Te cztery zmysły Pisma to metoda interpretacji, która wyróżnia cztery rodzaje lub poziomy czytania w Biblii . Ta zasada poczwórnego znaczenia, zrodzona w judaizmie , została przejęta przez chrześcijaństwo od czasów Ojców Kościoła, a następnie rozwinęła się w średniowieczu . Częściowo wyszło z użycia w renesansie , nie została odnowiona odsetki od XX -go wieku .
W tradycji żydowskiej ta forma hermeneutyki wyróżnia w tekstach biblijnych cztery znaczenia: dosłowne, aluzyjne, alegoryczne i mistyczne. Tradycja chrześcijańska definiuje te cztery poziomy w tych terminach: dosłowny, alegoryczny, tropologiczny i anagogiczny .
Doktryna czterech zmysłów jest praktykowana w tradycji judaistycznej do studiowania Tory :
Akronim tworzy „prds” ( PaRDeS ). Midrasz skupia się na remez i dresz .
Rashi używał w swoich komentarzach wszystkich czterech zmysłów. Używał pshat , ale także drash . Raszi przywołuje także Sod Ha'ibour , dosłownie „tajemnicę kalendarza” (patrz kalendarz hebrajski ).
Mistyczne lub tajny sens ( SOD ) jest szczególnie przedmiotem studiów kabalistycznych .
Christian Kabała została stłumiona w średniowieczu , ponieważ uznano źródłem ezoterycznej okultyzmu .
Dyskutowana jest kwestia, czy hermeneutyka czterech sensów Pisma Świętego jest transmisją z judaizmu na chrześcijaństwo, czy też późniejszym wpływem chrześcijaństwa na judaizm. Gershom Scholem , jeden z czołowych badaczy Kabały , skłaniał się ku wpływom chrześcijańskim.
Orygenes , wykształcony w szkole teologicznej w Aleksandrii , jako pierwszy sformułował zasadę czterech sensów Pisma Świętego w tradycji chrześcijańskiej. Ta forma hermeneutyki była używana do interpretacji Biblii podczas modlitwy , jak wskazał Orygenes w 238 r. w liście do swego ucznia Grzegorza Cudotwórcy , który przygotowywał się do wyjazdu na misję ewangelizacyjną . Wezwał go do Lectio divina : „Poświęć się czytaniu Pisma Świętego. Zastosuj się do tego wytrwale… Oddając się w ten sposób lectio divina, szukaj w prawości i niezachwianej ufności Bogu sensu Pisma Bożego, którego jest w nim pod dostatkiem. "
Orygenes na ogół używa w swoich komentarzach do Pisma Świętego trzech znaczeń (dosłowne, moralne i mistyczne), które odpowiadają ludzkiej trychotomii „ciało, dusza i duch” ( De principiis , IV, 11), choć często kieruje się porządkiem ciało-duch. dusza, a więc dosłowno-mistyczno-moralna. Rozważmy fragment z Księgi Wyjścia (I, 6-7), który mówi: „Józef umarł (...) a dzieci Izraela rosły i rozmnażały się. Dosłowne znaczenie (cielesne, historyczne) to: Józef umarł, potem wierni stali się wielkim tłumem; znaczenie mistyczne (duchowe, alegoryczne) brzmi: Józef zapowiada Jezusa umarłego, aby Kościół rozciągał się na Ziemi; wreszcie sens moralny (budujący dusze) brzmi: śmierć Chrystusa odwzorowuje się w duszy każdego chrześcijanina, którego wiara się rozmnaża ( Homilie na temat wyjścia , I, 4).
Jan Kasjan , cytowany przez K. Froehkich, usystematyzowane cztery kierunki na V -tego wieku . Stwierdza w XIV XX Konferencji (§ 8): „Te cztery postacie znajdą się razem, tak że ta sama Jerozolima może mieć cztery różne zmysły: zmysł historyczny , to będzie miasto Hebrajczyków; w sensie alegorycznym – Kościół Chrystusowy; w sensie tropologicznym dusza ludzka ”; w sensie anagogicznym – niebiańskie miasto, „które jest naszą matką dla wszystkich”.
Cztery kierunki zostały sformułowane w średniowieczu w dwuwierszowej łacinie: Littera gesta docet quid credas allegoria, Moralis quid agas, quo tendas anagogia (dosłownie uczy faktów, alegorii, w którą trzeba wierzyć, moralności, w co trzeba musi dążyć do).
Zasadę czterech zmysłów podjęli Jérôme , Augustin , Bède le Venerable , Scot Erigène , Hugues de Saint-Victor i Richard de Saint-Victor , Alain de Lille , Bonawentura , Tomasz z Akwinu . Tomasz z Akwinu nie przedstawia serii czterech zmysłów, ale dwoistość litery i ducha; umysł dzieli się na alegorię , tropologię, anagogię. Bernard z Clairvaux używa ich w swoich Kazaniach o pieśni .
Zasada ta jest szczególnie rozwinięta w czasie renesansu XII XX wieku , wraz z wprowadzeniem filozofii Arystotelesa na Zachodzie , narodziny scholastycznej teologii ( Abelard i Hugh Saint Victor ) i narodziny uniwersytetach . Jest to XII th century , że doktryna czterech sensów Pisma, który wzywa do pluralistycznej interpretacji tekstu z Biblii , osiągnął swój szczyt.
Luter , po okresie (1515-1516), kiedy osobiście wykorzystał teorię czterech zmysłów, porzucił tradycyjne cztery zmysły w 1519 roku. Melanchton dokonał również dekonstrukcji czterech zmysłów. Reformowany , na ogół, nie opuści odczytu według czterech zmysłów, preferując dosłownego odczytu. Podobny ruch rozpoczął się w świecie katolickim, ale czyta się w czterech kierunkach jest jeszcze potwierdzone z XVII -tego wieku, w komentarzu prologiem na całe Pismo jezuitów Cornelius LAPIDE i dwuwiersz Augustyna z Dacji przez Menochius . W XIX TH i XX th stulecia, system wpadł do użycia we hermeneutyki .
Papieże Leon XIII i Pius XII wydał encyklikę na studia biblijne . Tak więc Leon XIII w Providentissimus Deus (1893) przestrzega przed interpretacją wyłącznie dosłowną. Pius XII w Divino afflante Spiritu (1943) kładzie nacisk na inspirację Pismem Świętym , autoryzując metodę historyczno-krytyczną .
W 1992 roku Katechizm Kościoła Katolickiego (§ 115 do 119) odwołuje się do zasady czterech zmysłów, co odpowiada Lectio divina .
W neo- ewangelicznej strumienia , umiarkowanego ewangelicka teologia pojawiła się w 1940 roku w Stanach Zjednoczonych. Badaniu Biblii towarzyszą pewne dyscypliny, takie jak hermeneutyka i egzegeza , w tym cztery sensy Pisma Świętego. Umiarkowani teolodzy stali się bardziej obecni w ewangelicznych instytutach teologicznych, a bardziej umiarkowane stanowiska teologiczne zostały przyjęte w kościołach ewangelickich.
Po pracach Henri de Lubaca na temat egzegezy średniowiecznej wydaje się, że teoria czterech zmysłów odradza się wśród współczesnych teologów. Urs von Balthasar napisał w 1970 r.: „Cztery zmysły Pisma Świętego świętują swoje ukryte zmartwychwstanie w dzisiejszej teologii: w istocie dosłowne znaczenie jawi się jako to, które należy wydobyć jako historyczno-krytyczne; sens duchowy jako kerygmatyczny, sens tropologiczny jako istotny, a anagogiczny jako eschatologiczny”.
Cztery zmysły to:
Teoria czterech sensów Pisma Świętego była szeroko stosowana w średniowieczu , w czasach , gdy Biblia była dostępna tylko dla duchownych i po łacinie , i kiedy potrzebna była skodyfikowana interpretacja pod zwierzchnictwem Kościoła , aby interpretować sacrum . teksty. W okresie renesansu został stopniowo porzucony ze względu na silną dystrybucję tekstów, którą umożliwiło wynalezienie druku . Jesteśmy wtedy świadkami powrotu do sensu dosłowności , zwłaszcza wśród protestantów , ale także wśród katolików.
Cztery zmysły zostały wyrażone wierszem przez Augustyna z Dacji (zm. 1282): „Littera gesta docet, quid credas allegoria, Moralis quid agas, quo tendas anagogia. „Co oznacza:” List uczy faktów, które miały miejsce, Alegoria uczy tego, w co trzeba wierzyć, Zmysł moralny uczy się tego, co trzeba zrobić, Anagogia uczy się, do czego zmierza. Musi być czuła. "
To pierwsze znaczenie bywa też nazywane „znaczeniem historycznym”. Dosłowne znaczenie to to, co wynika z językowego rozumienia wypowiedzi.
Według Tomasza z Akwinu , „dosłowne znaczenie to, co autor chce powiedzieć. » Odwołanie się do egzegezy jest zatem niezbędne, aby spróbować ją odkryć.
Tomasz z Akwinu wyróżnia w ramach znaczenia dosłownego trzy znaczenia: sens paraboliczny (interpretacja z przypowieści), sens etiologiczny (gdy wypowiedź została wypowiedziana według określonego warunku wypowiedzi) oraz sens analogowy (porównanie różnych analogicznych fragmentów w kolejności w celu potwierdzenia ich sugestii).
Następujące trzy znaczenia są zgrupowane razem pod wyrażeniem „zmysły duchowe”.
Termin ten pochodzi od greckiego allos , other i agoreuein , co oznacza: alegoria, stwierdzając jedno, mówi też drugie. Ten proces literacki znany był również w starożytnej Grecji.
Sensem alegorycznym może być interpretacja fragmentu Starego Testamentu w kategoriach Wcielenia Chrystusa lub, jeśli wolimy, wyjaśnienie wydarzeń Starego Testamentu przez wydarzenia. Nowy Testament : możemy wtedy mówić o typologii , która jest szczególnym przypadkiem alegorii.
Zmysł ten bywa też nazywany zmysłem moralnym .
Znaczenie tropologiczne szuka w tekście figur, wad lub cnót, namiętności lub etapów, które duch ludzki musi przyjąć w swoim wzniesieniu się do Boga .
To znaczenie dotyczy teraźniejszości.
Znaczenie anagogiczne uzyskuje się poprzez interpretację Ewangelii, aby dać wyobrażenie o ostatecznej rzeczywistości, która stanie się widoczna na końcu czasów. To znaczenie dotyczy przyszłości.
W swoich Super Auctores Dialogus , Conrad de Hirsau wywołuje poczwórnej interpretacji, ważnych dla świętego tekstu w pierwszej kolejności, ale także do literatury świeckiej.
Pismo alegoryczne zostało po raz pierwszy użyte przez poetę Prudence ( 348 - 410 ) w jego Psychomachie („Walka duszy”).
Następnie, przez całe średniowiecze , literatura starała się dostosować do technik hermeneutycznych . Literatura Alegorycznego powstały w XIII -tego wieku .
W drugim traktacie jego Convivio , Dante naraża doktrynę czterech zmysłów i zachęca czytelnika do spojrzenia na nich w tekście Boskiej Komedii .