Akademia Prezydenta Goncourt | |
---|---|
1949-1954 | |
Lucien Descaves Roland Dorgelès |
Narodziny |
28 stycznia 1873 r. Saint-Sauveur-en-Puisaye |
---|---|
Śmierć |
3 sierpnia 1954(mając 81 lat) Paryż |
Pogrzeb | Cmentarz Pere Lachaise |
Imię i nazwisko | Sidonie-Gabrielle Colette |
Pseudonimy | Willy, Colette Willy |
Narodowość | Francuski |
Rezydencja | Dom Colette w Besançon (1902-1908) |
Działalność | pisarz |
Małżonkowie |
Maurice Goudeket Henry Gauthier-Villars dit Willy (z1893 W celu 1906) Henry de Jouvenel (z1912 W celu 1923) |
Dziecko | Colette de Jouvenel |
Pracował dla | Le Figaro |
---|---|
Członkiem |
Królewska Akademia Języka i Literatury Francuskiej Belgii (1935-1954) Akademia Goncourtów (1944) |
Przymiotniki pochodne | " Kolekcja " |
Nagrody | |
Archiwum prowadzone przez | Instytut Pamięci Współczesnego Wydawnictwa (81CLT) |
|
Sidonie-Gabrielle Colette , znana jako Colette , ur.28 stycznia 1873 r.w Saint-Sauveur-en-Puisaye ( Yonne ) i zmarł dnia3 sierpnia 1954w Paryżu jest listonoszką francuską , także mimą , aktorką , aktorką i dziennikarką . Jest jedną z najsłynniejszych powieściopisarek literatury francuskiej , zarówno we Francji , jak i za granicą . Jego biseksualność , afirmowana i deklarowana, zajmuje duże miejsce w jego życiu i pracy. Druga kobieta wybrana na członka Akademii Goncourtów (w 1945 , po Judith Gautier w 1910), której była przewodniczącą w latach 1949-1954. Jest drugą kobietą we Francji, która otrzymała państwowy pogrzeb .
Colette jest ostatnim z czwórki dzieci (dwie dziewczynki i dwóch chłopców) Sidonie Landoy, znanej jako „Sido”, ponownie wyszła za mąż za kapitana Jules-Josepha Colette, Saint-Cyrien , Zouave, który stracił nogę podczas bitwy pod Melegnano w 1859 roku i został poborcą podatkowym.
Spędziła szczęśliwe dzieciństwo w swoim miejscu urodzenia w Saint-Sauveur-en-Puisaye , dużej wiosce w Burgundii . Uwielbiana przez matkę jako „cały złoty klejnot” w sercu braterskiej natury, otrzymała świeckie wykształcenie . Sido, przekonana feministka i ateistka, która nie boi się przeszkadzać proboszczowi Saint-Sauveur swoim psem czy czytać Corneille'a ukrytego w mszale , uczy ją sztuki obserwacji, zwłaszcza w ogrodzie wychodzącym na dziedziniec Domu.
Młoda Gabrielle bardzo wcześnie czytała wielkie klasyki i brała lekcje francuskiego i stylu od swojego ojca, świetnego czytelnika gazet. Sido mając gusta luksusowe, których mąż nie może jej odmówić, zrujnowana rodzina musi opuścić Saint-Sauveur i osiedlić się wListopad 1891w Châtillon-sur-Loing .
Jako nastolatka Gabrielle poznała Henry'ego Gauthier-Villarsa , kompulsywnego uwodziciela o pseudonimie „Willy”, z którym wyszła za mąż15 maja 1893w Châtillon-sur-Loing. Willy jest bardzo wpływowym krytykiem muzycznym i płodnym autorem popularnych powieści, pisanych w całości lub w części przez bez grosza . Jest także jednym z właścicieli wydawnictwa Gauthier-Villars przy 55 quai des Grands-Augustins , a para przeniosła się na ostatnie piętro budynku. Wprowadził swoją młodą żonę w literackie i muzyczne kręgi stolicy, gdzie Gabrielle wywołała sensację rockowym akcentem jej rodzinnego Burgundii . Zaskoczony zdolnościami pisarskimi swojej młodej żony, Willy wykorzystuje ją również jako urzędnik (pierwszy rękopis Colette pochodzi z 1893 r.). Nieznana kobieta w ówczesnym świecie literackim, podpisała kontrakt z Colette Willy do 1923 roku. Kroniki muzyczne pisała w La Cocarde w reżyserii Maurice'a Barresa .
W 1895 roku Willy zatrudnił go do napisania swoich wspomnień ze szkoły, podpisanych wyłącznie jego imieniem. Tak więc pod pseudonimem „Willy” pojawia się Claudine w szkole , a wkrótce potem seria Claudine : Claudine w Paryżu , Claudine en famille , Claudine odchodzi . Po ich rozstaniu w 1906, Colette napisała i podpisała swoim imieniem koniec serii Claudine z La Retraite sentymental .
Willy utrzymuje m.in. romans z żoną Émile'a Cohla , Marie-Louise Servat, z której miał syna, Jacques'a Henry'ego Gauthier-Villarsa, urodzonego w 1889 roku, a więc na długo przed ślubem z Colette; to właśnie podczas umieszczania tego dziecka jako pielęgniarki w Châtillon-Coligny poznał Colette. Ten ostatni jest coraz bardziej uwalniany od tej kurateli. W 1905 publikuje Dialogues de bêtes pod nazwiskiem Colette Willy i wytrwale odwiedza Madeleine Deslandes „którą widzę wieczorem, kiedy cienie uczyniły lasy przy rue Christophe-Colomb nieprzeniknionymi , bo jestem jej nieujawnionym związkiem” .
Aby zarabiać, zachęcani przez aktora i mim Georges Wague (1874-1965), od 1906 do 1912 roku ona prowadziła karierę w sali koncertowej , gdzie prezentowane orientalne panto mimów ( „pierwsza kobieta mim mojego czasu” zapisów - ona) w bardzo lekkich strojach (w szczególności komenda policji zabroniła jej pokazu pantomimy nago pod skórą pantery), następnie występowała w teatrze Marigny , Moulin Rouge , Bataclan lub na prowincji (te spektakle pojawią się w La Vagabonde lub L'Envers du music-hall ). To lata skandalu i wyzwolenia moralnego: po rozwodzie z Willym w 1906 roku przeżyła kilka związków lesbijskich , w szczególności z Matyldą de Morny (Missy), córką księcia Morny i jej partnerką na scenie, w 1911 roku, z którą mieszka najczęściej i który podarował jej Villa Rozven w Saint-Coulomb w Bretanii, czy z Natalie Clifford Barney zwaną „Amazonią”. Przez cały ten okres Colette kroczy również w swoim powołaniu jako pisarka. Publikuje dzieła nawiązujące do tamtych lat, takie jak La Vagabonde , L'Envers du music-hall czy On tour . Jest często zapraszana przez dyplomatę Philippe Berthelot i będzie jedną z jego podopiecznych u Paula Claudela , Jeana Giraudoux itp. Stając się bardzo blisko Berthelota, a nawet stając się jego przyjacielem, to ona ochrzciła go „Władcą Kotem”.
„Widziałem sprzedawcę Willy'ego pełnego kalamburów i prawie zazdrosnego o najbardziej żywiołowych szczurów z tabeli d'hôtes. Blisko niego Colette, bardziej polarna niż kiedykolwiek, o wyglądzie zepsutego i niegrzecznego dziecka, osiołki, nieznośnej i zadowolonej z siebie. "
Po aferze krótkiej z Auguste-Olympe Heriot , spotkał się pod koniec 1909 roku, poznała Henri de Jouvenal , polityk i publicysta, którego poślubiła w 1912 roku i który zatrudnił go dać kilka biletów i raportów gazety. Le Matin , z którego jest redaktorem naczelnym. Od niego, w Castel Novel de Varetz w Corrèze, ma swoje jedyne dziecko, Colette Renée de Jouvenel , znaną jako "Bel-Gazou" ("piękny twitter" w języku prowansalskim). Po czterdziestce, gdy mąż ją zdradza, zostaje kochanką syna męża, Bertranda de Jouvenel , który ma wtedy szesnaście lat. Ten pięcioletni związek podsyca tematy i sytuacje w Le Blé enherbe . Jeśli chodzi o Chériego , jest to spełnienie fantazji, gdyż książka wydana w 1920 roku powstała w 1912 roku, kilka lat przed jego romansem z Bertrandem de Jouvenelem. Rozwód z Henrym de Jouvenel zostanie ogłoszony w 1923 roku. Tak jak zrobi dla Willy'ego w My Learning , Colette zemści się na swoim byłym mężu powieścią Julie de Carneilhan .
w Czerwiec 1919, Colette, dyrektor literacki gazety Le Matin , skontaktowała się z Léopoldem Marchandem , wybitną postacią teatru międzywojennego, aby przyczynić się do nowej kolumny zatytułowanej Tysiąc i jeden jutrznia . To było w rano, że zatrudniła Hélène Picard , który później stał się jej przyjacielem, jako sekretarka. Colette zaprasza Léopolda Marchanda do swojego bretońskiego domu w Roz Ven w Saint-Coulomb niedaleko Saint-Malo . W 1921 Léopold Marchand współpracował z Colette przy teatralnej adaptacji Cheri . Dba o reżyserię, a nawet odgrywa rolę. W 1923 zaadaptował dla teatru powieść Colette La Vagabonde . Colette opublikowała w La Jumelle noire wszystkie recenzje literackie, które napisała o sztukach Léopolda Marchanda.
Wytrawny miłośnik muzyki, Colette współpracował z Maurice'em Ravelem w latach 1919-1925 przy lirycznej fantazji L'Enfant et les Sortilèges . Była przyjaciółką królowej Belgii Elżbiety , Małgorzaty Moreno , Renée Vivien i miała kilka kłótni ze słynną pół-mondaine de la Belle Époque Liane de Pougy .
Colette przewodniczyła (od drugiego roku) jury nagrody literackiej La Renaissance stworzonej przez Henry'ego Lapauze w 1921 roku dla wyróżnienia "autora najlepszego dzieła". Laureatami tej nagrody będą kolejno: w 1921 r. Alexandre Arnoux za Index 33 ; w 1922 Henry-Jacques za tom wierszy zatytułowany The Heroic Symphony i Pierre Mac Orlan za powieść La Cavalière d'Elsa ; w 1923 Paul Morand za Fermé la Nuit i belgijski powieściopisarz André Baillon za wznowienie jego książki En sabots . W 1928 nadal przewodniczy jury o tę samą nagrodę.
Poznała swojego trzeciego męża, Maurice'a Goudeketa , towarzyszącego swojej przyjaciółce Marguerite Moreno do Andrée Bloch-Levalois na początku 1925 roku.
Colette regularnie odwiedza Lazurowe Wybrzeże . Zatrzymała się na chwilę w swojej willi w Guerrevieille, w Sainte-Maxime , następnie przeniosła się na dłuższy czas do La Treille-Muscate w Saint-Tropez (któremu poświęciła liczne eseje czy powieści, m.in. La Birth du jour , Bella). Vista , Prisons et paradis czy Journal à rebours ), którą opuściła w 1938 roku, skarżąc się na nadmierny napływ turystów po awansie jej burmistrza Léona Volterry . Następnie sprzedaje swoją willę aktorowi Charlesowi Vanelowi .
W 1932 roku Colette, która musiała zarabiać na życie, otworzyła rue de Miromesnil w Paryżu instytut kosmetyczny, który nie odniósł oczekiwanego sukcesu i dość szybko został zamknięty. 8 października 1933 wznowiła dramatyczną krytykę Gastona de Pawłowskiego w konserwatywnym i nacjonalistycznym przeglądzie Le Journal . W Paris-Soir podpisuje notatki o życiu w czasie wojny: „Moje pierwsze schronienie”, „Tu nie wygląda na wojnę…” lub „Ten sekret, że wojna w każdym z nas ma. libéré… ”i w Le Petit Parisien , kolaborant i petainista.
" Co za szaleństwo ! Nigdy bym nie uwierzył, że mężczyźni powtórzą taką potworność” – pisze Colette podczas wypowiedzenia wojny Niemcom przez Francję .
W czasie okupacji przez kilka miesięcy przebywała z córką w Corrèze we wsi Curemonte, po czym wróciła do Paryża z Maurice'em Goudeketem (którego uratowała przed gestapo ), by cały czas wojny spędzić w swoim mieszkaniu w Palais. - Royal w n o 9 na ulicy Beaujolais . Unieruchomione w jej „samotności w wysokości” , w jej „łóżko tratwę” (oferowanego przez księżnej de Polignac ), przez zapalenie stawów biodrowych, ona nadal pisać dla czasopism kolaboracjonistów, La Gerbe , przez Alphonse de Châteaubriant. I Le Journal d ' Abel Bonnard ) .
W 1945 roku, Colette został jednogłośnie wybrany do Académie Goncourtów , że został prezydentem w 1949 roku Po szybko zdali sobie sprawę, że sława wymaga kontrolę nad obrazem, staje się najczęściej fotografowanych pisarz XX th wieku. Całość dzieł Colette wydana została w pięciu tomach przez flagowy wydawnictwo , stworzone przez Maurice'a Goudeketa. Po wojnie pisała także dla czasopism Elle, a następnie Marie Claire .
W 1952 zagrała własną postać w poświęconym jej dokumencie Yannicka Bellona, zatytułowanym po prostu Colette, który stał się klasykiem gatunku, ponieważ jest to jedyny film, który gra. W 1953 r. została podniesiona do godności Wielkiego Oficera Orderu Legii Honorowej . Do swoich sąsiadów zalicza Jeana Cocteau . W swej starości, jedna ona przydomek „Jej najlepszy przyjaciel”, to znaczy Maurice Goudeket, pomaga jej poradzić sobie z jego poli stawów , które trwale spowalnia produkcję pod koniec 1940 roku.
Ona umiera 3 sierpnia 1954 pod adresem 9, rue de Beaujolais.
Jego siarkowa reputacja doprowadziła do odmowy przez Kościół katolicki pochówku religijnego. Francja honoruje ją: Colette jest drugą kobietą (pierwszą była Sarah Bernhardt w 1923), której Republika przyznała narodowy pogrzeb . Została pochowana w Pere Lachaise ( 4 th podziału) w Paryżu . Jego córka spoczywa u jego boku.
Colette jest otwarcie biseksualna, a biseksualność odgrywa istotną rolę, zarówno w jej życiu osobistym, jak iw pracy artystycznej.
Jeśli jej mąż Henry Gauthier-Villars żąda od niej heteroseksualnej wierności, której on sam nie szanuje, nie widzi sprzeciwu, by jego żona miała doświadczenia z innymi kobietami.
W 1906 roku Colette opuściła męża i mniej lub bardziej publicznie weszła w romantyczny związek z markizą de Belbeuf . Pewnego wieczoru oboje szokują publiczność podczas występu w Moulin Rouge tonem otwarcie homoerotycznym : scena pocałunku między dwiema kobietami wywołuje ogromny skandal, który wywołał aferę aż do interwencji prefekta paryskiej policji.
Colette następnie poślubiła Henry'ego de Jouvenel w 1912 roku, w którym zakochała się, gdy po raz pierwszy spotkali się kilka miesięcy wcześniej. Z tego małżeństwa pochodzi córka, Colette de Jouvenel (1913-1981).
Po romansie z synem, który jej mąż miał z pierwszego małżeństwa, Bertrand de Jouvenel , lat 16, Colette, w 1935 roku wyszła za mąż po raz trzeci i ostatni za Maurice'a Goudeketa , którego odwiedzała od 1925 roku, stając się Sidonie-Gabrielle Goudeket .
Colette wyróżnia się spośród współczesnych ( André Gide , Romain Rolland czy nawet Jean Giraudoux ) dzięki podejmowanym tematom. Pokazuje czysty, ale wzniosły styl. Swoje miejsce odnajduje wśród powieściopisarzy regionalnych, którzy ugruntowali swoją pozycję w okresie międzywojennym, między innymi dzięki opisom jej rodzinnego regionu, Burgundii .
Rosnąca dbałość o poprawność słów, zwłaszcza gdy są one odpowiedzialne za wyrażanie wylewu w naturze, zmysłowość dobrowolnie rozkwitająca, aby domagać się praw ciała nad duchem i kobiety nad mężczyzną, to główne linie to pisanie.
Co więcej, pisarstwo Colette jest bardziej złożone i nowoczesne, niż się wydaje na pierwszy rzut oka.
W 1999 roku Serge Doubrovsky , wynalazca nowoczesnego terminu autofikcja, który ostatecznie pojmuje jako wariant autobiografii , uważa Colette za pioniera ilustrującego jego koncepcję:
„Nadal odkrywamy w Colette książkę zatytułowaną Narodziny dnia, która ukazała się w 1928 roku i która pierwotnie miała podtytuł powieści w swoim perytekście. A w powieści Colette „ Narodziny dnia” znajdujemy postać starszej kobiety o imieniu Colette. Potem dowiadujemy się, że napisała Claudine . Krótko mówiąc, zainscenizowała się jako postać z powieści napisanej przez Colette o Colette. "
Związki między Colette i Belgią są bliskie. Jego dziadek walczył w bitwie pod Waterloo , wuj był dyrektorem kasyn w Ostendzie a jej matka, Sidonie Landoy, znana jako „Sido”, po śmierci rodziców pojechała dołączyć do braci dziennikarzy w Brukseli, gdzie mieszkała przez wiele lat. W wieku sześciu lat przebywała w miejscowości Sint-Joost-ten-Node w n o 25 na ulicy Botany .
Wbrew wszelkim oczekiwaniom Sido odkrył i podzielił się życiem wybitnych artystów: malarzy, pisarzy i muzyków. Ale bez posagu i zawodu zrezygnowała z małżeństwa i wróciła do Yonne . Nie zapomniała jednak o Belgii i opowiedziała swoje wdzięki córce Colette. W „ Listach do Missy” Colette kilkakrotnie wspomina o swoich wizytach w Liège czy Brukseli, gdzie jeździła na wycieczki i przebywała w szczególności w Hôtel Métropole – który do dziś istnieje przy Place de Brouckère . ten14 maja 1909, podczas postoju na trasie Claudine w Liège, Colette dała się uwieść miastu, uznając je za „najbardziej francuskie z belgijskich miast” – odnosząc się do domów towarowych, które tam powstały, na przykład w Paryżu.
Kilkakrotnie przebywa również w Brukseli , zwłaszcza od 4 do17 lutego 1910, gdzie przedstawia La Chair - sztukę Georges'a Wague'a - która wywoła skandal, bo pojawiła się tam naga. W swoim wydaniu6 lutego, gazeta Le Soir opisuje to wydarzenie z wielkim entuzjazmem dla aktorów: „Pantomima La Chair, która odniosła wielki sukces w Paryżu i do której pan Chantrier napisał czarującą muzykę, została z przekonaniem zinterpretowana przez Colette Willy, Christine Kerf i Georges Wague ” .
W 1922 roku Georges Simenon , ówczesny redaktor gazety Liège La Gazette de Liège , pojechał do Paryża i spotkał Colette, dyrektora literackiego gazety Matin . Pracował jako sekretarz pisarza Binet-Valmer i zaczął wysyłać mu teksty. Na początku Colette odrzuci je wszystkie. Jednak „mała idolka” w końcu przyciąga jej uwagę pomimo sceptycyzmu wobec jej pisarstwa. W rzeczywistości oceni go, że jest zbyt literacki i odradzi mu pisanie literatury. Simenon nie rozumiał tego bezpośrednio, ale próbował prostszego pisania. ten27 września 1923powieściopisarz w końcu zgadza się go opublikować. Simenon później odda hołd cennej radzie otrzymanej od pisarza. Kiedy Colette została nagrodzona w akademii Goncourt ,2 maja 1944otrzymała list od Simenona z gratulacjami. Odpowiedziała: „Drogi Simenon, dziękuję. Wszyscy są tak mili, że nie mam już papeterii! Właśnie przeczytałem La Fuite de Monsieur Monde . Ten głęboki smutek z powodu twoich bohaterów bardzo mnie uderza. Świetny uścisk dłoni. "
Królewska Akademia Języka Francuskiego i Literatury w Belgii wybiera Colette zastąpić Comtesse de Noailles . Wyróżnienie odebrała Colette, a decyzję zatwierdził król Leopold III, pomimo wyrzutów związanych z jej rzemiosłem estetycznym i związkiem z Matyldą de Morny , znaną jako Missy. Nawet królowa Elżbieta , jego przyjaciółka i matka Leopolda III, wysłała mu list gratulacyjny.
Colette poznała królową Belgów (Elizabeth w Bawarii) w Listopad 1931. Relacjonuje to spotkanie w Paris-Soir ,13 października 1938 r. Opisuje piękno wytrwałej młodości tej królowej-artystki. Ich przyjaźń trwała do śmierci powieściopisarza. Colette przywitała królową w swoim domu2 kwietnia 1946, po wyborze do akademii Goncourt . Gdy zaczęła mieć trudności z chodzeniem z powodu artretyzmu , królowa kilkakrotnie odwiedzała ją przy łóżku. Jeśli jednak nie mogła odwiedzić Colette, wysyłała mu listy, prezenty i obietnice odwiedzin. Ta obietnica została dotrzymana10 marca 1949. To właśnie podczas tego zjazdu Colette ofiarowała jej jedyny egzemplarz Pour un herbier . Cztery dni później w Les Lettres aux Petites Fermières opisała królową Elżbietę : „Jest jedną z nielicznych istot, które budzą oddanie, jest tak pełna siebie. " Podobnie, dla królowej, Colette Wśród jego szczególnych przyjaciół.
ten 14 listopada 1954hołd został złożony Colette w Palais des Beaux-Arts w Brukseli , w obecności Maurice'a Goudeketa , jej męża i królowej Elżbiety. Królowa uczestniczyła również w przyjęciu Jeana Cocteau w Królewskiej Akademii Języka i Literatury Francuskiej Belgii , która otrzymała miejsce Colette.
W jego twórczości literackiej biseksualizm jest również powracającym elementem w jego twórczości, począwszy od serii powieści Claudine , jego pierwszych powieści, w których obok bohaterek pojawia się wiele biseksualnych kobiet.
Niektóre wątki poruszane w jego literaturze są więc autobiograficzne. Jego pierwszym znanym partnerem był Georgie Raoul-Duval .
Colette jest także autorką książki refleksji o miłości i seksualności Le Pur et l'Impure , która czerpie z przykładów doświadczeń heteroseksualnych i homoseksualnych.
Z tych wszystkich powodów Colette została nazwana przez Julię Kristevą „Królową biseksualności” .
Wolna kobieta, Colette nie była feministką. Tak więc oświadczyła w 1910 Maurice Dekobra w Paris-Théâtre : „ Sufrażystki obrzydzają mnie (...) Czy wiesz, na co zasługują, sufrażystki? Bat i harem…” .
W 1927 odpowiedziała Walterowi Benjaminowi , który zapytał ją „Czy kobiety powinny uczestniczyć w życiu politycznym?” " " Nie. Ja sam mam wśród moich kontaktów wystarczającą liczbę zrównoważonych, zdrowych, dobrze wykształconych, inteligentnych kobiet, które byłyby równie zdolne jak mężczyzna zasiadać w komisji lub ławie przysięgłych. Tylko one wszystkie mają co miesiąc – a zapewniam, że są to normalne, doskonale ukształtowane kobiety – dni, kiedy są rozdrażnione, niekontrolowane, nieprzewidywalne. W dzisiejszych czasach sprawy polityczne idą tak samo, prawda? I będziemy musieli głosować i podejmować decyzje” .
W 1956 roku powstało Towarzystwo Przyjaciół Colette, uznane stowarzyszenie użyteczności publicznej, które od 1977 roku wydaje Zeszyty Colette , gromadzące niepublikowane prace autora, świadectwa i oryginalne opracowania. „Prix de la Société des Amis de Colette”, utworzona w 2015 roku, jest obdarowana kwotą 1500 euro.
W zamku z widokiem na miejsce urodzenia Colette, mieszczańskiego domu położonego przy rue de l'Hospice (obecnie rue Colette), powstało muzeum Colette.
ten 29 września 2011, Société des Amis de Colette, z pomocą państwa francuskiego, nabywa za 300 000 euro miejsce narodzin Colette de Saint-Sauveur-en-Puisaye , sprzedawane od 2007 roku. Ten mieszczański dom o surowej fasadzie z dolną i górną ogrodów, dołączyła do uzupełniającej inwentaryzacji zabytków i przeznaczona jest do rehabilitacji w celu uzyskania znaku Maisons des Illustres . Od tego czasu jest otwarty dla publiczności, a także dla ogrodumaj 2016.
Colette znajduje się na srebrnej monecie o nominale 10 euro, opublikowanej w 2012 roku przez Monnaie de Paris, która reprezentuje jej rodzinny region, Burgundię .
Szkoła podstawowa nosi jego imię w Chauffailles ; francuska szkoła również nosiła jego imię w Ho Chi Minh City (dawniej Sajgonie, w Wietnamie ), od 1977 do 2010 roku.
Badania krytyczne :
Komiks :
Filmy dokumentalne :
Filmy biograficzne :