Jan Hus

Jan Hus Obraz w Infoboksie. Jan Hus na stosie, oświetlenie XV -go  wieku. Funkcjonować
Profesor
Biografia
Narodziny W stronę 1371
Husinec (Pracatice)
Śmierć 6 lipca 1415
Stałość
Pogrzeb Ren
Pseudonim Paulus Konstancjusz
Szkolenie Uniwersytet Karola w Pradze ( Bachelor of Arts ) (do1393)
Zajęcia Tłumacz , teolog , pedagog , profesor uniwersytecki , pisarz , filozof , pastor , językoznawca , nauczyciel
Inne informacje
Pracował dla Uniwersytet Karola w Pradze
Religie protestantyzm , Kościół łaciński
Gospodarz Stanisław von Znaim ( d )
Skazany za Herezja
Miejsce przetrzymywania Klasztor (od1414)
Impreza 6 lipca
Wymowa podpis Jana Husa podpis

Jan Hus i Jan Huss urodził się w 1372 roku w Husinec ( Kingdom of Bohemia ) i torturowany śmierci w 1415 w Konstancji ( biskupstwo Constance ) to teolog , uczony i reformator religijny Czech z XIV th i XV th  stulecia.

Jego ekskomunika w 1411 roku, jego potępienie przez Kościół rzymski za herezję , a jego śmierć na stosie na6 lipca 1415podczas Soboru w Konstancji zapoczątkował powstanie kościoła husyckiego i krucjaty przeciwko husytom . Protestantyzm widzi go jako prekursora.

Język czeski zawdzięcza mu swój znak diakrytyczny , háček .

Czesi uczynili go bohaterem narodowym , alegorią ich walki z uciskiem katolickim, cesarskim i niemieckim. Jego udręka,6 lipca, obchodzony jest w święto państwowe .

Jest on jednym z męczenników z wolności myśli . Kościół katolicki głosem papieża Jana Pawła II zainicjował formę rehabilitacji w 1999 roku.

Tło: Czechy i chrześcijaństwo na przełomie XV -go  wieku

ten 15 sierpnia 1373 r, Karol IV uzyskuje dla swojego syna Marchii Brandenburskiej , wraz z tytułem księcia-elektora . W 1376 roku książę-elektorowie wybrali jego syna na króla Rzymian i przyszłego cesarza Świętego Cesarstwa. Autorytet Karola był zatem wystarczający, aby założyć dynastię podważającą klauzule Złotej Bulli z Metzu z 1356 roku.

ten 29 listopada 1378, Wacław zostaje następcą ojca. W drodze dziedziczenia pochód Brandenburgii przechodzi na jego młodszego brata Zygmunta  ; jego drugi brat, Jean , otrzymuje marsz Lusace  ; Morawski spada do swoich kuzynów Jobst i Prokop .

W 1378 rozpoczęła się wielka schizma Zachodu , powodując bezprecedensowy kryzys moralny, etyczny i finansowy. W tym samym roku, w Czechach, Jean de Jenenstein został arcybiskupem Pragi . Szybko wchodzi w otwarty konflikt z Wacławem w sprawie inwestytur . W 1393 r. mianowanie opata bogatego klasztoru kladrubskiego zaostrza antagonizmy, poniewaz król zarezerwowal ten przywilej dla jednego ze swoich podopiecznych. Jan Nepomucen , wierny zwolennik arcybiskupa Czech, zostaje stracony przez zbrojnych żołnierzy króla. Jego śmierć doprowadziła do unii panującej , buntu szlachty czeskiej, który trwał od 1394 do 1402. W związku z tym szlachta czeska uwięziła swego króla w 1394 roku i mianowała jego kuzyna Jobsta z Moraw regentem królestwa. Dzięki interwencji swojego brata Zygmunta władca zostaje uwolniony i odzyskuje tron. W zamian Wacław – który nie ma dzieci – uznaje Zygmunta za swojego spadkobiercę.

Ale zmonopolizowany przez Czechy Wacław porzuca sprawy cesarskie. Rozwścieczony tłum najeżdża sejm norymberski w 1397 r., a następnie frankfurcki w 1398 r. Jest krytykowany za nadmierne picie, niekompetencję, a przede wszystkim bezwład w obliczu Wielkiej Schizmy. Niezwykle rzadki, wsierpień 1400wyborcy książęta deponują korzyść Roberta I st , której odmawia uznania zasadności.

W latach 1402-1403 Wacław był więziony w Wiedniu na mocy decyzji brata Zygmunta, wspieranego przez szlachtę czeską. Zwolniony przez Johanna von Liechtensteina.

W tym szczególnie niespokojnym środowisku politycznym i religijnym Jan Hus studiuje, głosi kazania i naucza.

Biografia

Błyskotliwy uczony (1393-1409)

Jan Hus urodził się w latach 1369-1373 w miejscowości Husinec o tej samej nazwie (powiat Prachatice) w południowych Czechach . Urodził się w rodzinie biednych chłopów.

Studiował na Uniwersytecie Praskim , gdzie uzyskał licencję w 1393, a następnie magisterium w dziedzinie sztuk wyzwolonych w 1396. W 1400 został mianowany profesorem.

Wyświęcony na kapłana zaczął głosić kazania w kościele Saint-Michel.

W 1401 został (przez rok) dziekanem wydziału filozofii.

Przekonany teolog (1402-1412)

W 1402 Jan Hus został kaznodzieją w Pradze. Pod wpływem Wiklifa kwestionuje praktyczne konsekwencje posłuszeństwa Chrystusowi . W kaplicy w Betlejem wygłasza kazania przeciwko „błędom katolicyzmu  ” , w których opowiada się za reformą Kościoła . Z innymi głosi powrót do Kościoła apostolskiego , duchowego i ubogiego. Twierdzi, że reforma Kościoła musi przejść przez władzę świecką. Słowa te odbiły się pozytywnym echem wśród szlachty, która widziała w nich okazję do przywłaszczenia sobie dóbr kościelnych.

Od ruchów millenarian ogłosić nadejście fałszywych proroków, a Antychryst . Rozpowszechnia się idea nadejścia późnych czasów. Wielu wiernych chce na nowo połączyć się z pierwotnym Kościołem. Jan Hus wkrótce znalazł się na czele narodowego ruchu reformatorskiego. Publicznie broni pisma Wyclif potępił przez bulli papieskiej z20 grudnia 1409który nakazuje ich zniszczenie i zakaz głoszenia ich doktryny. Na próżno odwoływał się do „papieża Pizy”, antypapieża Aleksandra V .

Mądry gramatyk (1406-1412)

W swoim dziele gramatycznym De orthographia bohemica napisanym między 1406 a 1412 rokiem Jan Hus wymyśla pisownię za pomocą znaków diakrytycznych – taką jak powyższy punkt , która stanie się háček  – aby zwrócić uwagę na to, co języki słowiańskie uważają za miękkie spółgłoski . Aby zwrócić uwagę na długie samogłoski, Jan Hus zaleca stosowanie akcentu zamiast podwajania samogłosek. W czasach, gdy papier i pergamin są drogie, oszczędność miejsca podczas pisania jest cenną oszczędnością.

Ta diakrytyczna, przyjęta przez chorwacki , słowacki i słoweński , doskonale pasuje do języków słowiańskich. Ogólnie rzecz biorąc, w alfabecie łacińskim odpowiada to modyfikacjom greki dokonanym przez Cyryla i Metodego podczas tworzenia alfabetu głagolicy .

Rektor uniwersytetu podzielonego (1409-1412)

Praga była wówczas stolicą Świętego Cesarstwa Rzymskiego . Jej międzynarodowa uczelnia dzieli się na sekcje zwane „narodami”: bawarską , czeską , saską i polską . Kiedy Rada Uczelni głosuje nad wyborem programów i ich finansowaniem, każdy ma jeden głos.

W 1407 roku papież Grzegorz XII nakazał arcybiskupowi Pragi zabronić rozpowszechniania tez Anglika Jana Wiklifa . Uniwersytet potępia jako heretyków teorie Wiklifa, wprowadzone w Czechach jakieś dwadzieścia lat wcześniej. W 1381 r. opinię Wyklifa na temat Eucharystii dyskutował Mikuláš Biskupec. W 1393 arcybiskup Pragi Jean de Jenstein odrzucił w swoich kazaniach wyklifowskie idee o koniecznym ubóstwie Kościoła.

Jan Hus tłumaczy Trialog na język czeski . Waha się między swoją lojalnością wobec Kościoła a ideałem Wiklifa.

Hus skupił wówczas wokół siebie krąg uczonych zdobytych jego poglądami: Hieronima z Pragi, ale także Stanisława de Znoyme , Étienne de Páleča, Christiana de Prachatice, Jana de Jecenice i Jacquesa de Mies dit Jacobellus. ten14 maja 1408, ci przedstawiciele czeskiego „narodu” Uniwersytetu Praskiego, kierowani przez Jana Husa, publicznie odrzucają artykuły Wyclifa, ale podkreślają, że umieszczone w ich kontekście i poprawnie zinterpretowane, nie są całkowicie heretyckie. Arcybiskup Pragi pisze do papieża Grzegorza XII, że „w Czechach nie ma wędrującej duszy” .

Inne „narody” jednogłośnie gromadzą się wokół Grzegorza XII. W obronie swoich przekonań Jan Hus wykorzystuje opozycję króla Wacława wobec Grzegorza XII.

ten 17 października 1409Jan Hus zostaje mianowany rektorem Uniwersytetu Praskiego. Następnie uzyskuje, że czeski „naród” ma trzy głosy w głosowaniu na administrację uniwersytetu, pozostałe narody mają tylko po jednym głosie. Decyzja ta, znana jako dekret z Kutnej Hory , spowodowała odejście niemieckich nauczycieli, którzy w maju tego samego roku pomogli założyć Uniwersytet Lipski .

Uniwersytet Praski traci wtedy większość swoich studentów. Co najwyżej na poziomie krajowym jego wpływ maleje. Przez kilkadziesiąt lat nie będą już wydawane dyplomy. Aby ujrzeć uniwersytet odradzający się z popiołów, trzeba będzie poczekać na Zygmunta, a zwłaszcza na Rodolfa II , który przywróci Pragę stolicą.

Ekskomunika (1411)

Krytycy Jana Husa nie mogą go atakować na gruncie patriotyzmu. Dlatego starają się dotrzeć do niego poprzez jego religijne pozycje. Potępiając jego teologiczną bliskość z Wyclifem, oskarżają go o herezję .

Ekskomunikowany dnia21 lutego 1411Grzegorza XII Jan Hus wzywa do sądu Chrystusa, nieznanego przykładu prawa kanonicznego .

Wspierany przez pragoków nie rezerwuje diatryb tylko dla władz kościelnych. Spotyka się też z królem czeskim Wacławem IV , który upoważnił posłów papieskich do sprzedawania odpustów w celu sfinansowania krucjaty przeciwko królowi Neapolu. Nastawia ludzi przeciwko królowi i Kościołowi, co czyni z nich persona non grata w Pradze. W 1412 musiał uciekać do zamku Kozí Hrádek  (cs) w południowych Czechach. Tam napisał De Ecclesia i wyjaśnienie świętych ewangelii (1413).

Kontrowersje dotyczące odpustów (1412)

Papież Aleksander V zmarł w 1410 r . Jego następcą został antypapież Jan XXIII . W 1411 rozpoczął krucjatę przeciw królowi Władysławowi I st. Neapolitańskiemu , protektorowi „Papieża Rzymu” Grzegorza XII (Ladislas najechał Rzym i jest sojusznikiem Colonny ). Ta krucjata wymaga finansowania. Sprzedaż odpustów pozwala papiestwu na pozyskiwanie funduszy.

W swoim „adresie” Quæstio magistri Johannis Hus de indulgentiis – niemal dokładną kopią ostatniego rozdziału De Ecclesia Wyclifa – Jan Hus protestuje przeciwko temu „handlowi”. Broszura głosi, że żaden biskup, ksiądz, a nawet zakonnik nie może wziąć miecza w imię Chrystusa: muszą modlić się za wrogów Chrystusa i błogosławić tych, którzy z nimi walczą. Pokuta człowieka przychodzi przez pokorę, a nie przez pieniądze, broń czy władzę.

ten 24 czerwca 1412 r, Jan Hus, wybitny mówca, prowokuje brutalnie stłumione zamieszki ludowe. Procesja studentów, prowadzona przez ucznia Husa, Hieronima z Pragi, stawia na bullę papieską, a następnie ją pali. Trzech studentów, którzy uniemożliwili księdzu wygłaszanie kazań odpustowych, zostaje straconych siekierą.

Lekarze z Wydziału Teologicznego oskarżają Jana Husa o podżeganie do tych kłopotów.

Sobór w Konstancji (1414-1415)

Początek Listopad 1414Antypapież Jan XXIII zwołuje Sobór w Konstancji . Jan Hus chce tam pojechać, bo widzi w tym okazję do publicznej obrony swoich tez. Sigismond chce sprawiać wrażenie poparcia dla Jana Husa. Zgadza się mu towarzyszyć, ale zadowoli się wystawieniem mu kaucji, która wkrótce potem zaprzecza jego ważności.

Z wielką pompą spotykają się w Konstancji przedstawiciele wielkich katolickich narodów, czyli wszyscy ówcześni prałaci i książęta chrześcijaństwa , w tym prawosławni, Litwini i Koptowie . Sobór, zwołany pod naciskiem Zygmunta, ma położyć kres skandalowi Wielkiej Schizmy Zachodniej . Trzej "papieże" spierają się o tron św. Piotra  : Grzegorz XII, "papież Rzymu", Jan XXIII, "papież z Pizy", Benedykt XIII , "  papież z Awinionu  ".

Poszedł na 11 października 1414 rJan Hus przybywa do Konstancji dnia 28 listopada. Następnego dnia tabliczka przyklejona na drzwiach kościołów informuje, że Michal de Nemecky Brod będzie przeciwnikiem „heretyka” Husa. ten4 grudnia 1414, Jan XXIII mianuje trzech biskupów do wszczęcia przeciwko niemu śledztw.

Pierwszy wolny ruch, Jan Hus został uwięziony dalej 8 grudnia 1414w klasztorze dominikańskim: obawia się, że ucieknie. Cesarski sejf nie daje mu ani pomocy, ani bezpieczeństwa.

Pod naciskiem Zygmunta zmieniono system głosowania: odtąd był jeden głos nie na kardynała, co znacznie faworyzowało Włochy, ale na naród, co stanowiło bezprecedensowe rozwiązanie problemów narodowych, które rozdzierały Kościół. ten20 marca 1415, zdając sobie sprawę, że stracił cesarskie poparcie, Jan XXIII uciekł.

ten 6 kwietnia 1415Sobór przyjmuje dekret Haec Sancta , który potwierdza jego wyższość nad Papieżem. Po rozstrzygnięciu kwestii instytucjonalnych proces Hus może zostać wznowiony.

Proces sądowy

W pierwszym szeregu cenzorów Jana Husa zasiadają wybitni teologowie: kardynał Pierre d'Ailly , jego uczeń Jean de Gerson , doktor Christianissimus i rektor Uniwersytetu Paryskiego , wielcy inkwizytorzy , wspomagani przez najznakomitszych kanonistów rzymskich.

Przez kilka tygodni Jan Hus był poddawany nieustannym przesłuchaniom ex cathedra . Ze swojej celi prowadzi obszerną korespondencję z przyjaciółmi w Pradze.

ten 27 czerwca 1415jego pisma są potępiane jako heretycy. Rada, która woli skazać go na dożywocie niż skazać na śmierć, zważywszy na ryzyko niepokojów politycznych, prosi go o wyrzeczenie się 30 punktów swoich pism i stara się nakłonić go do przyjęcia uproszczonej, ale zniekształconej wersji swoich tez. Mimo nacisków ze strony przyjaciół Jan Hus odmawia poddania się i deklaruje: „Ci biskupi namawiają mnie do wycofania się i odwołania. Ale boję się to zrobić, aby nie znaleźć kłamcy przed Panem, a także nie obrażać mojego sumienia ani prawdy Bożej”.

Suplement

poniedziałek 6 lipca 1415wyrok uroczyście potępia Jana Husa jako heretyka. Tego samego dnia pozbawiony szat kapłańskich został sprowadzony do stanu świeckiego, a następnie „przekazany w ręce świeckie  ”, to znaczy władzy doczesnej, która skazała go na spalenie żywcem.

Przed śmiercią prorokowałby w ten sposób nadejście Lutra  : „Gęś mogą zabić (po czesku hus oznacza gęś ), ale za sto lat pojawi się łabędź, którego nie mogą spalić” .

Zwieńczona jest tekturową mitrą pomalowaną w diabły, na której widnieje napis Heresiarch . Pośród rozwścieczonego tłumu uzbrojona eskorta prowadzi go na miejsce egzekucji, miejsce poza miastem, zarezerwowane na grzebanie koni.

Zgodnie z tradycją kat zdziera z niego ubranie, przywiązuje go do słupa, a następnie otacza wilgotną słomą i tobołkami. Ponieważ ogień był trudny do opanowania, starsza kobieta (lub według Lutra wieśniaczka) musiałaby złożyć wiązkę gałęzi na stosie. Widząc ją, Jan Hus wykrzyknąłby: „  O sancta simplicitas!  ” ( „Święta niewinność!” lub po czesku „  Svatá prostoto!  ” ). Te słowa niewinnie zmanipulowane, ale też kpią z jego łatwowierności. Jego uczeń Jérôme de Prague , spalony w tym samym miejscu 10 miesięcy później, również mógł być autorem. Odzwierciedlają one słowa Chrystusa „  Kto was zabije, uwierzy, że oddaje cześć Bogu  ” ( J 16,2 ).

Dla innych jego ostatnie słowa brzmiałyby: „Jezu Chryste, Synu Boga żywego, przebacz nam! » , zainspirowany także pierwszym z siedmiu słów Jezusa na krzyżu ( „  Ojcze, przebacz im, bo nie wiedzą, co czynią  ” , o którym mówi Łk 23,34 ).

Szczątki męczennika wrzuca się do Renu, aby zapobiec kultowi jego relikwii .

Potomkowie

Wojny husyckie

Ich odcinki

Z wrzesień 1415dieta panów Czech wysyła oburzenia protest do Rady. Już teraz lud czci Jana Husa jako męczennika i świętego.

„Nowa wiara” i poczucie czeskiego nacjonalizmu łączą się w godle kielicha (symbol komunii w dwóch rodzajach, sub utraque specie ), za którym Czesi stawiają opór rzymskiemu papiestwu i germańskiemu cesarzowi.

Po egzekucji Jana Husa ojcowie soborowi rozważali ten sam los „zbuntowanych” Czechów, co albigensów , czyli eksterminację. Czeska szlachta i ludność się buntują. Po śmierci brata Wacława Zygmunt musi zająć stanowisko. Te cztery artykuły z Pragi , zasada prawdziwej reformy przywracającej prymitywne chrześcijaństwo, stają się pretekstem do przemocy i doprowadzić do starcia wewnątrz obozu husyckiego. Te cztery artykuły to komunia pod obiema postaciami , która upoważnia komunikujących się do picia wina z kielicha (przywilej zarezerwowany dotychczas tylko dla duchownych), ubóstwo duchownych , karanie za grzechy śmiertelne bez względu na rangę lub narodziny grzesznik, wolność głoszenia.

Rozpoczyna się krucjata przeciw husytom . Zbuntowany lud zorganizował się militarnie, by przez dwadzieścia pięć lat przeciwstawić się zjednoczonym armiom europejskim, z głównymi epizodami:

  • Defenestracja praska . Procesja prowadzona przez Jana Želivskiego szturmuje praski ratusz i wpada przez okna katolickich urzędników miejskich. nastąpi 18-letnie powstanie i pięć krucjat wysłanych przez papieża Marcina V i cesarza Zygmunta, któremu Czesi będą się opierać (1419);
  • bitwa górze Tabor  (CS) (Czechy Południowe) i zwycięstwo Kutnej Horze  (CS) (1422);
  • spustoszenie Czech, połowy Niemiec i Węgier przez siejących terror fanatyków;
  • narastający antagonizm między Czechami a Niemcami, który oscylował w obozie katolickim.

Wybrani przywódcy ( Jan Žižka, a po jego śmierci ksiądz Procope Le Chauve ) toczą wielkie bitwy w Niemczech , Austrii i na Węgrzech . Zmiażdżyli krzyżowców pod Tachovem w 1427 roku i pod Domažlicami w 1431 roku. Przewaga wojskowa armii ochotników i kolejne klęski krzyżowców zmuszają Kościół do pogodzenia się z "herezją" husycką.

Od 1431 do 1441 Sobór Bazylejski zgodził się dostosować oficjalną doktrynę Kościoła do czterech artykułów praskich .

To, czego odmówiono Janowi Husowi, zostaje zatem przyznane Prokopiuszowi: swobodnie wypowiadać się w języku czeskim i praktykować komunię w obu gatunkach. Biskup Tábor wymienia cztery artykuły i przypomina, że ​​żadna władza religijna nie ma prawa odebrać życia chrześcijanom , a fortiori .

Ale rozmowy przeciągają się i walki zostają wznowione. W maju 1434 roku Prokopiusz został pokonany w bitwie pod Lipanami , która oznaczała klęskę Taborytów i otworzyła drogę do tronu umiarkowanemu husytowi Georgesowi de Poděbrady . Po zakończeniu tych walk Kościół udziela dodatkowych koncesji husytom czeskim ( umowa jihlawska z 1436 r.).

Ich konsekwencje

Wojny husyckie wywołują podziały religijne i społeczne w Europie Środkowej . Zjednoczony Kościół Rzymski i wynikający z doktryn husyckich Nowy Kościół ( Kościół Kalikstyński ), na czele którego stoją ludzie świeccy, którzy mianują i opłacają kapłanów, są zmuszone do współistnienia. Później, aby pozostać wiernym zasadom Jana Husa, „Jedność braci” oddzieli się od utrakzizmu, który uważa za zbyt umiarkowany. Na Węgrzech , dwie husyckie kaznodzieje , Barnaba i Lőrinc Mészáros wypowiedzieć szlachty i Kościoła Katolickiego, który winią za korupcję, jego bogactwo (jest właścicielem 12% terytorium i gwałtownie zbiera dziesięcinę ), powodując Gyorgy za rewoltę w 1514 roku. i Gergely Dózsa , który zamienia się w wojnę domową przed tłumione we krwi przez Jean Zapolya , wojewody z Transylwanii .

Spuścizna Jana Husa

Pomnik ku pamięci Marcina Lutra przedstawia Jan Hus na poparcie Lutra. Reforma luterańska znajdzie sprzyjający grunt wśród Czechów, z których blisko dwie trzecie uznaje wyznanie z 1575 r. inspirowane wyznaniem augsburskim .

Na międzynarodowym pomniku Reformacji widnieje imię Jana Husa .

w Listopad 1620, represje, które nastąpiły po klęsce Góry Montagne-Blanche , gdzie Czechy są miażdżone przez wojska Ferdynanda II Świętego Cesarstwa , definitywnie niszczą nurt husycki.

Jego wyznawcy uważają go za patriotę i męczennika narodu czeskiego i wiary chrześcijańskiej. Jego śmierć wywołuje rewolucję religijną, polityczną i społeczną, która na kilkadziesiąt lat będzie wstrząsać Czechami i Morawami . Poza kwestią religijną ruch husycki przyniósł „efekty uboczne” natury politycznej (świadomość czeskiej tożsamości narodowej i chęć wyzwolenia się spod niemieckich uścisków), które ujawniły się wieki później, w okresie dyslokacji austro- Cesarstwo Węgierskie .

„Stowarzyszenie Jana Husa”, założone we Francji w 1981 roku przez francuskich nauczycieli Alana Montefiore i Catherine Audard , którzy chcą przyjść z pomocą swoim czechosłowackim kolegom, sprzeciwiającym się procesowi „  Normalizacji reżimu komunistycznego  ” (jak Karta 77). ) jest oddziałem Fundacji Edukacyjnej Hus  (pl) . Organizowała wycieczki dla francuskich intelektualistów ( Paul Ricoeur , Jacques Derrida i Jean-Pierre Vernant ) do Czechosłowacji, aby dyskutować i nauczać na tajnych seminariach.

Załączniki

Bibliografia

Jan Hus pojawia się jako prekursor Marcina Lutra , który podejmie wiele swoich tez. Według Amedeo Molnára „w pewien sposób można uznać, że Jan Hus nie był przedreformatorem, ale że Luter był posthusytem”.

  • Iohannes Hus. Postilla adumbrata , wyd. G. Silagi ( Corpus Christianorum. Continuatio Mediaevalis 261), Turnhout: Brepols Publishers ( ISBN  978-2-503-55275-0 ) .
  • René Berthier , Bakounine i reforma protestancka , a następnie Odniesienie do Jana Husa w Bakounine , Cercle d'Études Libertaires Gaston Leval ,Styczeń 2014( przeczytaj online ).
  • Émile de Bonnechose , Reformatorzy przed reformacją. Jean Hus i Sobór w Konstancji , 2 nd ed., Paryż, 1846.
  • Jean Boulier , Jean Hus , Bruksela, Complex Editions,1958.
  • Paul De Vooght, Herezja Jeana Hussa , Louvain, Publikacje uniwersyteckie w Louvain, coll.  „Biblioteka Przeglądu Historii Kościelnej – Przekaz 34”,1960.
  • Ernest Denis , Jean Huss i wojna husycka , Paryż, Leroux,1878 dostępne w Archiwum Internetowym .
  • Richard Friedenthal  (de) , Jan Hus, heretyk i buntownik , Calmann-Levy ,1977, 296  s. ( ISBN  2-7021-0174-7 ).
  • Daniel S. Larangé, Słowo Boże w Czechach i na Morawach: Tradycja przepowiadania od Jana Husa do Jana Amosa Komeńskiego , Paryż, L'Harmattan, coll.  „Religie i duchowość”,2008[ szczegóły wydania ] ( ISBN  978-2-296-06552-9 ).
  • Jan Lavička, Antologia Husytów, Publikacje Orientalistes de France,1985.
  • Amedeo Molnár  (cs) , Jean Hus. Świadkowie prawdy , Paryż, Pasterze i Mędrcy,1978( ISBN  2-85304-051-8 ).
  • Jean Puyo, Jan Hus: dramat w sercu Kościoła , Desclee de Brouwer, kol.  „Czas i twarze”,1998, 192  pkt. ( ISBN  2-220-04166-2 ).
  • Aimé Richardt, Jean Huss, prekursor Lutra: 1370-1415 , Paryż, Éditions François-Xavier de Guibert ,2014, 219  s. ( ISBN  978-2-7554-0560-6 ).
  • František Šmahel  (cs) , Rewolucja husycka, anomalia historyczna , Presses Universitaires de France ,1985.

Filmografia

Uwagi i referencje

  1. „  Jan Hus, godzina pojednania w Watykanie  ” , w Radio Prague International ,16 czerwca 2015(dostęp 10 października 2020 r . ) .
  2. Według New General Biography , Firmin-Didot frères ed., 1858, Jan Hus urodził się6 lipca 1373 r, dzień jego przyszłych tortur. Z drugiej strony Jean Béranger w swojej Historii imperium Habsburgów skłania się ku roku 1370 bez dalszych wyjaśnień.
  3. Por. Daniel Bergèse, „  Jean Huss – reforma przed reformacją  ”, La Revue réformée , tom.  LXVI, N O  275marzec 2015( przeczytaj online ).
  4. Z pisowni języka czeskiego .
  5. Porównaj sch i š  ; tsch i č .
  6. Z którym Jan Hus mógł zapoznać się w klasztorze Emaus w Pradze, założonym w dniu21 listopada 1347, wówczas ważny ośrodek kultury i liturgii starosłowiańskiej .
  7. Dyskusja trójstronna . Książkę prawdopodobnie przywiózł do Czech jego uczeń i przyjaciel Hieronima z Pragi , który przepisał ją podczas pobytu w Oksfordzie.
  8. Por. Edmund de Schweinitz, Historia Kościoła Morawskiego , Betlejem (Pensylwania), Morawskie Publi. Wyłączony.,1885( czytaj online ) , s.  32.
  9. W 1400 król Wacław został pozbawiony godności cesarskiej. Jego apel do papieża o unieważnienie decyzji książąt-elektorów pozostał bezskuteczny.
  10. Pavel Bělina, Petr Čornej i Jiří Pokorný, Historia krajów czeskich , Points Histoire U 191 Éditions du Seuil (Paryż 1995) ( ISBN  2020208105 ) , s.  122.
  11. Por. (en) Zénon Kaluza i Marteen Hoenen, Josef Schneider i Georg Wieland ( red. ), Filozofia i nauka: uniwersytety w średniowieczu , Leyden, EJ Brill,1995, 442  s. ( ISBN  90-04-10212-4 ) , "Kryzys lat 1474-1482" , s.  293-328.
  12. Por. (de) Martin Nodl, Das Kuttenberger Dekret z 1409: Von der Eintracht zum Konflikt der Prager Universitätsnationen , t.  15, Kolonia, Böhlau-Köln, coll.  "Forschungen Zur Geschichte Und Kultur Des Ostlichen Mitteleuropa",2017, 400  pkt. ( ISBN  978-3-412-50565-3 i 3-412-50565-X , czytaj online ).
  13. Z Kościoła .
  14. W tamtym czasie, jak podkreślono w artykule Grand Schisme d'Occident , z trzema papieżami w tytule, trzy równoległe administracje powinny być finansowane, a więc tyle „głosów” i wsparcia, które trzeba było kupić.
  15. Pytanie od Mistrza Jean Hus o odpusty .
  16. Według Franz-Christiana Schlangen, Was wirklich geschah: Von Abraham zum Stammapostel: Was die Sonntagsschule uns verschweigt , w imieniu autora,2017, 452  s. ( ISBN  978-3-7431-1250-6 , czytaj online ) , „Der Protestantismus”, s.  151.
  17. Gervais Dumeige, doktrynalna teksty Magisterium Kościoła na temat wiary katolickiej , Karthala edycjach1993( czytaj online ) , s.  251.
  18. Claude Aveline , Słowa końca , Hachette ,1957, 352  s. ( ISBN  2-7062-2847-4 i 9782706228476 , czytaj online ) , s.  115-118.
  19. Jean-Paul Demoule , „  Sancta Simplicitas!  " ,8 grudnia 2014.
  20. Co odpowiadałoby szlachcie niemieckiej, która mogłaby odzyskać władzę i utracone terytoria.
  21. (hu) Harmat Árpád Péter, „  A Dózsa György vezette parasztfelkelés  ” , na Történelem Klub ,21 października 2012 r. [„Bunt chłopski kierowany przez Jerzego Dózsę”].
  22. Podczas sporu w Lipsku Luter został skrytykowany przez teologa katolickiego Jeana Ecka za zajmowanie stanowiska zbliżonego do stanowiska Husa; por. Annick Sibué, Luter i reforma protestancka , Eyrolles, 2011, coll. „Eyrolles Pratique”, s.  17 .
  23. (cs) PRECLÍK, Wratysław. Masaryk a legie (Masaryk i Legion), váz. kniha (książka oprawna), 219 stron, vydalo nakladatelství Paris Karviná, Žižkova 2379 (734 01 Karviná-Mizerov) ve spolupráci s Masarykovým demokratickým hnutím (opublikowana przez Paris Karviná we współpracy z Ruchem Demokratycznym Masaryka), 2019, ( ISBN  978- 80-87173-47-3 ) , strony 17-25 , 33-45 , 70-76 .
  24. Emmanuel Laurentin , program „Vivre en clandestinité” o kulturze Francji , 24 września 2012 r.
  25. Éric Deheunynck, artykuł Lien Protestants (marzec 2007): artykuł .

Powiązane artykuły

Linki zewnętrzne