Karol Burgund , znany jako Charles le Bold lub Charles le Travaillant , lepiej znany pod swoim pośmiertnym przezwiskiem Karol Śmiały , urodzony10 listopada 1433w Dijon i zmarł dnia5 stycznia 1477niedaleko Nancy , jest, po Philippe le Bold , Jean sans Peur i Philippe le Bon , czwarty i ostatni książę Burgundii z rodu Valois , pan i władca zbioru prowincji znanych dziś pod nazwą państwa Burgundii .
Po wyróżnieniu się, w 1465 r. , podczas publicznego Ligue du Bien , koalicji utworzonej przeciwko królowi Francji , Karol Śmiały wstąpił na burgundzki tron w 1467 r. , po śmierci swojego ojca. Uważając się za pełnoprawnego suwerena, jego rządy naznaczone są nieustannymi starciami z kuzynem Ludwikiem XI , który rości sobie prawo zwierzchnictwa nad częścią swojej ziemi, która ma przejść pod panowanie Francji . W tym samym czasie zbliżył się do cesarza Fryderyka III i króla Anglii Edwarda IV z Yorku , którego siostrę poślubił . Podobnie jak jego ojciec, jest jednym z najpotężniejszych książąt w chrześcijaństwie , w szczególności dzięki bogactwu swoich terytoriów i prestiżowi dworu.
Dążąc na próżno do uzyskania tytułu „ Króla Rzymian ”, zajął się reformą administracyjną swojego państwa, które skonsolidował, starając się uczynić z niego ciągłą jednostkę geograficzną i polityczną, poprzez swoje północne i południowe posiadłości (co uczynił zdobywając Górną Alzację, a następnie anektując Lotaryngię ), aby ostatecznie wznieść je w niezależne królestwo , wskrzeszając dawną Lotaryngię .
Jej nieproporcjonalne ambicje spotykają się w Europie z dużym sprzeciwem . Pod koniec jego panowania wojny burgundzkie skonfrontowały go z konfederatami szwajcarskimi , lotaryńczykami i alzatami . Koalicja, wspierane finansowo przez Ludwika XI , kończy się o tym lepiej od niego w bitwie pod Nancy S”5 stycznia 1477, podczas którego zostaje zabity.
Pozostawia jedyną córkę Marię , która chcąc stawić czoła roszczeniom króla Francji, poślubia arcyksięcia Maksymiliana austriackiego , pierwszego etapu stuletniej rywalizacji Francji z Habsburgami .
Urodzony 10 lub 11 listopada 1433 roku w pałacu książąt Burgundii w Dijon , Karol jest trzecim synem, który został najstarszy po przedwczesnej śmierci dwóch pierwszych, Antoine i Josse, księcia Burgundii Filipa III (Philippe le Bon) (1396 - 1467) i jego trzecia żona Izabela Portugalska (1397 - 1472), córka króla Portugalii Jana I st .
Karol otrzymał tytuł hrabiego Charolais, który pod rządami książąt burgundzkich Valois był zarezerwowany dla dziedzica stanów burgundzkich .
W wieku trzech tygodni jego ojciec uczynił go rycerzem Złotego Runa podczas trzeciego kapituły zakonu, który odbył się w Dijon 30 listopada , w dzień św. Andrzeja , patrona Burgundii . Od pierwszego roku miał własny dom prowadzony przez swoją gospodynię, Madame de Villers La Faye.
Karol wychował się w burgundzkiej Holandii , zespole prowincji tworzących północną część państwa burgundzkiego i odpowiadających współczesnym krajom Belgii i Holandii (a także francuskiemu Nord-Pas-de-Calais ).
Wychowawcami Karola, ówczesnego hrabiego Charolais , są Jean IV d'Auxy , były żołnierz wojny stuletniej , który nauczył go sztuki wojennej oraz Antoine Haneron (nl), który został wybrany na nauczyciela i uczy go zarządzanie władzą, mówienie po angielsku, a także kilka słów po włosku i portugalsku .
Dorastał ze swoimi kuzynami, dziećmi ciotki Marie de Bourgogne (zm. 1463), żony księcia Adolphe de Clèves :
W 1452 , kiedy miał zaledwie dziewiętnaście lat i był jeszcze tylko hrabią Charolais , brutalnie stłumił powstanie Flemingów podczas buntu w Gandawie w burgundzkich Niderlandach i znalazł się w walce.de Rupelmonde (en) oraz w bitwie pod Gavere . W Brukseli organizowany jest duży turniej rycerski .
Kilka lat później, we wrześniu 1456 roku , ma miejsce wydarzenie, które ostatecznie będzie miało katastrofalne skutki zarówno dla Karola, jak i dla państwa burgundzkiego: delfin Francji i przyszły Ludwik XI , uciekając przed ojcowską mściwością, szuka schronienia w Burgundii. Jego kuzyn Philippe le Bon , do którego szuka azylu w Brukseli , przyznaje mu roczną emeryturę w wysokości 48 000 funtów. Otrzymał także rezydencję w Château de Genappe na południu Brukseli w Brabancji Walońskiej .
Delfin Ludwik pozostał tam aż do śmierci Karola VII (22 lipca 1461). W ciągu tych prawie pięciu lat Genappe staje się „siedzibą europejskiej potęgi” . Delfin na wygnaniu obserwuje intrygi burgundzkiego dworu, bada umysły tworzących go, usiłuje uwieść tych, którzy mogą mu się przydać, dyskretnie dostrzega mocne i słabe strony wciąż kruchego państwa.
Podczas gdy starzejący się Filip Dobry rządzi bogatymi, ale odmiennymi ziemiami, które tworzą państwo burgundzkie, jego syn Karol staje na czele Ligi Dobra Publicznego, która została utworzona przeciwko Ludwikowi XI , z jednej strony, ponieważ chciał on ograniczyć niezależność jego najpotężniejszych wasali (Burgundia, Bretania , Burbon ), az drugiej strony do ziemi ( Pikardia dla księcia Burgundii) lub pieniędzy (dla króla René, księcia Andegawenii ).
ten 16 lipca 1465, bitwa pod Montlhéry (między armią dowodzoną przez Ludwika XI a armią burgundzką hrabiego Charolais) okazuje się szczególnie chaotyczna: natomiast hrabiego Saint-Pol (awangardy burgundzkiej), który zgodnie z planem początkowy, musiał się wycofać w przypadku ataku armii królewskiej, odmawia tego i jest przez nią przewracany, kawalerowie hrabiego Maine (lewe skrzydło armii królewskiej) wszyscy razem uciekają tuż przed starciem z armią królewską. korpus wojskowy dowodzony osobiście przez Charolaisa, który widząc, że jest już zwycięski, rzucił się za nimi w pogoń tak daleko od pola bitwy, że już tak naprawdę nie brał w niej udziału, co przerodziło się w zagmatwaną walkę między oddziałami Antoine de Bourgogne (przyrodniego brata). Charolais) i króla. Ludwik XI , chwila podana za zmarłych, w końcu zebrał swoje wojska i zmusił Burgundów do odwrotu… zanim wieczór przerwał walki.
Dzień po dniu każda ze stron ogłasza zwycięstwo: Charolais uważa, że wygrał, ponieważ jego armia nadal kontroluje pole bitwy; ze swojej strony Ludwik XI , który uznał, że lepiej jest rozbić obóz w nocy, bez przeszkód sprowadził swoją armię z powrotem do Paryża i został tam okrzyknięty zwycięzcą.
Po Montlhéry, hrabia de Charolais (przyszły Karol Śmiały) był, według Commynesa , tak przekonany, że jego „zwycięstwo” zawdzięczał jego inteligencji taktycznej, że później odmówił jakiejkolwiek rady. Trzy dni po bitwie armia bretońska w końcu połączyła się z armią Bourguignon; dołączają do nich inni książęta Ligi (w tym książę Lotaryngii ); miesiąc później oblegali Paryż . Ale po kilku tygodniach, brak pokarmu na stronie ligi i zdobycie Normandii przez księcia Burbon w imieniu Ludwika XI zmusiła obie strony do podpisania traktatu Conflans na5 października 1465, na mocy której książę Burgundii odzyskuje miasta Sommy , w szczególności Amiens , Abbeville , Guînes i Saint-Quentin , ale także hrabstwo Boulogne , podczas gdy Normandia jest oficjalnie scedowana przez Ludwika XI na rzecz jego młodszego brata Karola , Duke of Berry (który był częścią Leaguers).
ten 25 sierpnia 1466, Karol szturmuje i pali Dinant nad brzegiem Mozy , w buncie przeciwko protektoratowi burgundzkiemu. W ten sposób ma nadzieję zdusić pragnienie niepodległości księstwa Liège , ziemi Kościoła, której kontrola jest niezbędna dla zjednoczenia Niderlandów Burgundów, ale która podważa autorytet tego, który Philippe le Bon umieścił na tronie biskupim: księcia -biskup Louis de Bourbon , jego siostrzeniec. Mieszkańcy Liege wydają się słyszeć lekcję z Dinant, ponieważ od10 września 1466, uznają oni w traktacie Oleye, księcia Burgundii, za „dziedzicznego prawnika Liege”, to znaczy za świeckiego pana odpowiedzialnego za obronę doczesnego biskupstwa. W ten sposób to, co było tylko protektoratem, staje się w rzeczywistości prawdziwym panowaniem burgundzkim rozciągającym się na Liège i wszystkie terytoria księstwa.
Filip Dobry umiera dalej15 czerwca 1467. Karol dziedziczy księstwo burgundzkie , a także wszystkie tytuły i posiadłości swojego ojca: księcia Brabancji i Lothier , Limburga , Luksemburga , hrabiego Flandrii , Artois , palatyna burgundzkiego , Hainaut , Holandii , Zelandii , Namuru , markiza Imperium Święty , Pan Fryzji . Jest pierwszym, a nawet dwukrotnie rówieśnikiem Francji (za Burgundię i Flandrię), ale poza kampaniami przebywa w Brugii , Brukseli i Mechelen . Swoją potęgę i roszczenia wspiera potężna armia zawodowa, wzmocniona nierzetelnymi najemnikami ze wszystkich krajów Europy. Charles de Valois-Bourgogne kontynuuje tę samą politykę, co jego poprzednicy: dążenie do suwerennej niepodległości państwa burgundzkiego wobec królestwa Francji i, aby temu przeciwdziałać, sojusz z królestwem Anglii w wojnie stuletniej . Jego najgorętszym życzeniem jest połączenie w jedno królestwo jego ziem dwóch Burgundów (lub „kraju poza”) i jego posiadłości z północy: Pikardii , Artois , Boulonnais , Flandrii i innych burgundzkich Niderlandów (lub „pays de par-deçà”). ”), aby odtworzyć środkowe królestwo między Francją a Cesarstwem Germańskim.
Philippe le Bon nie umarł od trzech miesięcy, odkąd jego syn został zmuszony do stłumienia buntu mieszkańców Liege. On miażdży ich w bitwie pod Brustem niedaleko Sint-Truiden na28 października 1467.
w Październik 1468Ludwik XI w obawie przed wskrzeszeniem Ligi Dobra Publicznego i desantem armii angielskiej dla jej poparcia, przybywa do Peronne , ówczesnej siedziby księcia, aby przedyskutować porozumienie pokojowe. W zamian za to Karol z Burgundii chciał uzyskać potwierdzenie linii Somme i suwerennej jurysdykcji nad swoimi francuskimi lennami. Chociaż negocjacje nie są dalekie od zakończenia, Charles ze złością dowiaduje się, że Liège, najwyraźniej zachęcone przez francuskich emisariuszy, ponownie się zbuntowało. Następnie zamknął drzwi zamku, a drzwi miasta Péronne i Ludwik XI , de facto jeniec i obawiający się o swoje życie, zgodził się podpisać traktat na warunkach burgundzkich i towarzyszyć Karolowi w wyprawie karnej, którą rozpoczął. zbuntowane miasto.
Pomimo niespodziewanego ataku sześciuset Franchimontois i podążania za nim, Charles zdobył Liège bez zadawania ciosu.30 października 1468i - w obecności Ludwika XI , prawdopodobnego inicjatora rewolty - dostarcza go do splądrowania i podpalenia, zanim zostanie zrównany z ziemią (w celu zapieczętowania w ten sposób w jednym bloku wszystkich "krajów spoza"). To plądrowanie wzbudza, od Holandii po Alzację , dezaprobatę miast nadreńskich .
w maj 1469na mocy traktatu w Saint-Omer ubogi książę Austrii Zygmunt Habsburg oddał za 50.000 florenów z Renu , jego posiadłości Górnej Alzacji , Brisgau i margrabiego badeńskiego księciu Burgundii (dokładniej: landgraviat d'Alsace, hrabstwo Ferrette , cztery Waldstetten lub „miasta leśne”, hrabstwo Hauenstein (of) i miasto Brisach ).
Od końca października 1469, czyli rok po pokoju przysięgłego w Traktacie Péronne z14 października 1468, dwaj sygnatariusze tego jednego toczą polityczny pojedynek na śmierć i życie: panowanie Śmiałego to już nic innego jak prawie nieprzerwana kontynuacja wojen przeciwko królowi Francji i jego sojusznikom, przekupionym przez króla Francji. Aby oprzeć się Ludwikowi XI , Karol próbował sprzymierzyć się czasami z cesarzem germańskim Fryderykiem III Habsburgiem , czasami z Edwardem IV z Anglii .
w Listopad 1471, zgodnie z „klauzulą braku szacunku” zawartą w traktacie z Péronne (który ze swej strony Ludwik XI anulował rok wcześniej), Karol Śmiały ogłasza się uwolnionym spod zwierzchnictwa króla Francji. Postrzegając siebie jako suwerena na mocy boskiego prawa i pracując z całych sił, aby przekształcić swoje rozproszone posiadłości w zjednoczone i scentralizowane państwo, stanowi zatem stałe wyzwanie dla króla Francji. To pragnienie, aby nie być dłużej wasalem, nawet teoretycznym, tego jednego lub germańskiego cesarza rzymskiego, świadczy (między innymi) o tym, że Karol kazał wykonać złoty diadem, ozdobiony szafirami, rubinami miotły i zwieńczony formą żółtego aksamit haftowany perłami, na którego szczycie znajduje się ogromny rubin osadzony w złotym ozdobie.
Ale jego obsesyjna troska o stworzenie za wszelką cenę (kosztem sąsiadów z Niemiec, Lotaryngii i Austrii) wielkiego nadreńskiego królestwa, o którym marzy, odstraszy go od sympatii i poparcia cesarza germańskiego Fryderyka III i króla Anglii. Edwarda IV , jednocześnie trwoniąc zasoby własne i państwowe. Co więcej, oni coraz bardziej niechętnie finansują jej wysiłek wojenny. Jeśli burżuazja (bogaci kupcy lub prości rzemieślnicy) z dużych miast Flandrii i innych prowincji Niderlandów Burgundzkich przestali go wspierać lub wspierali go coraz mniej, to dlatego, że Karol z Burgundii pomieszał się z nim. jest rycerski, nie liczy się z nimi i odmawia przyznania się do rosnącej siły tych demokratów przed listem, który sprzeciwia się jego poglądom. Ta polityka doprowadzi go do upadku.
W latach 70. XIV wieku Karol przeżył szereg niepowodzeń, w których odczuliśmy wpływ Ludwika XI, który wszelkimi możliwymi sposobami inspirował, pomagał i finansował wrogów księcia Burgundii.
W 1472 roku, latem, Karol rozpoczął operację wojskową, podczas której zmasakrował ludność Nesle, ale nie udało mu się zdobyć Beauvais , dzielnie bronionego przez jego mieszkańców, w tym Jeanne Hachette , podczas pustoszenia Santerre , Beauvaisis i kraju Caux .
W 1473 r. podczas konferencji w Trewirze między30 września i 25 listopadaCesarz Fryderyk III Świętego Cesarstwa odmawia pomocy Karolowi Śmiałemu w wyborze „Króla Rzymian”, aby uczynić go swoim następcą. Zgodził się jednak na utworzenie niezależnego królestwa Burgundii ze swoimi posiadłościami w imperium. Cesarz zgodził się również na objęcie suwerennością tego królestwa Burgundii Księstwa Lotaryngii , Księstwa Sabaudii (które następnie obejmowało Piemont , Bresse , Bugey , zachodnią Szwajcarię , z Genewą i Lozanną ), Księstwo Kleve , biskupstwa w Utrechcie , Liège , Toul i Verdun . Księżna Sabaudii ( Francja Yolande ), a także książę Clèves i sześciu biskupów zostaliby wasalami króla Burgundii. Karol domagał się również suwerenności Burgundii nad szwajcarskimi kantonami. Cesarz jednak zerwał rozmowy jeszcze w przeddzień koronacji i uciekł na noc konno, a następnie łodzią po Mozeli ze swoim synem Maksymilianem, który w ramach umowy miał poślubić Marię de Bourgogne .
w Czerwiec 1475Karol wyrzeka się oblężenia Neuss – podjętego w celu zapewnienia burgundzkiego protektoratu nad elektoratem Kolonii i całej dolnej części doliny Renu – bez rozstrzygającego sukcesu i z armią bardzo osłabioną dziesięcioma miesiącami prób i próżnych oblężeń.
w Lipiec 1475, zebrane w Brugii, prowincje składowe Niderlandów Burgundzkich odmówiły swojemu suwerenowi dalszej pomocy finansowej.
w Sierpień 1475, Edward IV Anglii akceptuje oferuje spokój Ludwika XI i przez pięć tysięcy koron wypłacanych przez niego podpisuje traktat Picquigny , po której ponownie-wyrusza do Anglii ze swoją armią (wylądowaliśmy w Calais dwa miesiące wcześniej, aby połączyć siły z armią burgundzką, która następnie niewybaczalnie zawiodła). Karol, który w 1474 r. próbował wskrzesić wojnę stuletnią, formalnie sprzymierzając się ze swoim szwagrem, królem Anglii i przekonując go do inwazji na Francję, tracąc w ten sposób ostatniego ważnego sojusznika.
Pomimo tych niepowodzeń Karol Burgundczyk uparcie wykorzystywał każdą okazję do ekspansji terytorialnej swoich stanów. Tak więc w lipcu iSierpień 1473przejmuje Księstwo Guldenów , położone po obu stronach Bas-Rhinu, powiększając tym samym Niderlandy Burgundzkie .
Ale jej głównym celem pozostaje oczywiście zebranie w geograficzną i polityczną całość dwóch części (z jednej strony Burgundów, z drugiej Niderlandów Burgundzkich) tworzących jej państwa. Niewątpliwie dlatego latem 1475 r. porywa armię, którą planował użyć wraz z nowo wylądowanym Edwardem IV Anglii przeciwko królowi Francji i używa jej raczej do podboju Lotaryngii , po umiejętnym oddaniu przez Ludwika XI go (w Traktacie Soleuvre ,13 września 1475) zostawiłeś na tym wolne ręce.
Po miesięcznym oblężeniu Charles wygrał w Nancy on 30 listopada 1475 r. ten18 grudnia, ogłasza Lotaryńczykom, że uczyni to miasto swoją stolicą, sugerując, że będzie to stolica jego królestwa. Jeśli chodzi o podbój Lotaryngii, chociaż odmawiając praw prawowitego księcia, Karol nie dodał do swojego tytułu tytułu księcia Lotaryngii, chociaż przyjął tytuł księcia Guelderów po aneksji tego księstwa. Prawdopodobnie uważał, że od władcy lothier, przyjętej przez ojca po zdobyciu Brabant, stanowiło jego podbojów, ponieważ dwa warunki Lothieru i Lotaryngii obie pochodzą z Lotaryngii , byłego wyznaczającego Dolnej Lotharingie , drugi wyznaczającego Haute- Lotaryngie .
Liga jej wrogów - zasadniczo Dolna Unia czterech cesarskich miast w regionie Górnego Renu : Strasburga , Bazylei , Colmaru i Sélestatu , Zygmunta Austrii, Berna (pod kierownictwem Niklausa von Diesbacha) i innych Konfederatów Szwajcarskich , wreszcie, jeśli nie uporządkowanie, to przynajmniej wzmocnienie całości, Ludwika XI - przypieczętowanego traktatem w Konstancji (w) (marzec-kwiecień iCzerwiec 1474), nie da mu czasu na zrealizowanie marzenia o byciu wreszcie na czele królestwa.
Alzacja powstali przeciwko Charles zwłaszcza ze względu na złe zarządzanie jego komornika , Peter von Hagenbach a także jego odmowa sprzedaży na arcyksięcia Zygmunta Austrii przez jeszcze wyższych cen, że kupił go od niego. Tak zaczęło się jesienią 1474 roku to, co znamy jako wojny burgundzkie .
Berno , Lucerna i inni członkowie Konfederacji Kantonów Szwajcarskich , zachęcani i finansowani przez Ludwika XI , wypowiadają wojnę księciu Burgundii .25 października 1474, następnie do swego sojusznika Jacques de Savoie (hrabiego Romont , barona Vaud i szwagra Yolande de France , księżnej-regentki Sabaudii )14 października 1475.
Konfederaci Szwajcarscy zdobyli najpierw kilka miast i warowni ( Cerlier w Sabaudii , Héricourt i Pontarlier w hrabstwie Burgundia ), a następnie najechali całe Vaud . W ich ręce wpadają jeden po drugim Wnuk , Orbe , Blamont , Morat , Estavayer , Yverdon .
Karol, odpowiadając na wezwanie swoich sojuszników i wasali, postanawia położyć kres Konfederatom i wyrusza z nimi na wojnę . Zostawia Nancy11 stycznia 1476ale zbyt pewny siebie popełnił podwójny błąd, nie doceniając wojennej wartości Szwajcarów i szkodliwego wpływu opóźnionych płatności na nastroje włoskich najemników, którzy stanowili znaczną część jego sił. Został pobity przez Konfederatów najpierw w Grandson , 2 marca tego samego roku, gdzie jego oddziały zostały rozwiązane, a następnie szczególnie w Murten , 22 czerwca , gdzie jego armia została pocięta na kawałki.
Następnie osiadł w Lyonie , gdzie Ludwik XI delektował się pogromem burgundzkim, który nie kosztował go nikogo z własnych wojsk, ale mnóstwo pieniędzy: według kronikarza Philippe de Commynes , Ludwik zapłacił w sumie prawie milion florenów znad Renu do kantonów szwajcarskich; aby docenić znaczenie tej sumy, należy ją odnieść do 50 000 florenów, za które Karol Śmiały uzyskał cesję Górnej Alzacji i Brisgau.
w Październik 1476, z odtworzoną armią z jakiegokolwiek powodu, Karol Śmiały, który chce uratować myślnik Lotaryngii między Burgundami a jej północnymi stanami, wznawia oblężenie przed Nancy , przejętą w międzyczasie przez księcia Lotaryngii René II . Tam, odmawiając powrotu do swojego Księstwa Luksemburga , został zabity5 stycznia 1477podczas bitwy toczącej się na południe od miasta .
Podczas tej bitwy, przeważająca liczbowa przewaga koalicji Lorraine i wojsk szwajcarskich jest podkreślona przez zdradę jednego z adiutantów z Śmiały, Nicolas de Montfort , alias do hrabiego Campobasso , który właśnie przeszedł na stronę wroga z jego włócznie i jego najemnicy. Również armia burgundzkie szybko zostaje przytłoczona. To, co z niego zostało, spadło z powrotem w kierunku mostu Bouxières-aux-Dames, który powinien pozwolić mu uciec w kierunku Metz . Ale Nicolas de Montfort czeka tam na swoją zemstę. Wierząc, że jeźdźcy tego ostatniego pozostali wierni sprawie burgundzkiej i że są tam po to, by zapewnić im swobodne przejście przez most, Burgundowie ruszają naprzód, pewni siebie, ale Nicolas de Montfort masakruje zbiegów i ścigających ich Szwajcarów. Ponadto wyjście z garnizonu Nancy dopełniło rozproszenia wojsk Boldów.
Dwa dni po bitwie znaleziono nagie ciało księcia Karola na skraju bagnistego stawu zwanego „stawem Saint-Jean”, w obecnym miejscu Place de la Croix de Bourgogne w Nancy: czaszka rozdarła się po zęby uderzeniem halabardy i policzek nadgryziony przez wilki. Nikt nie może powiedzieć z całą pewnością, kto w anonimowej żołnierce zadał mu śmiertelny cios, ale tradycja mówi, że nieznany żołnierz nazwiskiem Claude de Bauzémont rzucił się na niego, nie rozpoznając go; Charles krzyknąłby „Ratuj księcia Burgundii!” "Ale ten krzyk, rozumiany jako" Niech żyje książę Burgundii! Spowodowałoby to natychmiastowe zabicie Karola przez tego żołnierza. Prosty krzyż, pośrodku tego placu, przez długi czas oznaczał miejsce jego śmierci (pamięć zastąpiona później pomnikiem zbudowanym ku czci księcia René II Lotaryngii ). Zredukowana do Nancy, Okruchy Bold jest narażona na łóżku z parady w domu George'a Marqueix na n ° 30 na High Street .
Tak zakończył się wielki neolotaryński sen: pragnąc zbyt wiele, Karol stracił wszystko.
Charles de Valois-Bourgogne został, zgodnie z życzeniem księcia René, pochowany na nekropolii książąt Lotaryngii. Jego ciało zostało złożone w jodłowej trumnie, w posadzce kaplicy Saint-Sébastien, kolegiaty Saint-Georges w Nancy (obecnie brak). Sposób dla René z Lotaryngii na upamiętnienie jego zwycięstwa, ale także na to, by ciało Śmiałego nie dołączyło do rodzinnej nekropolii w Champmol , pozbawiając w ten sposób księcia przodków i dynastycznej pamięci pogrzebowej. Traktat Middelburg (1501) przewiduje restytucji jego ciała do Burgundów, a Christine Danii wykonany tej klauzuli w 1550 roku, na wniosek Charles Quint .
Szczątki zostały przeniesione przez Antoine de Beaulaincourt, króla herbowego Złotego Runa, do kościoła Matki Bożej z Brugii , na24 września 1550. Od tamtego czasu spoczywa w grobowcu, który Filip II , syn Karola V, wzniósł dla swojego pradziadka w 1558 roku. Obok niej pojawia się grób Marii Burgundii , która zmarła w 1482 roku pięć lat po swoim ojcu.
Po śmierci Karola ostatni książę Valois-Bourgogne, król Ludwik XI , pozbył się wreszcie swego potężnego rywala, który od Péronne do Liège w październiku 1468 r. trzymał go na łasce przez około trzy tygodnie i że on sam wydostać się z traktatu w Peronne , skazany za zbrodnię wgrudzień 1470 - przejmuje Pikardię , hrabstwo Boulogne, a zwłaszcza księstwo Burgundii podczas wojny o sukcesję Burgundii , aneksję potwierdzoną kilka lat później nowym traktatem z Arras ,23 grudnia 1482.
Tymczasem Margaret Yorku , wdowa Karol Zuchwały i ochronnej księżnej Marii z Burgundii popycha ten jeden wyjątkowy dziedziczka (Śmiały) poślubić przyszłość cesarz Maksymilian I st Habsburg (1459/19). Obchodzono w Gandawie w dniu19 sierpnia 1477, małżeństwo definitywnie powoduje, że Francja traci Niderlandy Burgundzkie, a właściwie całą północną część państw burgundzkich (belgijską, luksemburską, niemiecką lub „rzymsko-germańską”), do której korona francuska nie ma prawa.
W 1493 roku Karol VIII postanowił zrezygnować z córką z Maksymiliana I pierwszego Habsburga poślubić Annę Bretanii, cesarz odzyskana traktat Senlis : Flandria, Artois, Franche-Comte i Charolaise.
Dziedzictwo Karola Śmiałego przez kilka pokoleń było przedmiotem licznych bitew między królami Francji a dynastią Habsburgów Austrii i Hiszpanii . Minie dwa stulecia, zanim hrabstwo Burgundia - znane jako "Franche-Comté", ponieważ kraj imperium - zostało oderwane od Habsburgów Austrii i Hiszpanii przez Ludwika XIV na mocy traktatu w Nijmegen w 1678 roku i ostatecznie przyłączone do Francji.
Według flamandzkiego kronikarza Georgesa Chastelaina , młody Karol Burgundii był przesiąknięty cechami: prostolinijny, szczery, pobożny, hojny w jałmużnie, wierny żonie, zaznajomiony i radosny z rodziną, zawsze unikający najmniejszej zniewagi. było. Był to bowiem człowiek o wyjątkowej odwadze. Był też człowiekiem bardzo wykształconym, obdarzonym bardzo wielką siłą pracy. Grał na harfie, komponował pieśni i motety . Był protektorem szkoły burgundzkiej skupiającej kompozytorów , którzy następnie utworzyli słynną szkołę francusko-flamandzką .
Jednak z czasem rozwinęły się inne cechy charakteru. Wykazywał gwałtowny i impulsywny charakter. Chętnie uciekał się do siły i wojny, aby uzyskać to, czego chciał, ale kochał ją dla siebie. Dla Ludwika XI wojna była niczym innym jak prozaiczną działalnością, pozbawioną samoistnej wartości i służącą ambicjom politycznym, od której wolał dyplomację. Dla Karola wojna przekroczyła miarę sposobu podboju, by przybrać niemal święty charakter i została wzbogacona wszystkimi mitami zebranymi w tradycjach pogańskich lub chrześcijańskich: znamy jego pasję do największego zdobywcy, Aleksandra , jego entuzjazm dla z Krucjaty i pojedyncze bitwy. Dla Karola pole bitwy stanowiło uprzywilejowaną przestrzeń indywidualnej sprawności, dzięki której człowiek przekroczył samego siebie i nauczył się, kosztem cierpienia fizycznego lub moralnego, panowania nad swoim ciałem i duchem. Philippe de Commynes zapewnia nas, że książę Burgundii z 1472 r. składał świadectwa okrucieństwa, do którego do tej pory nie był przyzwyczajony.
Co więcej, stając się księciem Burgundii, stopniowo tracił poczucie rzeczywistości i oddawał się wielkiej dumie, którą potępił Thomas Basin : „Był z siebie tak dumny, że nie szczędził, nie szanował ani nie bał się nikogo” .
W rzeczywistości jego brawurowy i przedsiębiorczy temperament znajduje odzwierciedlenie w jego motto: „Mam to piętno” , czyli: „Podjąłem się” . Przyjął to motto, gdy jego żona, Isabelle de Bourbon, błagała go, aby zrezygnował ze swoich wojennych projektów w czasie wojny dla dobra publicznego .
Silna osobowość Duke, wszyscy kronikarze opisują jako surowy charakter, cnotliwy i bezwzględny, pobożny i Wstydliwego, ożywione poczuciem honoru pogarsza, zachęca swoich współczesnych - w XV th century - aby przypisać pseudonimów: więc oni go nazywają „Robotnika ”, „Śmiały” czy nawet „Groźny” czy „Wojownik”, a nawet „Śmiały”, bo termin ten spotykany jest już około 1484 roku pod piórem kronikarza Thomasa Basina , biskupa Lisieux .
Jeśli jednak wspomnieć o tych kwalifikacjach, żaden z kronikarzy XV -go wieku zastosowań systematycznie i w swoich pismach, książę pojawia się przede wszystkim pod nazwą „Karola Burgunda”.
Dodanie stałego pseudonimu jest więc konieczne bardzo powoli:
Karol Śmiały jest burgundzkim księciem francuskiej krwi królewskiej , potomkiem i bezpośrednim spadkobiercą czwartego pokolenia króla Francji Jana II Dobrego i Księstwa Burgundii . Poprzez swoją matkę, był dumny, że królewska krew Portugalia, małej syna króla Jana I st Portugalii (bohater Aljubarrota ) i bratankiem jego syna, książęta bohater biorąc Ceuty . Wreszcie, przez matkę jego matki (innymi słowy, jego babki ze strony matki), królowej Filippy z Lancaster , jest on z krwi Plantagenet , potomek króla Anglii Edwarda III , sam wnuka Filipa IV Bela , króla Francji.
Przodkowie Karola ŚmiałegoKarol zawarł trzy małżeństwa:
Katarzyna z Francji
Izabela Burbon
Małgorzata York
Ojciec Marii z Burgundii , Charles jest pra-dziadek cesarza rzymsko-germańskich i króla Hiszpanii Karola V ( 1500 - 1558 ), w związku z przodkiem Habsburgów Hiszpanii. Rzeczywiście, Maria Burgundzka przekazywane dziedziczne posiadłości - w wielkim niebezpieczeństwie podbite przez Ludwika XI - ojczyzna Habsburgów z Austrii , jej małżeństwa z przyszłości rzymsko-niemiecki cesarz Maksymilian I st Habsburg ( 1459 - 1519 ); a ich syn Philippe le Beau (1478-1506) poślubił Joannę Aragońską , która urodziła Charlesa Quinta.
Karol Śmiały pozostawiłby naturalne dzieci, ale brakuje źródeł.
Wszystkie noszone od 1467 do 1477, chyba że zaznaczono inaczej.