Islam jest obecny w obszarze dzisiejszej Turcji od drugiej połowy XI -tego wieku, kiedy Seldżuków zaczął rozciągać się od wschodu na Anatolia Oriental. Jest to przytłaczająca większość religii w Turcji, gdzie szacuje się, że 83% populacji to muzułmanie. Ale islam nie jest religią państwową , w przeciwieństwie do krajów muzułmańskich. Szacuje się, że około 80-85% muzułmanów to sunnici , a 15-20% to szyici . Szyici to w większości alewici , ale jest niewielka mniejszość Dwunastu .
Społeczeństwo tureckie zaczęło się sekularyzować w ostatnich latach Imperium Osmańskiego . Sekularyzacja miała wtedy miejsce podczas przymusowego marszu pod dowództwem Atatürka . Za swoich rządów usunął kalifat , czyli najwyższą polityczno-religijną władzę islamu, a także symbole zwierzchnictwa nad całym światem muzułmańskim. Po 1950 r. kilku przywódców politycznych starało się budować na powszechnym przywiązaniu do islamu, które następnie odzyskało poparcie polityczne. Mimo wszystko, w ciągłości kemalizmu , większość personelu politycznego była przeciwna temu powrotowi zakonników w sferę polityczną. Ta opozycja polityczna spolaryzowała społeczeństwo. W latach 80. pojawiło się nowe pokolenie, zarówno wykształcone, jak i przywiązane do islamu. Zakwestionowała sekularyzację narzuconą przez państwo, dumnie powołując się na dziedzictwo islamu osmańskiego.
Podczas podboje arabskie w VII TH i VIII XX wieku armie arabskie ustanowił islamskiego imperium na Bliskim Wschodzie . Islamski Złoty Wiek rozpoczął się wraz z kalifatem Abbasydów w 751 roku. W tym czasie stolica islamu przeszła z Damaszku do Bagdadu . W okresie Abbasydów islam był w stanie podbić Kretę w 840. Po tym podboju islam dążył do rozwoju na wschód, co spowodowało rozdrobnienie kalifatu Abbasydów i wzrost władzy kalifów szyickich fatymidzkich , pochodzących z Maghrebu i bouyidów. , pochodzący z północnego Iranu . W Bizantyjczycy byli wówczas w stanie odbić Kretę i Cylicję w 961 i Cypr w 965. Są one również rozszerzone na wschód, i odzyskał swoje wpływy nad regionem aż do przybycia Seldżuków Turcy , którzy po raz pierwszy sprzymierzyły się z Abbasydów, aby potem panować sam od 1038 r. W 1068 r. Alp Arslan i sprzymierzone z nim plemiona turkmeńskie odbiły wiele ziem Abbasydów, a także najechały terytoria bizantyjskie, sięgając aż do środkowej i wschodniej Anatolii, po zwycięstwie pod Manzikertem w 1071 r . Później rozpad dynastii Seldżuków, pierwszej tureckiej dynastii, był wynikiem dojścia do władzy kilku małych rywalizujących królestw tureckich, takich jak Danichmendids , Sułtanat Rumu i kilku Atabegów, którzy walczyli o kontrolę nad regionem podczas wypraw krzyżowych . . Te królestwa stopniowo rozciągały się na terytorium dzisiejszej Turcji, aż do nastania Imperium Osmańskiego .
Podczas XII -tego wieku, nowe fale imigrantów przybyła na terytorium współczesnej Turcji. Ci migranci należeli do zakonów sufickich lub mieli różne heterodoksyjne doktryny islamskie . Te rozkazy Sufi The Brotherhood Safawidów , przybył na XIV th Century, oryginalnie sunnicki i apolityczność . W rzeczywistości stała się szyitką i upolityczniła się, kiedy przeprowadziła się do północno-zachodniego Iranu. W XIV TH i XV -go wieku, dynastia Safawidów i inne zlecenia Sufi jak Bektashi stał rywali osmańskiego sunnitami sami prawosławnych , do sterowania wschodniej Anatolii. Zakon Bektachi został ostatecznie uznany przez muzułmanów sunnickich. Nie porzucił swojej doktryny uważanej przez sunnizm za heterodoksyjną . Jeśli chodzi o Safawidów, ostatecznie podbili Iran. Zrezygnowali ze swojej heterodoksji, by przyjąć szyizm dwunastu . W 1453 Turcy zdobyli Konstantynopol i nazwali go Stambułem . Ten podbój umożliwił im konsolidację imperium w Anatolii i Tracji .
Za panowania Selima I , od 1512 r., tytuł kalifa powrócił do Imperium Osmańskiego. Mimo braku formalnej struktury duchowieństwo sunnickie odgrywało ważną rolę polityczną. Sprawiedliwość sprawowana była w sądach religijnych. System „seryjny” skodyfikował całe życie publiczne dla muzułmanów. Od początku Imperium Osmańskiego urząd Wielkiego Muftiego Stambułu stał się urzędem Szejka , który stopniowo rozciągał się na władzę jurysdykcyjną nad wszystkimi sądami imperium. Poprzez seriat wszystkie aspekty życia politycznego, społecznego i rodzinnego podlegały prawu religijnemu według modelu cezaropapistów . Duchowieństwo sunnickie zostało włączone do struktury państwowej. W zamian miał dyskrecjonalne prawo do duchowieństwa. Stawką władzy było zjednoczenie wielu różnych religii i grup etnicznych.
Nowy nacjonalistyczny reżim zniósł sułtanat osmański w 1922 roku , a następnie kalifat w 1924 roku . W rezultacie islam nie posiada już najwyższego autorytetu duchowego. Niemniej jednak religią państwa tureckiego pozostaje islam w konstytucji z 1924 r. Dopiero w 1928 r. odniesienia do islamu znikają z konstytucji. Porzucenie przez Turcję zwierzchnictwa nad światem islamskim w latach dwudziestych wyjaśnia się, biorąc pod uwagę rzeczywistość zachodnią. Atatürk przyjmuje wartość sekularyzmu zachodnich zwycięzców, aby nie cierpieć z powodu kolonizacji, której doświadczają inne kraje muzułmańskie. Turcja stanie się wówczas niezbędnym rozmówcą Zachodu .
Sekularyzm lub świecka, jest jednym z filarów ideologii kemalistowskiej gdy przekształcenie Turcji. Podczas gdy tożsamość islamska ukształtowała muzułmanów Imperium Osmańskiego, to sekularyzm służy jako spoiwo dla tureckich obywateli. W rzeczywistości ta narzucona z góry sekularyzacja jest „sekularyzmem bojowym”. Ogranicza się, a następnie znosi świecką władzę władz religijnych i urzędników. Fundacje religijne są znacjonalizowane, a edukacja wyznaniowa zabroniona. Do bractwa popularny Sufi jak derwiszów , które stanowią bardziej mistycznego islamu są tłumione, ich własność została skonfiskowana, a szkoły zamknięte. Poligamia jest zabroniona. Noszenie odzieży religijnej ( hidżabu , stroju itp.) jest zabronione. Tygodniowe święto staje się niedzielą, a kalendarz islamski zostaje zastąpiony kalendarzem gregoriańskim . Budowa meczetów jest ograniczona, a niektóre meczety są wykorzystywane do celów cywilnych. Wreszcie prawo oparte na szariatu zostaje zastąpione prawem typu europejskiego, inspirowanym prawem francuskim. W wyniku tych wszystkich praw islam znalazł się pod silną kontrolą państwa: mufti i imamowie byli opłacani przez rząd, a nauki religii zapewniały szkoły publiczne. Doprowadziło to do odejścia części świata muzułmańskiego od Turcji.
Atatürk osłabił instytucje i praktyki religijne oraz poszukiwał sposobu rządzenia opartego na naukach społecznych. Dla niego i jego zwolenników zorganizowana religia była anachronizmem, który może tylko zaszkodzić cywilizacji, z konieczności racjonalistycznej i zsekularyzowanej. W przeciwieństwie do jego nadejścia na Zachodzie , proces sekularyzacji nie był stopniowy, ale bardzo brutalny. Szybka sekularyzacja Turcji zepchnęła indywidualną moralność, zachowanie i wiarę do sfery ściśle prywatnej. Religia zniknęła z życia publicznego; przetrwały tylko prywatne obrzędy.
Atatürk i jego współpracownicy również starali się „zturkować” islam: do obrzędów zachęcano turecki zamiast arabskiego . Na przykład tureckie słowo „Tanri” zastąpiło słowo „Allah”. Podobnie codzienne wezwania do modlitwy były po turecku. Te zmiany w praktykach religijnych zaniepokoiły wielu muzułmanów. W 1935 roku, bardzo symbolicznie, Hagia Sophia , przerobiona na meczet przez Mehmeta II , została przekształcona w muzeum.
Wreszcie polityka sprowadzania islamu do sfery prywatnej prowadzona w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku wywołała wielką frustrację. Była przyczyną buntu szejka Saida w południowo-wschodniej Turcji w 1925 r. , w którym zginęło 30 000 osób. Niechęć wywołana tą radykalną polityką religijną doprowadziła do zwycięstwa Partii Demokratycznej w wyborach w 1950 roku. Następnie przywraca ona język arabski jako oficjalny język wezwania do modlitwy.
Kiedy autorytarna polityka antyislamska zakończyła się w 1946 r., wielu Turków powróciło do islamskich praktyk religijnych. W 1950 roku, cztery lata po pojawieniu się prawdziwie pluralistycznej demokracji , Partia Demokratyczna przejęła władzę i zmniejszyła sekularyzację tak, aby była bardziej dostosowana do społeczeństwa.
Upadek sekularyzmu miał natychmiastowe konsekwencje odnowienia bractw sufickich. Qadiriyya The Mevlevis i Nakşibendi pojawił, i pojawiły się nowe ruchy, takie jak Nurcus, w Süleymançi oraz Ticani. Ci ostatni bezpośrednio sprzeciwiali się agresywnemu sekularyzmowi państwa. Działacze tego bractwa zdewastowali zabytki w Atatürku. Ten odosobniony incydent nie dotyczył jednak całego bractwa, a tylko jednego szejka. W latach pięćdziesiątych odbyły się liczne procesy sądowe przeciwko sufickim rozkazom buntu przeciwko państwu. W tym samym czasie inne bractwa sufickie, takie jak Süleymançi i Nurcus, współpracowały z państwem, które powracało do polityki bardziej przychylnej islamowi.
Chociaż bractwa sufickie odegrały główną rolę w odrodzeniu religijnym wśród tureckich muzułmanów w środku i nadal wydawały kilka krajowych dzienników w latach 90., nowy fenomen islamistycznych intelektualistów pojawił się w latach 80., jak Ali Bulaç, Rasim Özdenören czy Ismet Özel od filozofii zachodniej i narzędzi socjologii marksistowskiej , które powiązali z radykalnym islamem, aby stworzyć nowoczesną wizję islamu. Ci islamscy intelektualiści są szczególnie surowi wobec świeckich intelektualistów, których oskarżają o prowadzenie Turcji w kierunku zachodniego materializmu , czy to kapitalistycznego, czy socjalistycznego .
Jeśli chodzi o edukację, postulat przywrócenia nauczania religii w szkołach publicznych sięga końca lat 40. Na początku rząd ustanowił system zajęć fakultatywnych. Kiedy Partia Demokratyczna była u władzy w latach pięćdziesiątych, prawo się zmieniło: tylko rodzice wnioskujący o uchylenie nie mieli lekcji religii dla swojego dziecka. Od 1982 roku nauka religii jest obowiązkowa dla wszystkich uczniów szkół podstawowych i średnich. Przywrócenie lekcji religii podniosło kwestię katechezy uniwersyteckiej. Z nieufności do ludzi religijnych politycy woleli, aby studia uniwersyteckie były kontrolowane przez państwo, aby islam zreformował się w oczekiwanym kierunku. Jest to cel powołania Wydziału Boskości na Uniwersytecie w Ankarze , kształcącego imamów i uczonych islamu. W 1951 roku Partia Demokratyczna ustanowiła specjalne szkoły średnie, licea mam hatip lycées dla przyszłych imamów, odpowiadające małym seminariom . Te szkoły Imam Hatip z początku powoli zwiększały liczbę uczniów, zanim doświadczyły silnego wzrostu w latach 70., kiedy Islamska Partia Ocalenia Narodowego wzięła udział w rządzie. Po wojskowym zamachu stanu w 1980 r. rząd wojskowy wolał opierać się na islamie, aby przeciwstawiać się ideom socjalistycznym, i zezwolił na budowę nowych szkół imamów hatip. Żołnierze uważający się za strażników sekularyzmu dokonywali zamachów stanu, gdy poczuli, że jest zagrożony.
W latach 70. i 80. islam doświadczył jednak swoistej politycznej rehabilitacji, połączonej również z międzynarodową presją uznania ludobójstwa Ormian . Prawicowe i centroprawicowe partie konserwatywne odzyskały część elektoratu religijnego, ale nadal odwoływały się do głównych zasad kemalistowskich. Think tank o nazwie Foyer dążył do połączenia przedislamskiej kultury tureckiej i islamu. Według niego islam był nie tylko istotnym aspektem tożsamości tureckiej, ale mógł również być siłą regulującą posłuszeństwo obywateli wobec świeckiego porządku państwowego. Po wojskowym zamachu stanu w 1980 r. wprowadzono wiele propozycji Foyer dotyczących adaptacji szkół i utworzono państwowe radio. W rezultacie z państwa usunięto ponad 2000 socjalistycznych intelektualistów. Również w tym czasie partia Refah przedstawiała sekularyzm jako przeciwnika religii. Rzeczywiście, z jednej strony Turcja odczuwa wpływ irańskiej rewolucji islamskiej z 1979 r. Z drugiej strony Turcja cieszy się wielką bliskością z wahhabicką Arabią Saudyjską .
Lata 80. to także zmiana modelu rodziny. Wraz z rozwojem przedsiębiorczości na wsi te biedne i bardziej religijne populacje odnotowały wzrost dochodów. Odtąd tworzyli mniejsze rodziny, których dzieci poszły na studia. W ten sposób ponownie zislamizowały się klasy wyższe.
Ponadto bardziej tolerancyjna postawa państwa wobec islamu doprowadziła do proliferacji działalności religijnej, takiej jak budowa meczetów, szkół koranicznych, islamskich ośrodków badawczych, wydawanie gazet i książek, tworzenie ośrodków zdrowia, macierzyństwa i młodzieży. hostele. Kiedy rząd zalegalizował prywatne radio po 1990 roku, powstało kilka islamskich radia. Pierwsza islamska telewizja Kanal7 ujrzała światło dzienne latem 1994 roku. Również w 1994 roku dwa największe miasta kraju, Stambuł i Ankara, odniosły zwycięstwo nowego burmistrza nad programem definiującym islam jako rozwiązanie problemu problemy gospodarcze kraju.
Większość obywateli tureckich to muzułmanie sunniccy .
Fenomen Yasara Nuri ÖztürkaYasar Nuri Ozturk jest teologiem sunnickim , prawnikiem, publicystą i parlamentarzystą z Turcji . Znany jest z interpretacji islamu zgodnej z sekularyzmem i demokracją. Jego tureckie tłumaczenie Koranu jest najczęściej drukowaną książką w historii Republiki Tureckiej . Jego idee i teoria, że sekularyzm jest przykazaniem Koranu , wywarły głęboki wpływ na Zachód i świat muzułmański. Jego opus magnum, „L'islam du Coran” („Islam Koranu”) jest uważany za jedno z pionierskich dzieł propagujących „powrót do istoty Koranu”.
Alewizm i bektachizmAlewici plasuje się w tradycji Sufi i jego wiara wyróżnia brak dogmatyzmu z dogmatami zwanych religijnych „prawosławny”, takich jak Sunnism i Szyizm powiedział Ja'fari orzecznictwo .
Haci Bektas Veli , mistyk i filozof alewizmu, jest tytułowym założycielem bractwa Bektachis, które odegrało kluczową rolę w islamizacji Anatolii i Bałkanów . Według UNESCO , w islamskim alewickiej Bektashi , ze składek Haci Bektas Veli , wykazać wczesną nowoczesnością: Słowa XIII -go wieku , Haci Bektas Veli pomysły pojazdów że osiem wieków później pokrywają się z prawami człowieka Powszechna Deklaracja (1948) . Semah , religijna ceremonia alewitami bektachi , jest klasyfikowany jako niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości przez UNESCO .
Alewici jest drugą religią w Turcji po Sunnism . Opinie na temat ich liczby różnią się: oficjalnie jest to od 10 do 15%, ale według źródeł alewickich stanowią oni od 20 do 25% populacji kraju. Represje wywierane na społeczność pod rządami Imperium Osmańskiego i Republiki wytworzyły w alewitach poczucie strachu, które zmusiło ich do praktykowania w tajemnicy kultu „Takiye”. Ponadto tak długo, jak wolność sumienia religijnego i politycznego nie jest w Turcji pełna , żadne szacunki nie mogą być całkowicie wiarygodne. Demografowie i naukowcy oceniają tę liczbę na 15 do 20 milionów.
Wiadomo, że ich styl życia jest liberalny i tolerancyjny. W szczególności lepiej akceptowana jest mieszanka damsko-męska. Są to generalnie republikanie i świeccy , a wielu popierało radykalne ruchy lewicowe w latach 60. lub sympatyzowało ze sprawą kurdyjską . W latach 70. byli zaciekle atakowani przez skrajną prawicę , a w 2013 r. zdecydowanie poparli ruch protestacyjny Gezi .
Do dziś islam Alevi Bektachi jest oficjalnie ignorowany przez władze tureckie, a miejsca kultu Alevi Bektachi ( Cemevi ) nie mają prawnego uznania. Dla porównania, w 2010 roku państwo austriackie oficjalnie uznało alewizm za kult. W cemevi mają status prawny, przywódcy religijni są uznawane przez państwo, święte dni (Kurban, Ashura, Hızır i Newroz) z alewitami stały się święta i magistra w Alewici są ustalone.
W 2017 roku turecki rząd nadal odmawia udzielenia alewitom służby publicznej i był kilkakrotnie skazany przez Europejski Trybunał Praw Człowieka za dyskryminację religijną.
Szyizm mówi jafaryzm sufizmPopularny islam w Turcji ma swoje korzenie w popularnych praktykach sufickich w Turcji i Egipcie . Kult świętych i pielgrzymowanie do ich grobów jest ważnym aspektem ludowej pobożności tureckiej. Praktyki te utrzymywały się pomimo zakazów z lat 30. Dziś wśród uznanych szejków można zacytować Mahmeta Effendiego w Stambule czy szejka Mawlany Nazim al-Haqqaniego.
Większość świeckich krajów zachodnich ma szkoły religijne, ale w Turcji nauka religii jest możliwa dopiero po osiągnięciu pewnego wieku określonego przez państwo. Turcja organizuje sekularyzm inaczej niż kraje kultury chrześcijańskiej. Zabronione jest otwieranie prywatnych szkół wyznaniowych, niezależnie od wyznania. Islam jest nauczany wyłącznie na wydziałach państwowych. Absolwenci stają się następnie duchownymi, lekarzami lub prawnikami islamu.
Konstytucja prawnie gwarantuje wolność wyznania, kultu i propagowania poglądów religijnych. Te konstytucyjne prawa są równoważone innymi prawami w celu zapewnienia neutralności państwa. Pewne restrykcje są nakładane na uniwersytety lub inne instytucje w kraju, aby zachować równowagę z tureckim sekularyzmem i nie podlegać zbyt dużym wpływom islamu.
Rząd nadzoruje sprawy religijne i edukację za pośrednictwem Ministerstwa Spraw Religijnych ( Diyanet ), utworzonego w 1924 r. w miejsce kalifatu , które podlega bezpośrednio premierowi. Diyanet jest odpowiedzialny za funkcjonowanie 75 000 zarejestrowanych meczetów i związanego z nimi duchowieństwa, którym płaci. Ściśle mówiąc, nie ma rozdziału Kościoła i państwa , chociaż model świecki został zaimportowany z Francji. Jest to raczej cezaropapizm , w którym islam znajduje się pod opieką państwa. Diyanet finansuje tylko sunnicki muzułmańskiego kultu ; inne religie muszą zapewnić sobie własne finansowanie i mogą napotkać przeszkody administracyjne. Zatem niektóre muzułmańskie grupy religijne, takie jak alewitami Bektachis , sprzeciwiać się sunnici doktryna islamska bronione przez Diyanet . Dlatego nie praktykują kultu w oficjalnych meczetach. Modlitwa alewitów odbywa się w „ cemevi ” i jest prowadzona przez dede , nie wynagradzaną przez Diyanet w przeciwieństwie do sunnickich imamów .
Pojawia się problem sprawiedliwości, ponieważ pieniądze, które Diyanet przeznacza na meczety muzułmanów sunnickich, hanafickich i szafickich (2,5 miliarda dolarów w 2012 r.) pochodzą z podatku od zbiorów, który dotyczy wszystkich obywateli Turcji, w tym nie-muzułmanów i muzułmanów z innych szkół myślenia.
Konserwatywny prezydent Recep Tayyip Erdoğan , krytykowany za autorytaryzm, prowadzi politykę islamizacji, która budzi krytykę środowisk świeckich. Pod koniec 2017 r. magazyn Le Figaro zauważył: „Erdogan składa obietnice Katarowi i Arabii Saudyjskiej, swoim nowym przyjaciołom. Stambuł, piękny, świąteczny i kosmopolityczny, powoli traci duszę na rzecz islamsko poprawnej, bliskowschodniej i drobnomieszczańskiej burżuazji. Te młode kobiety są bardziej zawoalowane, w tym na uniwersytecie, nowych programów kasowania rozdziałach poświęconych teorii ewolucji i osiągnięć Atatürka i sprzedaż alkoholu jest ściśle regulowane " . Według dziennikarza Mine G. Kırıkkanat kraj liczył wówczas milion imamów, AKP zwiększyła też liczbę uczniów w religijnych szkołach średnich (które zapewniają dostęp do szkół wojskowych, policyjnych i wyższych) z 60 tys. do 1,5 mln. W ciągu 15 lat budżet Diyanet İşleri Başkanlığı , Dyrekcji ds. Religii, odpowiedzialnej za finansowanie budowy meczetów i płacenie imamom, wzrósł dziesięciokrotnie, osiągając 1,75 mld euro w 2016 r., czyli dwukrotnie więcej niż Ministerstwo Zdrowia i trzykrotnie Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
Teoretycznie, jako sygnatariusz traktatu z Lozanny , Turcja uznaje niemuzułmańskie mniejszości obywatelskie, polityczne i kulturowe. W praktyce uznawane są trzy mniejszości: prawosławni , ormiańscy chrześcijanie i żydzi , zwani też musevi .
Od czasu uchwały podjętej w Wenecji w marzec 2010Turcja podejmuje działania na rzecz przywrócenia własności tych uznanych mniejszości. Szacuje się, że wraz z nadejściem republiki greckiemu Kościołowi prawosławnemu skonfiskowano około stu mienia . Podejście to jest takie samo na korzyść muzewi i ormiańskich chrześcijan. Ale restytucje nie uwzględniają grabieży związanych z ludobójstwem Ormian .
Wiele mniejszości nie są rozpoznawane przez traktat z Lozanny : na szyitów jafarites i Alawizm , z łacińskich katolików , w Syryjski katolików , z protestantami i Yazidis . Dla nich rząd zobowiązuje się do przywrócenia niektórych miejsc kultu. Seminaria zostały zamknięte w czasie przejścia do państwowego monopolu szkolnictwa wyższego w 1970 roku. Na przykład Kościół łaciński podlega arbitralności grabieży, która dotyka sierocińców czy parafii. Warto zauważyć, że ewangelicki chrześcijanin został wybrany do Zgromadzenia Narodowego w 2011 roku w okręgu Mardin .