Mistyk lub mistycyzm dotyczy tajemnice, ukryte lub tajne rzeczy. Termin ten odnosi się głównie do sfery duchowej i jest używany do określenia lub określenia wewnętrznych doświadczeń porządku kontaktu lub komunikacji z rzeczywistością transcendentną, nierozpoznawalną zdrowym rozsądkiem.
„Mistyczny” pochodzi od greckiego przymiotnika μυστικός ( mustikos ). Jest to słowo z tej samej rodziny co czasownik μυέω ( muéô ), który oznacza „ inicjować , uczyć” oraz to imię μυστήριον ( musérion ), które dało „ tajemnicę ”. Mimo że sięga starożytnych, mistyczne termin ten jest używany jako rzeczownika ( „mistycznej”), że od XVII th century. Wcześniej istnieje tylko jako przymiotnik: jest mistycznym tym, co odnosi się do poznania tajemnicy lub tajemnicy.
Pojęcie mistycyzmu zostało rozwinięte w chrześcijaństwie w związku z biblijną, a zwłaszcza Pawłową koncepcją tajemnicy, zgodnie z którą ta ostatnia utożsamiana jest z objawieniem Boga w Jezusie Chrystusie. W znaczeniu, jakie przymiotnik „mistyczny” otrzymuje z tej koncepcji tajemnicy, to chrześcijaństwo jako całość można uznać za mistyczne. Chrześcijaństwo pojawia się w kontekście grecko-rzymskim, naznaczonym obecnością wielu kultów misteryjnych, których wymiar inicjacyjny znajduje echa w inicjacji chrześcijańskiej poprzez sakramenty ( misterium w języku greckim) oraz w katechezie „ mistagogicznej ” pierwszych dni chrześcijaństwa. Ponadto teologia Ojców Kościoła w dużej mierze wpisuje się w opcje filozofii neoplatońskiej, w której poznanie Boga jest apofatyczne . Traktat mistycznej teologii napisany w języku greckim w VI th wieku przez pseudo-Dionizego jest częścią tej tradycji. Od XII -tego wieku, ma znaczny wpływ na łacińskich autorów. W XV th century, debata na temat tego Traktatu powodują powstanie do „teorii mistycznej teologii ”, zwłaszcza od Jan Gerson . W XVII -tego wieku Jean-Joseph Surin rozważa mistyki jako nauki, względy dostarczanie są jednymi z których pierwszy jest nazywany dla „mistyczny”.
Mistycyzm zaczął być przedmiotem nieufności i odrzucenia w chrześcijaństwie, gdy tylko został tam zidentyfikowany jako szczególna forma doświadczenia religijnego . Odbicie na mistyczne kontynuował XVII th do XX th century daleko poza jego chrześcijańskiej tropizmu. Uważany już nie tylko za teologię w chrześcijaństwie, jest uważany za zjawisko uniwersalne. Od końca XIX th wieku, w badaniach porównawczych religii, mistyki jest zdefiniowana od zidentyfikowanego prądu jako takie na podstawie porównań z mistycyzmem świata chrześcijańskiego: w związku z tym może być mowy o mistycznym dla braminizmu w Indiach, kabały w judaizmie, sufizmie w islamie, taoizmie w Chinach itp. Próby opisania i ewentualnie wyjaśnić to zjawisko są liczne w pierwszej połowie XX th Century, gdzie mistycyzm jest przedmiotem różnych teorii antropologii, psychologii, socjologii i filozofii. W drugiej połowie XX th century, wiele dzieł chrześcijańskich pisarzy XII TH do XVI -tego wieku zostały przetłumaczone, opublikowane i studiował: Nadrenia mistyk , Jan od Krzyża , św Teresa z Avila , etc., przez co zainteresowanie „mistycyzmem” rozszerzyło się na studiowanie tradycji intelektualnej i religijnej, która ją poprzedzała.
Od lat 20. zaczęło pojawiać się pytanie, czy mistyk może być ateistą . Jean-Claude Bologne , który określa się jako ateista, twierdzi, że miał mistyczne doświadczenia. Dla Michela Hulina doznania mistyczne mogą wystąpić poza wszelkimi zdefiniowanymi ramami religijnymi. W La mystique sauvage analizuje doświadczenia mistyczne nie jako aspekt fenomenu religijnego, lecz dla nich samych, nie ograniczając podmiotu do kategorycznych podziałów opartych na takiej czy innej koncepcji religii , ani na tym, co należy do religii powszechnie uznawanych lub identyfikowanych jako taki. Dla niego mistycyzm wyrasta ze zmodyfikowanych stanów świadomości, „na korzyść których podmiot doświadcza wrażenia przebudzenia do wyższej rzeczywistości, przebicia zasłony pozorów, doświadczenia czegoś na kształt zbawienia w oczekiwaniu” . Badania prowadzono w neuronauce od lat pięćdziesiątych, próbując wyjaśnić zjawisko doznania mistycznego.
Termin „mistyczny” był używany jako przymiotnik od starożytności do opisania tego, co jest częścią tajemnicy. W tym kontekście przymiotnik „mistyczny” odpowiada rzeczownikowi „tajemnica”, podczas gdy rzeczownik pospolity „mistyczny” nie istnieje. Nie może więc być mowy ani o „mistyku”, ani o „mistykach”. Korzystanie z rzeczownikiem „mistycznym” rozpoczął się dopiero od XVII do XX wieku. Spostrzeżenie to dotyczy nie tylko języka francuskiego, ale także innych języków, w szczególności łaciny i greki.
Późne pojawienie się użycia słowa „mistyk” jako rzeczownika jest faktem językowym, który dziś umożliwia datowanie wynalazku lub pojawienie się mistycyzmu. Wygląd ten zaczął być podniesiony na początku XX th century w badaniach semantycznych historii perspektywie wydaje się po raz pierwszy w 1918 roku przez uczonego piśmie pod pseudonimem Sophronius. W 1949 r. w Corpus Mysticum Henri de Lubac przedstawia bardzo szczegółową historię semantycznej ewolucji terminu mistyk, w której pokazuje, że przez całe średniowiecze „Przymiotnik„ mistyk ”zależy od merytorycznej„misterium” . W tym samym roku ukazała się również „Mystique, esej o historii słowa” Louisa Bouyera . Dane z tych publikacji zostały podjęte przez Michela de Certeau w La Fable mystique . Za nim, mistyka jest teraz traktowane jako nowoczesne rzeczy, gdyż pojawia się w mowie, że od XVII -tego wieku.
Przymiotnik „mistyczny” jest przeniesieniem z greckiego μυστικός ( mustikos ). Ten grecki przymiotnik jest słowem z tej samej rodziny co czasownik μυέω (muéô), który oznacza „ inicjować lub nauczać, oraz imię μυστήριον ( misterium ), które dało „ tajemnicę ”. Jeśli grecki μυστικός ( mustikos ) dał francuskiemu „mystique”, czasownik μυέω (muéô) został przetłumaczony na łacinę przez initiare, co dało francuskiemu „inicjować”.
W kontekście antycznym słowo „tajemnica” (μυστήριον, mustérion ) oznacza obrzędy ukryte przed tymi, którzy nie są do nich wtajemniczeni, podczas gdy to, co mistyczne (μυστικός mustikos ), uczestniczy w tej inicjacji. W tym sensie nazywamy „ kulty misteryjne ”, kulty inicjacyjne starożytności, takie jak misteria eleuzyjskie , kult Mitry , Serapisa itp. W tych kultach obecność zamkniętego kosza, mistycznego czystka , reprezentowała potrzebę zachowania tajemnicy.
W Nowym Testamencie , zwłaszcza w listach Pawła , termin μυστήριον ( misterium /tajemnica) używany jest na oznaczenie objawienia się Boga w Jezusie Chrystusie. To objawienie jest dla Pawła tajemnicą Mądrości Bożej, niedostępnej mądrości ludzkiej, „zgorszeniem dla Żydów, głupstwem dla Greków”. W związku z tym, co Paweł nazywa tajemnicą, chodziło wówczas o „mistyczny sens” Pisma Świętego w chrześcijańskiej egzegezie biblijnej, zwłaszcza u Orygenesa i Klemensa Aleksandryjskiego, którzy rozróżniają znaczenie dosłowne, sens moralny i sens mistycyzmu Pisma Świętego. „Sens mistyczny” to, zgodnie z potocznym użyciem tego terminu, to, co w piśmie jest ukryte lub tajne, co nie wynika bezpośrednio z lektury, a co jest kwestią odkrycia lub odsłonięcia. Z perspektywy chrześcijańskiej poszukiwanie mistycznego znaczenia Pisma Świętego jest bardziej precyzyjnie podejściem do interpretacji Starego Testamentu, które ma na celu ukazanie w nim obecności tego, co Paweł określił jako tajemnicę, to znaczy ukazanie, że przemawia cała Biblia o Jezusie Chrystusie, Jego przyjściu, śmierci i zmartwychwstaniu.
Na koniec IV XX wieku, Grzegorz z Nyssy zainaugurował wykorzystanie kwalifikacyjna mistyczny proces wykrywania i pogłębienia wiary chrześcijańskiej w następstwie przyjmowania sakramentów. W przypadku chrztu, a zwłaszcza Eucharystii, nie chodzi już tylko o wcześniejsze wprowadzenie, ale o asymilację i doświadczanie tego, co się otrzymało. Określając tę katechezę, chodzi o „ mistagogikę ”, podczas gdy termin misterium odnosi się do sakramentów . Jednak w tradycji łacińskiej dominować będzie termin sacramentum , choć może być mowa o „tajemnicy ołtarza” w Eucharystii .
W zgodzie z tym, co Paweł nazwał „tajemnicą”, tradycja chrześcijańska stopniowo rozwinęła prezentację życia Chrystusa odrzucanego w różnych tablicach zwanych tajemnicami. Tradycja ta kontynuuje rozważanie tych tajemnic w odmawianiu różańca , każda tajemnica odnosi się do epizodu z życia Chrystusa w Ewangeliach.
Od XIII th wieku, mistyczne termin ten jest używany w zdaniu „Mistycznego Ciała” ( corpus mysticum ), który wyznacza w pierwszej Eucharystii jako „ciało Chrystusa” i Kościoła. Idea Kościoła „mistycznego Ciała Chrystusa”, która dokonuje się w Eucharystii, będzie reprezentowana w sztuce za pomocą tematyki mistycznego młyna i mistycznej prasy. Wyrażenie Corpus mysticum opisuje w sposób paradoksalny „ciało”, którego podstawową właściwością jest bycie postrzegalnym i mierzalnym, jako „ciało mistyczne”, to znaczy ukryte, które nie jest ani widoczne, ani współmierne przez przeciętnego rozsądek.
Średniowieczna łacina nie zastrzega terminów mysterium i mysticum dla celów religijnych. Bez sprzeciwu wobec tych religijnych zastosowań, łacińskie słowo mysterium może również oznaczać to, co dziś powszechnie nazywa się tajemnicą, czyli tajemnicą, trudną do poznania lub zrozumienia, bez uznania tych tajemnic lub tajemnic za religijną.
Mistyczny młyn , bazylika Sainte-Marie-Madeleine , Vézelay.
Mystic Młyn, kościół Retschow, Niemiec, XVI -tego wieku.
Chrystus w tłoczni , Biblia Filipa Śmiałego , XV th century
Prasa mistyczna , kaplica katechetów, Saint-Étienne-du-Mont , Paryż.
W średniowieczu określenie „teologia mistyczna” nie oznaczało konkretnej dyscypliny teologicznej, lecz traktat zatytułowany De la theologie mystique . Ten traktat został napisany w latach 500-tych, prawdopodobnie przez mnicha z Syrii, który przypisał swoją pracę Dionizemu Areopagitowi . W tej pracy użycie terminu mistycznego podkreśla niezrozumiałość misterium, tak że pojawia się niuans w znaczeniu przymiotnika „mistyczny”, który w ten sposób zaczął określać coś innego niż to, co uczestniczy w inicjacji w misterium. Zgodnie z platońską tradycją filozoficzną, od której w dużej mierze zależy teologia Ojców Kościoła, autor traktatu De la theologie mystique zachęca czytelników do podążania ścieżką negatywną ( ścieżką apofatyczną ). Jest to, idąc za Platonem , pytanie o rozważanie Boga nie przez mówienie, kim jest, co uważa się za niemożliwe, ale przez mówienie, kim nie jest. To poszukiwanie poznania Boga jest drogą wzniesienia, która prowadzi do milczenia, ponieważ prowadzi do niewysłowionego lub niewyrażalnego. Jest to kwestia dostępu do wizji Boga (wizji uszczęśliwiającej), którą można osiągnąć tylko w „więcej niż świetlistej Ciemności Ciszy” i osiągnięcia zjednoczenia z Bogiem.
Traktat O teologii mistycznej autorstwa pseudo-Dionizego Areopagita będzie jednym z najpoczytniejszych pism średniowiecza. Pseudepigraficzne przypisanie tego traktatu za życia autora greckiemu filozofowi nawróconemu na chrześcijaństwo po kazaniu przez Pawła Ateńczykom pozwoliło mu uciec przed totalitarną polityką, której ofiarą padła myśl filozoficzna za panowania cesarza Justyniana . Ten traktat napisany po grecku następnie przetłumaczony na łacinę przez Jan Szkot Eriugena w 852, przez Jean Sarazin w 1165 i ponownie przez Robert Grosseteste około 1240. W XIII th wieku, Uniwersytet w Paryżu identyfikuje autora niniejszego Traktatu w pierwszym biskup miasta ( Denis ), twierdząc w ten sposób o myśli pism dionizyjskich , natomiast dalej na północ rozwija się wstecznie nurt myślowy zwany mistykiem reńskim i silnie inspirowany lekturą traktatu De la theologie mystique .
Dla pięciu wieku od XIII p wieku XVII p wieku, układ ten jest dominującym odniesienia łacińskiego literaturze teologiczną. Ten sam okres skupia szereg autorów, którzy pisząc słowem i kulturą swoich czasów pozostawili dzieła zaliczane dziś do głównych pomników mistycyzmu. Jednak idea mistyki, której używamy do opisu tych autorów, nie stosuje się w ich pracach bardziej niż oni sami nazywają siebie „mistykami”. Mistrz Eckaert, Guillaume de Ruysbrouck, Bonaventure, Bernard de Clairvaux, Suso, Tauler, Jean de la Croix, Thérèse d'Avila itd.
Od XV th century mistyk przymiotnik staje się częste stosowanie w dyskusji na temat interpretacji traktatu mistycznej teologii z Pseudo-Dionizego . W tych debatach wyrażenie „teologia mistyczna” nie tylko oznacza traktat, ale także szczególną formę teologii lub dostęp do poznania Boga. Podążając za stanowiskiem bronionym przez Jeana de Gersona , ówczesnego kanclerza Sorbony, musimy odróżnić wiedzę o Bogu daną w doświadczeniu mistycznym od tej, jaką teologia może wnieść do tego doświadczenia. Doświadczenie mistyczne jest z natury nieprzekazywalne lub niewyrażalne, ktokolwiek deklaruje, że przeżył takie doznanie, nie może przekazać jego treści bezpośrednio innym. Składa on swoje świadectwo, które następnie musi być interpretowane w ramach procesu racjonalnej teologii. „Teologię mistyczną” można zatem postrzegać jako dyskurs, którego przedmiotem są „doświadczenia”, w których wydaje się, że sam Bóg działa i pozwala na zmysłową percepcję swojej obecności: ekstazy, porwania, iluminacje czy przejawienia. Ale, idąc za bardzo autorytatywnym stanowiskiem Gersona, „teologia mistyczna” sama w sobie nie może twierdzić, że jest „mistyczna” i należy do porządku teologii racjonalnej, zdolnej do wytworzenia zrozumiałego i zrozumiałego dyskursu. Teologia mistyczna znajduje się więc w sytuacji zależności wobec niemistycznego dyskursu o teologii mistycznej, jak podkreśla tytuł traktatu Gersona: O teologii mistycznej .
Podejrzewano i kwestionowano mistycyzm, gdy tylko zakwestionowano go w jakiejś konkretnej rzeczy. Idąc za Johnem de Gersonem , dla którego ten, kto przeżywa doświadczenie mistyczne, nie może sam teoretyzować o doświadczeniu, które jest w zasadzie niewysłowione lub nieprzekazywalne, władze kościelne starały się potwierdzić potrzebę znalezienia punktu równowagi między fideizmem a racjonalizmem. To rosnące napięcie między wiarą a rozumem ma konsekwencje w samej teologii, w której staje się możliwe wyobrażenie sobie teologii mistycznej w relacji i w opozycji do teologii dogmatycznej. XVII th wiek będzie wiekiem i mistycyzm, tak jak to było w przypadku rozwoju teologii dogmatycznej. Po stronie dogmatyki, czyli teologii racjonalnej, propozycje koncyliacji, zgodnie z Gersonem, mają sugerować procesowi mistycznemu poddanie się autorytetowi dogmatycznemu. Ze strony mistyków broni się poglądu, że mistycyzm nie jest równoległą tradycją w tradycji Kościoła, ale że jest duszą lub tchnieniem całej tradycji teologicznej Kościoła od jego początków.
Dyskusje na temat mistycznej stają się szczególnie żywe w XVII -tego wieku, szczególnie w kontekście kłótni między Bossuet i Fenelon na kwietyzmu . Słowa „mistycyzm” i „mistycyzm” wydają się zatem oznaczać nadużycia mistycyzmu. W pracach Pascala , Boileau czy Bossueta termin mistyczny można odnieść do tego, co wydaje się szczególnie wysokie w sprawach modlitwy, modlitwy czy duchowości. Ale może mieć też wydźwięk pejoratywny, o ile tej postawie towarzyszy forma egzaltacji, ekstrawagancji, że brakuje jej inteligencji lub graniczy z delirium.
Według Michel de Certeau : „Crossing XVI th i XVII th stulecia, mistyczne teolog staje się” mistyczny „i” mistyczne „az kolei” teologii mistycznej „staje się” mistycyzm ". […] Substancja mistyczna zdaje się pojawiać w kręgach lub w związku z grupami, które najbardziej oddalają się od instytucji teologicznej i, jak wiele nazw własnych, początkowo przybiera formę pseudonimu lub zarzutu. "
W XVII th wieku jezuitów Jean-Joseph Surin , który uważał się za mistyka, zważywszy mistycyzm jako teologii doświadczeń obok teologia „dogmatyczny” opiera się na przyczyny i teologii, że „on kwalifikuje się jako«pozytywny», który opiera się na pismach biblijnych. W kontekście, w którym kryzys relacji między wiarą a rozumem przybrał istotne rozmiary, proponuje mistycyzm jako naukę, która jednak natychmiast popada w dyskredytację i podejrzliwość w obliczu teologii dogmatycznej. Według Michela de Certeau mistycyzm jest „poniżoną teologią, [która] po długim sprawowaniu swej władzy oczekuje i otrzymuje od innych pewniki, które jej umykają” . Jest on wtedy odrzucany przez instytucje religijne, podczas gdy pozostaje tam obecny jedynie jako fakt „biednych dziewcząt” lub „oświeconych analfabetów”. Ich doświadczenie można jednak rozpoznać, o ile pozostają pokorni i podlegają autorytetowi instytucji. Tak było na przykład w przypadku Marguerite-Marie Alacoque czy Laurenta de la Résurrection .
W XIX th zainteresowanie mistycyzmem w wieku rośnie, ale średniowieczni mistycy autorzy nie są znane i nie ma już zbytnio zainteresowani pseudo-Dionizego traktatu i jego interpretacje. To, czym jest „mistycyzm”, ma zatem głównie dla rzeczywistości pewne aspekty obecnego życia religijnego lub bliskiej przeszłości. Podejście antropologiczne zapoczątkowane przez Luciena Lévy-Bruhla ustanowiło struktury elementarne i związane było z pewnymi pojęciami socjologicznymi, takimi jak uczestnictwo mistyczne ; umożliwiło to powiązanie z podstawowymi mechanizmami społecznego funkcjonowania człowieka.
W rodzących się naukach humanistycznych teologiczne lub filozoficzne oceny mistycyzmu są zaniedbywane dla mistyka, rozważanego na podstawie tego, co wydaje się być objawem patologicznego sposobu myślenia: ekstazy, transportów, lewitacji itp. Mistycyzm jest więc utożsamiany z mentalnością „prymitywisty”, dziecka czy szaleńca. Właśnie tą mistyką, uważaną za jeden z aspektów religii, interesują się ojcowie założyciele socjologii, antropologii i psychologii, ci, którzy pracują na rzecz ustanowienia „nauki o religii”.
To głównie w psychologii proponuje się sposoby definiowania lub kwalifikowania zjawiska mistycznego. William James postrzega „mistyczne fakty” jako „stany świadomości”. Idąc za nią, w psychologii i antropologii mistycyzm szuka się na horyzoncie człowieczeństwa zwróconego ku transcendencji. W socjologii żadna precyzyjna kwalifikacja mistycyzmu nie była w stanie się narzucić. Lucien Lévy-Bruhl reagując na sposób, w jaki jest on następnie kwalifikowany jako „fakt intelektualny” lub „fakt świadomości” w podejściach psychologicznych, uważa mistycyzm za „fakt emocjonalny”. Wyzwanie polega na zakwestionowaniu części, którą podejścia psychologiczne pozostawiają nadprzyrodzonemu, transcendencji lub boskości, w swoich studiach mistycyzmu, aby uznać go za zjawisko immanentne. To, co Lévy-Bruhl nazywa mistycznym, przez innych socjologów, w szczególności Émile'a Durkheima , nazywa totemizmem , który nie używa terminu mistycznego. Ponadto podążający za nim Max Weber i Ernst Troeltsch uważają mistycyzm za jedną z form, jakie może przybrać religia. Tak więc w socjologii mistycyzm może być definiowany na różne sposoby i niekoniecznie zajmuje ważne miejsce w pracy nad religią.
W Przyszłość iluzją przez Zygmunta Freuda (1926), Romain Rolland przeciwieństwie do „uczucie religijne, które różni się od religii, właściwie mówiąc”: „uczucie wieczne”, „oceaniczny uczucie”, który można określić jako „Kontakt” i jako „fakt”. W 1929 Romain Rolland wysłał Freudowi trzy tomy swojego eseju o mistycyzmie i działaniu żywych Indii . Freud odpowiedział mu w szczególności: „Jak obce są mi światy, w których ewoluujesz!” Mistycyzm jest dla mnie tak zamknięty jak muzyka ”(20 lipca 1929). Według Michela de Certeau taka debata jest częścią wielu badań poświęconych mistycyzmowi mniej więcej w tym samym czasie. Psychologiczne, filozoficzne lub etnologiczne prace takie jak elementarnych form życia zakonnego lub doświadczenia mistycznego i symbole w prymitywów przez Lucien Lévy-Bruhl , 1938). Są studia fenomenologiczne ( Rudolf Otto , Mircea Eliade ), historia literatury u Henri Bremonda , filozofia ( William James , Maurice Blondel , Jean Baruzi , Henri Bergson ). Zamknięcie Freuda na muzykę było dobrze znane i Freud uczynił to znanym w Malaise dans la civilisation , co być może sugeruje, że Bergson myślał o Freudzie, kiedy pisał w Les Deux Sources de la morale et de religion : „Z pewnością niektórzy są całkowicie zamknięci na mistykę doświadczenie. (…) Ale spotykamy też ludzi, dla których muzyka jest hałasem. (…) Nikt nie będzie stamtąd wyciągał argumentu przeciwko muzyce” .
Do tego dochodzi rozpowszechnienie na zachodzie hinduizmu i buddyzmu z Romainem Rollandem, René Guénonem , Aldousem Huxleyem . Z tego wszystkiego, myśli Michel de Certeau, wyłania się kilka trendów: mistycyzm wiąże się albo z prymitywną myślą, albo z intuicją odmienną od rozumienia, albo ze Wschodem, który zachowałby głęboki sens rzeczy, zapomniany na Zachodzie. lub na genezie każdego człowieka. Podczas gdy Romain Rolland widzi w mistycyzmie (jak Bergson czy Baruzi) znaczące doświadczenie, któremu wielcy mistycy nadają znaczenie, które musimy zbadać, Freud widzi w nim prosty psychiczny spektakl, ujawniający konflikty, przez które konstytuuje się tożsamość każdego z nich. Ale zarówno Freud, jak i Romain Rolland widzą w tym opozycję między jednostką a grupą, coś z ludzkiego pragnienia, które społeczeństwo tłumi, nie będąc w stanie go wyeliminować, „ niemoc cywilizacyjna ”, jak mówi Freud. Te dwa stanowiska według Michela de Certeau sterują sposobem ujęcia mistycyzmu we współczesnym świecie.
Co więcej, jeśli Freud opracowuje „interpretację psychoanalityczną”, która definiuje fakt mistycyzmu „jako efekt wtórny wynikający z mechanizmów derywacji, symbolicznego użycia kompleksów lub libidinalnego inwestowania podmiotu w wyobrażenia: ujmuje to zjawisko w kategoriach sama skonstruowała ”, jest inny Freud. Pan de Certeau uważa, że „pod nazwą „mistyk” wkrada się także do tekstów Freuda, a nawet do końcowej nuty jego Dzieł wszystkich , pytanie wykraczające poza to wyjaśnienie i dotyczące relacji, jaką istnienie podmiotu utrzymuje z ograniczeniem. i śmierć ”. Cytuje na ten temat list Freuda do Jerzego Adamka, w którym, zaprzeczając temu, co czasem mówi się o jego niewrażliwości na mistyka, Freud stwierdza: „Każda inteligentna jednostka ma granicę, w której zaczyna stawać się mistykiem, gdzie zaczyna się jego bycie najbardziej osobisty. »(G. Groddek, Ça et moi , Paryż, Gallimard, 1977, s. 65 ).
Opiera się na psychologicznej koncepcji mistycyzmu, Henri Bremond opisany jako „uczucia religijne” w literaturze francuskiej XVII th i XVIII -tego wieku. W tym samym czasie filozof Henri Bergson „wprowadził mistycyzm do filozofii” swoją książką „Dwa źródła moralności i religii” . Troska Bergsona o mistycyzm ma za swój horyzont moralność lub działanie (co można lub trzeba zrobić). Dla Bergsona mistycyzm ma charakter impetu, kończy się „pełnym mistycyzmem”, który jest zjednoczeniem ludzkiej woli i boskiej woli działania.
Jeśli definicje i oceny tego zjawiska są tak różne, jak te podejścia i rzeczy, które są tam badane, to jednak mają one formę jedności w tym, że uczestniczą w rozległej debacie na temat mistyki, w którą zaangażowanych było wielu uznanych intelektualistów. z pierwszej połowy XX -tego wieku. Według Michela de Certeau to szaleństwo mistycyzmu trwało trzydzieści lat, od 1910 do 1940 r., a sposób, w jaki ten problem był wówczas postawiony, „jest nam nadal narzucany do dzisiaj” . W L'Université devant la mystique , Salvator, Paryż, 1999, Émile Poulat próbuje zidentyfikować obecność mistycyzmu jako doświadczenie lub jako przedmiot badań do końca ubiegłego wieku we Francji i poza nią.
Chociaż wielu autorów zainwestowali nawet w 1940 roku, w dyskusji nad mistycyzmem, w drugiej połowie XX th wieku, Mistyczne mniej zainteresowani. Dyskusje o jego naturze, o jego istocie czy o jego definicji wygasają, ale to, co różnie uważane za należące do „mistyka” lub „mistyka”, pozostaje przedmiotem badań. Mistyka porównawcza pojawił się w XIX th wieku opracowany przez indyjskich uczonych islamskich uczonych lub autorów szczególnie Louis GARDET , Olivier Lacombe i Jacques Marquette. (Patrz także Jacques Maritain). Biorąc pod uwagę skrajną różnorodność tego, co można odtąd badać jako mistycyzm, przedmiot nie ma już centrum. Przyznaje się odtąd, że nie istnieje „mistycyzm”, ale różnorodność rzeczy, które mają między sobą mniej lub bardziej relacje i które tak się nazywa.
Według Aimé Soligniaca „ogólna historia mistycyzmu miała pierwszeństwo przed ogólną teorią mistycyzmu” . Ogólny studium mistycyzmu może zatem przyjąć formę intelektualnej historii, gdzie ktoś próbuje pojąć, w jaki sposób motyw został utworzony w historii, jak Michel de Certeau zrobił z La Fable Mystique. Na podstawie Henri de Lubac w historycznym badaniu , Corpus Mysticum . W rezultacie po II wojnie światowej wiele dzieł średniowiecznych autorów chrześcijańskich zostało przetłumaczonych i opublikowanych. Badania te zostały wyróżnione jako „mistyczne” prądów intelektualnych, które są mistyczne mnisi z XII -go wieku, mistyk Nadrenia z XIII th century Włoski mistyk z XIV th century hiszpański mistyk z XV th wieku, etc. Przyczyniają się również do lepszego poznania sposobu, w jaki temat mistycyzmu został ukonstytuowany w ciągu historii.
W debatach z lat 1910-1940 pojawiło się pytanie, czy mistycyzm koniecznie implikuje ideę Boga i czy może istnieć „ateistyczny mistyk”. Od tego czasu może być kwestią mistyków opisywanie doświadczenia tych, którzy poza wszelkimi zdefiniowanymi ramami religijnymi "znali ekstazy we wszystkich punktach podobnych do tych opisanych przez religijnych mistyków". Jean Claude Bologne przywołuje to z własnego doświadczenia w swojej książce Le mysticisme atheée .
Podobnie jak u Bergsona mistycyzm pozostał ważnym motywem filozoficznym. Dziś może być kwestią mistycyzmu w filozofii radzenie sobie z problemami epistemologicznymi na granicach wiedzy i języka, w szczególności z Ludwigiem Wittgensteinem czy Vladimirem Jankélévitchem .
Frédéric Worms zaobserwowali, że podczas XX th century, nie było w świecie chrześcijańskim, przesunięcie dotyczy mistycznej tajemnicy to, że Gabriel Marcel środki Tego słowa (aby odróżnić problem), i odnosi się do wszystkiego, co należy do sfery subiektywności lub intersubiektywności, a nawet rzeczywistości w ogóle. Uważa on, że w szczególności Vladimir Jankélévitch „kieruje mistycyzm bergsonowski już nie na świętego i bohatera Dwóch Źródeł , nie na metafizyczny czy religijny mistycyzm chrześcijański, ale na codzienną tajemnicę istnienia nas samych i świata. ” . Jankélévitch cytuje pewne obrazy Johannesa Vermeera czy Pietera de Hoocha, na których rzeczy nie są tajemnicze, ponieważ byłyby znakiem czegoś innego, ale dlatego, że są.
Wreszcie, badanie „mistycyzmu” jest w szerokim i popularnym sensie badaniem mistyków świata i historii. Dziedziczenie mistyki porównał XIX th wieku i odpowiadając na zainteresowanie na Zachodzie przez mistyków starożytności, Indii, Japonii, islamu czy judaizmu, publikacje objąć „mistyczne” w przedstawieniu „mistyków” z różnych czasów i miejsc, na przykład: Histoire de la Mystique przez Hilda Graef , albo Encyclopédie des mystiques de Marie-Madeleine Davy.
Mistyk chrześcijański preferuje „osobiste doświadczenie Boga” zamiast refleksji, musi raczej czuć niż myśleć (por. św. Augustyn ). Św. Jan od Krzyża mówił o „mistycznym małżeństwie” (w Pieśniach duchowych ) i nigdy nie przestawał porównywać miłości Bożej do miłości cielesnej ( por. jego zbiór Nuits Obscures ) Kościół katolicki uznaje nadprzyrodzone doświadczenia mistyczne: wewnętrzne lokucje, ekstazy , wizje , proroctwo , różne objawienia … Ale te przejawy uważa się za nadzwyczajne, dar od Boga, któremu On tego życzy, a nie zwyczajną formę relacji z Bogiem.
Kościół bardzo uważa także na niezwykłe doświadczenia mistyczne. Papież Benedykt XVI pisze: „Jak to zawsze bywa w życiu prawdziwych mistyków, Hildegard również złożyć do organu mądrych ludzi, aby rozpoznać pochodzenie jej wizji, obawiając się, że są one owocem złudzeń i że robią nie pochodzą od Boga „a nawet” pieczęcią autentycznego doświadczenia Ducha Świętego , źródłem wszelkiego charyzmatu „jest to, że” osoba depozytariusza darów nadprzyrodzonych nigdy się nim nie chwali. posłuszeństwo władzy kościelnej”. Hélène Wallraff , na przykład, przez całe życie walczyła, aby przyjąć swój rzekomy dar i przekazać swoje objawienia .
Anthony Feneuil zwraca uwagę, że wiedza dyskursywna „polega na porównywaniu i klasyfikowaniu, na doprowadzeniu pojedynczej rzeczy do pewnego ogólnego porządku poprzez nadanie jej nazwy zwyczajowej”, ale nazwa własna ogranicza tę wiedzę. Jedna z teologii, która dominowała w świecie katolickim od średniowiecza – tomizm – jest tutaj w jakiś sposób błędna, ponieważ jej celem jest mówienie o Bogu takim, jaki jest, poprzez korygowanie go przez analogię (co możemy przypisać Bogu). w rzeczywistości może tak być pod warunkiem dodawania, gdy tylko jest to nieproporcjonalne do tego, czym ta jakość jest dla nas). Ale, dodaje Feneuil, komentując tutaj Bergsona , „jeśli Bóg daje siebie w osobistej relacji z nim” , to nie można go już dłużej poznać w swoim quid (kim jest), ale w swoim quis (kim jest) i „ Natura Boga jest dana tylko przez Jego osobę” , to znaczy w doświadczeniu mistycznym.
Jednym z głównych źródeł mistyki w tradycji non-Wschodniej jest Kabała z judaizmem . Początki kabały (według tradycji żydowskiej) sięgają ustnego prawa danego przez Boga Mojżeszowi na górze Synaj . Ta forma mistycyzmu dąży do zbliżenia człowieka do Boga poprzez dążenie do nadania sensu Stworzeniu . Znaczenie mistyczne , lub ukryte, lub ukryte, to znaczenie, które osiąga się w najwyższym stopniu czytania tekstów, zgodnie z zasadami kabalistycznymi . Kabała ma tak zwany „ ezoterycznej ” część (zarezerwowane dla wtajemniczonych) oraz „ egzoteryczny ” część (która może być opublikowana).
Kabała zrodził kilka chrześcijańskich tradycji mistycznych, zwłaszcza między XV -go wieku oraz XVII -tego wieku . Możemy przytoczyć na przykład chrześcijańską Kabałę . Istniały mniej lub bardziej błędne interpretacje kabalistycznego ezoteryzmu , tak że termin ezoteryzm przybierał czasem pejoratywne znaczenie, jako magiczne, wróżbiarskie i mógł być odbierany negatywnie, jako przesąd .
Hindus ma mistyczność topnienia, rozpuszczania indywidualność w brahmanie , substratu świata. Ta mistyka, w przeciwieństwie do innych religii, jest mniej zarezerwowana dla wtajemniczonych i jest raczej częścią powszechnego przekonania.
Mistyka buddyzmu odnosi się do pojęcia duchowego przebudzenia lub Bodhi . W therawadzie urzeczywistnienie nie-jaźni jest ścieżką mistyka pozwalającą na wygaśnięcie Samsary . W mahajanie wygaśnięcie nie jest absolutne (mówi się, że jest „bez miejsca zamieszkania”), ponieważ przebudzony może, kierując się współczuciem, kierować ludźmi, którzy jeszcze nie doświadczyli przebudzenia.
Taoistyczny mistycyzm opiera się na komplementarności elementarnej symboliki Yin i Yang . Ma na celu zachowanie równowagi poprzez zastosowanie zasady laissez-faire .
Pierwsze owoce datowane są na 1500 pne, ale wzmianki pochodzą z czterech wieków pne.
Ta mistyka ma swoje źródło w pismach datowanych na najstarsze z III wieku przed naszą erą, ale przypuszcza się, że są one tworzone na podstawie historycznych, które miałyby miejsce 2000 lat wcześniej (w Mahabharacie ).
Mistyka islamu nazywa się sufizmem . Prawdziwy sufizm to oczyszczenie się ze wszystkiego innego niż posłuszeństwo Allahowi; Urzeczywistnienie Ihsan (doskonałości); zuhd (asceza) połączona z ma`rifa (wiedza o Allahu). „Porzuć świat i jego mieszkańców (materializm)” (definicja Ibn Sam`un). „Tasawwuf nie jest ani wiedzą, ani czynami, ale atrybutem, którym przyozdabia się esencja sufich, posiadając wiedzę i uczynki, i składa się z wagi, w której te dwa są ważone” (def. Ibn Khafif).
To szerokie pojęcie łączy wszystkie praktyki na całym świecie, które mają na celu wyrażenie lub wydobycie ukrytej prawdy za pomocą różnych środków, które zawsze są związane z formą transu .
Pochodzenie tych praktyk sięga czasów prehistorycznych, a wiele ich obecnych form znajdujemy pod różnymi nazwami: szamanizm szamana określanego jako taki w Ameryce Południowej, Syberii, a nawet Tybecie, ale także praktyki czarownika. znajdujemy w sercu mistyków afrykańskich iw Ameryce Północnej.
Często transy te zostały włączone do religijnych praktyk mistycznych i znajdujemy je w różnych formach buddyzmu tybetańskiego.
Ching , wykwalifikowany czary, jest przykładem etapie pośrednim pomiędzy Szamanizmu (który jest pochodzenia), a także różne formy mistycznych z nich pochodzące, w tym taoizmem .
W Europie znamy intensywność praktyk wróżbiarskich i transowych w Grecji i starożytnym Rzymie (np. Pytii ), ale spotyka się ją również w każdej z kultur ludów barbarzyńskich (czyli obcych im). Na przykład w kulturze celtyckiej .
Wraz z entuzjazmem dla duchowości orientalnej, mistycyzm od lat 60. XX wieku zyskał na Zachodzie nową popularność, będącą w równym stopniu wyrazem społecznego protestu, co poszukiwaniem sensu istnienia.
Henri Bergson , William James wśród filozofów , Romain Rolland , René Daumal , Aldous Huxley wśród pisarzy określili mistyczną komunię jako fundament wszelkiej religii . Te osobowości przyczyniły się do nowoczesnego podejścia do mistycyzmu.
Carl Gustav Jung w podejściu psychoanalitycznym i Mircea Eliade w historii religii przyczynili się do intelektualnego rygoru w badaniu mistycyzmu.