Mesopotamian Hells lub Kur ( „góra” w sumeryjskim ) Ershetu ( „ziemia” w akadyjsku ) Irkalla ( „wielkie miasto” w akadyjsku) są siedliskiem Mezopotamii. Nazywa się je również Arallu („Wielki Puch”) lub Ganzer . Miejsce to pojawia się w kilku mezopotamskich mitach lub eposach, takich jak Zejście Inanny do piekła , Nergal i Ereshkigal , Enlil i Ninlil czy Epos o Gilgameszu, a także w wielu tekstach egzorcyzmów .
Według czasów lub mitów, Mezopotamskie Piekła, znajdujące się pod ziemią, są czasami przedstawiane jako duża cytadela z siedmioma portalami, które dają dostęp do piekła. Przed jednym z tych portali płynie wielka rzeka: Hubur, która oddziela świat umarłych od świata żywych. Zaświatami rządzi bogini Ereshkigal lub bóg Nergal . Zarządza nimi wezyr Namtar lub sędziowie Anunnaki, a wejścia pilnuje portier Petû. Istnieje wiele ścieżek prowadzących do Zaświatów: długa przeprawa przez suchą i suchą pustynię, drabina między niebem a piekłem, uskoki wykopane w skorupie ziemskiej lub po prostu grób, w którym znajdują się zmarli.
Wśród różnych aspektów, jakie może przyjąć śmierć, Mezopotamczycy zachowują swoją nieuchronność: „zmierza do swojego przeznaczenia ” lub „jego przeznaczenie go pochwyciło” . Martwy człowiek zostawia za sobą swoje zwłoki i odchodzi do Zaświatów w postaci Etemmu (lub ducha ). Przy wejściu do Zaświatów Etemmu nie podlega osądowi. Z wyjątkiem królów i książąt los zmarłych jest taki sam dla wszystkich: żyć w Ershetu ponurą, pozbawioną smaku i miłości egzystencją . Jednak ducha zmarłych można przywołać wśród żywych, którzy chcą zadawać mu pytania lub wstawiać się u bogów. Ale w przypadku złego powrotu do Zaświatów lub braku grobu lub obrzędów pogrzebowych , duch zmarłych wędruje po stepie w poszukiwaniu Ganzera . Staje się wtedy niepożądana, ponieważ może powodować wiele chorób u żywych, więc istnieje wiele rytuałów egzorcyzmów mających na celu odesłanie duchów zmarłych z powrotem do Wielkiego Podziemnego.
Ponurą egzystencję Etemmu w Zaświatach można złagodzić obrzędami pogrzebowymi i wygodnym pochówkiem. Martwy człowiek jest nadal pochowany . Jego pochówek może rozciągać się od prostego grobu do królewskiego mauzoleum , przechodząc przez grobowiec , sklepienie , dzban lub zwykłe gliniane pudełko. Pogrzebu i odprawienia obrzędów dokonuje najstarszy potomek płci męskiej. Żywi powtarzają codziennie imiona zmarłych przodków, składając jedzenie i picie na grobach lub na ziemi. Przeprowadzają również comiesięczny rytuał Kispu , wspólny posiłek pogrzebowy pomiędzy żywymi i umarłymi. Stąd potrzeba, by każdy żyjący człowiek pozostawił wiele dzieci. W zamian za rytuały pogrzebowe zmarli mogą wstawiać się u bogów w obronie swoich potomków.
Dokumentacja dotycząca Mezopotamskiego Podziemia jest skąpa. Różne relacje, takie jak Epos o Gilgameszu , Enlil i Ninlil , Nergal i Ereshkigal oraz różne wersje Zejścia Inanny do Zaświatów, które zamiast tego ilustrują ucieczkę przed śmiercią lub poszukiwanie nieśmiertelności, opisują tylko niektóre formalne aspekty Zaświatów . Inne teksty, takie jak Śmierć Ur-Namu ( Ur-Nammu jest królem Ur of2112 w 2095 pne J.-C.) czy Śmierć Gilgamesza , które opisują okoliczności śmierci legendarnych postaci, również dostarczają tylko niektórych informacji o Zaświatach. Jednak cenne dane o rytuałach i duchach związanych z Zaświatami gromadzone są z tekstów pogrzebowych , dokumentów prawnych, lamentacji i opisów egzorcyzmów mających na celu przywrócenie zmarłych na ich miejsce.
Oprócz tekstu neoasyryjskiego (911 - 612 pne J.-C.), La Vision de l'Enfer , zakwalifikowana przez Jeana Bottéro jako „pamflet polityczny” , który zawiera późny opis piekieł mezopotamskich, nie odkryto jeszcze pełnego mezopotamskiego traktatu o śmierci lub o Zaświatach , a sama archeologia może jedynie udzielać informacji na temat fizycznego traktowania zwłok. W dodatku źródła pisane (w postaci glinianych tabliczek ) nie zawierają wielu dokładnych opisów Zaświatów, te zdają się nie dotyczyć zbytnio Mezopotamczyków. Również praca historyka on koncentruje się na gromadzeniu i opracowywaniu informacji znalezionych często podzielone między masą dokumentów klinowych zróżnicowane którego ciągłość językową i czasowa rankingu trzy tysiąclecia ( III th tysiąclecia BC AD. -330 pne J.-C.) bywa trudne. Dlatego musimy uważać, aby nie traktować wierzeń dotyczących Zaświatów i śmierci jako statycznego i jednolitego obrazu. Dopiero poszukując zgodności między elementami dokumentów, czasem sprzecznych, historycy budują kruchą syntezę, która zawsze podlega ostrożności.
Mezopotamczycy nazywają miejsce, w którym znajdują się zmarli, wieloma imionami: w sumeryjskim Kur lub Ki , w akadyjskim Arallu („Wielkie poniżej”), Irkalla lub Kigallu („wielkie miasto” lub „wielka ziemia”), Ershetu La- Tāri („kraina bez powrotu”) czy nawet Ganzer .
Najstarszą nazwą wydaje się być sumeryjski termin Kur , oznaczający „górę”. Używany częściej w tekstach sumeryjskich niż akadyjskich, jest szczególnie obecny w pewnej liczbie lamentacji i relacji dotyczących zarówno umierania, jak i płodności młodych bogów, takich jak Dumuzi , Ningiszzida z Gizbandy czy Damu z Girsu . Obraz świata zmarłych zasymilowany do góry jest źródłem kilku hipotez. Jeden opiera się na istnieniu rytuału, podczas którego w okresie paleo-babilońskim (1763 - 1595 pne J.-C.), posąg Inanny wydaje się regularnie podróżować z Uruk do Kuthy przez siedem miast Inanny wspomnianych w Zejście Inanny do zaświatów . Położenie miasta Kutha - siedziby piekielnych bóstw - u podnóża północno-wschodnich gór jest hipotezą wyjaśniającą zbliżenie gór ze światem umarłych.
Niektórzy badacze nadają słowu Kur szerszą definicję. Historyk Wayne Horowitz oferuje mezopotamskich podziemia jako wielkiego kosmicznego „góry”, na której w świecie żywych. Françoise Brüschweiler uważa, że próba połączenia tych dwóch znaczeń nie ma sensu, gdyż Kur jest całością Wszechświata. W Kur są rzeczy stworzone i niestworzone (świat żywych, świat bogów i świat umarłych), z których - z tej góry - wyłania się wszystko, co istnieje. Tak więc, kiedy Mezopotamczycy mówią o Kur jako o świecie umarłych, wyznaczają miejsce w niewidzialnym świecie, które należy do Kura, do którego idą zmarli. Z kolei Véronique Van der Stede proponuje górę jako „wyrostek” podziemnego świata, który wśród Mezopotamczyków łączy dwa terminy „góra” i „świat umarłych” w tym samym polu semantycznym.
Dina Katz odnosi termin Kur do czasów, gdy starożytni Sumerowie (ok.3400 - 3100 pne J.-C.) wierzą, że świat umarłych znajduje się w górach i poza nimi. Wraz z rozwojem podróży, a wraz z nią wiedzy geograficznej, Mezopotamczycy przenoszą świat zmarłych z gór na podglebie, zachowując termin Kur . Ze swojej strony Francis Joannès zauważa, że poprzez schwytanie Dumuziego przez agentów Zaświatów ( Gallu, co oznacza także „zbójców”), góra symbolizuje w pewien sposób lęki mieszkańców równin w obliczu zagrożenie, które reprezentują ludzi z góry. Ci ostatni mają zwyczaj atakowania i plądrowania wiosek na równinach Dolnej Mezopotamii i dlatego są asymilowani ze złymi istotami przybywającymi z gór.
Napisane z sumeryjskim logogramem Ki oznaczającym „Ziemię”, Ershetu jest w tekstach akadyjskich terminem najczęściej używanym do określenia zarówno „ziemi”, jak i dołu. To jest czasami stosowane w taki sam sposób jak sumeryjskiej Kur i według list leksykalnych , jest to równoznaczne z kilku sumeryjskich terminów, które również odnoszą się do Underworld: ganzer , Arali lub Urugal . Ershetu jest używany jako epitet dla niektórych chtonicznych (związanych z ziemią) bogów, takich jak Ereshkigal, Namtar lub Nergal i jest używany zarówno w dokumentach literackich, prawnych, magicznych, pogrzebowych, jak i w korpusach wróżb .
Ershetu oznacza również ziemię, terytorium znajdujące się na powierzchni; również termin ten może być używany w odniesieniu do piekła w formach złożonych, takich jak Ershetu La-Tāri (Kraina bez powrotu) podkreślająca ostateczność śmierci, Ershetu Saplitu (Dolna Ziemia), Ershetu Ruktu ( Odległa Ziemia) jej odległy charakter od żywych lub Ershetu Rabitu (Grande Terre) o tym, że musi schronić coraz gęstszą populację zmarłych. Tak samo jest z sumeryjskim terminem Ki , używanym czasem w Kigallu (Wielka Ziemia), który również wchodzi w skład imienia bogini Podziemi Ereshkigal, „Królowej Wielkiej Ziemi”.
„Jeśli jesteś królową Nieba,
skąd wschodzi słońce,
dlaczego przybyłeś do Krainy Bez Powrotu?”
Dlaczego twoje serce popchnęło cię
na ścieżkę, której nikt nie zawróci? "
- Zejście Inanny do Zaświatów - XVII th wieku pne. J.-C.
Urugal , Erigal lub Irigal (Wielkie Miasto) to sumeryjskie słowa określające Zaświaty. Zbliżają się do akadyjskiego terminu Irkalla, często używanego w formie „dom Irkalli ” lub „dom Irkalli ”, szczególnie w Zejściu Isztar do Zaświatów, które w tym micie może być rozumiane jako „Dom Ciemności” . Bardzo możliwe jest jednak zinterpretowanie Irkalli jako zarówno miejsca Zaświatów, jak i imienia bóstwa (prawdopodobnie Ereshkigal) kochanki tego miejsca. W paleo-babilońskiej liście bogów Irkalla jest również identyfikowana jako inne imię bogini Allatum, utożsamiane z Ereszkigal.
W tekstach opisujących życie i śmierć Dumuziego, a zwłaszcza Sen Dumuziego, pasterz ma zwyczaj wypasać swoje owce na stepie zwanym „Arali”. Jest też owczarnia, w której demony zabierają młodego boga na Kur. W okresie paleo-babilońskim nazwa stepu „Arali” jest tak utożsamiana ze śmiercią Dumuziego, że staje się określeniem Zaświatów. Wydaje się zatem, że zapomniano o jego pierwotnym znaczeniu jako konkretnej nazwy geograficznej. Termin Arali jest zatem terminem sumeryjskim o znaczeniu piekła. Jakkolwiek mało używane w tekstach, jest wystarczająco rozpoznane, że odkryto pozostałości świątyni o nazwie „ Éarali ” (którą Wayne Horowitz tłumaczy jako „ dołek Arali” i którą Pascal Attinger tłumaczy jako „stok Arali ”) poświęconej Dumuziemu. Położona w pobliżu Bad-Tibira (lub w Isin po Dominique Charpin ) ta świątynia lub sanktuarium jest uważane za miejsce, w którym Gallu zabierają boga do Zaświatów. Termin Arallu , być może akadyjski przekład Arali , jest jednak powszechnie używany w tekstach akadyjskich w odniesieniu do Zaświatów.
Na brzegach Arali [ Gallu ] atakują go [Dumuzi].
Łzy napływają do oczu Dumuziego, szlocha.
- Sen Dumuziego - literatura sumeryjska
Ganzer - słowo, którego etymologia nie jest jeszcze znana - to sumeryjski nazwa używana jako miejsce, w związku z placówki podziemi, gdzie w jednym z odcinków Epos o Gilgameszu , obiektów mocy Gilgameszu . W micie o pochodzeniu Inanna do piekieł The Ganzer jest pałac, który stanowi wejście do świata zmarłych i którego portier jest nazywany „Blokada z ganzer” . To w Ganzer znajduje się siedem drzwi, przez które musi przejść Inanna, a także bóg Nergal w micie o Nergalu i Ereshkigal .
Pozostaje donieść o obecności niektórych akadyjskich dokumentów leksykalnych i tekstów, w których pojawia się kilka nazw Zaświatów zbudowanych wokół słowa „dom” lub Bîtu, takich jak Bîtu Ekleti (Dom Ciemności), Bît Muti (Dom Umarłych), Bît Dumuzi (Dom Dumuzi) lub Bîtu Epri (Dom Kurzu).
Według Mezopotamczyków świat dzieli się na dwie części: „ Nad ”, rządzoną przez bogów żywych i „Dolną”, rządzoną przez bogów zmarłych. Pomiędzy nimi świat żywych unosi się na Apsu , słodkowodnym jeziorze. Po pierwsze porównał do III th tysiąclecia pne. OGŁOSZENIE góra, od II -go tysiąclecia pne. OGŁOSZENIE , Źródła zgadzają się zlokalizować podziemi pod ziemią: w Inanna za katabaza , posłaniec bogów Papsukkal informuje, że Isztar został „zszedł” do podziemi, aw Epos o Gilgameszu , Enkidu obietnic do swojego przyjaciela do " wychować” na Pukku i Mekku który spadł w piekle. Co więcej, w Wizji Piekła , bóg Zaświatów, Nergal, wydaje się odesłać Księcia Kûmmę z powrotem do świata "Powyżej", aby dalej prowadził tam swoje ludzkie życie.
Inne źródło umiejscawia Zaświaty pod Apsu: w epopei o błądzeniu jest o drzewie „którego korzenie, pod stuligami wody przez rozległe morze, sięgają głębin Zaświatów” . Ale to ostatnie wydaje się zaprzeczać wydarzeniom z innych relacji, takich jak ta, w której Gilgamesz próbuje odzyskać swoje Pukku i Mekku , zanurzając nogi lub ręce w rozpadlinę w kierunku Zaświatów. Inne teksty z okresu nowobabilońskiego (629 - 539 pne J.-C.) wskazują, że – aby wyrazić niezachwianą solidność swoich konstrukcji – królowie budowaliby budynki, których fundamenty dotykają „skrzyni Zaświatów” , co sugeruje, że Zaświaty znajdują się pod skorupą ziemską, ale nad ziemią.
Mit o Zstąpieniu Inanny do Zaświatów i jego akadyjska wersja zawierają długi opis Zaświatów. Po lekturze tych dwóch dzieł wejście do świata umarłych, miejsca wiecznego potępienia , znajduje się w pałacu Ganzera , do którego dociera się po długim spacerze na zachód przez szeroką pustynię i wiele gór „Drogą do przejścia bez zwrotu” . Niektórym historykom wydaje się, że za pałacem znajduje się siedem ścian przebitych siedmioma kolejnymi drzwiami, które prowadzą do serca Zaświatów; dla innych żaden tekst nie nawiązuje do tych ścian. Jednak w opisie Zejścia Inanny do Zaświatów instrukcje, które tragarz Zaświatów otrzymuje od swojej kochanki Ereshkigal, wskazują, że te siedem drzwi znajduje się w pałacu Ganzera .
- I nie zapomnij, co ci zamawiam!
Wyciągnij zamek Siedmiu Bram
Podziemia : Otwórz jedną po drugiej
Bramy pałacu Ganzera …”
- Zejście Inanny do Zaświatów - XVII th wieku pne. J.-C.
Kilka ścieżek prowadzi do Zaświatów, ale każda z nich jest zarezerwowana dla pewnych osobowości. Zmarli, których ciała są pochowane, trafiają do „Poniżej” ze swoich grobów. Królowie, zgodnie z tekstem Śmierci Ur-nammu , docierają do Ganzer po długiej krętej ścieżce, która spowalnia galop koni. Inne wejścia zapewniają szczeliny lub uskoki wykopane w skorupie ziemskiej, ale są one zarezerwowane dla duchów, które przychodzą i odchodzą z Zaświatów. Dla żyjących, którzy chcą dotrzeć do Pałacu Ganzera , jedyne źródła, które mówią o możliwej do przejścia ścieżce, donoszą o upalnej pustyni, miejscu głodu i pragnienia nawiedzanym przez dzikie zwierzęta i duchy, które trzeba przejść pieszo i które w końcu prowadzi, po wielu pokusach powrotu, nad rzekę Hubur, która płynie przed „Wielką Bramą Zachodzącego Słońca” . Wiele tekstów o egzorcyzmach lub wydaleniu zmarłych wskazuje również na te drzwi jako miejsce wejścia dla duchów bez pochówku. Z drugiej strony bogowie mają własną ścieżkę: w micie o Nergalu i Ereszkigal bogowie upoważnieni do podróżowania między niebem a piekłem wchodzą drabiną (lub schodami) między dwoma światami.
W piekle jest też rzeka: Hubur. Mit zatytułowany Enlil et Ninlil nawiązuje do niego obecnością przy wejściu do Zaświatów „człowieka w łodzi” . Jeśli jednak istnienie tej rzeki nie budzi wątpliwości, jej dokładne położenie i wygląd wciąż są sprzeczne: zaklęcie do boga Marduka opisuje ją jako szeroką i głęboką, podczas gdy Podróż do Zaświatów Ningiszzydy opisuje ją jako suchy strumień, którego woda nie może być pijanym. Ponadto, zgodnie z egzorcyzmem, który ma na celu powierzenie ducha Tammuzowi, aby mógł go zaprowadzić do jego ostatecznej siedziby, rzeka ta wydaje się znajdować przed Zaświatami, podczas gdy inne podobne teksty umieszczają ją w świecie zmarłych lub między dwiema z siedmiu bram, które do niego prowadzą. Inne źródła, takie jak Enuma Elish, sprawiają, że Hubur jest ogromnym morzem otaczającym ziemię, na której żyją ludzie.
Bóg Ninazu jest najstarszym znanym bogiem Zaświatów, prawdopodobnie jest sumeryjskim odpowiednikiem boga Nergala. Opiekun bóg z miastami Esznunna i Enegi, jest on zawarty w liście bóstw Trzeciej Dynastii z Ur (2112 - 2004 pne J.-C.) z epitetem „belershetti” lub „pan podziemi”. Według świątynie hymnów ( XXIII th century BC. ), Który pokazują również, jak Prince of Hell, to jest uważany za syna Ereszkigal i pojedynczym bóstwem, którego epitet "en-gal„(wielki władca) wymieniono i który wydaje się być bóg Gugalanna . Znany jest również jako ojciec Ningiszzidy . Po Trzeciej Dynastii Ur jego kult wydaje się zanikać na rzecz kultu Nergala lub Ereshkigal.
Dla historyka Diny Katz Ninazu wydaje się pierwotnie umierającym bogiem płodności i widzi obiekt swojego kultu przemieniony, podobnie jak inni umierający bogowie, Ninghizida, Damu czy Dumuzi. Miasto, którego jest obrońcą, Enegi, zostało zniszczone podczas Trzeciej Dynastii Ur, co mogło skłonić jego duchownych do emigracji do innych miast i przypisania mu innych podobnych funkcji, takich jak rządzenie Zaświatami wraz z jego matką Ereshkigal.
EreszkigalEreshkigal jest często określana jako „Królowa Podziemia” , „Królowa Umarłych” lub „Pani Wielkiej Ziemi” . Pojawia się w Hymnach do Świątyń, gdzie wydaje się być władczynią Podziemia w tym samym czasie, co jej syn Ninazu. Jednak w czasie trwania trzeciej dynastii Ur przekazywanie władzy na jej korzyść wydaje się następować stopniowo: w rzeczywistości pojawia się ona bez Ninazu na czele list bogów, którym Gilgamesz i Ur-Nammu ofiarowują dary. ich wejście do Zaświatów, a później w Zejście Inanny do Zaświatów , tekst z początku okresu Paleo-Baylon ; króluje samotnie nad „Poniżej”. W tym ostatnim micie Gugalanna ( "Byk Niebios" w popularnej formie) przypisywana jest jej jako jej żałobny mąż . Jest to związane z Ereshkigal na liście AN = Anum (w fonetycznie podobnej formie oznaczającej tutaj „Inspektor kanałów Niebios”), ale wydaje się, że nigdy nie rządził światem umarłych. Ereshkigal rodzi dzieci: młodzi ludzie, którzy umierają na Ziemi przed czasem. Rządzi w asyście swego wezyra Namtara , boga chorób i epidemii, oraz skryby Zaświatów Gesztinanny , siostry Dumuziego, a czasem żony Ningiszzidy . Towarzyszy mu także siedmiu Anunnaki – sędziowie Zaświatów.
Lista bogów z okresu paleo-babilońskiego wskazuje na Ereszkigal bez małżonka , bogini wydaje się być utożsamiana z boginią Allatum, podczas gdy Nergal, wskazany w dalszej części tej samej listy, jest związany z boginią Mammitum, podczas gdy Lamentacja z tego samego czasu czyni Nergal „ Enlil z Zaświatów” i nie wspomina o Ereshkigal. Historyk Dina Katz widzi w tych dwóch źródłach istnienie dwóch różnych tradycji. Ten, który umieszcza Nergala na czele Zaświatów, jest prawdopodobnie pochodzenia akadyjskiego.
NergalNajstarsze ślady Nergala pochodzą z okresu archaicznych dynastii (od ok2900 w 2340 pne J.-C.) pod sumeryjską nazwą KISH-U-NU, ale w tym okresie wydaje się być bóstwem chtonicznym powołanym do ustanowienia połączenia między światem podziemnym a światem ziemskim. Chociaż w okresie imperium Akkadu bóg był znany jako Né-eri-gal „pan wielkiego miasta”, za panowania Narâm-Sina (od około225 w 2218 pne J.-C.) i że Hymny do Świątyń opisują go jako „władcę krainy zachodzącego słońca” – dwie nazwy wyraźnie związane z Zaświatami – źródła z tego okresu kładą szczególny nacisk na wojowniczy charakter boga. Jest wtedy bogiem, do którego modlono się w północnej Mezopotamii, a kapłani na południu nie zaakceptują go jako bóstwa związanego z Podziemiem aż do trzeciej dynastii Ur. I nawet kiedy przybył do Sumeru, gdy król Szulgi (z2094 w 2047 pne J.-C.) w rzeczywistości jeden z głównych bogów, ponownie jest honorowany głównie ze względu na jego cechy wojownika. Historie o Zstąpieniu Inanny do piekła i Śmierć Gilgamesza , historie napisane w tym czasie, ale należące do długiej tradycji, wciąż przedstawiają Ereshkigal jako jedynego władcę Zaświatów.
Pod koniec okresu paleo-babilońskiego mit akadyjski Nergal i Ereszkigal uczynił Nergala mężem Ereszkigal, a tym samym umieścił boga na czele świata zmarłych. Jednak później rachunek Zejście Isztar do Podziemi pisemnej w akadyjsku wcześnie I st tysiącleciu pne. OGŁOSZENIE przywraca samotnego Ereshkigala na tronie Zaświatów bez żadnej wzmianki o Nergalu, podczas gdy ten ostatni jest ponownie przedstawiony jako jedyny władca Zaświatów w neoasyryjskim tekście Wizja piekła .
Bóg Namtar jest często opisywany jako ambasador Zaświatów lub wezyr Ereszkigal. W micie o Nergalu i Ereszkigal przedstawia swoją kochankę bogom w górze, gdzie nie może ona przyjść. Pomimo jego statusu ambasadora, inni bogowie są mu winni szacunek i ukłon w jego obecności. Ponadto królowie Gilgamesz i Ur-Namu umieszczają go na liście bogów, którym dają dary w chwili śmierci. Jej nazwa oznacza „Przeznaczenie” i sugeruje, że należy ją rozumieć jako uosobienie nieuchronnego celu, do którego zmierza każdy człowiek: śmierci.
W akadyjskim opisie Zstąpienia Isztar do zaświatów Ereshkigal towarzyszy Namtar, bóg chorób i epidemii. Co więcej, to on jest odpowiedzialny za rozpętanie „sześćdziesięciu chorób” na Isztar, skazując ją na pewną śmierć. Ale jest też odpowiedzialny za nalanie wody zawartej w „Dodatku”, aby tym razem wskrzesić tę samą boginię. W micie Namtarowi najwyraźniej pomaga siedmiu sędziów Anunnaki. Nie osądzają zmarłych za ich moralne postępowanie przyjęte za ich życia, ale po to, by potwierdzić ich przybycie do piekła. W eposie o Gilgameszu Namtar pojawia się wraz z Asakku jako demonem choroby, aw Atra-hasis jest bogiem zarazy, który próbuje pomóc Enlilowi w pozbyciu się rojącej i hałaśliwej ludzkości.
Niektórzy uważają również Namtara za dziecko Enlila i Ereszkigal lub za pierwsze dziecko bogini urodzone po przedwczesnej śmierci na Ziemi. Tekst Śmierci Ur-Nammu daje mu żonę w imieniu Hushbishak, podczas gdy Wizja Piekła daje mu jako żonę pewną Namtartu opisaną jako złe stworzenie.
Petû jest strażnikiem bram Zaświatów. Jej nazwę, imperatyw czasownika Petû („otworzyć”), można przetłumaczyć jako „otwierać! ”. Jego epitet „Wielki tragarz podziemi” jest używany już w epoce paleo-babilońskiej. W mitach o Zstąpieniu Isztar do Podziemia oraz Nergala i Ereszkigal nie nosi on imienia i jest określany przez jego funkcję: „Strażnik bramy”. W Enlilu i Ninlil jest on nazywany „człowiekiem bramy miejskiej, człowiekiem z zamkiem” . W neoasyryjskim tekście La vision de l'Enfer tragarz, który przyjmuje imię Petû, jest istotą składającą się z głowy lwa, ptasich łap i ludzkich rąk.
„Przybyła do pałacu Ganzera , Inanna
Uderzyła pięścią grożąc drzwiom świata Poniżej
I zawołała pałac świata Poniżej
agresywnym głosem:
Otwórz pałac, Pêtû! Otwórz pałac:
chcę wejść osobiście! " "
- Zejście Inanny do Zaświatów - XVII th wieku pne. J.-C.
Najnowszy mit o Nergalu i Ereshkigal wymienia listę siedmiu strażników, w tym Petû. Zostali mianowani tytułem Wielkich Tragarzy Ereszkigal. Istnienie siedmiu strażników podziemi w mezopotamskiej wyobraźni zostało przynajmniej udowodnione od czasów Trzeciej Dynastii Ur, ponieważ są oni beneficjentami darów przywiezionych przez króla Ur-Nammu.
Jest też przewoźnik : w micie o Enlilu i Ninlil , w drodze do Zaświatów, Enlil przyjmuje rysy Siluliego „człowieka dowodzącego łodzią”, przewoźnika piekielnej rzeki i „człowieka”. piekielnej rzeki pożerającej ludzi”, której funkcją jest witanie nowo przybyłych do Zaświatów i przekazywanie ich, jak greckiego boga Charona , na brzeg krainy zmarłych.
Inkantacje pochodzący z połowy II th tysiąclecia przed naszą erą. OGŁOSZENIE przypisuje Gilgameszowi funkcję przewoźnika, którą, jak się wydaje, zabrał od Ur-shanabi, przewoźnika z Utanapisztu, który prowadzi bohatera po „Wodach Śmierci”, aby spotkał starego nieśmiertelnego. Wreszcie w neoasyryjskim tekście La vision de l'Enfer , Khumut-tabal (co oznacza „Zabierz mnie szybko tam”) jest wspomniany ostatni przewoźnik, opisany jako istota na czele ptaka Anzû z czterema rękami i czterema stopy.
Ningiszzida " Powiernik Tronu" pojawia się w opisie Śmierci Ur-Nammu jako młody wojownik. Do tej pory znany jest jednak jako umierający bóg roślinności. O mitologicznych okolicznościach jego zmiany funkcji wspomina opowiadanie napisane w sumeryjskim: Podróż Ningiszzidy do zaświatów . W tej historii bóg zostaje awansowany na „powiernika tronu” – lub „szambelana” – po tym, jak został schwytany przez Gallu (posłańców z Zaświatów) i przetransportowany łodzią do Zaświatów. Dzieje się tak pomimo prób jednej z jego sióstr, by uratować go przed smutnym wygnaniem. Jako „nosiciel tronu”, Ningiszzida, podobnie jak Namtar, pełni funkcję witania duchów i złych istot odsyłanych z powrotem do Zaświatów poprzez wykonywanie egzorcyzmów. Jako postać piekielna symbolizuje go trujący wąż rogaty, czasami przedstawiany na jego ramionach. Z drugiej strony jako strażnik królestwa niebieskiego pojawia się u boku Dumuziego w micie o Adapie.
Rolę skryby pełnią dwie żeńskie bóstwa, które noszą tytuł głównego skryby Zaświatów: Ninazimu'a, żona Ningiszzidy i Gesztinanna, siostra Dumuziego. Jedyna wzmianka o Ninazimu'a znajduje się w tekście Śmierci Ur-Nammu . Pojawia się na liście bogów, którym król ofiarowuje prezenty przed wejściem do świata zmarłych.
Ale Geshtinanna, lepiej znana z tego, że jest siostrą Dumuziego, zostaje żoną Ningiszzidy, podczas gdy Gudéa (gubernator miasta-państwa Lagasz ,2141 w 2122 pne J.-C.) czyni tego ostatniego jednym z jego osobistych bogów i czyni dwie boginie wyjątkową boginią w Lagasz. To bez wątpienia wyjaśnia obecność Ninazimu'a jako głównego skryby na liście Śmierci Ur-Nammu . Następnie obie boginie wznawiają swoją ścieżkę: Ninazimu'a jako żona Ningiszzidy i Gesztinanna jako siostra Dumuziego. Podczas swojej sennej podróży Enkidu opisuje Geshtinannę (po akadyjsku „Bêlet-Sêri”) w roli skryby Zaświatów klęczącej u stóp Ereshkigal. Funkcja skryby jawi się jako ta, która polega na rejestrowaniu wejścia zmarłych do Zaświatów.
Boski aspekt o Gilgameszu wydaje się być zasłonięte przez poszukiwaniu historycznego istnienia króla Gilgamesza, który ma ogromne znaczenie dla Assyriologists . Jako ludzki bohater, dla którego śmierć jest obsesją w mniej znanych mitach Śmierci Gilgamesza i Gilgamesza, Enkidu i Zaświatów , Gilgamesz jest także piekielnym bóstwem krainy Sumerii . Jego boskość została po raz pierwszy odnotowana w okresie archaicznych dynastii (2900 w 2340 pne J.-C.) Na jednym z dużych list bóstw Fara aw środku III th tysiąclecia przed naszą erą. OGŁOSZENIE , dedykuje mu pierwszy obiekt wotywny: buławę. Tabliczki rachunkowe z tego samego okresu z Lagasz dostarczają informacji o istnieniu kilku ofiar poświęconych bogu Gilgameszowi i świadczą o jego obecności w kilku rytuałach święta Baby, które wraz ze świętym ślubem jest głównym świętem miasta. . Te ofiary są nadal udowodnione podczas Trzeciej Dynastii Ur (2112 w 2004 pne J.-C.), dla której znajduje się marmurowa waza pogrzebowa z odniesieniem do Gilgamesza związanego z Zaświatami. To właśnie w tym okresie znajdujemy cytaty takie jak „Gilgamesz (jest) dozorcą”, które należy powiązać z „dozorcą Gilgamesza w zaświatach” . Do tego musimy dodać Śmierć Ur-Namu , tekst opowiadający o przybyciu do Piekła króla, który panował z2112 w 2095 pne J.-C., który opisuje Gilgamesza jako jednego z „siedmiu bogów Zaświatów” i, w pierwszej z Elegii Muzeum Puszkina , to Gilgamesz wita ojca, który zmarł po przybyciu do Zaświatów.
Bóg słońca Szamasz , jakkolwiek bardziej przywiązany do Nieba niż do Piekła, czasami interweniuje w mitach związanych z Zaświatami: szczególnie w Zejście Inanny do Piekła oraz w Śnie Dumuziego, gdzie ratuje boga Dumuziego w ucieczce przed wysłannikami Zaświatów, Gallu . Jest to prawdopodobnie spowodowane cyklem słońca Szamasza: słońce przechodzi między zachodem a wschodem przez sfery Dolne, zanim wynurzy się na wschodzie wczesnym rankiem, zanim przejdzie przez niebo do nowego dnia. Szamasz jest często przywoływany lub jest przedmiotem licznych ofiar w wielu egzorcyzmach mających na celu wyzwolenie żywych z uścisku umarłych. Podczas niektórych ceremonii statuetki zmarłych są czasami wystawiane na działanie słońca Szamasza, zanim zostaną wysłane do Zaświatów na miniaturowej łodzi niesionej przez prądy rzeki. To pozwala Szamaszowi, „sędziemu żywych i umarłych”, decydować o losie zmarłych i narzucać bezapelacyjny powrót do Zaświatów.
W sumeryjskim czy akadyjskim nie ma ogólnego określenia „ demon ”. Ale są istoty, które można porównać do tej koncepcji: duchy zmarłych ( Etemmu ) bez pogrzebu lub zmarłe w stresujących okolicznościach. Te dręczące duchy rzadko były przedmiotem szczegółowych opisów, ale Mezopotamczycy uważają je za uosobienie zła, które nęka ludzi i są hierarchicznie usytuowane między ludźmi a bogami, potężniejsze od tych pierwszych i mniejsze od tych drugich. Następnie wnikają do swoich ofiar uszami i powodują choroby psychiczne lub wiele nieszczęść, które można wytłumaczyć jedynie opętaniem przez jednego z nich nad żyjącym pechem.
Oprócz duchów rozgniewanych zmarłych istnieją inne istoty porównywalne do demonów, które bezpośrednio należą do podziemi. Tak jest w przypadku siedmiu „ Utukku ”, często wymienianych w kilku rytuałach egzorcyzmów, potomków Anu, którzy asystują bogu Nergalowi w jego wojowniczych dziełach. Demony „ Gallu ” również pochodzą z Zaświatów: również w liczbie siedmiu towarzyszą Inannie w jej zejściu z niższego świata i zobowiązują ją do wyznaczenia substytutu, który ją tam zastąpi. Sprowadzają również Dumuziego lub Ningiszzidę z powrotem do Zaświatów.
Dopiero na początku I st tysiącleciu pne. OGŁOSZENIE że demony jawią się jako istoty piekielne, które są, że tak powiem, niezależne – i które zapowiadają średniowieczne wyobrażenia piekła. Na początku swojego pojawienia się w mezopotamskiej wyobraźni są stworzeni przez bogów w celu wykonania narzuconego przez nich wyroku na ludzi, którzy nie przestrzegają prawa. Każdy z nich przyjmuje imię i piekielne pochodzenie. Wśród nich są Namtaru, demon zmarłych - pierwotnie Namtar, wezyr Ereshkigal - Lamashtu , demon chorób w towarzystwie jej dwóch akolitów, demon gorączki Labashu i Ahhazu, który sprawia, że ciało jest żółte, a język czarny. Demon Lilu i demon Lilitu , dwa bezpłodne demony, które pozbawione mężów rozpaczliwie szukają partnera w osobie lekkomyślnych samotnych mężczyzn i kobiet, którzy wpadliby na zły pomysł spania w nocy na tarasie. Nie zapominając o przywódcy wszystkich demonów Pazuzu, który jest przyzywany w rytuałach egzorcyzmów, aby zmusić inne demony do wycofania się z ciała chorych.
Sam fakt wywołania śmierci jest dla Mezopotamczyków równoznaczny z niebezpieczeństwem. Fakt umierania jest więc często obchodzony przez aluzję typu „poszedł do swego przeznaczenia” , „przeznaczenie go pochwyciło” lub nawet „wrócił do swojej gliny” . Jednak w obliczu wielu czynników śmiertelności tamtych czasów śmierć wydaje się być zintegrowana z życiem codziennym: jedynym źródłem oburzenia lub skandalu moralnego wydaje się być zniknięcie młodych ludzi, którzy jeszcze „ nie wypełnili swojego przeznaczenia” .
Wśród różnych aspektów, jakie może przyjąć śmierć, Mezopotamczycy zachowują swoją nieuchronność i nieuchronność. Śmierć jest hołdem ludzi i tylko bogowie są nieśmiertelni. Zatem Gilgamesz wąsko zawodzi w swej próbie kradzieży sekretu nieśmiertelności od istoty wyłącznie ludzkiej ucieczki straszny los śmierci, Uta-napisztim , aw mitu Adapy , oszukani przez swego pana EA , Adapa , nie wchłonąć pokarm nieśmiertelności ofiarowany jeszcze przez samego boga Anu . Te dwie relacje dowodzą, że zawsze będzie bóg, który zapewni, że nikt nie zawładnie nieśmiertelnością zarezerwowaną tylko dla bogów.
„Jemu (Adapie) dał mu mądrość, ale nie dał mu nieśmiertelności. "
- Mit Adapy , fragment A, kol. ja: 4 '
Mit Snu Dumuziego , którego styl wydaje się bardzo bliski starożytnej tradycji ustnej, również świadczy o nieuchronności śmierci. Pasterz Dumuzi jest ścigany przez wysłanników Zaświatów po śnie, który jego siostra Geshtinanna zinterpretowała jako zapowiedź jego nieuchronnej śmierci. Uważa się, że sen jest jednym ze środków, za pomocą których bogowie dyktują ludziom swoją wolę. Tutaj mit ilustruje nieunikniony i niesprawiedliwy los młodego pasterza: przez pojmanie go przez Gallów zostaje wezwany do śmierci bez powodu, w straszny sposób, ponieważ tak postanowili bogowie.
Śmierć jest zdefiniowana w micie Atrahasis (lub Poem of Supersage ). Pierwsi bogowie, Anunnaki, rządzą światem i służą im Igigi . W wyniku wyczerpującej pracy, którą zlecili im ich panowie, zbuntowali się. Éa (zwany także „Enki” w tej samej historii) tworzy Człowieka, aby kontynuować dzieło Igigi. Stworzenie składa się z boskiego składnika - ciała pomniejszego boga, Wé, poświęconego na tę okazję. Ten boski składnik jest wdmuchiwany w glinę; co czyni człowieka kruchym i odróżnia go od innych bogów przez jego śmiertelność. Jednak nie ma ograniczeń co do długości życia, a bogowie narzucają ludziom nieszczęścia, aby regulować ich populację. Wreszcie Enlil, zmęczony nieustannym hałasem, postanawia położyć kres ludzkości i powoduje Potop .
Ale Enki ostrzega ludzi snem, który wysyła do swojego ludzkiego przyjaciela Atrahasisa. Radzi mu zbudować arkę, zabrać ze sobą okazy każdej żywej istoty. W ten sposób uratowana ludzkość może się rozmnażać i ponownie pracować oraz składać ofiary bogom. Ale tym razem Enki prosi Nintu, matkę mężczyzn, by skróciła oczekiwaną długość życia jej dzieci i dała mężczyznom śmierć jako los. Bogowie wymyślili także śmiertelność niemowląt i narzucili bezpłodność niektórym kobietom, a zwłaszcza trzem kategoriom kapłanek.
W tej opowieści bogowie nie ustalają najpierw długości życia ludzi, ale znikają po nieszczęściach spowodowanych przez bogów. Dla Mezopotamczyków istnieją więc dwa sposoby umierania: śmierć przedwczesna, sama w czasach przed potopem, i ta naturalna, która pojawia się dopiero po potopie. Asyriolog Wilfred George Lambert uważa, że przedpotopowa sytuacja jest podobna do sytuacji Adama i Ewy w Edenie, gdzie człowiek cieszy się życiem wiecznym, które w wyniku złego zachowania się skraca.
Ale dla Véronique Van der Stede nic w tej relacji nie wskazuje, że istnieją różnice między śmiercią ludzi przed i po potopie, a prośbą, którą bóg Enki formułuje do bogini Nintu, jest przedmiotem ekstrapolacji luki w Atrahasis. rękopis. Dla niej mężczyźni są od początku stworzeni śmiertelnikami. To dlatego, że liczba zgonów nie jest równa liczbie urodzeń, populacja ludzka rośnie do tego stopnia, że przeszkadza Enlilowi. Dla historyka, nawet jeśli relacja o Atrahasis dostarcza informacji o śmierci w Mezopotamii, w oczach ówczesnych mieszkańców Mezopotamii nie ma zamiaru wyjaśniać, dlaczego ma ona miejsce.
Przed zejściem do Zaświatów zmarły rozdziela się na dwie części: jego ciało zostało rytualnie pochowane i jego Etemmu ( Gedim w sumeryjskim). Etemmu jest boska część człowieka. Zainspirowana przez Enki z pomocą ciała boga Wé w opowieści o Atrahasis , ta boska część pozwala człowiekowi pracować dla bogów. Jest to także jego nieśmiertelna część, ta, która przetrwa śmierć swojej glinianej części.
„Z ciała boga wyjdzie duch w człowieku,
który pokaże mu, że wciąż żyje (po jego śmierci).
Ten duch będzie tam, aby nie został zapomniany. "
- Mit Atrahasis
Historyk Cwi Abusz uważa, że Mezopotamczycy myślą o człowieku utworzonym przez trzy części: inteligencję (temmu) przekazywaną przez krew boga Wé (przez ponowne połączenie boga „Wé” i „temmu”), formę ludzką ( „ ciało dusza " ) i Etemmu czyli duch zmarłych przekazywany przez ciało boga ( " dusza śmierci " ) . Krew boga Wé odróżnia ludzi od rzeczy bezwładnych, ożywia ich i ożywia. Co skłania Etemmu do pojęcia duszy . Swoją interpretację opiera na fragmencie z Atrahasis, który wspomina o dźwięku bębnów, który przyrównuje do bicia serca. Ale ta interpretacja zderza się z pośmiertnym aspektem Etemmu – podkreślonym przez Jeana Bottéro – i opiera się na przeformułowaniu terminu „ uppu ” („dźwięk bębna”, który może być podobny do bicia serca) dla który nie Ten argument nie pozwala na porównanie jego znaczenia z krwią.
Dla Jeana Bottéro Mezopotamczycy nie kultywują jeszcze idei duszy, która zamieszkuje i ożywia ciało . Etemmu jest rodzajem odpowiedzi na niezrozumieniu zero, próżnia pozostawione przez osoby zaginionej. Etemmu jest rodzajem ducha w oparciu o pamięci, która żywi mają zmarłych. Między jawą a snem pojawia się w postaci cieni lub ulotnych przejawień. Ponadto, duch ten może zostać przywołany z Zaświatów przez niektórych ludzi, aby był przesłuchiwany przez żywych, a jeśli stanie się niechciany, jego powrót do Wielkiego Podziemnego stanie się okazją do obrzędu egzorcyzmów, w którym ' Etemmu nawiedzający życie jest na przykład powierzone bogu Tammuzowi podczas jego corocznego schodzenia do Zaświatów, aby jak dobry pasterz poprowadził ich do miejsca, z którego nie powinni już wracać.
Ukradkowa i nieuchwytna natura Etemmu utrudnia jej rozpoznanie. Jeśli w notatkach z egzorcyzmów Etemmu jest często określany jako „martwy sobowtór” , nie jest tak naprawdę możliwe określenie, czy ma on tę samą fizjonomię za życia lub czy jest możliwe w pełni go rozpoznać. Tutaj mity i teksty egzorcyzmów różnią się niemal diametralnie. Jeśli teksty egzorcyzmów proszą o podanie imienia zmarłego przed wyrecytowaniem magicznej formuły, trudno jest stwierdzić, według jakiego kryterium rozpoznaje się tę śmierć, a jeśli niektórzy twierdzą, że widzą ducha, rzadko jest ona formalnie identyfikowana. Tekst egzorcyzmu przedstawia na przykład stan śniącego, który rozpoznaje swojego ojca, ale który kilka linijek później musi dostarczyć listę osób, które mogłyby zakłócić jego sen. Z drugiej strony mity nie są tak niejasne; w eposie o Gilgameszu bohater radzi swojemu przyjacielowi Enkidu, aby nie całował ani nie bił jego żony i syna. Te ostatnie mają więc być rozpoznawalne. Z drugiej strony Enkidu wraca z Zaświatów, by porozmawiać z Gilgameszem, który go rozpoznaje, a nawet dotyka. Ze swojej strony, król Ur-nammu rozpoznaje byłych kapłanów swojego kleru i byłych władców, którzy przybyli go powitać po jego wejściu do Zaświatów.
Niczym wielka ciemna jaskinia, cicha, mokra i zimna, Zaświaty są postrzegane przez Mezopotamczyków w bardzo pesymistyczny sposób: los zmarłych nie jest w żaden sposób radosny, przyjemności i uczucia są całkowicie nieobecne. Etemmu wchodzi tam, by żyć bladą repliką swojego ziemskiego życia. Według eposu o Gilgameszu i zstąpieniu Isztar do podziemi zmarły człowiek „żywi się tam ziemią” , „pije mętną wodę” i wykonuje w ciemności te same gesty, co w swoim poprzednim życiu. Los zmarłych jest tam ustalony na zawsze i nigdzie nie ma wzmianki o możliwym ostatecznym zmartwychwstaniu lub reinkarnacji .
„W Siedzibie, gdzie przybysze
są pozbawieni światła,
Nie pozostało nic prócz humusu, żywionego ziemią,
Rozciągnięci w ciemności, nigdy nie widzący światła dziennego,
Odziani jak ptaki w upierzenie. "
- Zejście Isztar do Podziemi - Wokół X XX wieku pne. J.-C.
Historyk Jo-Ann Scurlock zwraca jednak uwagę, że opis Zaświatów zaproponowany przez autorów Zejścia Isztar do Zaświatów prawdopodobnie przedstawia celowo zmienioną wizję Zaświatów: wizję przedstawianą z punktu widzenia żyjących lub samą Isztar. Przypomina, że słońce Szamasza, w swoim biegu między dniem a nocą, zmienia się nad i pod powierzchnią ziemi i dlatego oświetla zarówno świat żywych, jak i świat umarłych. Nawet jeśli te ostatnie przejdą nudny pobyt, że ciągle odtwarzają te same gesty, które powstały w ciągu swojego życia, nadal możliwe jest, że mogą jeść chleb i pić czystą wodę. Wszystko to w społeczeństwie podobnym do żyjących rządzonych przez hierarchię reprezentowaną przez parę Nergal-Ereszkigal, która panuje, jak wśród żyjących gubernatorów, w luksusowym pałacu z lapis lazuli.
Nic w literaturze mezopotamskiej nie sugeruje, że zmarła osoba jest osądzana po wejściu do Zaświatów za czyny popełnione za życia: z wyjątkiem królów, którzy zachowują swoją rangę, wszyscy zmarli żyją w Zaświatach taki sam los, niezależnie od ich postępowania. . Jeśli jest wielu sędziów Zaświatów, Anunnaki , rejestrują tylko przybycie zmarłych, szanują prawo Zaświatów i zarządzają tylko wewnętrznymi i funkcjonalnymi ich aspektami. Tak więc najgorsze, co może się przydarzyć duchowi stojącemu przed Anunnaki, to odmowa dostępu do świata zmarłych z powodu braku pochówku. Raczej Anunnaki są wzywani do powitania duchów zmarłych, wyznaczenia im miejsca i pouczenia ich o zasadach Zaświatów. Na przykład, w opisie Zejścia Inanny do podziemi , siedmiu Anunnaki przypomina Inannie, że jeśli ma wrócić na Ziemię, musi znaleźć żywy substytut. To ich osąd skazuje boginię na poszukiwanie żyjącego członka jej rodziny lub krewnych, który zastąpiłby ją w Zaświatach.
„Ale, kiedy przygotowywała
się do
wyjścia ze świata Dolnego , Anunnas powstrzymali ją (i powiedzieli do niej):
„Kto więc, schodząc do świata Dolnego,
kiedykolwiek wyszedł bez niego?
Więc jeśli Inanna chce wyjść z Zaświatów,
musi dać nam namiastkę! " "
- Zejście Inanny do Zaświatów - XVII th wieku pne. J.-C.
Równolegle z dworem Anunnaki istnieją dwa inne sądy: ten, któremu przewodniczy bohater, który stał się bogiem Gilgameszem, i ten, któremu przewodniczy bóg słońca Szamasz. Wydaje się, że na dziedzińcu Gilgamesza duchy i demony rozstrzygają spory, gdy jeden z nich obraża drugiego. Sąd Szamasza jest ze swej strony kompetentny we wszystkich sprawach dotyczących relacji między umarłymi a żywymi: Szamasz karze duchy, które torturują żywych i upoważnia wędrujące duchy do przyłączenia się do świata umarłych.
W świetle mitu o Zejściu Inanny do Zaświatów , gdzie Inanna jest powoli rozbierana z ubrań, można sądzić, że po przejściu przez bramy Ganzera umarli są całkowicie rozebrani. Ale historyk Dina Katz wskazuje na kilka wskazówek, które wskazują na coś przeciwnego: król Ur-Nammu przybywa do królestwa zmarłych w rydwanie, niosąc bogate dary dla bogów, a zwłoki w grobowcach wydają się prawie wszystkie ubrane i obdarowane. Według historyka nagość Inanny / Isztar jest wyjątkiem od reguły, która spełnia pewne funkcje raczej wewnętrzne w micie. Dodatkowo, w Gilgameszu, Enkidu i Zaświatach, Gilgamesz instruuje swojego przyjaciela, że aby poruszać się po Zaświatach, nie będąc tam przytrzymywanym, będzie musiał nosić brudne ubranie, aby uniknąć zauważenia przez zmarłych.
Z drugiej strony, umarli są często porównywane do ptaków: Enkidu mówi Gilgamesza, który zamienił się w ptaka być doprowadziły do podziemi, dokumencie Lagasz od końca III th tysiąclecia przed naszą erą. OGŁOSZENIE porównuje zmarłych do ptaków, w Zstąpieniu Isztar do piekła oraz w eposie o Gilgameszu umarli są „ubrani jak ptaki w szatę z upierzenia”, a umarli są czasami umieszczani w grobach ozdobionych biżuterią przedstawiającą postacie ptaków, jak gdyby mieli zabrać nosiciela do świata poniżej.
Smutne warunki egzystencji w Zaświatach można złagodzić. To zależy od tego jak potomkowie zmarłego leczenia i uczcić zmarłych przodków, a więc biorąc pod uwagę znaczenie, w micie Inanna jest zejście do piekła , do obrzędów pogrzebowych , które mogą łagodzić smutny los zaginionych.
Odpowiedni pochówekZmarli są prawie zawsze chowani: pochówek jest uważany za jedyne możliwe przejście do krainy bez powrotu. Po prostu pochowany w słoju, w glinianym pudle lub w wyszukanym grobowcu, jest zazwyczaj ubrany zgodnie ze swoją sytuacją społeczną. Wydaje się, że został przewieziony na miejsce pochówku konduktem żałobnym złożonym z członków pogrążonej w żałobie rodziny w atmosferze lamentów śpiewanych a cappella, czasem przerywanych uderzeniem pięści w pierś. Ceremonie żałobne zdają się trwać około siedmiu dni, podczas których członkowie rodziny nie myją się już ani nie noszą formalnych ubrań. W czasie żałoby przyjaciele zmarłego, niekiedy w towarzystwie zawodowych żałobników, mają publicznie okazywać swój żal. Wreszcie siódmy dzień poświęcony jest oczyszczeniu członków rodziny pogrążonej w żałobie.
Rodzaj grobowca różni się w zależności od czasu i regionu: czasami krypty lub prywatne lub królewskie grobowce na nekropoliach na obrzeżach dużych miast. Czasami piwnice powstają pod domami rodzinnymi, ale ta druga praktyka jest częściej przeznaczona dla dzieci. Wydaje się również, że na południu Mezopotamii niektóre ciała są pochowane na trzcinowych bagnach poświęconych Enki.
Groby obejmują zarówno proste groby dla skromniejszych, jak i bardziej wyszukane groby dla zmarłych o wyższym statusie społecznym. Te ostatnie mają murowane, skalne lub kamienne komory grobowe, do których czasami można dostać się z szybu dostępowego. Niektóre z nich to prawdziwe mauzolea wykonane z kamieni szlachetnych. Często komora grobowa, nawet w najbiedniejszych grobowcach, wydaje się być wyłożona dywanami tkanymi z trzciny lub liści palmowych. Najbogatsze grobowce to grobowce królewskie zbudowane w okresie dynastii archaicznych (ok.2900 w 2340 pne J.-C.) odkrycia w świętym sektorze Ur : niektóre mają liczne pomieszczenia, w których głównemu mieszkańcowi towarzyszą ciała jego sług, żołnierzy i zwierząt bojowych lub pociągowych. W grobowcu nazwanym przez archeologów „Studnią Śmierci” odkryto szczątki 74 osób: ciała, często ułożone i starannie ułożone, co sugeruje, że ci ludzie są przed zamknięciem odurzeni narkotykami lub że im towarzyszą. zmarłych w swojej ostatniej podróży do Zaświatów. Należy zauważyć, że taka praktyka jest jednak bardzo ograniczona w Mezopotamii : nie ma już miejsca w późniejszych okresach, a pochówki królów z innych epok często odbywają się w ich pałacach lub w ich pobliżu. Ale ten typ grobowca prowadzi badaczy do przekonania, że podczas gdy wszyscy zmarli kończą w jednym miejscu, różnice społeczne i hierarchia istniejące w świecie żywych są zachowane w świecie umarłych. Dla osób o bardziej przeciętnym statusie nierzadko zdarza się, że wsuwają się do grobu jakieś cenne przedmioty lub, dla najuboższych, trochę jedzenia lub talizmanów, które mają towarzyszyć zmarłemu w jego długiej podróży przez szeroki step położony między żywymi a ziemią umarłych.
Brak pochówku - równoznaczny z zapomnieniem zmarłych - przez zaniedbanie spadkobierców - lub w przypadku złego wykonania obrzędów pogrzebowych - ponieważ ciało jest spalone lub ginie w zawierusze wojennej i pozostawione w słońce bez pochowania jest uważane przez Mezopotamczyków za prawdziwą klątwę. W tym przypadku Etemmu staje się duchem, który wędruje po stepie i nawiedza żywych, dopóki nie zostanie pochowany. Tak więc w Gilgameszu, Enkidu i świecie umarłych Gilgamesz kwestionuje ducha swego przyjaciela Enkidu:
– Widziałeś tego, którego pożerał lew?
- Płacze gorzko "O moje ręce!" O moje nogi! "
- Widziałeś tego, który spadł z dachu?
- Nie mogą [zbierać] jego kości.
- Widziałeś trędowatego?
– Napiął się nerwowo jak wół, gdy robaki go obgryzały.
- Widziałeś tego, który poległ w bitwie?
- Widziałem to.
- Co się z nim stało?
- Jego matki i ojca nie ma tu, by trzymać głowę, a jego żona płacze.
- Czy widziałeś ducha tego, który nie miał ofiar pogrzebowych?
- Widziałem to.
- Co się z nim stało?
- Zjada resztki i okruchy […] wyrzucone na ulicę. […]
- Widziałeś tego, który strawił ogień?
- Nie widziałem tego. Jego umysł odszedł. Jego dym uniósł się do nieba. "
- Gilgamesz, Enkidu i świat umarłych.
Aby wysłać złego Etemmu do Zaświatów, można zrekompensować brak szczątków śmiertelników; niektóre teksty egzorcyzmów zalecają następnie wykonanie statuetki przedstawiającej zmarłego i pochowanie go z twarzą i stopami skierowanymi w stronę „Drzwi zachodzącego słońca” , na zachodzie, wysyłając w ten sposób Etemmu do krainy bez powrotu. Pozbawienie pochówku jest również uważane za najpoważniejszą karę, taką jak ta, której towarzyszy kara kumpla , która ma na celu ukaranie kobiety, która popełniła przestępstwo aborcji.
Pochowanemu zmarłemu nie wolno przeszkadzać żywym, a zbezczeszczenie jego grobu uważane jest za poważne świętokradztwo . Mimo wszystko niektóre rodziny, które przeprowadzają się do innego miasta, otwierają grób swoich przodków i zabierają ich kości, aby złożyć je w nowym domu lub w dołączonym do niego skarbcu. Mówi się również, że niektórzy królowie nowobabilońscy zdewastowali groby pokonanych królów, zadając im ostateczne tortury poza śmiercią.
Obrzędy pogrzebowe i potomkowiePrzestrzeganie obrzędów pogrzebowych jest jednym z podstawowych obowiązków rodzinnych społeczeństwa mezopotamskiego. Są one wykonywane na odpowiedzialność najstarszego mężczyzny w rodzinie, stąd zainteresowanie urodzeniem co najmniej jednego męskiego potomka przed dołączeniem do Zaświatów.
W rzeczywistości posiadanie wielu dzieci po śmierci to kolejny sposób na lepsze życie w Zaświatach. Ojciec lub matka wielu dzieci zapewnia pogrzeb na lata, podczas gdy osoby bez dziedzica narażają się na brak ofiary pogrzebowej. W Gilgamesz, Enkidu i świat zmarłych , „człowiek, który ma siedmiu synów siedzi na tronie” , ten bez zjada dziedzic „chleb, który wygląda jak wypalanej cegły” i ten, kto nie zjednoczył się z nim. jego żona „nieustannie płacze, zaplatając linę” . Ale często zdarza się, że osoba bez spadkobiercy adoptuje inną osobę, której pozostawia całą swoją własność po śmierci. W zamian przysposobiony zgadza się na kontynuowanie obrzędów pogrzebowych skierowanych do przybranego ojca. W zamian za dobrą opiekę spadkobierców, zmarli – niekiedy pochowani na nekropolii w pobliżu mauzoleum bohatera, świątyni boga lub w śmierci bliżej bogów – mogli wstawiać się u bóstw w celu pomóc ich potomstwu w życiu na ziemi.
Pewne obrzędy wydają się być odprawiane codziennie, czasem przez polewanie ziemi wodą i pokarmem – w znacznie mniejszej ilości niż spożywany przez żyjącego – przy kilkukrotnym wymawianiu imienia zmarłego przodka. Czasami składa się ofiary z żółwi lub turkawek, a zmarłym ofiarowuje się kosze, słoje i przedmioty ze srebra lub skóry. Niektóre pochówki zaopatrzone są w rodzaj rury od ziemi do poziomu ciała zmarłego, aby wylać napoje niezbędne do jego egzystencji w Zaświatach. Rytuał Kispu (w języku akadyjskim: dzielenie kozy) składa się z posiłku pogrzebowego organizowanego przez rodzinę zmarłego, podczas którego Etemmu zmarłych krewnych są zapraszani do wspólnego posiłku żyjących. Częstotliwość tego typu rytuałów jest nadal przedmiotem badań: dla Jeana Bottéro ma to miejsce na każdym końcu cyklu księżycowego, kiedy wszystko się kończy. Jo Ann Scurlock wyjaśnia, że występuje podczas każdego nowiu i każdej pełni księżyca dla rodziny królewskiej.
Kispu może również obchodzony w uroczystościach najbardziej wszechstronnych i już odbywają się od 26 th do 29 th dzień Abu (około bieżący miesiąc sierpnia) przez trzy dni, podczas których bóg Dumuzi powrotem piekła z przodkami, możliwe jest bezpośrednio zapytać zmarłych, aby udzielać rad żywym lub prosić ich, aby przestali krzywdzić żywych. Pod koniec festiwalu Dumuzi reprezentowany przez leżącą na warstwie kukłę zostaje odesłany z powrotem do Zaświatów wraz z przodkami, ale także z niechcianymi duchami, które nawiedzają żywych. Zarówno we wspinaniu się, jak i zejściem, towarzyszy mu żona Inanna, wcielona przez panią domu.
Chociaż jest to rytuał pierwotnie wykonywany przez ludzi, władcy wydają się również oferować Kispu swoim przodkom, aby poprosić ich o pomoc w prosperowaniu kraju. W większych pochówkach specjalne wejścia i schody prowadzą do pomieszczenia specjalnie przystosowanego dla Kispu . Podczas tych posiłków goście wymieniają się ze sobą wspomnieniami o zmarłych, co generalnie ma konkretny efekt wzmocnienia solidarności między rodzinami/klanami. Te wspomnienia, z wyjątkiem sławnych osób, kończą się jednak na trzecim pokoleniu; niewątpliwie druga i prawdziwa śmierć w „powszechnym zapomnieniu” ludzi.
Podobnie jak mezopotamskie piekła, greckie piekła opisane przez Homera są miejscem zepsucia i rozkładu, miejscem bez światła, gdzie umarli przebywają w mrocznej egzystencji bez spójności ciała, oba są rządzone przez parę ( Persefona i Hades). dla Greków - Ereshkigal i Nergal dla Mezopotamczyków) oraz imię władcy ( Hades i Ereshkigal / Irkalla) jest czasami używane w odniesieniu do samego Zaświatów. Są to cechy, które występują również w opisie Szeolu z Hebrajczyków .
Z drugiej strony, zarówno ze strony Mezopotamczyków, jak i Greków, Zaświaty korzystają z usług sędziów, ale jeśli ze strony Greckiego Zaświata filtrują i ukierunkowują zmarłych zgodnie z moralnym postępowaniem przyjętym w ich przeszłości życie, warunek prawidłowego pochówku jest punktem wspólnym z mezopotamskimi piekłami. Co więcej, piekielna administracja Mezopotamii jest znacznie bardziej zaludniona niż Greków: niewątpliwie odzwierciedla to bardziej teokratyczną stronę miast Mezopotamii. Chociaż nie ma prawdziwego greckiego odpowiednika siedmiu bram mezopotamskiego Ganzera , Zaświaty oddzielone są od żywych rzeką ( Styks dla Greków), którą, podobnie jak w Mezopotamii, trzeba przekroczyć przy pomocy przewoźnika ( Grecki Charon ). Ponadto istnieje potworny strażnik, który strzeże bramy Zaświatów: Cerberus , pies o wielu głowach, a po stronie mezopotamskiej neoasyryjski potwór na czele ptaka Anzû o czterech rękach i czterech nogach. Z mitologicznego punktu widzenia greckie postacie, takie jak Orfeusz , Herakles czy Tezeusz, które schodzą i wznoszą się z piekła, nie mają wiele wspólnego z mitologicznymi postaciami z Mezopotamii, takimi jak Dumuzi , Inanna czy Nergal . Zejście postaci takiej jak Inanna w Zejście Inanny do piekła i zastąpienie jej inną pozwalającą jej powstać nie ma odpowiednika w mitologii greckiej. Jednak wątek znikania i odradzania się roślinności równolegle z zejściem mezopotamskiej bogini znajdujemy również w greckim micie o Persefonie , córce Demeter .
Według historyka Martina L. Westa istnieje podobieństwo między Mezopotamią a Grecją w kwestii niemożności osiągnięcia przez ludzi nieśmiertelności. W poemacie Ibycos , Zeus daje eliksir nieśmiertelności dla ludzi, którzy wprowadzają ją w paczce osła. Podczas podróży osioł chce ugasić pragnienie przy fontannie. Ale strzeże go wąż, który prosi osła o eliksir, który nosi w zamian za wodę z fontanny. Osioł, dla którego woda jest ważniejsza niż nieśmiertelność, przyjmuje i daje wężowi eliksir w cenie kilku łyków wody z fontanny. Następnie wąż znika wraz z eliksirem. Ta historia przypomina moment, w którym wąż kradnie zioła wiecznej młodości Gilgameszowi, gdy ten kąpie się w źródle.
Wydaje się, że babilońskie słowo „Shu'aru” odnosi się do innej nazwy Zaświatów i stanowi pochodzenie słowa „Szeol”. Ale ta interpretacja jest gorąco kwestionowana w środowisku historyków.
Z drugiej strony, według historyka religii Daniela Faivre'a, istnieje wiele punktów wspólnych między Szeolem Hebrajczyków a akadyjską Irkallą, jak jest to między innymi opisane w Zejście Isztar do podziemi : dwa miejsca to ponure podziemne ziemie, szare i zakurzone, gdzie zmarli przebywają podczas smutnego i wiecznego pobytu. Ponadto wątek śmierci utożsamiany z powrotem na ziemię (lub proch) bardzo podobny do mezopotamskiej idei pobytu w Zaświatach jest obecny w Starym Testamencie . Hades jest tam bardzo często określany hebrajskim terminem „èrèts” oznaczającym „ziemia”, co jest odpowiednikiem akadyjskiego Ershetu lub sumeryjskiego Kigallu (Wielka Ziemia). Wreszcie, nieliczne ślady starożytnej religii hebrajskiej ujawniają również pewne oznaki piekielnych bóstw: para Belial- Szeol obdarzona prerogatywami podobnymi do przywilejów sumero-akadyjskiej pary Nergal-Ereshkigal. Później, dzięki synkretyzmowi, Nergal / Belial staje się upadłym aniołem, a Ereshkigal / Sheol staje się samym miejscem Zaświatów.