 ), a później hydroksywodorku ksenonu (HXeOH), hydroksenoacetylenu (HXeCCH) i innych cząsteczek organicznych zawierających ksenon . Zsyntetyzowano również inne związki, w tym HXeOXeH, a także cząsteczki deuterowane .

Klatraty ksenonowe

Oprócz związków, w których ksenon uczestniczy w wiązaniach chemicznych, może tworzyć klatraty, w których atomy ksenonu są uwięzione w sieci krystalicznej utworzonej przez związek chemiczny, taki jak na przykład woda. Tak jest na przykład w przypadku hydratu ksenonu o wzorze Xe * 5,75H 2 O , w którym atomy ksenonu są uwięzione w sieci krystalicznej utworzonej przez cząsteczki wody, a także jego deuterowany analog Xe * 5 , 75D 2 O ( ) . Klatraty te mogą tworzyć się naturalnie pod wysokim ciśnieniem, na przykład w jeziorze Wostok pod lodem Antarktydy . Powstawanie klatratów można wykorzystać do separacji ksenonu, argonu i kryptonu metodą destylacji frakcyjnej . Atom ksenonu może być również uwięziony w fulerenach . Uwięzione atom mogą być obserwowana przez NMR w 129 Xe. Technika ta umożliwia następnie badanie reakcji chemicznych z udziałem fulerenów, ze względu na dużą czułość przesunięcia chemicznego ksenonu na jego otoczenie. Jednak sam atom ksenonu wpływa na reaktywność fulerenu.

Związki przejściowe

Gdy atomy ksenonu znajdują się w podstawowym stanie energetycznym , odpychają się nawzajem i nie mogą tworzyć wiązań. Jednak przy doprowadzeniu energii mogą przejściowo tworzyć dimer w stanie wzbudzonym ( ekscymer ), aż elektrony przestaną się ekscytować i powrócą do stanu podstawowego. Dimer może powstać, ponieważ atomy ksenonu starają się wypełnić swoją peryferyjną powłokę elektronową i mogą to zrobić przejściowo, „przechwytując” jeden z elektronów z sąsiedniego atomu ksenonu. Typowy czas życia ksenonu ekscymerowego wynosi od 1 do 5  nanosekund , a wzbudzenie następuje poprzez emisję fotonów o długościach fal sąsiadujących z 150 i 173  nanometrami . Trzecią kwestią, bardziej problematyczną co do pochodzenia, jest trzecie kontinuum. Wydaje się, że jej początek jest jon cząsteczkowy Xe 2 + ( ) .

Ksenon może również przejściowo tworzyć dwuatomowe związki dwuatomowe z innymi pierwiastkami, w tym bromem , chlorem i fluorem . Dzieje się tak, ponieważ wzbudzony ksenon ma strukturę elektronową podobną do struktury metali alkalicznych . Więc ma sens, że reaguje z halogenami . Cząsteczki te mają zastosowanie w dziedzinie laserów: zacytujmy XeCl , KrF …

Zastosowania

Chociaż ksenon jest rzadki i stosunkowo drogi do wydobycia z atmosfery ziemskiej, jest używany w wielu zastosowaniach.

Optyczny

Lampy wyładowcze

Ksenon jest stosowany w urządzeniach emitujących światło w postaci lampy błyskowej, stosowany w błyskach fotograficznych lub stroboskopach . Jest również stosowany w laserach do wzbudzania ośrodka wzmacniającego, który następnie generuje spójną wiązkę. Pierwszy laser na ciało stałe wyprodukowany w 1960 roku był pompowany przez lampę ksenonową, podobnie jak lasery wykorzystywane do syntezy jądrowej .

Lamp wyładowczych Xenon posiada temperaturę barwową blisko, że słońce w południe i są wykorzystywane do symulacji w leżaki (kolor tych lamp jest podobny do tego z ciała doskonale czarnego w temperaturze do końca, że od Słońca). Po ich wprowadzeniu w latach czterdziestych , lampy te zaczęły zastępować krótkotrwałe lampy łukowe węglowe w projektorach filmowych. Standardowo wykorzystywane są w systemach projekcyjnych 35  mm i IMAX oraz innych specjalistycznych aplikacjach. Te lampy ksenonowe łukowe są doskonałym źródłem krótkie długości fal promieniowania ultrafioletowego , a także wykazują wysoką intensywność emisji w bliskiej podczerwieni , który jest stosowany w niektórych urządzeń nocny .

Wysokoprężne lampy ksenonowe są stosowane od przełomu tysiącleci w reflektorach samochodowych . Są to lampy wyładowcze dające mocne oświetlenie o bardzo białym, lekko niebieskawym świetle. Ten typ reflektora pozostaje kosztowne, gdyż wymaga zasilacza wysokiego napięcia i układ z siłownikiem na azymut , aby zapobiec sterowniki ze spojrzeniem w przeciwnym kierunku.

Ogniwa w wyświetlaczach plazmowych wykorzystują mieszaninę ksenonu i neonu , jonizowaną jako plazma przez elektrody. Oddziaływanie tej plazmy i elektrod generuje promieniowanie ultrafioletowe, które z kolei wzbudza powłokę zawierającą fosfor, która tworzy widoczną stronę systemu wyświetlania.

Ksenon jest używany jako „gaz rozruchowy” w wysokoprężnych lampach sodowych . Rzeczywiście, ze wszystkich rzadkich gazów nieradioaktywnych to ten, który ma najniższą przewodność cieplną i pierwszy potencjał jonizacyjny . Będąc obojętnym, nie zakłóca reakcji chemicznych zachodzących podczas pracy lampy. Jej niska przewodność cieplna pozwala na zminimalizowanie strat ciepła podczas pracy, a jej niski potencjał jonizacyjny umożliwia uzyskanie stosunkowo niskiego napięcia przebicia dla zimnego gazu, co ułatwia uruchomienie lampy.

Lasery

W 1962 roku grupa badaczy z Bell Laboratories odkryła efekt lasera w ksenonie, a następnie odkryła, że ​​wzmocnienie wzmocnienia lasera zostało zwiększone przez dodanie helu do ośrodka aktywnego. Pierwszy laser ekscymerowy wykorzystywał dimer (Xe 2 ) wzbudzany wiązką elektronów i wytwarzał stymulowaną emisję w ultrafiolecie o długości fali 176  nm ( ) . Chlorek ksenonu i fluorek ksenonu były również wykorzystywane w laserach ekscymerowych (a dokładniej ekscypleksowych ). Laser ekscymerowy ksenonowo-chlorkowy był wykorzystywany m.in. do zastosowań w dermatologii . Fluorek ksenonu pozwala na emisję przy 354  nm , chlorek ksenonu przy 308  nm i bromek ksenon przy 282  nm , natomiast fluorkowy laser kryptonowy emituje przy 248  nm w bliskim ultrafiolecie.

Medycyna

W dziedzinie medycyny ksenon może być stosowany w anestezjologii , ale także w urządzeniach do obrazowania medycznego .

Znieczulenie

Pomimo swojej ceny ksenon może być stosowany w znieczuleniu ogólnym . Na początku 2008 r. we Francji były wyposażone tylko 2 szpitale ( Nîmes i szpital uniwersytecki Bordeaux) do stosowania w znieczuleniu ogólnym wziewnym . Obecnie dwa inne CHU we Francji są również w trakcie procesu (CHU de Clermont-Ferrand i Poitiers). Wydaje się jednak, że nie nadaje się do stosowania u pacjentów, którzy są wrażliwi na drogi oddechowe, ponieważ ma właściwości znieczulające tylko w wysokich stężeniach (powyżej 60%), co ogranicza dopływ tlenu do 40% (niewystarczające dla niektórych pacjentów). Jest to metoda znieczulenia z niewielkimi skutkami ubocznymi (brak spadku ciśnienia krwi , szybsze budzenie się i powrót do świadomości), ale ten gaz jest jednak bardzo drogi, co ogranicza jego stosowanie na chwilę obecną.

Zaproponowano dwa mechanizmy wyjaśniające jego działanie. Pierwszy polega na hamowaniu Ca2 + ATPazy w synaptycznej błonie komórkowej ( białko to umożliwia transport wapnia ). Uważa się, że to hamowanie jest spowodowane zmianą konformacji, gdy ksenon wiąże się z niepolarnymi miejscami wewnątrz białka. Drugi możliwy mechanizm obejmuje niespecyficzne interakcje między środkiem znieczulającym a warstwą lipidową .

Xenon ma minimalne stężenie pęcherzykowe (MAC) 71%, co czyni go środkiem znieczulającym o 50% silniejszym niż podtlenek azotu . Dlatego może być stosowany z tlenem, aby ograniczyć ryzyko niedotlenienia . W przeciwieństwie do podtlenku azotu ksenon nie jest gazem cieplarnianym i nie jest uważany za niebezpieczny dla środowiska. Jednak ze względu na wysoki koszt ksenonu, zastosowania będą wymagały zamkniętego systemu, aby ksenon można było poddać recyklingowi i ponownie wykorzystać po filtracji i oczyszczeniu.

Obrazowanie medyczne

W obrazowaniu medycznym stosuje się dwie bardzo różne techniki wykorzystujące ksenon: użycie radioizotopu 133 i hiperpolaryzowanego ksenonu.

promieniotwórczy ksenon 133 Xe

Emisja gamma radioizotopu ksenonu 133 może być wykorzystywana w obrazowaniu serca , płuc lub mózgu za pomocą tomografii emisyjnej pojedynczego fotonu . Ten sam izotop został również użyty do pomiaru przepływu krwi.

Hiperpolaryzowany ksenon

Te jądra dwóch izotopów stabilny ksenon, 129 Xe i 131 Xe mieć niezerową pędu ( spin jądrowy ). Po zmieszaniu ich z parami pierwiastków alkalicznych lub azotu i poddaniu działaniu promienia lasera spolaryzowanego kołowo o długości fali odpowiadającej jednej z linii absorpcyjnych zasady, ich spiny jądrowe można wyrównać w procesie wymiany, w którym elektrony walencyjne metali alkalicznych są spolaryzowane przez strumień lasera i przenoszą swoją polaryzację na jądra ksenonu przez nadsubtelne sprzężenie magnetyczne . Pary alkaliczne są zwykle wytwarzane przez ogrzewanie metalicznego rubidu powyżej 100  ° C . Polaryzacja spinu jąder ksenonu może przekroczyć 50% jego maksymalnej możliwej wartości, która jest znacznie wyższa niż wartość równowagi przewidywana przez rozkład Boltzmanna (zwykle 0,001% maksymalnej wartości w temperaturze pokojowej). Ten tymczasowy stan braku równowagi nazywa się hiperpolaryzacją .

Jądro 129 Xe ma spin jądrowy I = 1/2 i dlatego nie ma elektrycznego momentu kwadrupolowego . Dzięki temu podczas zderzeń z innymi atomami nie zachodzi kwadrupolowe oddziaływanie , co pozwala na utrzymanie hiperpolaryzacji przez długi czas, nawet po wyłączeniu lasera i usunięciu oparów alkaliów. w temperaturze pokojowej. Czas potrzebny na powrót rozkładu spinu do polaryzacji równowagi (zdefiniowanej przez statystykę Boltzmanna) to czas relaksacji T 1 . W przypadku ksenonu 129 T 1 zmienia się od kilku sekund do ksenonu węgla rozpuszcza się w krwi, do kilku godzin, na gazowym ksenonem, a nawet kilku dni na stałej ksenonu. Hiperpolaryzacja ksenonu 129 sprawia, że ​​jego wykrywanie za pomocą rezonansu magnetycznego jest niezwykle czułe. Umożliwiło to wykonanie zdjęć płuc, co przy innych technikach i innych tkankach nie jest łatwe. Wykorzystywano go na przykład do wizualizacji przepływu gazów w płucach. Aby móc selektywnie obserwować niektóre części ciała lub określone komórki, przeprowadzono badania nad zamykaniem ksenonu w środowisku specyficznym dla zamierzonego celu. Na przykład klatka może być emulsją lipidową do badań neurologicznych . Służyć jako bioreceptor, encaging z cryptophane badano.

Odwrotnie, 131 Xe ma spin jądrowy I = 3/2 i niezerowy moment kwadrupolowy. Jego czas relaksacji mieści się w zakresie od kilku milisekund do kilku sekund.

Inne zastosowania

Ksenon jest używany w komorach pęcherzykowych , detektorach oraz w dziedzinach, w których jego wysoka masa cząsteczkowa i bezwładność czynią go atrakcyjnym.

Ksenon jest używany w postaci płynnej jako medium wykrywające WIMP ( słabo oddziałujące masywne cząstki ). Kiedy taka cząstka zderzy się z atomem ksenonu, teoretycznie powinna oderwać od niego elektron i wywołać scyntylację . Zastosowanie ksenonu powinno umożliwić odróżnienie tego oddziaływania od innych podobnych zdarzeń powodowanych przez cząstki, takie jak promieniowanie kosmiczne . Jednak eksperyment z ksenonem przeprowadzony w krajowym laboratorium Gran Sasso we Włoszech nie umożliwił jeszcze potwierdzenia istnienia WIMP. Nawet jeśli nie zostanie wykryty żaden WIMP, ten eksperyment powinien pomóc poszerzyć wiedzę o ciemnej materii, a także o innych modelach fizycznych. Detektor używany obecnie w tym eksperymencie jest pięć razy bardziej czuły niż jakikolwiek inny instrument na świecie, a jego czułość ma zostać jeszcze poprawiona o rząd wielkości w 2008 roku ( ) .

Ksenon jest najczęściej używanym paliwem do napędzania jonów w statkach kosmicznych ze względu na niską energię jonizacji na jednostkę masy atomowej oraz zdolność do przechowywania go w postaci ciekłej w temperaturach zbliżonych do temperatury pokojowej (pod wysokim ciśnieniem) i łatwego powrotu do postaci gazowej stan do zasilania silnika. Obojętny charakter ksenonu sprawia, że ​​jest on mniej zanieczyszczający i mniej korozyjny dla silników jonowych niż inne paliwa, takie jak rtęć czy cez . Ksenon został po raz pierwszy użyty w silnikach jonowych w satelitach w latach siedemdziesiątych ( ) . Następnie był używany jako paliwo do europejskiego pojazdu kosmicznego Smart 1 oraz jako paliwo do trzech silników jonowych amerykańskiej sondy Dawn .

W chemii analitycznej , perxenates służą jako utleniacze. Difluorek ksenonu stosuje się trawienie krzemu , zwłaszcza do wytwarzania MEMS ( System mikroelektromechanicznych ). Fluorouracyl , lek raka , może być otrzymany przez reakcję difluorek ksenonu z uracylem . Ksenon jest również w dyfrakcji rozwiązać strukturę z białkami . Pod ciśnieniem 0,5 do 5  MPa ksenon preferencyjnie wiąże się z hydrofobowymi wnękami białek i może być użyty do odzyskania fazy metodą derywatyzacji ciężkich atomów.

Środki ostrożności, bezpieczeństwo

Nieradioaktywny ksenon jest popularny jako środek znieczulający, a radioaktywny 133 Xe stał się cenionym środkiem przez niektórych lekarzy i biologów do badań czynności płuc i do stawiania pewnych diagnoz. W obu przypadkach ważne jest, aby pacjent otrzymał dawkę przepisaną w protokole.

Jednak ksenon szybko rozpuszcza się w większości tworzyw sztucznych i gum . Dlatego może stopniowo przeciekać, jeśli zakrętki pojemników są wykonane z tych materiałów. Ksenon można jednak bezpiecznie przechowywać w normalnych warunkach temperatury i ciśnienia, jeśli znajduje się w zamkniętych szklanych lub metalowych pojemnikach.

Należy zachować szczególną ostrożność przy przechowywaniu 133 Xe, ponieważ poza tym, że jest drogi, jest radioaktywny (okres półtrwania: 5,245 dni).

Wytwarzany z uranu 235 , którego jest jednym z produktów rozszczepienia , jest dostarczany w fiolkach o pojemności 2  ml zawierających 370 lub 740  megabekereli (10 lub 20  milikurów ) ksenonu 133 .

W momencie kalibracji przygotowany gaz zawierał nie więcej niż 0,3% ksenonu 133m  ; nie więcej niż 1,5% ksenonu 131m  ; nie więcej niż 0,06% kryptonu 85 i nie więcej niż 0,01% jodu 131, przy czym nie mniej niż 99,9% promieniotwórczości pochodzi z ksenonu promieniotwórczego, o którym wiadomo, że zachowuje się w organizmie jako niepromieniotwórczy ksenon. Skład ten będzie się zmieniał w czasie ( por. rozpad promieniotwórczy, a następnie ewentualne wycieki po wlaniu do eksperymentalnego pojemnika).

Na przykład butelki 133 Xe z „wielokrotnym wtryskiem” używane w latach 60. i na początku lat 70. traciły od 5 do 6% ksenonu dziennie (nawet gdy były przechowywane zamknięte). Ten rodzaj wycieku można zmniejszyć o 70 do 80% przez zimno. Podobnie plastikowa strzykawka zawierająca roztwór ksenonu spontanicznie traci ½ do 1% swojej zawartości na godzinę. Wykazano również, że ksenon, który jest stosunkowo słabo rozpuszczalny w roztworach soli, może być uwalniany z roztworu i przenikać do gumowej uszczelki tłoka tej strzykawki. Wykonuje się 2,5 cm 3 strzykawki  zawierającej 0,5  ml roztworu ksenonem może stracić 50% jego ksenonu w ciągu 2 godzin.

System dostarczania ksenonu 133 do inhalacji gazu (taki jak maski oddechowe lub spirometry ) i związane z nim zespoły rurek muszą być uszczelnione, aby uniknąć uwalniania radioaktywności do środowiska (które musi być chronione przez system wentylacji)./odpowiednia filtracja).

W przeciwieństwie do innych gazów szlachetnych ksenon nie jest obojętny.

Chociaż w stanie czystym nie jest uważany za naprawdę toksyczny, łatwo rozpuszcza się we krwi i jest jedną z substancji, które mogą przekroczyć barierę krew-mózg . Od pewnej dawki powoduje częściowe znieczulenie (lub całkowite w przypadku inhalacji w większej dawce). Powyżej pewnej dawki jest duszący.

Z drugiej strony, związki ksenonu są toksyczne, aw wielu przypadkach wybuchowe ze względu na ich wyraźną zdolność utleniania i tendencję do oddzielania tlenu i ksenonu.

Uwagi i referencje

Uwagi

  1. (w) Ta sekcja jest częściowo wynikiem artykułu w języku angielskim zatytułowanego „  Xenon  ” ( patrz lista autorów ).

Bibliografia

  1. (en) David R. Lide, CRC Handbook of Chemistry and Physics , CRC Press Inc,2009, 90 th  ed. , 2804  s. , Oprawa twarda ( ISBN  978-1-420-09084-0 )
  2. (en) Beatriz Cordero, Veronica Gómez, Ana E. Platero-Prats, Marc Revés, Jorge Echeverria, Eduard Cremades, Flavia Barragan i Santiago Alvarez , „  Promieniowanie kowalencyjne ponownie  ” , Dalton Trans. ,2008, s.  2832 - 2838 ( DOI  10.1039 / b801115j )
  3. (w) David R. Lide, CRC Handbook of Chemistry and Physics , CRC,2009, 89 th  ed. , s.  10-203
  4. Entry „Xenon” w chemicznej bazy GESTIS z IFA (ciała niemieckiej odpowiedzialnej za bezpieczeństwo i higienę pracy) ( niemiecki , angielski ), dostęp 07 lipca 2018 (Javascript required)
  5. „  Xenon  ” w bazie produktów chemicznych Reptox z CSST (Quebec organizacji odpowiedzialnej za bezpieczeństwo i higienę pracy), dostęp 25 kwietnia 2009
  6. (w) W. Ramsay i MW Travers , „  W powietrzu z wydobycia towarzyszy argonu i neonu  ” , Raport ze spotkania Brytyjskiego Stowarzyszenia na rzecz Postępu Nauki ,1898, s.  828.
  7. (w) Steve Gagnon, „  It's Elemental – Xenon  ” , Thomas Jefferson National Accelerator Facility (dostęp 16 czerwca 2007 ) .
  8. (w) Anonim, The New International Encyclopædia , Dodd, Mead and Company ,1904, s.  906.
  9. (w) Staff, The Merriam-Webster New Book of Word History , Springfield, Merriam-Webster, Inc.,1991, 526  pkt. , kieszeń ( ISBN  978-0-87779-603-9 , czytaj online ) , s.  513.
  10. (w) William Ramsay , „  Próba oszacowania względnej ilości kryptonu i ksenonu w powietrzu atmosferycznym  ” , Proceedings of the Royal Society of London , tom.  71,1902, s.  421–426 ( DOI  10.1098 / rspl.1902.0121 , czytaj online ).
  11. (en) James Burke  (en) , Twin Tracks: The Unexpected Origins of the Modern World , Nowy Jork, Oxford University Press ,2003, 276  s. ( ISBN  978-0-7432-2619-6 , OCLC  52208656 , LCCN  2003052628 , czytaj online ) , s.  33.
  12. (w) Thomas Marx , Michael Schmidt , Uwe Schirmer i Helmut Reinelt , „  Znieczulenie ksenonowe  ” , Journal of the Royal Society of Medicine , tom.  93,2000, s.  513-517 ( przeczytaj online [PDF] ).
  13. (w) Donald D. Clayton , Principles of Stellar Evolution and Nucleosynthesis , Chicago, University of Chicago Press ,1983, 2 II  wyd. , 612  pkt. , kieszeń ( ISBN  978-0-226-10953-4 , LCCN  83005106 , czytaj online ) , s.  75.
  14. (pl) Bolt, BA; Packard, RE; Price, PB, „  John H. Reynolds, Physics: Berkeley  ” , The University of California, Berkeley ,2007(dostęp na 1 st październik 2007 ) .
  15. (en) Neil Bartlett i DH Lohmann , "  dioxygenyl hexafluoroplatinate (V) O 2 + [ptf 6 ] -  " , Proceedings of the Chemical Society , London , Chemical Society , n O  3Marzec 1962, s.  115 ( DOI  10.1039 / PS9620000097 ).
  16. (w) N. Bartlett , "  heksafluoroplatynian ksenonu (V), Xe + [ptf 6 ] -  " , Proceedings of the Chemical Society , London , Chemical Society , N O  6,Czerwiec 1962, s.  218 ( DOI  10.1039/PS9620000197 ).
  17. (w) Michael Freemantel, „  Chemia i najpiękniejsze ikty  ” [PDF] , Wiadomości chemiczne i inżynieryjne ,2003(dostęp 13 września 2007 ) .
  18. (w) Lionell Grahama Oliver Graudejusa Narendra K. Jhab i Neil Bartlett , „  W odniesieniu do rodzaju XePtF 6  ” , Przeglądy chemii koordynacyjnej , tom.  197,2000, s.  321–334 ( DOI  10.1016 / S0010-8545 (99) 00190-3 ).
  19. (en) s.  392 , §11.4, Chemia nieorganiczna , przekład Mary Eagleson i William Brewer, pod redakcją Bernharda J. Ayletta, San Diego: Academic Press , 2001, ( ISBN  0-12-352651-5 ) ; przekład Lehrbuch der Anorganischen Chemie , pierwotnie założony przez AF Hollemana, kontynuowany przez Egona Wiberga, pod redakcją Nilsa Wiberga , Berlin: de Gruyter, 1995, 34 wydanie , ( ISBN  3-110-12641-9 ) .
  20. (w) „  http://chemistry.berkeley.edu/Publications/news/summer2006/bio_bartlett.html  ” ( Archiwum • Wikiwix • Archive.is • Google • Co robić? ) (Dostęp 26 marca 2013 ) .
  21. (w) Neil Bartlett , „  Gazy szlachetne  ” , Wiadomości chemiczne i inżynieryjne , Amerykańskie Towarzystwo Chemiczne , tom.  81 N O  36,8 września 2003 r.( Czytaj online , obejrzano 1 st październik 2007 ).
  22. (w) Leonid Khriachtchev Mika Pettersson , Nino Runeberg , Jan Lundell i Markku Räsänen , „  Stabilny związek argonu  ” , Nature , tom.  406,24 sierpnia 2000, s.  874-876 ( DOI  10.1038 / 35022551 , przeczytane online , dostęp 4 czerwca 2008 ).
  23. (en) Lynch, CT; Summitt, R.; Sliker, A., CRC Handbook of Materials Science: General Properties , Boca Raton, CRC Press ,1980, 752  s. ( ISBN  978-0-87819-231-1 , LCCN  73090240 ).
  24. (w) DR MacKenzie , „  Dwufluorek kryptonu: przygotowanie i obsługa  ” , Science , tom.  141 n O  3586,20 września 1963, s.  1171 ( PMID  17751791 , DOI  10.1126 / nauka.141.3586.1171 ).
  25. (w) Paul R. Fields , Lawrence Stein i Moshe H. Zirin , „  Radon Fluoride  ” , J. Am. Chem. Soc. , tom.  84 N O  211962, s.  4164-4165 ( DOI  10.1021/ja00880a048 ).
  26. (w) Shuen-Cheng Hwang , Robert D. Lein, Daniel A. Morgan, Kirk-Othmer Encyclopedia of Chemical Technology , Hoboken, Wiley ,2005, 5 th  ed. , 872  s. ( ISBN  978-0-471-48511-7 , LCCN  2003021960 , DOI  10.1002 / 0471238961.070190508230114.a01 ) , "Gazy Szlachetne".
  27. (w) David R. Williams, „  Marc Fact Sheet  ” , NASA,2004(dostęp 10 października 2007 ) .
  28. (w) James Schilling, „  Dlaczego marsjańska atmosfera jest tak rzadka i zawiera głównie dwutlenek węgla?  » , Mars Global Circulation Model Group (dostęp 10 października 2007 ) .
  29. (w) Kevin J. Zahnle , „  Ograniczenia ksenologiczne na wpływ erozji wczesnej atmosfery marsjańskiej  ” , Journal of Geophysical Research , tom.  98, n o  E61993, s.  10 899-10 913 ( DOI  10.1029 / 92JE02941 , przeczytane online , dostęp 10 października 2007 ).
  30. (w) PR Mahaffy , HB Niemann , A. Alpert , SK Atreya , J. Demick , TM Donahue , DN Harpold i TC Owen , „  Obfitość gazu szlachetnego i stosunki izotopowe w atmosferze Jowisza ze spektrometru mas sondy Galileo  ” , Czasopismo Badań Geofizycznych , obj.  105 n O  E62000, s.  15061-15072 ( DOI  10,1029 / 1999JE001224 , czytać online , obejrzano 1 st październik 2007 ).
  31. (w) Tobias Owen , Paul Mahaffy , HB Niemann , Sushil Atreya , Thomas Donahue , Akiva Bar-Nun i Imke de Pater , „  niskotemperaturowe źródło planetozymali, które uformowały Jowisza  ” , Nature , tom.  402 n O  6759,1999, s.  269-270 ( DOI  10.1038 / 46232 , przeczytane online , dostęp 4 lutego 2007 ).
  32. (w) David Arnett , Supernowe i Nukleosynteza , Princeton, NJ, Princeton University Press ,1996, 598  s. , kieszeń ( ISBN  978-0-691-01147-9 , LCCN  95041534 , czytaj online ).
  33. (en) Chrystèle Sanloup i in. , „  Zatrzymanie ksenonu w kwarcu i brakujący ziemski ksenon  ” , „ Science” , tom.  310 n O  5751,2005, s.  1174–1177 ( PMID  16293758 , DOI  10.1126 / nauka.1119070 ).
  34. (w) Svyatoslav Shcheka i Hans Keppler , „  Pochodzenie ziemskiego znakowania gazem szlachetnym  ” , Natura ,2012( przeczytaj online ).
  35. (w) Donald D. Clayton , Principles of Stellar Evolution and Nucleosynthesis , Chicago, University of Chicago Press ,1983, 612  pkt. , kieszeń ( ISBN  978-0-226-10953-4 , LCCN  83005106 , czytaj online ).
  36. (w) D. Heymann, Dziczkaniec, M. ( 19-23 marca 1979 ) "  Ksenon ze stref pośrednich supernowych  " Proceedings 10th Lunar and Planetary Science Conference : s.  1943-1959 p, Houston, Texas. Pergamon Press, Inc. . Dostęp 2007-10-02.  .
  37. (w) Frank G. Kerry , Industrial Gas Handbook: Gas Separation and Purification , Boca Raton, CRC Press ,2007, 552  s. ( ISBN  978-0-8493-9005-0 , LCCN  2006049163 ) , s.  101–103.
  38. (w) „  Ksenon-Xe  ” , CFC StarTec LLC,1998(dostęp 7 września 2007 ) .
  39. (w) Sanjay Singh, „  Ksenon: nowoczesny środek znieczulający  ” , Indian Express Newspapers Limited ,2005(dostęp 10 października 2007 ) .
  40. (de) Peter Häussinger , Glatthaar Reinhard; Rhode, Wilhelm, Kick, Helmut; Benkmann, Chrześcijanin; Webera, Józefa; Wunschel, Hans-Jörg; Stenke, Wiktor; Leicht, Edith; Stenger, Hermann, Encyklopedia Chemii Przemysłowej Ullmanna , Weinheim, Wiley ,2001, 6 th  ed. ( ISBN  978-3-527-20165-5 , OCLC  76216524 , DOI  10.1002 / 14356007.a17_485 ) , "  Gazy Szlachetne  ".
  41. (w) David R. Williams, „  Arkusz faktów o Ziemi  ” , NASA,2007(dostęp 4 października 2007 ) .
  42. (i) Elena Aprile , Bolotnikov Aleksey E.; Doke, Tadayoshi, Noble Gas Detectors , Weinheim, Wiley-VCH ,2006, 362  s. ( ISBN  978-3-527-60963-5 , OCLC  123897536 , czytaj online ) , s.  8-9.
  43. (w) WA Caldwell , J. Nguyen , B. Pfrommer , S. Louie i R. Jeanloz , „  Struktura, wiązanie i geochemia ksenonu pod wysokim ciśnieniem  ” , Science , tom.  277, 1997, s.  930-933 ( DOI  10.1126 / nauka.277.5328.930 ).
  44. (w) Richard FW Bader, „  An Introduction to the Electronic Structure of Atoms and Molecules  ” , McMaster University (dostęp 27 września 2007 ) .
  45. (w) John Talbot, „  Spectra of Gas Discharges  ” , Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule Aachen (dostęp 10 sierpnia 2006 ) .
  46. (w) William Marshall Watts , Wprowadzenie do studium analizy widma , Londyn, Longmans, Green, i co.,1904.
  47. (w) Konstantin Iakoubovskii , Kazutaka Mitsuishi i Kazuo Furuya , „  Struktura i ciśnienie wewnątrz nanocząstek Xe osadzonych w Al  ” , Physical Review B , tom.  78, n o  6,2008( DOI  10.1103 / PhysRevB.78.064105 ).
  48. (w) JB Rajam , Atomic Physics , New Delhi S. Chand & Co.,1960, 7 th  ed. , 1279  s. ( ISBN  978-81-219-1809-1 ).
  49. (w) Roland Lüscher, „  Stan rozpadu ß w Xenon  ” [PDF] , University of Sheffield ,2006(dostęp na 1 st październik 2007 ) .
  50. (w) AS Barabash , „  Średnie (zalecane) wartości okresu półtrwania dla dwuneutrinowego podwójnego rozpadu beta  ” , Czechosłowacki Journal of Physics , tom.  52, n o  4,2002, s.  567-573 ( DOI  10.1023/A: 1015369612904 ).
  51. EXO Collaboration , N. Ackerman , B. Aharmim i M. Auger , „  Obserwacja rozpadu dwóch neutrino podwójnej beta w $ ^ {136} \ mathrm {Xe} $ z detektorem EXO-200  ”, Physical Review Letters , lot.  107,17 listopada 2011, s.  212501 ( DOI  10.1103 / PhysRevLett.107.212501 , przeczytany online , dostęp 25 października 2016 ).
  52. (w) Współpraca XENON , "  Obserwacja wychwytywania dwu-neutrin podwójnego elektronu w 124 Xe z XENON1T  " , Nature , tom.  568,24 kwietnia 2019 r.( przeczytaj online ).
  53. (en) M. Kheradmand Saadi, M. Shahriari, AR Zolfaghari, Ksenonowa symulacja przejściowa reaktora jądrowego VVER-1000 z wykorzystaniem adiabatycznej aproksymacji , Annals of Nuclear Energy 2010; 37 (5): 753–761. DOI : 10.1016 / j.anucene.2010.01.005 streszczenie .
  54. (en) Gavarini, N. Toulhoat, C. Peaucelle, P. Martin, J. Mende, Y. Pipon, H. Jaffrezic (2007) Migracja ksenonów w azotku tytanu , Journal of Nuclear Materials 31 maja 2007 , tom 362 , problemy 3/2 , strony 364-373 S ( streszczenie ).
  55. (w) Eliasi, MB Menhaj, Davilu H. (2011) „  Solidny nieliniowy model sterowania predykcyjnego dla elektrowni jądrowych pod obciążeniem Po operacjach z ograniczonymi oscylacjami ksenonu  ” Inżynieria jądrowa i projekt, tom 241 , wydanie 2 , luty 2011 , strony 533- 543 H ( podsumowanie ).
  56. (w) Ksenon-133 i cez-137 uwalniane do atmosfery z elektrowni jądrowej Fukushima Dai-ichi: określenie źródła, dyspersja atmosferyczna i depozycja [PDF] .
  57. Stohl, A .; Seibert, P.; Wotawa, G.; Arnold, D.; Burkhart, JF; Eckhardt, S.; Tapia, C.; Vargas, A.; Yasunari, T.J (2011), Xenon-133 i cez-137 uwalniane do atmosfery z elektrowni jądrowej Fukushima Dai-ichi: określenie terminu źródłowego, dyspersja atmosferyczna i osadzanie  ; Chemia atmosfery i fizyka , tom 12 , wydanie 5 , 2012, s.  2313-2343 , DOI : 10,5194 / ACP-12-2313-2012 ( streszczenie ).
  58. (en) Andreas Stohl, Petra Seibert, Gerhard Wotawa (2012), Całkowite uwolnienie ksenonu-133 z awarii w elektrowni jądrowej Fukushima Dai-ichi , Journal of Environmental Radioactivity Volume 112 , Październik 2012 , Strony 155-159 ( podsumowanie ).
  59. Modelowanie przeprowadzone przez Japońską Komisję Bezpieczeństwa Jądrowego (NSC) we współpracy z Japońską Agencją Energii Atomowej (JAEA), opublikowane w 2011 r.:
    Chino, M. et al. (2011), Wstępne oszacowanie ilości uwolnionych 131 I i 137 Cs przypadkowo wyrzuconych z elektrowni jądrowej Fukushima Daiichi do atmosfery [PDF] . J. Nucl. Nauka. Technol. 48, 1129-1134.
  60. (w) Nanao Kamada Osamu Saito, Satoru Endo Akirou Kimura, Kiyoshi Shizuma (2012) Dawki promieniowania Wśród mieszkańców mieszkających 37  km na północny zachód od elektrowni jądrowej Fukushima Daiichi , Journal of Environmental Radioactivity Tom 110 , sierpień 2012 , strony 84–89 ( podsumowanie ).
  61. (in) "  http://www.chemnetbase.com/periodic_table/elements/xenon.htm  " ( Archiwum • wikiwix • Archive.is • Google • Co robić? ) (Dostęp 26 marca 2013 ) .
  62. (w) GJ Moody , „  Dekada chemii ksenonowej  ” , J. Chem. Wyk. , tom.  51,1974, s.  628-630 ( czytaj online , dostęp 16 października 2007 ).
  63. (w) Charlie J. Harding , Janes, Rob, Elements of the P Block , Cambridge, Royal Society of Chemistry ,2002, 305  pkt. ( ISBN  978-0-85404-690-4 , LCCN  2005472333 ).
  64. (w) NN Greenwood i A. Earnshaw, Chemistry of the Elements , Boston Oxford, Butterworth-Heinemann,2003, 2 II  wyd. ( 1 st  ed. 1984), 1341  , str. ( ISBN  978-0-7506-3365-9 , OCLC  804401792 ) , s.  895.
  65. (w) Konrad Seppelt i Stefan Seidel , „  Ksenon jako złożony ligand: kation Tetra Xenono Gold ( II ) w AuXe 4 2+ (Sb 2 F 11 - ) 2  ” , Science , tom.  290. N O  54891993, s.  117–118 ( DOI  10.1126 / nauka.290.54899.117 ).
  66. (w) RB Gerber , „  Tworzenie nowych, rzadko-gazowych cząsteczek w matrycach niskotemperaturowych  ” , Annu. Obrót silnika. Fiz. Chem. , tom.  55,czerwiec 2004, s.  55-78 ( DOI  10.1146 / annurev.physchem.55.091602.094420 , czytaj online ).
  67. Bartlett, 2003. Zobacz akapit rozpoczynający Wiele ostatnich odkryć .
  68. (w) Mika Pettersson Leonid Khriachtchev Jan Lundell i Markku Räsänen , "  związek A Chemical utworzone z wody i ksenon: HXeOH  " , J. Am. Chem. Soc. , tom.  121 n O  50,1999, s.  11904-11905 ( DOI  10.1021/ja9932784 , przeczytane online , dostęp 10 października 2007 ).
  69. (w) Linusa Paulinga (1961) "  Molecular teoria znieczuleniu ogólnym  ", Science 134 , # 3471 (07 lipca 1961), str.  15–21 . Przedrukowane jako str.  1328-1334 , Linus Pauling: Wybrane artykuły naukowe , t.  2, pod redakcją Barclay Kamb et al. River Edge , New Jersey: World Scientific : 2001, ( ISBN  981-02-2940-2 ) .
  70. (w) Tomoko Ikeda , Shinji Mae Osamu Yamamuro , Takasuke Matsuo , Susumu Ikeda i Richard M. Ibberson , „  Zniekształcenie sieci gospodarza w hydracie klatratu jako funkcja cząsteczki gościa i temperatury  ” , J. Phys. Chem. A , tom.  104 n O  46,23 listopada 2000, s.  10623-10630 ( DOI  10.1021 / jp001313j ).
  71. (w) CP McKay , KP Hand , PT Doran , DT Andersen i JC Priscu , „  Tworzenie klatratu i losy gazów szlachetnych i biologicznie użyteczne w Jeziorze Wostok na Antarktydzie  ” , Listy geofizyczne , tom.  30 N O  13,2003, s.  35 ( DOI  10.1029 / 2003GL017490, , przeczytaj online , dostęp 2 października 2007 ).
  72. (w) RM Barrer i WI Stuart , „  Niestechiometryczny klatrat wody  ” , Proceedings of the Royal Society of London , tom.  243,1957, s.  172–189.
  73. (w) Michael Frunzi R. James Cross i Martin Saunders , „  Wpływ ksenonu to reakcje fulerenowe  ” , J. Am. Chem. Soc. , tom.  129,2007, s.  13343 ( DOI  10.1021/ja075568n ).
  74. (w) William Thomas Silfvast , Podstawy lasera , Cambridge, Cambridge University Press ,2004, 2 II  wyd. , 642  s. ( ISBN  978-0-521-83345-5 , LCCN  2003055352 , czytaj online ).
  75. (w) John G. Webster , The Measurement, Instrumentation and Sensors: Handbook Springer1998, 2506  s. ( ISBN  978-3-540-64830-7 , LCCN  98031681 , czytaj online ).
  76. (w) AM Boichenko , VF Tarasenko , AE Fomin i S. Jakowlenko , "  Emisja szerokopasmowa kontynuowana w nietypowych gazach iw mieszaninach gazów z halogenkami rzadkość  " , Elektronika kwantowa , lot .  23,1993, s.  3 ( DOI  10.1070 / QE1993v023n01ABEH002929 ).
  77. (w) H. Asselman , P. Rives , J. Galy , H. Brunet i JL Teyssier , „  Analiza spektroskopowa transmisji XeCl w miksturach na bazie ksenonu  ” , Journal of Physics B , tom.  26,1993, s.  2311 ( DOI  10.1070 / QE1993v023n01ABEH002929 ).
  78. (w) Charles McGhee , Taylor, Hugh R.; Gartry, David S.; Trokel, Stephen L., Lasery ekscymerowe w okulistyce , Londyn, Informa Health Care,1997, 472  s. ( ISBN  978-1-85317-253-3 , OCLC  37731991 ).
  79. (w) personel, „  Zastosowania ksenonowe  ” , Praxair Technology ,2007(dostęp 4 października 2007 ) .
  80. (en) E. Toyserkani , Khajepour, A.; Corbin, S., Laser Cladding , Boca Raton, CRC Press ,2004, 280  pkt. ( ISBN  978-0-8493-2172-6 , LCCN  2004051076 , czytaj online ) , s.  48
  81. (w) ® Skeldon , R. Saager , A. Okishev i W. Seka , „  Zniekształcenia termiczne w prętach laserowych Nd:YLF pompowanych za pomocą diody laserowej i lampy błyskowej  ” , LLE Review , tom.  71,1997, s.  137–144. ( przeczytaj online [PDF] , dostęp 4 lutego 2007 ).
  82. (w) David Mellor , Sound Person's Guide to Video , Boston, Focal Press,2000, 288  s. ( ISBN  978-0-240-51595-3 , LCCN  00035462 ) , s.  186.
  83. (w) „  Plazma za ekranem telewizora  ” Plasma TV Science (dostęp 14 października 2007 ) .
  84. (w) Rick Marin , „  Telewizor plazmowy: Ten nowy przedmiot pożądania  ” , The New York Times ,21 marca 2001.
  85. (w) John Waymouth , Elektryczne lampy wyładowcze , Cambridge, MA, MIT Press ,1971( ISBN  978-0-262-23048-3 , LCCN  78138842 ).
  86. (w) CKN Patel , WR Bennett Jr. , WL Faust i RA McFarlane , „  Spektroskopia w podczerwieni z wykorzystaniem techniki emisji stymulowanej  ” , Phys. Obrót silnika. Łotysz. , tom.  9 N O  3,1 st sierpień 1962, s.  102-104 ( DOI  10.1103 / PhysRevLett.9.102 , przeczytaj online ).
  87. (w) CKN Patel , WL Faust i RA McFarlane , "  Masery optyczne o wysokim wzmocnieniu (Xe-He)  " , Applied Physics Letters , tom.  1, N O  4,1 st grudzień 1962, s.  84-85 ( DOI  10.1063 / 1.1753707 ).
  88. (w) WR Bennett, Jr. , „  Gazowe masery optyczne  ” , Suplement Optyki Stosowanej , tom.  1,1962, s.  24-61.
  89. (w) NG Basov , Wirginia Danilychev i Yu. M. Popow , "  emisji wymuszonej w próżni ultrafioletu  " , radzieckiego Journal of Quantum Electronics , Vol.  1, N O  1,1971, s.  18-22 ( DOI  10.1070 / QE1971v001n01ABEH003011 , czytaj online ).
  90. (w) „  http://www.rstp.uwaterloo.ca/laser/documents/laser_types.html  ” ( Archiwum • Wikiwix • Archive.is • Google • Co robić? ) (Dostęp 26 marca 2013 ) .
  91. (w) E. Baltas , Z. Csoma , L. Bodai , F. Ignácz , A. Dobozy i L. Kemeny , „  Leczenie atopowego zapalenia skóry laserem ekscymerowo-chlorkowo-ksenonowym  ” , Czasopismo Europejskiej Akademii Dermatologii i Wenerologii , tom.  20, n o  6,lipiec 2006, s.  657-660 ( DOI  10.1111 / j.1468-3083.2006.01495.x ).
  92. (w) PH Tonner , „  Ksenon: jeden mały krok do znieczulenia…? (recenzja redakcyjna)  ” , „ Aktualna opinia w anestezjologii” , tom.  19 N O  4,2006, s.  382-384 ( DOI  10.1097/01.aco.0000236136.85356.13 ).
  93. Le Magazine de la santé , Francja 5 , transmisja z dnia 26 maja 2008 r.
  94. Zestaw prasowy Air Liquide [PDF] .
  95. (w) John J. Franks , Jean-Louis Horn , Piotr K. Janicki i Gurkeerat Singh , „  halotan, izofluran, ksenon i podtlenek azotu hamują aktywność pompy ATPazy wapniowej w synaptycznych błonach plazmatycznych mózgu szczura.  » , Anestezjologia , tom.  82, n o  1,1995, s.  108–117 ( DOI  10.1097/00000542-199501000-00015 ).
  96. (w) Maria M. Lopez i Danuta Kosk-Kosicka , "  Jak lotne środki znieczulające hamować Ca 2 + -ATPases?  » , J. Biol. Chem. , tom.  270 n O  47,1995, s.  28239–28245 ( PMID  7499320 , DOI  10.1074 / jbc.270.47.28239 ).
  97. (w) T. Heimburg i AD Jackson , „  Termodynamika znieczulenia ogólnego  ” , Biophysical Journal , tom.  92 N O  9,2007, s.  3159-65 ( PMID  17293400 , DOI  10.1529 / biophysj.106.099754 ).
  98. (w) Robert D. Sanders , Daqing Ma i Mervyn Maze , „  Ksenon: znieczulenie elementarne w praktyce klinicznej  ” , British Medical Bulletin , tom.  71, n o  1,2005, s.  115–135 ( PMID  15728132 , DOI  10.1093 / bmb / ldh034 ).
  99. (w) Ernst Van Der Wall , Co nowego w obrazowaniu serca? : SPECT, PET i MRI , Dordrecht, Springer,1992, 550  pkt. ( ISBN  978-0-7923-1615-2 , LCCN  92003049 , czytaj online ).
  100. (w) John Frank , „  Wprowadzenie do obrazowania: Klatka piersiowa  ” , Student BMJ , tom.  12,1999, s.  1-44 ( czytane online , dostęp 4 czerwca 2008 ).
  101. (w) „  http://brighamrad.harvard.edu/education/online/BrainSPECT/Theory/Xenon133.html  ” ( Archiwum • Wikiwix • Archive.is • Google • Co robić? ) (Dostęp 26 marca 2013 ) .
  102. (w) Ernst W. Otten , „  Weź oddech spolaryzowanego gazu szlachetnego  ” , Europhysics News , tom.  35, n o  1,2004( przeczytaj online , skonsultowano 4 czerwca 2008 r. ).
  103. (w) J. Wolber , A. Cherubini , MO Leach i A. Bifone , „  O zależnym od tlenu 129 Xe T 1 we krwi  ” , NMR Biomed. , tom.  13 N O  4,2000, s.  234-237 ( DOI  10.1002 / 1099-1492 (200006) 13: 4% 3C234 :: AID-NBM632% 3E3.0.CO; 2-K ).
  104. (en) B. Chann , IA Nelson , LW Anderson , B. Driehuys i TG Walker , „  129 spin molekularna relaksacja Xe-Xe  ” , Phys. Obrót silnika. Łotysz. , tom.  88 N O  112002, s.  113-201 ( DOI  10.1103 / PhysRevLett.88.113201 ).
  105. (w) Gustav Konrad von Schulthess , Smith, Hans-Jørgen; Pettersson, Holger; Allison, David John, Encyklopedia Obrazowania Medycznego , Taylor & Francis ,1998, 2 II  wyd. , 688  s. ( ISBN  978-1-901865-13-4 ) , s.  194.
  106. (w) MS Albert i D. Balamore , „  Rozwój hiperspolaryzowanego rezonansu magnetycznego gazu szlachetnego  ” , Instrumenty i metody jądrowe w badaniach fizycznych A , tom.  402,1998, s.  441-453 ( DOI  10,1016 / S0168-9002 (97) 00888-7 , czytać online , obejrzano 1 st październik 2007 ).
  107. (w) Robert Irion , „  Głowa pełna ksenonów?  " , Wiadomości naukowe ,23 marca 1999( przeczytaj online , skonsultowano 8 października 2007 ).
  108. (pl) [1] .
  109. (en) Boutin C, Stopin A Lenda F, BROTIN T Dutasta JP, Jamin N, Sanson A, Boulard Y, Leteurtre F, Huber G, Bogaert-Buchmann A, Tassali N, Desvaux H, Carriere M, Berthault P .  Wychwyt komórkowy przez bioczujnik wykrywany za pomocą hiperpolaryzowanego 129Xe NMR: przypadek transferyny  „ Bioorg Med Chem. 1 lipca 2011; 19 (13): 4135-43. DOI : 10.1016 / j.bmc.2011.05.002 PMID 21605977 .
  110. (w) WW Warren i RE Norberg , „  Jądrowa relaksacja kwadrupolowa i przesunięcie chemiczne Xe 131 w ciekłym i stałym ksenonie  ” , Phys. Obrót silnika. , tom.  148 n o  1,1966, s.  402-412 ( DOI  10.1103 / PhysRev.148.402 ).
  111. (w) Peter Louis Galison , Image and Logic: A Material Culture of Microphysics , Chicago, University of Chicago Press ,1997, 2 II  wyd. , 955  s. , kieszeń ( ISBN  978-0-226-27917-6 , LCCN  96052177 , czytaj online ) , s.  339.
  112. (w) Philip Ball, „  Ksenon pokonuje WIMPs  ” , Nature,2002(dostęp 8 października 2007 ) .
  113. (w) Mark Schumann, „  XENON annoncé new best limits on Dark Matter  ” , Rice University ,2007(dostęp 8 października 2007 ) .
  114. (en) Jade Boyd , „  Fizycy ryżu sięgają głęboko po 'ciemną materię'  ” , Hubble News Desk ,23 sierpnia 2007( przeczytaj online , skonsultowano 8 października 2007 ).
  115. (w) Kathleen Zona, „  Innovative Engines: Glenn Ion Propulsion Research ujarzmia wyzwania podróży kosmicznych XXI wieku  ” , NASA,2006(dostęp 4 października 2007 ) .
  116. (w) G. Saccoccia, JG i D. Estublier del Amo, „  Silnik jonowy dostaje SMART-1 na Księżyc  ” , ESA,31 sierpnia 2006(dostęp na 1 st październik 2007 ) .
  117. (w) "  Świtu uruchamiania: Misja w Westy i Ceres  " [PDF] , NASA (dostęp na 1 st październik 2007 ) .
  118. (en) JD Brazzle, Dokmeci, MR; Mastrangelo, CH ( 28 lipca-1 sierpnia 1975 ) „  Modeling and Characterisation of Sacrificial Polysilicon Etching Using Vapor-Phase Xenon Difluoride  ” Proceedings 17th IEEE International Conference on Micro Electro Mechanical Systems (MEMS) , Maastricht, Holandia : IEEE, s. 737-740.  .
  119. (w) personel , „  Potężne narzędzie  ” , Amerykańskie Towarzystwo Chemiczne ,2007(dostęp 10 października 2007 ) .
  120. (w) „  http://www.srs.ac.uk/px/facilities/xenon_notes_1.html  ” ( Archiwum • Wikiwix • Archive.is • Google • Co robić? ) (Dostęp 26 marca 2013 ) .
  121. (w) January Drenth , mesters Jeroen, Principles of Protein X-ray Crystallography , New York, Springer,2007, 3 e  wyd. ( ISBN  978-0-387-33334-2 , LCCN  2006926449 , DOI  10.1007 / 0-387-33746-6_7 ) , „Rozwiązanie problemu fazy metodą izomorficznej zamiany ” , s.  123–171.
  122. (i) Adrian D. LeBlanc Philip C. Johnson , „  Posługiwanie ksenonu-133 w badaniach klinicznych  ” , Fizyka w medycynie i biologii , tom.  16, n o  1,1971, s.  105-109 ( DOI  10.1088/0031-9155/16/1/310 ).
  123. (w) Kocher, David C. (1981) " Tabele danych dotyczących rozpadu promieniotwórczego "; DOE / TIC-11026,138.
  124. (en) NARKOTYKI, gaz ksenonowy Xe 133  ; Przepisywanie informacji , dostęp 2013-03-21.
  125. Adrian D LeBlanc i Philip C Johnson (1971), Postępowanie z ksenonem-133 w badaniach klinicznych  ; Fiz. Med. Biol. 16105; DOI : 10.1088/0031-9155/16/1/310 ( podsumowanie ).
  126. (w) PS Rummerfield (1972), Postępowanie z ksenonem-133 w badaniach klinicznych  ; Fiz. Med. Biol. 17 99.
  127. (w) RxList, Xenon Xe 133 gazu  ; internetowy indeks narkotyków , dostęp 2013-03-21.
  128. (en) AJ Finkel, Katz, JJ; Miller, CE, „  Zbadane są efekty metaboliczne i toksykologiczne rozpuszczalnych w wodzie związków ksenonowych  ” , NASA,1968(dostęp 4 października 2007 ) .

Zobacz również

Bibliografia

Linki zewnętrzne


  1 2                               3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
1  h     Hej
2  Li Być   b VS NIE O F Urodzić się
3  nie dotyczy Mg   Glin TAk P S Cl Ar
4  K To   Sc Ti V Cr Mn Fe Współ Lub Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
5  Rb Sr   Tak Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag płyta CD w Sn Sb ty i Xe
6  Cs Ba   ten Ten Pr NS Po południu Sm Miał Bóg Tb Dy Ho Er Tm Yb Czytać Hf Twój W D Kość Ir Pt Na Hg Tl Pb Bi Po Na Rn
7  Fr Ra   Ac NS Rocznie U Np Mógł Jestem Cm Bk cf Jest Fm Md Nie Lr Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og
8  119 120 *    
  * 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142  


Metale
  alkaliczne  
Ziemia   alkaliczna   		  Lantanowce     Metale  
przejściowe 		  Słabe   metale
 		  metalem  
loids 		Długoterminowe
  metale   		  geny   halo
 		Gazy
  szlachetne   		Przedmioty
  niesklasyfikowane  
aktynowce
    Superaktynowce