Do Języki polinezyjskie są kontinuum językowa należący do języków Oceanic (a dokładniej do języków środkowym Pacyfiku ), sami podgrupa języków austronezyjskich . Pochodzą z odtworzonego proto-Polinezyjczyka . W liczbie trzydziestu ośmiu mówi się nimi w odległej Oceanii , w „trójkącie polinezyjskim”, zwłaszcza - ale nie tylko - na archipelagach stanowiących tradycyjny region Polinezji .
Najpowszechniej używanymi lub w pełni poznanymi językami polinezyjskimi są tahitański , samoa , tongijski , nowozelandzki maoryski i hawajski . Zarządza nimi Forum Języków Polinezyjskich .
Na archipelagach tworzących trójkąt polinezyjski języki polinezyjskie są jedynymi językami narodowymi , którymi mówiono przed kontaktem z Europejczykami:
Ponadto z 38 języków sklasyfikowanych jako „polinezyjskie” 15 mówi się na zachód od trójkąta polinezyjskiego, w regionach (tradycyjnie zwanych Melanezją , Mikronezja ), gdzie współistnieją również inne języki austronezyjskie . Te języki „zewnętrznej” Polinezji, znane (w języku angielskim) pod nazwą Polynesian Outliers , historycznie odpowiadają stosunkowo późnym migracjom populacji trójkąta polinezyjskiego; są dziś bardzo odizolowani (geograficznie) od swoich polinezyjskich kuzynów. Archipelagi, na których znajdujemy te eksklawy to:
Wreszcie duża liczba tych języków jest używana przez diaspory polinezyjskie w Nowej Zelandii , Australii , Nowej Kaledonii (w Walii i Futuni ), a także we Francji kontynentalnej , Stanach Zjednoczonych itp. Dość często liczba mówców mieszkających za granicą jest znacznie wyższa niż tych, którzy przebywają na wyspie pochodzenia, z której pochodzi język, nawet jeśli osoby mówiące w diasporze mają tendencję do szybkiego tracenia języka ojczystego na rzecz angielskiego lub francuskiego. językowy proces substytucji .
Obecna sytuacja języków polinezyjskich jest dość odmienna. Dla Stephena A. Wurma Pacyfik jest jednym z regionów najmniej dotkniętych zanikaniem języków: „w wielojęzycznych regionach Pacyfiku użytkownicy języka mniejszości (…) często po prostu dodają znajomość„ języka większości do opanowanie ich języka ojczystego, bez szkody [dla tego drugiego] ” . Podobnie dla Jeffreya Marcka izolacja Polinezji oznacza, że tylko niewielka część języków polinezyjskich jest zagrożona wyginięciem.
Dlatego na niektórych wyspach ludność polinezyjska posługuje się na co dzień językami ojczystymi i są one w niewielkim stopniu zagrożone, na przykład w języku tongijskim czy samoańskim . Ogólnie rzecz biorąc, im bardziej odizolowane wyspy, tym bardziej zachowany jest ich język (jak w Wallis i Futuna lub w eksklawach polinezyjskich ).
Status prawnyKilka języków polinezyjskich jest językami urzędowymi , najczęściej oprócz innego języka (angielskiego lub francuskiego): hawajski na Hawajach, Niue na Niue , maoryski w Nowej Zelandii, maoryski na Wyspach Cooka na Wyspach Cooka. Nie wszystkie stany lub terytoria polinezyjskie przyjęły ustawodawstwo dotyczące języków urzędowych; w niektórych krajach, takich jak Tonga czy Samoa , nie ma języka urzędowego, mimo że większość populacji mówi w języku tongańskim i samoańskim .
Na terytoriach i wyspach niepodległych przez większość czasu języki polinezyjskie nie są oficjalne. Tak więc angielski jest językiem urzędowym na Samoa Amerykańskim , a hiszpański na Wyspie Wielkanocnej . W Polinezji Francuskiej język francuski jest jedynym językiem urzędowym, pomimo próby Zgromadzenia Polinezji Francuskiej nadania tahitańskiej współoficjalności . Dla Jacquesa Leclerca jest to wyraźnie jednojęzyczna polityka Republiki Francuskiej: „przez cały czas rdzenne języki Polinezji Francuskiej cierpiały z powodu obojętności francuskich urzędników, którzy zawsze praktykowali co najwyżej językoznawstwo. polityka nieinterwencji, w najgorszym przypadku realna polityka asymilacji ” .
Jednak wiele z nich to języki zagrożone , coraz częściej wypierane przez dominujące języki, takie jak angielski czy francuski (lub hiszpański w przypadku Wyspy Wielkanocnej) i przechodzące zjawisko substytucji językowej . Wiele z różnorodności dialektów języków polinezyjskich zostało utraconych (Jeffrey Marck ma 30 języków i około 60 dialektów, z których część zniknęła lub jest stopniowo zastępowana przez język standardowy).
Wiele języków polinezyjskich niemal zniknął podczas XX th century powodu polityki językowej asymilacyjnych i negatywnych postaw vis-à-vis te języki, a nawet zakaz: the Hawaiian , tym Maori z Nowej Zelandii i rapanui (Wyspa Wielkanocna). Dziś języki te są przedmiotem odnowy kulturowej i językowej, ale ich przyszłość pozostaje krucha. Należy również zauważyć, że niektóre języki polinezyjskie są zastępowane językami polinezyjskimi (a nie europejskimi): w ten sposób niuafo'ou zostaje wyparte przez tongański i jest na dobrej drodze do całkowitego zniknięcia. Podobnie, w Polinezji Francuskiej , Tahitian działa jako lingua franca , która ma tendencję do zastępowania językami coraz bardziej lokalne, ale również pojawia się przed wpływem francuskim. W związku z tym region ten boryka się z podwójnym zjawiskiem - francyzacją i tahitianizacją. W rezultacie „niezwykła glottodiversity Polinezji Francuskiej zanika” . Lingwista Jacques Vernaudon uważa nawet, że Tahitianowi grozi zniknięcie w ciągu jednego pokolenia. Do tego dochodzi fakt, że duża liczba użytkowników małych języków, takich jak niue czy rarotong, mieszka w Nowej Zelandii, gdzie ryzyko asymilacji i zniknięcia języka po pokoleniu lub dwóch jest znacznie ważniejsze. Przyszłość tych języków w dużej mierze zależy od diaspory.
Wreszcie, niektórzy autorzy podkreślają, że języki polinezyjskie, które wydają się dziś mocno zakorzenione, są jednak w dłuższej perspektywie zagrożone. Tak więc lingwista Yuko Otsuka szacuje, że Tongan, który jest językiem urzędowym Tonga i którym posługuje się ponad 100 000 osób, jest jednak podatny na język angielski i dlatego może stać się językiem zagrożonym. Otsuka wspomina, że substytucja językowa jest zjawiskiem powolnym i na początku niezauważalnym, ale kiedy już jest zaangażowana, bardzo trudno jest ją zatrzymać. Podobnie Claire Moyse-Faurie uważa, że Futunian i Wallisian są w niebezpieczeństwie, chociaż mówi nimi większość populacji: są w sytuacji niezrównoważonej dwujęzyczności, nie mają oficjalnego uznania, a liczba osób mówiących spada.
Listy zagrożonych języków polinezyjskichZ projektu zagrożonych języków, Atlas zagrożonych języków i etnologów UNESCO .
Język | Status (projekt w zakresie zagrożonych języków) | Status ( UNESCO ) | Status ( etnolog ) | Głośniki | Kraj / terytorium |
---|---|---|---|---|---|
rarotongian | wrażliwy | wrażliwy | 6b (zagrożony) | 33220 | Wyspy Cooka |
pukapuka | w niebezpieczeństwie | w niebezpieczeństwie | 6b (zagrożony) | 2030 | Wyspy Cooka |
rakahanga-manihiki | w niebezpieczeństwie | w niebezpieczeństwie | 7 (w zamian ) | 320 | Wyspy Cooka |
tongareva (Penrhyn) | w wielkim niebezpieczeństwie | poważnie zagrożone | 7 (w zamian ) | Około 500 | Wyspy Cooka |
rapanui | zagrożony | poważnie zagrożone | 6b (zagrożony) | Około 2000 roku | Wyspa Wielkanocna |
Hawajski | w wielkim niebezpieczeństwie | w krytycznej sytuacji | 2 (język prowincjonalny) | Około 300 | Hawaje |
niuean | zagrożenie | w niebezpieczeństwie | 1 (język narodowy) | 7990 | Niue |
Nowozelandzki Maorys | wrażliwy | wrażliwy | 6b (zagrożony) | 60260 | Nowa Zelandia |
fagauvea | - | wrażliwy | 6b (zagrożony) | Nowa Kaledonia | |
kapingamarangi | zagrożenie | poważnie zagrożone | 4 (język wykładowy) | 3000 | Mikronezja |
Austral / południowe języki | zagrożenie | w niebezpieczeństwie | 7 (w zamian ) | 8000 | Polinezja Francuska |
rapa | krytycznie zagrożony | poważnie zagrożone | 7 (w zamian ) | 50 (pod) | Polinezja Francuska |
Mangarevan | w niebezpieczeństwie | poważnie zagrożone | 7 (w zamian ) | 900 (mniej niż) | Polinezja Francuska |
paumotu | wrażliwy | w niebezpieczeństwie | 7 (w zamian ) | 14000 | Polinezja Francuska |
South Marquesan | zagrożenie | - | 7 (w zamian ) | 1000 do 2000 | Polinezja Francuska |
północny Marquesan | - | - | 7 (w zamian ) | Polinezja Francuska | |
Tokelau | zagrożenie | poważnie zagrożone | 5 (w fazie rozwoju) | 8000 (mniej niż) | Tokelau |
niuafo'ou | - | - | 7 (w zamian ) | Tonga | |
tuvaluan | wrażliwy | w niebezpieczeństwie | 3 (język komunikacji) | Około 9000 | Tuvalu |
W tej tabeli są dodawane co najmniej dwa wymarłe języki polinezyjskie: Niuatoputapu , wypowiadane na wyspie Niuatoputapu (Tonga), ale wyparta przez Tonga przed XIX th century , a Moriori , dawniej wypowiadane na Wyspach Chatham .
Przodkiem wszystkich języków polinezyjskich jest proto-polinezyjski . Jednak dokładna klasyfikacja języków polinezyjskich nie została jeszcze precyzyjnie określona i kilku autorów zaproponowało swoje modele. Emory (1946) i Elbert (1953) są jednymi z pierwszych badaczy, którzy podjęli próbę sklasyfikowania tych języków.
W 1706 roku Holender Adrien Reland jest pierwszym autorem, który podkreślił podobieństwo między futunian , językiem używanym w Niuatoputapu (obecnie wymarłym), malajskim i malgaskim (języki te należą do dużej rodziny języków austronezyjskich). Następnie lingwiści Reinhold i George Foster towarzyszący Jamesowi Cookowi podczas jego podróży po Pacyfiku zauważają bardzo bliskie sąsiedztwo języków polinezyjskich, sugerując ideę wspólnego przodka ( protolanguage ) i wskazują, że języki te tworzą kontinuum dialektalne .
Klasyczna klasyfikacja języka polinezyjskiego została opracowana w 1966 roku przez Andrew Pawleya i Rogera Greena, którzy proponują pięć podgrup: z jednej strony grupę tongijską, z drugiej zaś grupę nuklearną polinezyjską, podzieloną na samojejskie wartości odstające i polinezyjskie ze wschodu. Ten ostatni dzieli się na Rapanui i Środkowo-Wschodni, który z kolei jest podzielony na języki markizów i języki tahitańskie.
Poniższe drzewo przedstawia tradycyjną klasyfikację języków polinezyjskich Pawleya i Greena:
Nie wszystkie języki polinezyjskie są uwzględnione w tej klasyfikacji. Na przykład niuafo'ou było czasami zaliczane do grupy Tongan, czasami obok Wallisian. Podobnie tuvaluski jest włączony do wartości odstających w grupie protosamojskiej wartości odstającej.
W 1999 roku Jeffrey Marck zakwestionował tę klasyfikację. Uważa w szczególności, że grupa Samoic jest zbyt mało potwierdzona. Proponuje nową klasyfikację, w której niektóre języki pozostają dokładnie niesklasyfikowane z powodu braku danych:
Języki polinezyjskie odznaczają się względną prostotą fonologiczną, rekompensowaną przez duże bogactwo kombinatoryki. Moglibyśmy porównać to do pewnego rodzaju naturalnej ekonomii języka, pozwalającej przy niewielkim dźwięku wywoływać wiele zmysłów.
Dla Stevena Rogera Fischera języki polinezyjskie należą do najbardziej konserwatywnych na świecie: w rzeczywistości ich gramatyka, słownictwo i fonologia pozostają praktycznie takie same od ponad 3500 lat. Jednorodność języków polinezyjskich można wyjaśnić w szczególności intensywnymi kontaktami utrzymywanymi między różnymi wyspami i archipelagami aż do przybycia mieszkańców Zachodu.
Wszystkie samogłoski w tych językach są takie same. Jest ich 5 (a, e, i, o, u) z systematycznie istotnymi opozycjami (innymi słowy fonologicznymi) między samogłoskami krótkimi i długimi.
Zgodnie z obowiązującą pisownią, wydłużenie samogłoski zostanie odnotowane przez makron lub powtórzenie samogłoski lub w ogóle nie zostanie odnotowane.
Poprzedni | Centralny | Tylny | |
---|---|---|---|
Zamknięte | [ i ] (krótki) ( Posłuchaj )
|
[ u ] (krótki) ( słuchaj )
|
|
Półzamknięte | [ e ] (krótki) ( Posłuchaj )
|
[ o ] (krótki) ( słuchaj )
|
|
Otwierany | [ a ] (krótki) ( słuchaj )
|
Jak pokazuje poniższa tabela, większe zróżnicowanie występuje na poziomie spółgłosek.
Tonga | samoan | pascuan | tahitański | Wyspy Cooka Maorysi | Nowa Zelandia Maorysi | Hawajski | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
[ f ] ( słuchaj ) [ ɸ ] ( słuchaj )
|
+ | + | - | + | ( + ). | + | - |
[ h ] ( słuchaj ) |
+ | - | + | + | ( + ) | + | + |
[ k ] ( słuchaj ) |
+ | ( + ) | + | - | + | + | + |
[ l ] ( słuchaj ) |
+ | + | - | - | - | - | + |
[ m ] ( posłuchaj ) |
+ | + | + | + | + | + | + |
[ n ] ( słuchaj ) |
+ | + | + | + | + | + | + |
[ ŋ ]
|
+ | + | + | - | + | + | - |
[ p ] ( słuchaj ) |
+ | + | + | + | + | + | + |
[ r ] ( posłuchaj ) |
- | - | + | + | + | + | - |
[ s ] ( słuchaj ) |
- | + | - | - | ( + ) | - | - |
[ t ] ( słuchaj ) |
+ | + | + | + | + | + | ( + ) |
[ v ] ( słuchaj ) |
+ | + | + | + | + | - | + |
[ w ] ( słuchaj ) |
- | - | - | - | - | + | + |
[ ` ] ( Słuchaj ) |
+ | + | + | + | + | ( + ) | + |
Z językowego punktu widzenia, Języki polinezyjskie są szczególnie jednorodnej grupy, chociaż nie ma już od intercomprehension siatką wzajemnych między większość z nich. Wszystkie one pochodzą od tego samego prajęzyka , Proto-Polinezji . Ze względu na stosunkowo niedawne osadnictwo mężczyzn na wyspach Polinezji - zaczęło się to dopiero około dwóch tysięcy lat temu, patrz osadnictwo w Oceanii - i od tego czasu częstotliwość kontaktów i relacji międzywyspowych języki te zachowują wiele wspólnych fonologicznych, cechy składniowe lub leksykalne.
(Poniżej wymieniono tylko wymowę fonetyczną. Jeśli chodzi o pisownię, zobacz artykuły dla każdego języka)
W słowach, które pozostały podobne w różnych językach, znajdujemy na przykład słowo „niebo” (w języku maoryskim i pascuańskim - Rapa Nui : [raŋi], w języku samoańskim , waliskim , futuniskim i tongańskim : [laŋi], hawajskim : [ lani], w północnym Marquesanie: ['aki] w południowym Marquesan: [' ani], w porównaniu z malajskim langit ) i słowo „dom” (maoryski: [ ɸ są], pascuan: [zając], tahitański: [taryfa ], Samoan, Wallisian, Futunian: [fale], Hawaiian [hale], północny Marquesan: [ha'e], południowy Marquesan: [fa'e], w porównaniu do malezyjskiej miotły ).
Zdarza się również, że pole semantyczne tego samego terminu mogło ewoluować w inny sposób z jednej wyspy na drugą lub że inne zniknęły lub wyszły z użycia. Zwłaszcza na Tahiti „ tapu ” (tabu) królewskiego imienia doprowadziło do powstania nowego słowa, które zastąpiło słowo używane przez króla. Tak jest w przypadku ['ai] ("jedzenie, do jedzenia") w języku tahitańskim, zastąpionego przez [' amu] lub nawet [rua], który zniknął na korzyść [piti], mimo że termin ten przetrwał w większości inne języki w postaci [rua], [lua] ... Przypadek „po” (noc) w języku tahitańskim jest niezwykły. Zostań „tapu” po zmianie imienia Tu, król Pare, został królem Tahiti pod imieniem Pomare, słowo „rui” zostało stworzone na określenie nocy. Ale osłabienie tradycji i zniszczenie kulturowe sprawiły, że słowo to nigdy nie zostało w pełni użyte. Dziś jest używany tylko do podkreślenia poetyckiego w przemówieniach.
Tonga | samoan | pascuan | tahitański | Wyspy Cooka Maorysi | Nowa Zelandia Maorysi | Marquesan | Hawajski | malgaski | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Iść | [haele] lub ['alu] | [alu] | [haere] | [haere] | ['aere] | [haere] | [he'e] | [hele] | [hale] lub [aloa] |
Jedz jedzenie |
[kai] | ['mieć] | [kai] | ['mieć] | [kai] | [kai] | [kai] | ['mieć] | [Inana] lub [Kaina] |
spać | [mohe] | [moe] | [moe] | [moe] | [moe] | [moe] | [moe] | [moe] | [mandry] lub [matory] |
niebo | [laŋi] | [laŋi] | [raŋi] | [ra'i] | [raŋi] | [raŋi] | ['ani] lub [' aki] | [lani] | [Lanitra] lub [Andro] |
noc | [po:] | [po:] | [po:] | [po:] | [po:] | [po:] | [po:] | [po:] | [Alina] lub [Maizina] |
mniam | [ku: mala] | [u: mala] | [ku: mara] | ['u: mara] | [ku: mara] | [ku: mara] | ['u: ma'a] lub [kuma'a] | ['u: ala] | [vomanga]
[ ʋ ala] |
taro | [talo] | [talo] | [taro] | [taro] | [taro] | [taro] | [ta'o] | [kalo] | [Talo] lub [Hala] |
kajak | [popa: o] | [va'a] lub [paopao] | [vaka] | [iść do] | [vaka] | [waka] | [va'a] lub [vaka] | [ ʋ a'a] | [Baka] |
Dom | [fale] | [fale] | [zając] | [opłata] | ['są] | [ ɸ są] | [fa'e] lub [ha'e] | [dębnik] | [vala] lub [Trano] lub [Faly] |
kraj, ziemia, wyspa |
[fonua] | [fanua] | [henua] | [fenua] | ['enua] | [ ɸ enua] | [fenua] | [honua] | [Fonoa] lub [Tany] |
ojczysty | [maoli] | [mao'i] | [ma'ori] | [maori] lub [ma: 'ohi] | [ma: ori] | [ma: ori] | [mao'i] | [maoli] | [Maory] |
cudzoziemiec, Europejczyk |
[palaŋi] | [papalaŋi] | ???? | [popa'a:] | [tatuś:] | [pa: keha:] | [hao'e] | [haole] | [vozongo] lub [vazaha] lub [olona hafa] [mpizahan-tany] |
Francuski | ??? | [falaŋi] | ??? | [farani] | [varaini] | [Wi WI:] | [farani] | [palani] | [Frantsay] |
człowiek | [taŋata] | [taŋata] | [taŋata] | [ta'ata] | [taŋata] | [taŋata] | ['enata], [' enana] lub [kenana] | [kanaka] | [Ranada] lub [Olona] lub [Taranaka] |
Dla porównania zauważymy na przykład, że w innych językach austronezyjskich :
Kolonizacja europejska silnie wpłynęła na niektóre języki polinezyjskie. Na przykład zarówno Maorysi, jak i Hawajczycy , stracili wiele z języka angielskiego i dopiero niedawno byli w stanie zacząć odzyskiwać siły. W Wallis i Futuna na języki narodowe ( wallisian i futunian ) silny wpływ miała łacina wprowadzona przez misjonarzy; dziś wpływ pochodzi głównie z języka francuskiego .
Te kredyty są także wspólne szczególnie dla neologizmów . Na przykład [motoka:], samochód, z angielskiego „motorcar” na Maorysach z Wysp Cooka oraz w języku waliskim , [nuti], wiadomości, aktualności, z angielskiego „news”. Neologizmy nie są jednak jedynymi zapożyczeniami. Tak więc w tahitańskim używamy wyrażenia [ifo] (z francuskiego „il faut”) jako oznaczenia do wyrażenia obowiązku, zobowiązania, nakazu, chociaż znak ['a] jest również używany (np. ' A mamu! zamknij się!).
We wszystkich tych językach znajdujemy podwójny system posiadania: w Ā [a:] i Ō [o:] ogólnie określa się je jako „słabe” i „silne”;
(proszę uzupełnić lub poprawić wszelkie błędy lub niejasności w poniższej tabeli)
Tonga | samoan | pascuan | tahitański | Wyspy Cooka Maorysi | Nowa Zelandia Maorysi | Hawajski | malgaski | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
obecny progresywny | ['oku] | ['o lo'o] | ??? | [te] ... [nei] | [te] ... [nei] | [e] ... [ana] lub [kei te] | [ke] ... [nei] | [Środek] |
perfektywny | [na'a] | ['ua] lub [sa:] | [ku]… [ana] (lub [ku]… [a:]) | ['ua] | [kua] | [kua] | [ua] | [ty] |
znakomity | [nie] | [nie dotyczy] | [ja] | [ja] | [ja] | [ja] | [ja] | [e FA] |
niespełnione | [ka] | ['o le' a:] | [ka] | [mi] | [ka] | [ka] | [wa:] | [mbola] |
desiderative | [ke]? | ['e], [' ia] | [ki:] | ['ia] | [kia] | [kia] | [o:] | [ty] |
obowiązek, obowiązek | ??? | ??? | ??? | ['w] | ['mi:] | [mnie] | [mi] | [mil h ] |
zakaz | ['oua] | ['aua] | [o] | ['eiaha] | ['auraka] (lub jego skrócenie [' aua]) lub ['eia'a] | [kaua] lub [kauaka] lub [aua] | [może] | [tsi] |
Inna cecha charakterystyczna, wspólna nie tylko w językach polinezyjskich, ale w większości języków Pacyfiku, dotyczy istnienia pojedynku, który jest dodawany do liczby pojedynczej i mnogiej. W tych językach odróżnia się również inkluzywne i wyłączne w pierwszej osobie od liczby podwójnej i mnogiej.
Tonga | samoan | pascuan | tahitański | Wyspy Cooka Maorysi | Nowa Zelandia Maorysi | Marquesan | Hawajski | malgaski | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ja ja | ['lub] | [w] | [w] | [vau], [au] lub [wau] | [w] | [ahau] lub [to] | [w] | [do] lub [ ʋ to] | [Ah O] |
ty ty | ['oe] | ['oe] | [koe] | ['oe] | [koe] | [koe] | ['oe] lub [koe] | ['oe] | [ianao] |
on ona | [ia] | [ia] | [: ia] | ['o: na] lub [' oia] | ['aia] | [ia] | [ia] | [ia] | [ireo] |
Tonga | samoan | pascuan | tahitański | Wyspy Cooka Maorysi | Nowa Zelandia Maorysi | Marquesan | Hawajski | malgaski | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
nas wyłączne | [kimaua] | [ma'ua] | [ma: ua] | [ma: ua] | [ma: ua] | [ma: ua] | [maua] | [ma: ua] | [izahay] |
my włącznie | [kitaua] | [ta'ua] | [ta: ua] | [ta: ua] | [ta: ua] | [ta: ua] | [taua] | [ka: ua] | [isika] |
jesteś ekskluzywny | [kimoua] | ['oulua] | [ko: rua] | ['o: rua] | [ko: rua] | [ko: rua] | ['o'ua] lub [ko'ua] | ['olua] | [ianareo] |
oni, oni dwaj | [kinaua] | [la'ua] | [ra: ua] | [ra: ua] | [ra: ua] | [ra: ua] | ['aua] | [la: ua] | izareo |
Tonga | samoan | pascuan | tahitański | Wyspy Cooka Maorysi | Nowa Zelandia Maorysi | Marquesan | Hawajski | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
nas wyłączne | [kimautolu] | [kocur] | [moje wszystkie] | [moje wszystkie] | [moje wszystkie] | [moje wszystkie] | [kocur] | [makou] |
my włącznie | [kitautolu] | [pancernik] | [pancernik] | [pancernik] | [pancernik] | [pancernik] | [pancernik] | [kakou] |
jesteś ekskluzywny | [kimoutolu] | ['outou] | [ko: tou] | ['outou] | [ko: tou] | [koutou] | ['otou] lub [kotou] | ['oukou] |
wszyscy | [kinautolu] | [latou] | [ra: tou] | [ra: tou] | [ra: tou] | [ra: tou] | ['atou] | [la: kou] |
W swojej powieści Les Immémoriaux (1907) Victor Segalen podkreśla bliskość języków polinezyjskich: „Wszystkie słowa, którymi określali istoty wokół nich, niebo, gwiazdy, kult i tapu, były również braćmi. . Każdy niewątpliwie mówił je na swój sposób: ostra wymowa mieszkańców Anaá i Nuú-Hiva - których nazywali Nuku-Hiva - uderzyła w miękkie uszy Tahitańczyków, którzy dobrze mówią. Chętnie przetaczali wijące się sylaby po swoich językach. Inni wrzeszczeli w zagłębieniach gardeł. Ale zapomnieliśmy o tych niezgodach i po obu stronach wymieniliśmy długie wezwania powitalne ” ; o Wallisian : „Nie śmiej się. Nie obrażaj ich. Nie mów im: "Mężczyźni z jąkającymi się ustami!" - Ponieważ to ich język: to brat, o którym mówisz. ” .