Satelita podsłuchowy

W 1960 roku, radziecki granatowy przeszedł poważną zmianę z wirtualnym rezygnacji z dużych statków na rzecz skromniejszych okrętów - krążowniki , niszczyciele , łodzie patrolowe - Wyposażony w dalekie morze na morzu rejs pocisków (500  km ) i wyposażona z głowicami nuklearnymi. Pociski te obejmują na przykład P-5 Pityorka, opracowany przez biuro projektowe OKB-52 kierowane przez Władimira Chelomeya i wszedł do służby w 1959 roku. Radzieckie kierownictwo wojskowe polegało na tych pociskach, aby zrównoważyć przytłaczającą przewagę floty amerykańskiej. Jednak aby broń ta była skuteczna, niezbędny był system pozwalający na zlokalizowanie celu, który przez większość czasu znajdowałby się poza zasięgiem radarów sowieckich okrętów. Wyspecjalizowane samoloty wyposażone w radary ( Tu-16 RT i Tu-95 RT ), a nawet śmigłowce ( Ka-25 RT są opracowywane i wchodzą do służby operacyjnej od 1965 roku. Samoloty te były jednak podatne na ataki, ponieważ łatwo mogły zostać zestrzelone przez przeciwlotnicze). obrona flot amerykańskich.

OKB-52 Tchelomeï z pomocą inżynierów z inżynierii KB-1  (w) specjalizujących się w systemach obrony powietrznej i satelitach przeciwrakietowych w latach 1959-1960 określają specyfikację satelity, który może zastąpić samoloty poprzez śledzenie statków z kosmosu. Zgodnie z tymi specyfikacjami satelita ten musi być wyposażony w radar, aby móc wykrywać statki w każdych warunkach pogodowych, w dzień iw nocy, a także system nasłuchiwania emisji elektromagnetycznych. Jego system sterowania musi umożliwiać dokładne poznanie jego orbity i modyfikowanie go na polecenie. W planach jest opracowanie systemu przenoszącego rakiety, zdolnego do przetwarzania danych zebranych przez satelitę i bezpośredniego wprowadzania parametrów celu do systemu naprowadzania pocisków. Na koniec podkreśla potrzebę opracowania wyrzutni zdolnej do umieszczenia satelity na orbicie. Dwoma najważniejszymi aspektami systemu są wszystkie warunki pogodowe systemu i jego zdolność do dostarczania wystarczająco aktualnych danych, ponieważ prędkość ruchu wrogich statków szybko powoduje, że dane stają się przestarzałe.

Chelomei jest ulubieńcem ówczesnego przywódcy ZSRR Nikity Chruszczowa . Przedstawia projekt rozwoju satelity zaprojektowany na podstawie specyfikacji ustalonych wraz z KB-1. Satelita musi zostać umieszczony na orbicie przez nową wyrzutnię opartą na pocisku UR-200, zdolnym umieścić 4 tony na niskiej orbicie . Projekt został oficjalnie zaakceptowany wCzerwiec 1962. Ma wiele punktów wspólnych z projektem satelity antysatelitarnego IS opracowanego przez KB-1. Upadek Chruszczowa w 1964 roku doprowadził do upadku jego ulubionego Czelomeja. Biuro projektowe KB-1 przejmuje kierownictwo nad projektem, którego OKB-52 jest obecnie tylko podwykonawcą. Odpowiedzialny za ten rozwój dział KB-1, kierowany przez Anatoli Savina, stanie się autonomiczny w 1973 roku i przyjmie nazwę OKB-41 . Hańba Czelomeusza doprowadziła do porzucenia projektu wyrzutni opartej na UR-200 na rzecz rakiety opracowanej na bazie pocisku balistycznego R-36 . Dla tej nowej wyrzutni o nazwie Tsiklon-2 w Bajkonurze zbudowano dwie wyrzutnie (liczba oznacza liczbę stopni). Po przyjęciu nowej wyrzutni o mniejszej mocy niż przewidywano, radzieccy inżynierowie postanowili podzielić ładunek , opracowując dwa typy satelitów w celu zmniejszenia masy umieszczanej na orbicie: USA-A (lepiej znane pod zachodnim oznaczeniem RORSAT ) przenosi planowany radar, podczas gdy ładunek US-P składa się z urządzeń nasłuchowych. Za opracowanie dwóch ładunków odpowiada instytut badawczy TsNII-108 .

Pierwszy US-P został wystrzelony pod nazwą Cosmos 699 w 1974 roku, a system uznano za gotowy do działania w 1978 roku. 36 satelitów tego typu wystrzelono w czasach sowieckich (przed 1992 r.), a 3 później. Aby system działał w czasie pokoju, konieczne jest posiadanie przez cały czas dwóch satelitów na orbicie. Jednak pod koniec ery sowieckiej częstotliwość startów spadła do tego stopnia, żeMarzec 1993nie ma już żadnego działającego satelity. Podczas gdy utrzymanie innych wojskowych systemów satelitarnych nie było już zapewnione w latach 90., amerykańscy premierzy, którzy przejęli od US-P, cieszyli się przez pewien czas bardzo wysokim priorytetem, ponieważ Rosja miała cztery operacyjne satelity. 1997, które częściowo rekompensują wycofanie wersji US-A. Ale ten wysiłek nie jest kontynuowany, ponieważ wgrudzień 1999, nie ma już żadnego działającego satelity. Do 2007 r. następuje okres, w którym zasięg trwa przez cały okres życia pojedynczego satelity (zwykle od 18 do 24 miesięcy), po którym następuje okres, w którym żaden satelita nie działa. Ostatni satelita US-PM został wystrzelony w 2006 roku. Od 2007 roku Rosja nie ma już tego typu satelity. Produkcja US-P / US-PM ustała w połowie lat 90., a satelity tego typu wystrzeliwane później były wstępnie produkowanymi i składowanymi urządzeniami. US-PM (M od Modifikirovanni ), czasami nazywany również US-PU, to ulepszona wersja US-P, która zastępuje go od 1993 roku i jest wprowadzana na rynek w 13 egzemplarzach.

Po rozpadzie Związku Radzieckiego w 1991 roku budowniczy Tseliny, biuro projektowe Jużnoj z siedzibą w Dniepropietrowsku , znalazło się na terytorium Ukrainy . Rosyjscy przywódcy decydują się na repatriację na swoje terytorium know-how uznawanego za strategiczny: w ramach utworzonego w tym celu programu Liana decyduje się na opracowanie nowej generacji satelitów zbudowanych przez rosyjskie placówki.

W 1993 r. Instytut Technologii Radiowej TsNIRTI (lub Instytut Berga), wybrany ze względu na opanowanie walki elektronicznej, określił specyfikacje programu Liana, a w szczególności dla ładunku o nazwie Bars. Rozwój programu Liana doświadczy wszystkich ówczesnych perypetii ówczesnego rosyjskiego przemysłu obronnego: niedofinansowania, drenażu mózgów, złej jakości pilotażu, pogorszenia stanu infrastruktury. Początkowo satelita miał zostać wystrzelony przez ukraińską rakietę Zenit . Aby móc sprostać potrzebom rozbieżne marynarki i gruntów podsłuch rosyjscy inżynierowie proponują opracować dwa warianty nowego satelity: Lotos musi zastąpić Tselina natomiast Pion-NKS przejąć od US-PM (sygnał analiza morskiej), ale także US-A (rozpoznanie radarowe marynarki wojennej). W latach 1996-1997 hasłem było nie wydawać więcej rubla na Ukrainie, a osoby odpowiedzialne za program zdecydowały się zastąpić ukraińską wyrzutnię Zenit rosyjską rakietą Sojuz -2-1.b, podczas gdy miejsce startu w Plesseck zastąpiło Bajkonur . Opracowanie platformy zostało powierzone zakładowi KB Arsenal zlokalizowanemu w Sankt-Petersburgu, ale ten ostatni nie opracował systemu, który odpowiadałby potrzebom, zwłaszcza w dziedzinie ciepłownictwa. W związku z tym w 2002 roku podjęto decyzję o wykorzystaniu platformy Iantar opracowanej pod koniec lat 60. przez fabrykę TsSKB Progress w Samarze dla satelitów rozpoznających optyczny Kobalt i Resours DK . Ostateczny montaż satelity pozostaje przydzielony KB Arsenal. Te wstrząsy prowadzą do konieczności zmniejszenia masy satelity o 30%, jednocześnie opóźniając wejście do produkcji nowego systemu. Aby zmniejszyć ładowność o współczynnik od 2,5 do 2,8, rosyjscy inżynierowie muszą zmodyfikować projekt systemu, przechodząc na całkowicie cyfrowy, co w zamian umożliwia delegowanie komputerowi pokładowemu zadania wskazywania instrumentów na źródła emisje elektroniczne. W 2005 roku użytkownicy końcowi zażądali wydłużenia żywotności satelity do 5 lat (4 lata dla wariantu Pion). Różne problemy techniczne i finansowe doprowadziły do ​​podjęcia decyzji o opracowaniu pierwszej lekkiej wersji Lotos-S (14f138) wystrzelonej przez Sojuz-U przed uruchomieniem wersji operacyjnej przez rakietę Sojuz- 2-1.b. W końcu nowy satelita okazuje się znacznie droższy niż jego poprzedniczka Tselina, zapewniając jednocześnie niewielki lub żaden wzrost wydajności.

Pierwsza kopia nowego satelity typu Lotos- S (wersja lekka) przybywa na wyrzutnię w Plessetsku wlipiec 2009. Musi jednak zostać zwrócony do KB Arsenal, ponieważ został skażony cząsteczkami oleju z powodu złych warunków montażu. Wreszcie satelita zostaje wystrzelony na20 listopadai umieszczony na orbicie o wymiarach 200 x 905  km z nachyleniem 67,2°, która jest zaokrąglona pod kątem 905 x 890  km . Satelita niesie ze sobą ładunek naukowy: eksperyment Nuklon ma na celu wykrywanie wysokoenergetycznych promieni kosmicznych. Różne nieoficjalne źródła wskazują, że satelita cierpi na poważne awarie - niesprawne rozmieszczenie anten itp. - i że nie będzie w stanie wypełnić swojej głównej misji. Planowane na 2012 rok wystrzelenie operacyjnej wersji satelity zostało niewątpliwie przesunięte ze względu na problemy z lżejszą wersją. Wreszcie25 grudnia 2014drugi egzemplarz wystrzeliwany jest przez rakietę Sojuz -2-1b.

Ze swojej strony start pierwszego Pion-NKS , który pierwotnie planowany był na 2012 rok, był kilkakrotnie przekładany i ostatecznie odbył się w dniu25 marca 2021.

Obecna liczba elektronicznych satelitów monitorujących na orbicie programu Lana (Lotos i Pion-NKS) nie wystarcza do zidentyfikowania wszystkich potencjalnych celów, w szczególności statków, które z definicji są w ciągłym ruchu. Dokładność lokalizacji jest niewystarczająca dla pocisków przeciwokrętowych dalekiego zasięgu, takich jak Tsirkon. Jeśli statki zachowują ciszę radiową, to tylko radar Pion-NKS może je zlokalizować lub przy pojedynczym satelicie tego typu na orbicie, zasięg jest wyraźnie niewystarczający. Ponadto w 2021 r. na orbicie geostacjonarnej znajduje się tylko jeden satelita przekaźnikowy Loutch, który sam może pokryć tylko część półkuli. Podsumowując, program Liana nie odpowiada potrzebom rosyjskiej marynarki wojennej w 2021 roku.