Rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa w średniowieczu można podzielić na trzy okresy: stopniowe przekształcenie Cesarstwa Rzymskiego w okresie późnego antyku , który jest historią wczesnego Kościoła , a kończąc na V e wieku , że z przeliczenia „ barbarzyńskiej Europie ” podczas średniowiecze , który jest historią chrześcijaństwa Nicejsko i Pentarchii i prowadzi VI th century do X th century , a od ludzi z północnej Europy po rozpadzie Pentarchii XI th wieku , co oznacza pewna konkurencja między Kościołem katolickim (który nawraca Skandynawię i kraje bałtyckie ) a Kościołem prawosławnym (który nawraca Karelów i sąsiednie ludy rosyjskie ). Ewangelizacja następnie przechodzi bardziej subtelne ograniczeń, w tym gospodarczych, zamiast prześladowań masywnej, który nie istnieje mniej, zwłaszcza w królestwie Wizygotów , obejmujące Hiszpanii i południowej Francji .
Według późniejszej historiografii Kościoła rzymskokatolickiego , łączy się on z Kościołem pierwotnym ( pierwszym papieżem jest apostoł Piotr ), pentarchia jest tylko nadużyciem języka zapoczątkowanym przez sobór chalcedoński , a wszelkie inne formy chrześcijaństwa są herezjami . Ta historiografia definiuje pojęcie chrześcijańskiego Zachodu, które oznacza chrześcijaństwo złożone z państw katolickich, których matrycą jest okres karoliński .
Podczas starożytności chrześcijanie byli liczniejsi na Bliskim Wschodzie , zwłaszcza na terenach na wschód od Jerozolimy, niż w Europie : społeczności znajdowały się w Mezopotamii , Persji , Azji Środkowej i Indii , i to aż do XI th century. W Afryce Północnej istniały mniej lub bardziej ważne wspólnoty chrześcijańskie w zależności od regionu od czasów Augustyna z Hippony , który prosił swoich księży o znajomość języka numidyjskiego , aż po Djorf Torba, gdzie znaleziono stelę przedstawiającą chrześcijańskich Maurów. , na przykład. W wielu miastach rzymskich powstały pierwsze kościoły. Chrześcijaństwo rozpowszechnienie wśród ludności na wsi z Imperium Rzymskiego , głównie w wyniku działania mnichów pustelniczego tradycji (od greckiego „ Monos ” alone), jak Martin de Tours w Galii , na koniec 4. wieku. Wieku. Inne pustelnicy wędrowny pozwalają chrześcijaństwa poza granicami imperium, jak świętego Patryka ( 389 - 461 ), w Irlandii , w V -tego wieku. Ponadto Tertulian pisał już w II - III E wieku w swoim dziele Adversus Judaeos „że istnieją miejsca (na zachodzie), które nie są zajęte przez Rzymian, ale który poddał się do Chrystusa”. Orygenes ( III th century) zna kilka razy w swoich homiliach chrześcijan w Wielkiej Brytanii .
Interpretując cytat z Chrystusa „nakłaniaj ich do wejścia” ( Łk 14,23 ), Augustyn z Hippony (354-430) uzasadnia odwołanie się do legalnego użycia przemocy w celu wymuszenia nawrócenia na chrześcijaństwo.
Od VI th wieku i na całym średniowieczu , „misja chrześcijańska” rozszerza granice chrześcijańskiego świata, który dotychczas, kilka różnic, nałożony na Cesarstwa Rzymskiego od Konstantyna I st : dzieło ewangelizacji prowadzone przez „misjonarzy wysłana z Kościoła, który wciąż opiera się na entuzjazmie monastycznym, ale stopniowo nabiera charakteru „oficjalnego”, czasami mniej spontanicznego, dzięki mandatom i wsparciu zorganizowanego Kościoła, królestwa lub obu.
Sama nazwa „misja” ma szczególne znaczenie, przynajmniej aż do XVI th century być wyjaśnione: to odnosi się do wysłania „Syna” (the Christ ) przez „Ojca” ( Boga ), aby uratować dusze mężczyzn ; „misjonarz” jest zatem „posłanym” ( missus ) dla zbawienia. Ideologia związana z poczuciem rośnie, w tym VII TH i VIII XX wieku : w to, działanie misjonarza jest w szerszym kontekście rozprzestrzeniania się wiary i ekspansji Credo Kościoła (zwany „ katolicki ” lub „uniwersalny według rzymskiej historiografii kościelnej) na krańce ziemi, z perspektywy eschatologicznej , to znaczy zbawienia całej ludzkości.
Poprzez „misji”, ewangelizacja notabene zyskuje bardziej asertywnej „obywatel” znak: ewangelizacja i narodziny Kościoła może odpowiadać urodzeniu lub potwierdzenie tożsamości osoby (łacińskich ludzi ) Chrześcijaństwo od „barbarzyńców” narodu (łac natio ). To jest na przykład to, co Bede Czcigodny opisuje w swojej historii kościelnej ludu angielskiego (łac. historia ecclesiastica gentis anglorum ), ukończonej około 732 roku . Pojęcie „naród wybrany”, jak wyraził się w Starym Testamencie , odgrywa rolę w tej ewolucji: w ten sposób Bede uważa, że jego ludzie służył celom Boga inwazji ziemiach Bretonów. „Dotknięty przez Pelagian herezji” . Ponownie, zgodnie z tą ideologią, Anglosasi mają do odegrania inną rolę w niesieniu Ewangelii do regionów, z których pochodzą i które pozostały „ pogańskie ”: średniowiecznej Fryzji i Saksonii .
Ewangelizacja stała się także problem polityczny dla chrześcijańskich władców, którzy dążą do zwiększenia swoich wpływów: rola frankońskich królów, wspierana przez Kościół, ponieważ chrzest Clovis pod koniec V -tego wieku jest również ważne w tym względzie do Germanii niż z Cesarze Wschodu ze Słowianami . Władza doczesna wie, zgodnie z podbojami i zwycięstwami, wesprzeć misję, doprowadzić do nawrócenia władców ludów pogańskich, którzy weszli w jej sferę wpływów, a gdy to okaże się niewystarczające, może odwołać się do siły. szerzyć chrześcijaństwo.
Tak więc po tym, jak królowie Merowingów poparli ekspansję swojego królestwa na wschód w związku z ekspansją Kościoła nicejskiego („ katolickiego ”), w szczególności w Bawarii , Pepin Krótki poparł akcję Bonifacego w pogańskiej Fryzji; być może otrzymał koronację z rąk tego ostatniego w 751 r . Podążając za nim, Karol Wielki napotkał opór ze strony Sasów . W końcu próbuje przekształcić je przez życie w krwawych kampanii pod koniec VIII -go wieku. Ten ekstremalny proces eliminuje pogaństwo poprzez eksterminację tych, którzy nie chcą nawracać.
Na całym Zachodzie „wiodąca” rola Kościoła rzymskiego jest potwierdzana m.in. poprzez misję. Rzym, „ siedziba apostolska ”, staje się punktem wyjścia lub „uznaniem” kilku misji: misja gregoriańska , wysłana w 596 roku przez papieża Grzegorza Wielkiego do Anglosasów w Kent , odniosła sukces dzięki chrzcie Æthelberht , w 610 . Po tym pierwszym sukcesie misji gregoriańskiej następuje sukces Paulina , który otrzymuje chrzest króla Edwina z Northumbrii . Po zetknięciu się z wpływami irlandzkiego chrześcijaństwa , innego wielkiego dostawcy misjonarzy, wpływ Kościoła rzymskiego dominuje w Kościele angielskim.
Anglosaskiej mnisi chętnie ewangelizować Niemców pozostała politeistami na lądzie, przejąć VII p i VIII TH wieku Willibrord (zm 739) wysłanego do Friesland w 695 przez Pope Sergijuszu II . Niedługo potem Winfrid podąża za nim. Ten ostatni udał się do Rzymu i tam w 722 r . otrzymał z rąk papieża koronację biskupią . Przyjmując imię Bonifacy, został uświęcony po męczeńskiej śmierci w Dokkum we Wschodniej Fryzji w 754 roku .
W XI TH i XIV th stulecia, niektóre konkurencja pomiędzy sferami wpływów i Franków bizantyjski , więc między Kościołami Rzymu i Konstantynopola , wchodzi w grę, aby przekształcić „ poganie ” pogańskie , Bałtyk i słowiańskie . W ten sposób powstały Kościoły Bawarczyków i Słowian Zachodu (a także księstwo Karantania, które jest jednym z Słowian południowych ) założone pod dobroczynnym skrzydłem papieża rzymskiego i oddane pod zwierzchnictwo biskupów salzburskich . . Zgodnie z tekstem conversio Bagoariorium i Carantanorum (the 3 th kwartał IX th wiek), biskup Salzburga Wergiliusz wysłanym do 757 , w tradycji iro-Scote / iro-szkockich szacunku języku ludów ewangelizowanej , jej biskup pomocniczy Modeste, na prośbę księcia księstwa Karantanii Boruta, aby szerzyć tam wiarę chrześcijańską. W tym kontekście powstała słoweńska i słowiańska terminologia chrześcijańska, oparta na starożytnej terminologii ladyńskiej ( język romański używany w tym czasie w Salzburgu i język większości ewangelizatorów w Karantanii, jeśli weźmiemy pod uwagę pochodzenie ich imion). Zostało to później potwierdzone w pierwszym słowiańskich i Słoweńskie napisane w alfabecie łacińskim (te rękopisy Freising , Niemcy: Freisinger Denkmäler , słoweński Brizinski spomeniki ) opracowany w ramach ewangelizacji od VIII th wieku i napisane na „papierze” pod koniec X th century). To właśnie ta mocno już ugruntowana terminologia została później użyta przez Cyryla i Metodego jako część ich pełnego tłumaczenia Biblii w Blatnogradzie , słowiańskim mieście nad jeziorem Blato , czyli podczas ich tak zwanej Wielkiej Misji Morawy .
W IV XX wieku Wulfila bp goth Arian z niskim Dunaju , ewangelizuje rodaków iz powodzeniem stworzył alfabet gocki , zaś apostoł Andrzej , Credo , zrobił to samo z Grekami i Traków w regionie. W IX th i X th wieków Słowian wschodnich , Południowej i Rosjanie , a arystokracja bułgarski początkowo tengriste , otrzymać chrzest , ale także ich alfabet głagolicy i cyrylicy , bizantyjskich misjonarzy wśród nich później, Cyryla i Metodego są głównymi apostołami Słowianie. Wykonują pierwszą misję w Wielkich Moraw z inicjatywy Focjusza , do patriarchy Konstantynopola , w drugiej połowie IX th wieku (w 862 - 863 ). Jeśli uda im się tam szybko utworzyć Kościół słowiański, to ten jest efemeryczny, z powodu braku poparcia ze strony Rzymu, degradacji stosunków między Kościołami Zachodu i Wschodu, zwłaszcza z powodu oporu kleru germańskiego do liturgii bizantyjskiej, długiej i złożonej. Cyryl zmarł w 869, a Metoda w 885 . Następnie ich wyznawcy są wypierani przez duchowieństwo rzymskiego posłuszeństwa, które promuje krótszy i prostszy obrządek łaciński .
W Eastern Christian sztuki z ikon , mozaik i fresków , ikonografia chrześcijańska odgrywa rolę edukacyjną z populacji. Zatem przejście od „pogańskiej” sztuki dla sztuki chrześcijańskiej jest stopniowo poprzez asymilację Zeus , Gabeleisos lub Veles do chrześcijańskiego Boga, i Apollo , zalmoksis lub Khors do „ Pantokrator ”. Wskazuje to prawdopodobnie na metodę nawrócenia stosowaną przez misjonarzy, a mianowicie związek głównych bóstw pogańskich z „Ojcem” iz Chrystusem w Majestacie.
Na Zachodzie, jeśli istnieją dzieła wernakularne o charakterze misyjnym, wyłączne użycie łaciny w liturgii ogranicza w tym względzie rolę ewangelizacji, ale tam, podobnie jak w sztuce bizantyjskiej , ludność jest podatna na obraz i sztuka ewoluuje. Tak więc, typowo germańskie motywy roślinne okresie wędrówek ludów znikają, Inner Germania, sztuka Alemanni i turyngowie VII th wieku, kiedy chrześcijaństwo postępy w swoich dziedzinach. Na wyspie Wielkiej Brytanii, poemat anglosaski z Chrystusem na krzyżu (znany przez komunikacie z dnia IX th century) przedstawia męczeństwo i „triumf Chrystusa Króla”. Oto boski król Wotan, który zostaje przemieniony w Chrystusa-Pana. Ten wiersz nawiązuje do Ruthwell's Cross w Szkocji , wcześniejszego dzieła ozdobionego runicznym poematem na ten sam temat.
Działanie rzymskich misjonarzy przyćmione po zakończeniu VIII th wieku roli nowo nawróconych władców, jak w Skandynawii . W tym ostatnim regionie decydująca jest rola królów duńskich, po Haraldzie z ochrzczonym około 960 r. Błękitnym Zębem . W Szwecji dopiero dynastia Götaland narzuciła się chrześcijaństwu w latach 60. X wieku . Wpływy polityczne królów chrześcijańskich są również decydujące w Czechach-Morawach , w Polsce i na Węgrzech : czescy książęta Borgivoï , polski Mièchko i węgierski Vaïk (Voïko) otrzymują chrzest odpowiednio w 880 , 966 i 997 .
Wzór misjonarza wczesnego średniowiecza, inspirowany przez apostołów, zwłaszcza św. Pawła , ma przed sobą świetlaną przyszłość w Kościele katolickim : jest głównym dziedzictwem tego okresu. Mothballed gdy chrześcijańskie królestwa zorganizować swój kościół, ideologia, która ma uformowany wokół działania misjonarzy, zwłaszcza VIII th century, nadal w klasztorach.
To resurfaces przez ideału odradzająca apostolskiego życia w żebraczych zleceń , dominikanów i franciszkanów w końcu XII th wieku. W szczególności pierwsi przyjmują nazwę „bracia kaznodziejów”.
Ożywienie misji chrześcijańskiej na Zachodzie przygotowuje się do XII th century, głównie z tworzeniem licznych zakonów i afirmacji, dzięki ideologii Krucjaty , a „ducha podboju” w Kościele.
Wśród uczestników tego trendu na początku XIII -go wieku, dwie postacie wyróżniają się: Dominic de Guzman i Franciszek z Asyżu . Podejmując ideał życia apostolskiego w założonych przez siebie zakonach, zrodziły dwie nowe żłobki misjonarzy, których pole działania wykracza daleko poza granice świata chrześcijańskiego.
Dominikanie , jak ich twórcy, dość szybko zwrócili uwagę na walce z herezjami w ramach chrześcijańskiego Zachodu . Ilustruje ich w tym zwłaszcza akcja ewangelizacji wsi, której późniejsza rola w Inkwizycji mogła zszargać, ale nie należy zapominać.
Z kolei franciszkanie zaczynają otwierać się na niechrześcijańskie kultury ze światem muzułmańskim, w chrześcijańskiej i mozarabskiej Hiszpanii. Stamtąd rozpoczęli misje w Afryce Północnej, nie bez rozwinięcia znajomości i używania języka arabskiego, ale także Talmudu ( Raymond Lulle ). W ten sposób mają swoich pierwszych męczenników.
Orderu wysłał „misyjnego biskupa” o nazwie Christian organizować krucjaty bałtyckie zmierzające do ewangelizacji Prusowie i narody bałtyckie przy wsparciu germańskich zamówień wojskowych. On i Zakon są w świeckim sojusznikiem 1222 w osobie Konrada I st Mazowsza , który pozwala im na osiedlanie się w dolnej Wisły.
Po 1233 roku, kiedy Mongołowie wdarli się w granice świata chrześcijańskiego i muzułmańskiego, na czele stanęli bracia kaznodzieje , wysłani przez Węgry do pierwszych ofiar Złotej Ordy . Udało im się nawrócić część wschodnich sąsiadów Rosjan ( Kumanów ), pełnią oni rolę ambasadorów Zachodu na chanów, nie bez przeżywania deportacji lub męczeństwa niektórych z nich.
Po Soborze w Lyonie (1245) papież Innocenty IV wysłał kilku emisariuszy obu zakonów, aby pomagali chrześcijanom z odległych Kościołów. Podążając ścieżkami na Wschód, które ci drudzy jako jedni z pierwszych zbadali, misja tych dwóch zakonów trafia następnie do Azji , Kaukazu , Persji, a nawet Chin czy Indii . Te „misyjne-ambasadorami” ewangelizować i tworzą nowe kościoły, jak wśród Alanów na Krymie lub w niektórych chanatów mongolskich.
Kontakty, które miały miejsce między wysłannikami papieża, Jean de Plan Carpin , w 1244 roku, albo z króla Francji Ludwika IX , Guillaume de Rubrouck , w 1253 roku, były bezowocne z punktu widzenia ewangelizacji . Ale ci dwaj franciszkanie przynieśli cenne informacje na temat organizacji Mongołów i wzbudzili wśród ich współbraci pewien entuzjazm dla odległej misji.
W Chinach misja Jana de Montecorvino , wysłana w 1289 r., odkryła jądro nestoriańskiego chrześcijaństwa, które pozostało wśród Öngutów , bez kontaktu z Kościołami zachodnimi; tak jest również w przypadku Nicejskiego Kościoła Abisynii w Afryce . Jean de Montecorvino założył Kościół Pekiński (lub Khambaliq), którego został biskupem po nawróceniu pewnej liczby Chińczyków i Mongołów. Kilku franciszkanów dołącza do niego, aby kontynuować misję.
Sukces misyjnych przedsiębiorstw XIII th wieku, jednak jest ograniczone w czasie. Wyodrębnienie tych kościołów „odległych” lub wrogość władz lokalnych na chrześcijaństwo ostatecznie uzyskać lepsze od większości swoich fundamentów podczas XIV TH i XV -go wieku.
Nowa era rozpoczęła się dla ewangelizacji pod koniec średniowiecza, w 1492 roku , wraz z zakończeniem rekonkwisty przez zdobycie Granady w Hiszpanii i odkrycie Ameryki , po której nastąpił wkrótce jej podbój.