Eucharystia / Ø . k . ʁ I s . t i / (od starożytnej greki εὐχαριστία / eukharistía „ dziękczynienie ”) jest sakramentem chrześcijańskim . Zajmuje centralne miejsce w doktrynie i życiu religijnym większości wyznań chrześcijańskich . Podczas gdy katolicy mówią o Eucharystii, termin sakrament jest powszechnie używany przez protestantów w odniesieniu do tego samego obrzędu .
Pochodzenie tego rytu jest wspólne dla wszystkich chrześcijan: według Nowego Testamentu , w szczególności Pierwszego Listu do Koryntian i Ewangelii synoptycznych , został on ustanowiony przez Jezusa Chrystusa , który w przeddzień swojej męki rozdał chleb i wino do apostołów , mówiąc do nich: „to jest ciało moje [...], to jest krew moja [...]. Zrobisz to na moją pamięć. "
Katolicy i prawosławni opisują Eucharystię jako prawdziwą, bezkrwawą „realizację” ofiary Chrystusa dla zbawienia , poprzez posługę kapłana . Ze swojej strony protestanci twierdzą, że tekst biblijny nie wspiera teorii przeistoczenia nauczanej przez Kościół katolicki . W luteranie używać terminu konsubstancjacja . Tradycja kalwińska wyznaje pojęcie obecności duchowej . Wśród ewangelicznych chrześcijan mówimy o pamięci ofiary Jezusa Chrystusa.
Eucharystia nosi różne nazwy, np. „ Wieczerza Pańska , łamanie chleba , sakrament , Ostatnia Wieczerza , Boska Liturgia .
Biblijny termin to „ łamanie chleba ”, używane kilka razy w Nowym Testamencie , w Dziejach Łukasza , albo jako rzeczownik (Łk 24:35; Dz 2:42), albo jako czasownik (Łk 24: 30 i Dz 2:46; 20:7; 20:11; 27:35). Aluzje do łamania chleba jako posiłku eucharystycznego znajdują się również w starszych źródłach Nowego Testamentu, takich jak Pierwszy List do Koryntian (1 Kor 11:24). W tych fragmentach posiłek i Eucharystia nie wydają się różnić: po posiłku poprzedzonym łamaniem chleba miały nastąpić zwykłe błogosławieństwa żydowskiego Birkat ha-mazon .
Ta praktyka sederu , żydowskiego rytualnego posiłku, jest rozumiana w sensie chrześcijańskim jako odniesienie do Ostatniej Wieczerzy .
Wspólne posiłki antycypujące nadejście Mesjasza i nadejście Królestwa Bożego istniały w ówczesnym judaizmie , zwłaszcza wśród esseńczyków . Relacja o tym posiłku Jezusa z Dwunastoma Apostołami , symboliczną liczbą dwunastu plemion Izraela przywróconych według żydowskiej eschatologii , idzie w kierunku historyczności Ostatniej Wieczerzy. Te posiłki charakteryzowały się obecnością chleba i wina, jako symbolu. Jednak to połączenie jest kwestionowane.
Ostatnia Wieczerza , ostatni posiłek Chrystusa, jest wymieniona w jednym z najstarszych tekstów chrześcijaństwa : w Pierwszym Liście do Koryntian , napisany w 1950 roku . Podczas tej „Wieczerzy Pańskiej” (po grecku: Κυριακὸν δεῖπνον / Kyriakon deipnon ) Jezus dziękuje (εὐχαριστήσας / eucharistêsas ) i łamie chleb:
„Albowiem otrzymałem od Pana to, czego was nauczyłem; że Pan Jezus w nocy, w której został uwolniony, wziął chleb i po podziękowaniu połamał go i powiedział: To jest ciało moje, które za was łamie się; zrób to na moją pamięć. Podobnie po wieczerzy wziął kielich i powiedział: Ten kielich to nowe przymierze we krwi mojej; rób to na moją pamiątkę za każdym razem, gdy go pijesz. "
Ostatnia Wieczerza pojawia się także w trzech Ewangeliach synoptycznych : Mateusza , Marka i Łukasza . To podczas tego posiłku Jezus ustanawia Eucharystię.
Ze swej strony Ewangelia według Jana , która wspomina o tym posiłku (13:2-23), nie odnosi się do opisu instytucji; ale gdzie indziej przywołuje celebrację Eucharystii, zwłaszcza w 6:51, gdzie Jezus przedstawia się jako „żywy chleb, który z nieba zstąpił”. Ten fragment, zwany „mową chleba”, interpretuje się ogólnie jako bezpośrednią aluzję do Ostatniej Wieczerzy.
Tak więc w tradycji chrześcijańskiej Eucharystia została ustanowiona przez Jezusa Chrystusa w wieczór Wielkiego Czwartku podczas posiłku, który według synoptyków był ucztą paschalną , ale według Jana był celebrowany na dzień przed świętem żydowskim od Paschy .
Według doktryny katolickiej sprawowanie Eucharystii jest „szczytem zarówno działania, przez które Bóg w Chrystusie uświęca świat, jak i kultu, jaki ludzie oddają Chrystusowi w Duchu Świętym, a przez Niego Ojcu” . Właściwy charakter Mszy tkwi w urzeczywistnieniu ofiary Chrystusa dokonanej przez kapłana .
Celem tej liturgii jest ukazanie konkretnie i w chwili obecnej ofiary Chrystusa na krzyżu, z tą różnicą, że Eucharystia jest ofiarowana w sposób bezkrwawy.
Mass , jako święto liturgiczne mogą być zdefiniowane jako udział Kościoła w ofierze Odkupiciela z Alliance że Chrystus ofiaruje Ojcu, w konsekracji chleba w Jego Ciało i wina w Jego krew.
W różnych wyznaniach chrześcijańskich relacja o instytucji, o której mowa w Ewangeliach synoptycznych i pierwszym liście św. Pawła do Koryntian, rozdział 11, jest wypowiadana przez kapłana lub proboszcza podczas celebracji eucharystycznej, na przykład przy użyciu sformułowania: ryt rzymski :
„Tej samej nocy, gdy został uwolniony, wziął chleb, pobłogosławił go, połamał i dał swoim uczniom, mówiąc: ‚Bierzcie i jedzcie was wszystkich: to jest moje ciało wydane za was”. Podobnie pod koniec wieczerzy wziął kielich i dziękując, pobłogosławił go i dał swoim uczniom, mówiąc: „Bierzcie i pijcie wszyscy, bo to jest kielich mojej krwi, krwi nowego i wiecznego przymierza, które będzie wylane za was i za tłum na odpuszczenie grzechów. Czyńcie to na moją pamiątkę”. "
We Mszy katolickiej urzeczywistnienie ofiary skutkuje przeistoczeniem chleba i wina, które stają się Ciałem i Krwią Chrystusa ; chleb i wino zmieniają substancję , zachowując swoje cechy fizyczne lub „gatunek”. Eucharystyczna obecność Chrystusa rozpoczyna się w momencie konsekracji i trwa tak długo, jak trwają postacie eucharystyczne. Chrystus jest całkowicie obecny w każdej postaci i całkowicie w każdej z ich części, aby łamanie chleba nie dzieliło Chrystusa.
Od Pierwszego Listu do Koryntian (1 Kor 10,14-22) Eucharystia jest nazywana „ komunią ” we krwi i Ciele Chrystusa . W tym fragmencie Paweł dokonuje rozróżnienia między kościelną tradycją Ostatniej Wieczerzy (termin używany tutaj w znaczeniu Eucharystii, a nie Ostatniej Wieczerzy , ostatniego posiłku, który Jezus Chrystus zjadł z Dwunastoma Apostołami w wieczór Wielkiego Czwartku). ) i kultowe praktyki pogańskie, obecnie zakazane. Nie mówi o praktykach kultu w ogóle, ale konkretnie o rytualnych posiłkach przyrządzanych z mięsa zwierzęcego składanego w ofierze pogańskim bogom i oświadcza, że chrześcijanie, którzy jednoczą się z Chrystusem poprzez uczestnictwo w Eucharystii, nie powinni uczestniczyć w bałwochwalczych bankietach by wejść w komunię z fałszywymi bogami.
Nie może być Mszy bez Komunii, ponieważ kapłan koniecznie komunikuje, ale Komunia wiernych nie jest obowiązkowa. I odwrotnie, komunia jest możliwa poza Mszą św. (na przykład dla chorych), ale postacie są z konieczności konsekrowane podczas Mszy.
Nosi on również nazwę „Błogosławiony Sakrament”, ponieważ jest sakramentem par excellence, a termin ten jest używany przez metonimię na określenie konsekrowanego chleba i wina, które stają się odpowiednio Ciałem i Krwią Chrystusa i które „odnosi się w sposób szczególny do konsekrowanych hostii przechowywanych w tabernakulum lub wystawionych na adorację eucharystyczną .
W Kościele katolickim tylko ci, którzy są w stanie łaski, to znaczy bez grzechu śmiertelnego , mogą przyjąć Eucharystię. Ta doktryna jest oparta na 1 Kor 11:27-29.
W liturgiach zachodnich (i w przeciwieństwie do liturgii wschodnich, katolickich czy prawosławnych ), konsekrowane hostie to przaśny chleb , czyli przaśny chleb , zrobiony z mąki pszennej. Dzięki temu dobrze się trzymają i zajmują niewiele miejsca. Wierni mają wolny wybór, czy przyjąć hostię na język, czy na rękę.
Przez kilka stuleci w Kościele łacińskim na ogół, ale nie wyłącznie, używano białego wina z powodów czysto praktycznych, gdyż czerwone wino mogło plamić biały płótno; ale dostrzegamy większą symboliczną wartość czerwonego wina podczas celebracji Eucharystii, a Watykan zawsze używał tylko czerwonego wina mszalnego.
Komunia jest ważna pod jednym lub drugim gatunkiem lub pod obydwoma. Na Zachodzie często ogranicza się do chleba w postaci żywiciela. Komunia we Krwi Chrystusa pod postacią wina rodzi pytania o higienę (picie z kielicha jeden po drugim). Istnieje również komunia przez „ wchłonięcie ”, w której kapłan moczy część hostii w „cennej krwi” i natychmiast umieszcza ją na języku przyjmującego.
Po Komunii kapłan musi dokończyć konsekrowane wino i przystąpić do oczyszczania pustych pojemników, aby usunąć ślady konsekrowanej materii. Jeśli jakieś hostie zostaną, można je umieścić w zakrytym cyborium , które jest zamknięte w tabernakulum . Z wyjątkiem procesji z Najświętszym Sakramentem, a nawet kustosza (małego pudełka) przeznaczonego do komunii chorych, surowo zabrania się wynoszenia konsekrowanej hostii z kościoła, w którym się ona znajduje. Jeśli kapłan nie może umieścić konsekrowanych hostii w tabernakulum, musi je spożyć lub kazać je spożyć wiernym.
Choć Didache , koniec I st wieku , przywołuje Posiłki bez odwoływania się wprost do Eucharystii z pierwszych chrześcijan , okres anténicéenne widzi kilku autorów dyskusji teologicznych i sakramentalnych kwestii Eucharystii, jak Ignacy Antiocheński (v. 35-110) w swoich listach do Smyrnejczyków i Filadelfii, Justyn z Nablusu (w. 100-165), Ireneusz z Lyonu (w. 130-202) ze swoimi Adversus hæreses (w. 185), Hippolyte de Rome (w. 170-235) lub Cyprian z Kartaginy (w. 200-258). Następnego okresu oznaczone przez kazania z Augustine (354-430).
Kwestia „ rzeczywistej obecności ” Ciała i Krwi Chrystusa była podnoszona przez całe średniowiecze . „Realistom”, którzy bronią tej idei (jak Paschase Radbert w De partu Virginis ), sprzeciwia się opór „symbolików”, takich jak Ratramne de Corbie .
Debata utwardza XI th century. Bérenger de Tours stwierdza, odnosząc się do Augustyna , że do chleba i wina dodaje się „intelektualną” obecność bez ich zastępowania. Odnajduje sprzeciwem ze strony teologów, takich jak Lanfrank de Pavie i (c) 1010-1089. Hildeberta de Lavardin (1056/33), którzy bronią idei zmiany substancji : „ przeistoczenia ”. Jak nazywa się od XII TH stulecie.
W IV e Sobór Laterański (1215), rzeczywista obecność jest pierwszy ogłoszony w radzie w postaci doktryny o przeistoczeniu, z użyciem terminu Arystoteles w „ substancji ”. W XIII -go wieku, Tomasz z Akwinu mówi dogmat w jego Summa Theologica . W tym samym czasie narodziło się święto „Ciała Chrystusa” lub „Błogosławionego Sakramentu”. Oficjum skomponuje Tomasz z Akwinu i dopiero wtedy upowszechnia się praktyka podnoszenia hostii i kielicha, aby pokazać je wiernym.
W XVI -tego wieku, Sobór Trydencki potwierdza dogmat o przeistoczeniu , związane z ofiarny aspekt Eucharystii. Chleb i wino przemieniają się i ta przemiana dotyczy całości substancji: nic nie pozostaje poza wyglądem („ gatunkami ”) chleba i wina. Obecność Chrystusa jest rzeczywista i substancjalna w Hostii , która rzeczywiście staje się Jego Ciałem w momencie konsekracji. Mass powtarza, aktualizuje ofiarę Chrystusa i ją Bogu.
Katolicki i prawosławny wyznawania prawdziwej obecności Chrystusa w ciele i krwi pod „gatunku” chleba i wina.
W czasie reformacji protestanckiej kilku teologów odrzuciło ofiarny charakter Mszy. Inni, jak Laurentius Petri ( Szwecja ) i Thomas Cranmer ( Anglia ), zachowują go.
W luteranie trzymane istotę liturgii katolickiej, ale nowo dogmat. Mówią o konsubstancjacji : równocześnie z substancją konsekrowanego chleba i wina, substancja ciała Chrystusa i Jego krwi współistnieją, w rodzaju podwójnej substancji. Z drugiej strony, postacie stają się tylko Ciałem i Krwią Chrystusa pod działaniem Słowa Bożego, które jest niezbędne dla sakramentu: po Mszy konsekrowana postać ponownie staje się zwykłym chlebem i winem, ponieważ luteranizm nie podejmują pojęcie „ rezerwy eucharystycznej ” katolicyzmu.
Wreszcie Luter i Melanchton obalają ideę ofiary przebłagalnej zawartej w Eucharystii: „sprzeciwiają się sakramentowi, dziełu Boga ofiarowanemu człowiekowi, i ofierze, ludzkiemu dziełu ofiarowanemu Bogu” . Eucharystia jest dla nich dziękczynieniem Bogu, świadectwem wdzięczności, czyli aktem uwielbienia, a nie ofiarą mającą na celu uzyskanie Bożej łaski.
Reformowany wierzyć Kalwina , że pojęcie cielesnej obecności stanowi „wielki błąd Kościoła katolickiego [...] to poważny błąd pomiędzy znakiem a rzeczy oznaczał” , które „zdradza brak wiary”: „Ponieważ „Nie wierzyliśmy już w cud wiary zawładnięcia Chrystusem i duchową rzeczywistością, chcieliśmy w magiczny i materialny sposób sprowadzić go do elementów Komunii Świętej. Próbowaliśmy dotknąć Chrystusa, nie mogąc wstąpić do Nieba, aby Go dosięgnąć. […] Zatrzymaliśmy się na niszczącym elemencie: zrobiliśmy z niego bożka”.
Kalwin potwierdza, podobnie jak katolicy i luteranie, rzeczywiste i istotne zjednoczenie wierzącego z Chrystusem podczas Ostatniej Wieczerzy, ale w kategoriach „ pneumatycznej obecności ”: Chrystus jest naprawdę obecny, ale w sposób duchowy, a nie materialny. Gatunki są prostymi reprezentacjami ciała i krwi Chrystusa: są tylko „znakami, którymi Bóg posługuje się, aby dotrzeć do wierzącego, sprawić, by dostrzegł, odczuł obecność Chrystusa” . Chleb i wino nie podlegają żadnej przemianie, ani konsubstancjacji, ani transsubstancjacji.
Ta obecność, zarówno niematerialna, jak i rzeczywista, należy do Ducha Świętego i tylko do Niego, ponieważ „to On wprowadza nas w komunię z Panem i Zbawicielem i sprawia, że uczestniczymy w Jego łasce” . Podczas gdy ministrant daje chleb i wino, Bóg daje wierzącemu to, co przedstawiają: „Chleb i wino nie stają się Ciałem i Krwią Chrystusa, ale przyjmując chleb, otrzymujemy Chrystusa” .
Bardziej radykalnie Ulrich Zwingli , a dziś duża część ewangelików uważa, że ofiara Chrystusa miała miejsce raz na zawsze i że Eucharystia jest tylko jej pamiątką. Ostatnia Wieczerza jest zatem dziękczynieniem, w którym nie ma pojęcia o ofierze. Obecność Chrystusa nie jest cielesna, ale tylko duchowa w gatunkach, które tylko ją symbolizują. Dlatego wyrażenie „To jest moje ciało” należy rozumieć jako „To oznacza moje ciało” .
Kościoły spadkobiercy reformacji protestanckiej na ogół potwierdzają historyczność swojej pozycji, powołując się na Bérangera de Tours lub Ratramne de Corbie .
We wszystkich wyznaniach chrześcijańskich związek z żydowskimi tradycjami wdzięczności za dzieła Boże jest dziś lepiej rozumiany , a szczególnie w błogosławieństwach podczas posiłku, zwłaszcza szabatu (chleb i wino). To wspólne pochodzenie i intensywne dyskusje teologiczne umożliwiły spojrzenie na praktyki każdego człowieka z odpowiedniej perspektywy. Kluczowy dokument został opublikowany w 1982 roku przez Komisję Teologiczną Światowej Rady Kościołów . Dokument nosi tytuł Chrzest, Eucharystia, Posługa .
Katolicy i prawosławni podzielają tę samą doktrynę na temat Eucharystii i wzajemnie uznają ważność jej sprawowania w obu Kościołach . Istnieją różnice w liturgii (komunia pod jednym lub dwoma rodzajami itp.) oraz w formach nabożeństwa (procesje z Najświętszym Sakramentem: powszechna praktyka w katolicyzmie, nie w prawosławiu), a także w słownictwie (katolicy mówią więcej „ sakramentu ”, prawosławnego „ misterium ”). Interkomunia jest możliwa w przypadkach konieczności wyrażonej w kanonie 844 prawa kanonicznego Kościoła rzymskiego.
To samo z protestantami i pomimo drugorzędnych różnic, reformowani i luteranie są, przynajmniej w Europie, w pełnej komunii i bez problemu dzielą Eucharystię i ich pasterzy .
Z drugiej strony spór między katolikami i prawosławnymi z jednej strony a protestantami z drugiej jest głęboki , a użyte terminy nie zawsze mają to samo znaczenie.
Kwestia rzeczywistej obecności (w tym sensie, że celebracja wpływa na istotę chleba i wina, a więc bardziej precyzyjnie na kwestię przeistoczenia ) pozostaje głównym punktem spornym, podszytym rozbieżnymi poglądami na temat kapłaństwa , z wielorakimi konsekwencjami, które czynią nie do pomyślenia. dla Kościoła katolickiego interkomunia między protestantami z jednej strony a katolikami i prawosławnymi z drugiej. Nawet jeśli obecne badania teologów pozwalają przewidzieć nowe sposoby wyjaśniania tajemnicy, napotykamy trudności niemal nie do pokonania z powodu średniowiecznych sformułowań odziedziczonych po metafizyce klasycznej. W kilku krajach różnice nie uniemożliwiają wspólnych działań, a także wspólnych modlitw bez sprawowania sakramentu Eucharystii. Tydzień jedności w styczniu umożliwia coroczną wymianę przewodniczących między wspólnotami, chwile wspólnej modlitwy i pojednania.
Problem tkwi w interpretacji greckiego terminu éstin („[on] jest”, od czasownika „być”) użytego przez Jezusa w Mt 26:26-28, który benedyktyński teolog Jacques Dupont uważa za „najbardziej naturalny” sposób przetłumaczyć to: „To oznacza moje ciało” lub „To reprezentuje moje ciało”. Wskazuje: „Przez komunię z postaciami sakramentalnymi uczniowie stają się uczestnikami Przymierza, które Chrystus urzeczywistnia przez ofiarę swego Ciała i Krwi na krzyżu. Ta skuteczność komunii jest trudna do zrozumienia, jeśli tylko otrzymamy prosty, fikcyjny znak ciała wydanego na śmierć i krwi przelanej na krzyżu. […] Symbol to za mało; ważne jest, aby była to sama ofiara, jej ciało i krew”.
Ponadto różnice dotyczące kapłaństwa ( kapłaństwo służebne zarezerwowane dla mężczyzn lub nie, którzy muszą być wyświęceni na kapłana lub nie) i organizacji kościelnej ( sukcesja apostolska ) pogłębiają lukę w kwestii przewodnictwa sakramentu.
Marc-Antoine Charpentier wielokrotnie celebrował tę kulminację liturgii chrześcijańskiej. Pod koniec lat 70. XVII w. Prose du Saint Sacrement H.14 na 3 głosy, 2 szczyty instrumentalne i basso continuo. Skomponował także dwie Symfonie na repozytorium H.508 na smyczki i H.515 na smyczki i basso continuo (pocz. 1670). W 1682 roku skomponował Pour un reposir: Uwertura jak tylko pojawi się procesja H.523 na flety, smyczki i basso continuo. Około 1690 r . w repozytorium Oculi omnium H.346 skomponował duży motet na solistów, chór, 2 flety i basso continuo Pour le Błogosławiony Sakrament . W tym samym dniu skomponował Motet du Saint Sacrement, na repozytorium H.348, na 3 głosy, 2 blaty instrumentalne i basso continuo. Hymn Najświętszego Sakramentu H.64, na solistów, chór, flety, smyczki i basso continuo terminach od końca latach 1680-tych. Później, około roku 1695, ustawia się muzyką Po raz drugi tego Najświętszego Sakramentu chodzi o muzykę To samo repozytorium H.372 na solistów, chór, smyczki i basso continuo.
Michel-Richard de Lalande komponuje dwugłosowy motet do Najświętszego Sakramentu , S 91.
Louis-Nicolas Clérambault skomponował około 1700 roku dwanaście motetów do Najświętszego Sakramentu, opus 66, 67, 68, 83, 84, 85, 86, 87, 106, 110, 128 i 131.