Malmedy | |||
Widok na miasto od strony południowej. | |||
Heraldyka |
Flaga |
||
Administracja | |||
---|---|---|---|
Kraj | Belgia | ||
Region | Walonia | ||
Społeczność | Społeczność francuska | ||
Województwo | Prowincja Liège | ||
Miasto | Verviers | ||
Burmistrz |
Jean-Paul Bastin ( cdH ) (Alternatywnie) |
||
Większość | Alternatywa — PS Plus | ||
Fotele PS Więcej alternatywnych ECM |
23 1 12 10 |
||
Sekcja | Kod pocztowy | ||
Malmedy Bellevaux-Ligneuville Bévercé |
4960 4960 4960 |
||
Kod INS | 63049 | ||
Demografia | |||
Miły | malmediański | ||
Populacja - Mężczyźni - Gęstość kobiet |
12 654 (1 st styczeń +2.018) 48,29 % 51,71 % 127 mieszk/km 2 |
||
Piramida wieku - 0-17 lat - 18-64 lata - 65 lat i więcej |
(1 st styczeń 2013) 21,89 % 59,26 % 18,85 % |
||
Cudzoziemcy | 4,78 % (1 st styczeń 2013) | ||
Stopa bezrobocia | 10,80 % (październik 2013) | ||
Średni roczny dochód | 12 629 € / mieszkaniec. (2011) | ||
Geografia | |||
Informacje kontaktowe | 50 ° 25 ′ północ, 6 ° 02 ′ wschód | ||
Powierzchnia - Użytki rolne - Drewno - Grunty zabudowane - Różne |
99,96 km na południowy 2 ( 2005 ) 35,41 % 43,26 % 10,21 % 11,12 % |
||
Lokalizacja | |||
Położenie miasta w dystrykcie Verviers i prowincji Liège | |||
Geolokalizacja na mapie: Belgia
| |||
Znajomości | |||
Oficjalna strona | malmedy.be | ||
Malmedy [ malmədi ] (w Francique Malemder , w Walońskim Måmdey wymawiane [ maːmdiː ]), czasami orkisz Malmédy , to miasto w Belgii znajduje się w walońskiemu w prowincji Liege .
Jest to francuskojęzyczna gmina z udogodnieniami dla niemieckojęzycznych mieszkańców (5% jej mieszkańców to niemieckojęzyczni). Jest częścią gmin wschodnich kantonów przyłączonych do Belgii w 1919 r. na mocy traktatu wersalskiego .
Malmedy leży u zbiegu rzek Warche i Warchenne .
Obecną gminę tworzą trzy sekcje (dawne gminy przed połączeniem gmin w 1977 r.): Bellevaux-Ligneuville zajmuje południe od obecnej gminy, Bévercé północ, a Malmedy centrum.
Te trzy sekcje obejmują około trzydziestu małych wiosek i przysiółków:
Miasto ma herb, które uzyskały do niego 10 sierpnia 1926 roku i ponownie w dniu 9 września 1990. Pokazują one symbol patrona miasta z IX th wieku, Saint-Quirin . Mitra, miecz i kolba to symbole opactwa w Malmedy, w którym przechowywane są relikwie świętego. Według legendy zabił smoka, stąd jego reprezentacja.
Blazon : Albo do smoka Sable na kopcu Vert. Tarcza umieszczona na srebrnym mieczu ozdobionym złotem, czubkiem skierowanym w dół i złotym kolbą przeszły w saltire i zwieńczone mitrą z tego samego.
Źródło godła: Heraldyka Świata.
|
Miasto Malmedy, które rozciąga się z północy na południe od Hautes Fagnes w bezpośrednim sąsiedztwie Baraque Michel do lasów na południu miasta Pont, przecinają cztery główne rzeki. Na północy rodzące się Hoëgne . W centrum Warche i Warchenne, które spotykają się w Malmedy. Na południu Amblève, który nawadnia Ligneuville .
Dżalhaj | ||
Stavelot | Waimes | |
Św | Ambleve |
W prowincjach Liège, Limbourg i Hainaut aktywność sejsmiczna jest wyższa niż w pozostałej części kraju. Malmedy jest jedną z gmin położonych w strefie 2, czyli obszarze najbardziej narażonym na trzęsienia ziemi w Belgii (patrz sejsmiczna mapa strefowa w Plumier i Degée 2003).
Trzęsienie ziemi z 1692 r., które dotknęło region Verviers, może być odpowiedzialne za osuwiska obserwowane w dolinie Warche na wschód od Bévercé (na południe od ujścia strumienia Trô Maret). Te trzy osuwiska dotykające Poudingue de Malmedy zostały odkryte w marcu 2015 r. podczas badań terenowych związanych z przeglądem mapy geologicznej.
Strefa aktywna tektonicznie (jeden lub więcej uskoków), która graniczy z osuwiskami Bévercé, rozciąga się od Battice-Verviers-Hockai do Malmedy.
Najwcześniejsze formy potwierdzone dla Malmedy to Malmunderio (ok. 648, 670, ok. 681, 692), Malmundario (ok. 650, 670) i Malmundarium (652/653). Uwaga te formy VII th wieku znane są tylko w kartulariusz z X -go wieku, ale nie ma powodu, aby wątpić w te pisowni.
Malmundarium – przymiotnik Malmundariensis – pozostanie po nim najpowszechniejszymi formami łacińskimi, „oficjalne, można by rzec” (J. Vannérus).
Popularne wyjaśnienie – i wciąż często podawane – sprawia, że nazwa ta pochodzi od wyrażenia a malo mundarum oznaczającego „[miejsce] umyte/uwolnione od zła”, gdy mnisi oczyścili to miejsce poprzez osiedlenie się w nim.
Przedstawiono wiele bardziej rozwiniętych teorii - pochodzenie przedceltyckie , celtyckie i germańskie - ale najnowsze badania zawsze sięgają do łacińskiego pochodzenia mal (um) (zły) - mundare (oczyścić) - -arium (przyrostek), ale dający inne znaczenie: miejsce oczyszczone nie od zła, od diabła, ale miejsce oczyszczone.
Termin ewoluował, aby dać Mâm'dî w Walonii w regionie, Malmedy w języku francuskim.
W 1984 r. uczelnia miejska zatwierdziła formę Malmedy jako unikalną i oficjalną ze szkodą dla formy Malmédy, która przez długi czas była konkurencyjna i czasami nadal spotykana w innych regionach francuskojęzycznej Belgii. Nacisk został umieszczony przez intelektualistów pod koniec XIX -go wieku przez niemieckiego oporu do prób akulturacji. Dekret królewski z 1988 roku sformalizował pisownię bez akcentu.
Jeśli chodzi o jego narodziny i młodość, historia Malmedy łączy się w dużej mierze z historią jego opactwa .
Miasto zostało założone około 648 roku przez świętego Remacle , pochodzącego z Akwitanii i przeora opactwa Solignac . Malmedy rozwinął się od ok. 648 wokół klasztoru benedyktynów wzniesionego przez św. Klasztor ten jest powiązany z klasztorem Stavelot , który w tym samym czasie założył Remacle. Często mówimy o „ podwójnym klasztorze ”, chociaż są to dwa klasztory męskie ( Beda Czcigodny w takim przypadku woli mówić o „bliźniaczych klasztorach dla mężczyzn”).
W X th wieku, populacja Malmedy wzrosła do tego stopnia, że zajęło to kościół parafialny św Gereona było w 1007. Do tego czasu, miał jedynie apsydy opactwa, kaplica Saint-Laurent i ponownie Saint- Martin ( „Evêuyes”).
Pomiędzy jego założeniem a 1794 r. historia Malmedy łączy się z historią księstwa opactwa Stavelot-Malmedy, którego stanowi jeden z dwóch biegunów.
Przez 1146 lat Malmedy i Stavelot tworzyli Księstwo Stavelot-Malmedy, na czele którego zastąpił 77 książąt-opatów Świętego Cesarstwa i hrabiów Logne . Jednak z XI -tego wieku, rywalizacja zamiast dwóch miast, opactwo Malmedy wspieranie zło wyższość, że nałożone że od Stavelot.
Z XVI -tego wieku, Malmedy widzi kilka gałęzi przemysłu do opracowania na jego glebie: draperie, przemysłu garbarskiego i prochu.
W XVII -tego wieku, Malmedy i Stavelot są centra największych garbarni w Europie . W tym czasie w Malmedy słynęły też inne branże: fabryka bawełny, fabryka gier szachowych, domino, pierników, a zwłaszcza papiernicze, które przyniosą fortunę Malmedy. Pomimo swojego statusu neutralności i ochrony książąt-opatów, Malmedy było co najmniej pięćdziesiąt razy najeżdżane przez przechodzące wojska, których grabieże miały katastrofalne skutki dla ludności… Miasto zostało doszczętnie spalone w 1689 roku z rozkazu Nicolasa de. Catinat , generał Ludwika XIV .
W 1795, po rozprzestrzenieniu się rewolucji francuskiej i podbojach terytorialnych Francji , Księstwo Stavelot-Malmedy zniknęło, a jego terytoria zostały ponownie zjednoczone z Francją. Malmedy następnie stał sub-prefektura departamentu Ourte , stolicy 2 nd miejskiej części Ourte , siedzeniu Sądu i rozszerzyła swoje kompetencje, w szczególności nad miastami Verviers i Spa .
Status ten utrzyma do końca okresu napoleońskiego .
Na mocy traktatu wiedeńskiego z 1815 r. do Prus przyłączono kanton Malmedy, w skład którego wchodził wówczas również kanton Saint-Vith . Ta sytuacja potrwa około wieku.
W ciągu pierwszych pięćdziesięciu lat szczególna sytuacja Malmedy, rzymskiego (a nawet walońskiego) miasta w niemieckojęzycznych Prusach, nie sprawiała większych problemów. Mieszkańcy mogą swobodnie posługiwać się językiem francuskim według własnego uznania, także podczas obrad rady miejskiej. Podczas wizyty w mieście w 1853 r. król pruski Fryderyk Wilhelm IV twierdził nawet, że jest dumny z posiadania na stopniach swego królestwa „małego kraju, w którym mówią Francuzi”.
Z drugiej strony sytuacja ulegnie stopniowej zmianie wraz z dojściem do władzy kanclerza Bismarcka, a jeszcze bardziej wraz z wojną francusko-pruską 1870 r. i Kulturkampfem, który wkrótce go zastąpi. W oczach administracji pruskiej Malmedy ma podwójną wadę: jest zarówno francuskojęzyczna, jak i przeważnie katolicka.
Od tego momentu będzie poddawana próbie przymusowej germanizacji, zakazu nauczania języka francuskiego w szkołach na rzecz języka niemieckiego. Ponadto gminom kantonu Malmedy zabroniono subsydiowania kultu, a kapłanom zabroniono wygłaszania kazań po francusku (zakaz, który niektórzy będą obchodzić, wygłaszając kazania w Walonii).
Niektórzy zagorzali posunęli się tak daleko, że w 1897 r. założyli „Klub Waloński” z księdzem Nicolasem Pietkinem , który istnieje do dziś, ale na ogół większość ludności, skupiona na codziennych problemach, stopniowo dostosowywała się do sytuacji, nawet jeśli w domach, waloński pozostał dla wielu preferowanym językiem. Nicolas Pietkin wygłosił swoje kazania w Walonii.
Malmedyjczycy walczyli w pierwszej wojnie światowej w niemieckich mundurach, podobnie jak reszta miast wschodnich .
Po I wojnie światowej Malmedy zostało miastem belgijskim na mocy traktatu wersalskiego . W ten sposób uzyskało taki sam status jak jego siostrzane miasto Stavelot.
Traktat przewidywał, że zainteresowane społeczności musiały podjąć decyzję w sprawie przyłączenia do Belgii w drodze referendum. Zostało to zorganizowane w sposób sporny, przeciwnicy zostali poproszeni o wpisanie się na listę otwartą dla ich administracji miejskiej. Spośród wszystkich 33 276 głosujących we wszystkich wschodnich kantonach tylko 271 odważy się otwarcie wyrazić swoją dezaprobatę.
Ponadto, kontrowersją będzie przeciwstawić czas biskupstwa Kolonii , od którego zależała Malmedy, Stolicy Apostolskiej . Aby rozwiązać ten problem, Watykan tymczasowo utworzy diecezję Malmedy- Eupen -Saint-Vith, powierzoną biskupowi Liège, której siedziba znajdowała się w Malmedy. Kościół parafialny został znaleziony pod tym głowa promowany do katedry , jeszcze rangę jako atrybut Malmedy mu dziś honorowego tytułu „Katedra” będzie utrzymywany. Efemeryczne biskupstwo zostanie ostatecznie wchłonięte przez biskupstwo Liège w 1925 roku.
W tym okresie podzielił się również kanton Malmedy, który utracił niemieckojęzyczne gminy, które miały stanowić nowy kanton Saint-Vith, aby zachować tylko gminy tego, co nadal nazywa się Malmediańską Walonią , a mianowicie obecną. gminy Waimes i Malmedy.
Okres międzywojenny w Malmedy, podobnie jak w całym regionie, zaznaczył się sprzeciwem między zwolennikami utrzymania sytuacji wypracowanej po traktacie wersalskim a zwolennikami powrotu do Niemiec. Ta opozycja stała się jeszcze bardziej dotkliwa po dojściu Hitlera do władzy w Niemczech i zachęceniu przez reżim nazistowski obecnego bojownika do powrotu do Niemiec. Stworzył nawet partię o nazwie Heimattreue Front ( Front Patriotyczny), której program był otwarcie przywiązany, a niektórzy z jej członków otwarcie wyznawali idee nazistowskie.
Po wybuchu II wojny światowej i kapitulacji Belgii pod koniec 18-dniowej kampanii Malmedy zostało wcielone do III Rzeszy, a Place Albert przemianowano na Adolfa Hitlerplatz. W rezultacie Malmediańczycy w wieku wojskowym będą zmuszeni do odbycia służby wojskowej w Wehrmachcie , płacąc wysoką cenę w wojnie, zwłaszcza na froncie wschodnim. Co więcej, w ciągu tych pięciu mrocznych lat wielu z nich było Malmedianami, którzy zginęli w nazistowskich obozach koncentracyjnych za okazanie przywiązania do Belgii.
Miasto zostanie wyzwolone przez wojska amerykańskie w wrzesień 1944.
Podczas Bitwy o Ardeny miasto jest sceną dwóch dramatycznych wydarzeń. 17 grudnia 1944, na skrzyżowaniu Baugnez , cztery kilometry na południe od miasta, Waffen-SS zmasakrowali ponad siedemdziesięciu amerykańskich żołnierzy wziętych do niewoli i nieuzbrojonych. Ten odcinek bitwy znany jest jako „masakra Baugnez” lub „ masakra w Malmedy ”; nazwa ulicy lokalnej ( „Street z dnia 17 grudnia 1944 roku”) wspomina to wydarzenie.
Ważny węzeł drogowy, jednak miasto nie dostało się w ręce Niemców podczas Bitwy o Ardeny, mimo ataku przeprowadzonego na 21 grudnia 1944przez wojska dowodzone przez słynnego Otto Skorzenego i odepchnięte przez wojska amerykańskie chroniące miasto.
Z drugiej strony Malmedy jest ofiarą 23 , 24 i25 grudnia 1944 zamachy bombowe amerykańskiego lotnictwa, które powodują śmierć ponad dwustu osób wśród ludności cywilnej (liczba amerykańskich żołnierzy, którzy padli ofiarą tych bombardowań, jak się wydaje, nigdy nie została oficjalnie ujawniona) i sprowadzają na popiół to, co istotne z historycznego serca miasta .
W 1977 r. gmina Malmedy połączyła się z gminami Bévercé i Bellevaux-Ligneuville , zwiększając w ten sposób jej populację z 6300 do 10 000 mieszkańców.
Liczyła, w 1 st grudzień +2.019, 12 821 mieszkańców, (6 186 mężczyzn i 6635 kobiet), tj. gęstość 128,26 mieszkańców/km 2 , dla powierzchni 99,96 km 2 .
Dane z lat 1846, 1900 i 1947 uwzględniają dane dla dawnych połączonych gmin .
W artykule pojawia się w Hiszpanii w XI th century z Arabami, idzie do Francji XIII th wieku i Belgia - pierwszy znany termin papierni z 1401 roku i znajduje się w regionie Brukseli.
Do Malmedy papier dotarł później: pierwszy młyn pochodzi z 1750 r. Henri Steinbach przejął w 1802 r. papeterię opactwa, która korzystała z postępu technicznego w tej dziedzinie.
Podczas XIX XX wieku miasto stało się ważnym obszarem europejskim przemyśle papierniczym. W 1909 roku do fabryki Pont de Warche została dodana słynna fabryka Steinbach. Na początku XX -go wieku, Malmedy przemysł papierniczy zatrudnia około 600 osób.
Jeśli Malmedy było ważnym ośrodkiem garbarskim w czasach Ancien Regime, to ze względu na swoje położenie: w sercu lasów miało znaczące źródło garbników ; dwie rzeki ( Warche i Warchenne ) zaopatrywały go w energię hydrauliczną niezbędną dla tego przemysłu za pomocą młynów; wreszcie hodowla – zwłaszcza rogatego – dała dostęp do głównego surowca, skóry zwierzęcej.
Około 1500 roku mnisi, właściciele większości gruntów w regionie, zezwolili na instalację dołów opalenizny tuż za murami miasta. Ze względów zdrowotnych w 1595 roku szesnaście garbarni zostało zebranych w miejscu zwanym „so l'Fa”, błotnistym terenie wzdłuż Warchenne.
Przywiązanie do Francji, a zwłaszcza wojny napoleońskie (1795-1815) spowodowały niezwykły rozkwit przemysłu skórzanego, surowca na buty, buty, siodła, uprzęże itp., wykorzystywanych podczas kampanii wojennych.
Następnie przemysł malmediański przystosował się do nowych technik. Duże wiaty zostały wzniesione do domu nowe maszyny (bić i gładkiej skóry), wprowadzony w XIX th wieku przez rewolucji przemysłowej, a ogrzewana suszarka i stale wentylowane.
Obróbka skór pozwoliła Malmedy'emu zyskać na znaczeniu: skóry z jego garbarni eksportowało do Niemiec kilku mieszczańskich kupców. To pozwoliło im zarobić fortunę: domy Cavens i Villers, duże domy mieszczańskie, są przykładami, które do dziś pokazują bogactwo zgromadzone przez te rodziny.
Kilka stowarzyszeń aktywnie działa na rzecz ochrony przyrody i środowiska Malmediów, w szczególności:
W 2020 r. w gminie Malmedy znajduje się 27 miejsc o dużym znaczeniu biologicznym (SGIB) ; 7 obszarów Natura 2000 i 5 obszarów chronionych jako rezerwat przyrody .
Zobacz listę wpisanych na listę dziedzictwa nieruchomości w Malmedy .
Pan-de-bois łączy „siatkę” belek z mieszanką wypełniającą, czyli kolbą, czyli mieszanką ziemi i słomy. Po wyschnięciu to wypełnienie, czasami również murowane, tworzy wraz z ramą ścianę, w której można zarezerwować puste przestrzenie na drzwi, okna i inne przejścia. Jest to stara technika budowlana, bardzo powszechna w naszym regionie, którą można zobaczyć na ścianach bocznych, elewacjach tylnych, a czasem, gdy nie jest pokryta łupkiem, na elewacji głównej. Ten pomysłowy system konstrukcyjny okazuje się solidny i potrafi utrzymać się w miejscu przez kilka stuleci. Ponadto pan-de-bois przekształca, adaptuje się, łączy nas z pokoleniami poprzedzającymi i przyszłymi.
Ale ponieważ ich właściciele lub deweloperzy widzą tylko stare budowle, „ każdego roku zanikają budynki, które można było bez większych trudności odrestaurować ”.
Rozbiórka drewnianej ramy to nie tylko utrata dziedzictwa. To także błąd w kontekście zrównoważonego rozwoju. Szkielet w rzeczywistości składa się z dużych belek, często dębowych. Te drzewa z naszych regionów, które wyłapały CO 2przez dziesięciolecia działał jak pochłaniacz dwutlenku węgla. Wyburzenie tych struktur, a następnie przekształcenie ich w drewno opałowe uwolniłoby ten CO 2w powietrzu. Renowacja domów z muru pruskiego na budynki o niskim zużyciu energii byłaby skuteczniejsza w walce z globalnym ociepleniem; Zaletą jest ich kształt, generalnie prosty i zwarty. Zdaniem profesora Leturcqa, naukowca z CNRS, lepiej jest przechowywać drewno jak najdłużej, niż je palić. Sekwestracja węgla w drewnie konstrukcyjnym jest zatem preferowaną drogą w walce z globalnym ociepleniem.
W przeszłości najbardziej prestiżowe budynki były otoczone bramami z kutego żelaza (Ratusz, Villa Lang, Villa Steisel...). Niektórzy z nich je zachowali. Często balustrady wykładano także ogrody skromniejszych budynków.
Wśród technik stosowanych do montażu metalowych prętów kowal zastosuje technikę wybrzuszania otworów do ich nakładania się . Wciąż jest to wyraźnie widoczne na poziomie krat osłaniających okna stodół garbarni.
W Haute-Ardenne najstarszym zielnikiem jest zielnik Marie-Anne Libert (1782-1865). Duża część tego zielnika była poświęcona kryptogamom z okolic Malmedy, aw latach 1830-1837 jedna z jego publikacji na ten temat dotyczyła 400 gatunków. W 1871 r. część kolekcji Marie-Anne Libert została przejęta przez Ogród Botaniczny w Brukseli, który odtąd stał się Ogrodem Botanicznym w Meise, gdzie jest nadal cennie zachowany (tamże).
Zielniki związane z Górnymi Ardenami są zielnikami lokalnymi, ponieważ dotyczą ograniczonego regionu Walonii. Najczęściej są to także zielniki od jednego kolekcjonera (opata Josepha Bastina, kanonika François Toussaint, Léopolda Grosjeana, Marie-Anne Libert, Johanna Siegersa itp.), które skupiają kilkaset gatunków.
Starożytne kolekcje suszonych roślin mają dużą wartość historyczną, dostarczają również cennych informacji na temat praktyk botaników z przeszłości. Często towarzyszą im dokumenty pomocnicze: rysunki, notatki terenowe, korespondencja, publikacje, a nawet flora czy atlasy.
Wreszcie wszystkie zielniki stanowią molekularne bazy danych, w szczególności DNA. Analiza tego DNA, którą można przeprowadzić również na starych okazach, umożliwia określenie klasyfikacji na podstawie danych morfologicznych.
Przewroty kulturowe, jakich doświadczyło miasto w swojej historii, typowe dla krajów sąsiednich, nadały populacji Malmediów szczególny charakter, którego ducha możemy naprawdę pojąć tylko poprzez intensywne uczestnictwo w ich codziennym życiu! Ale pomimo tych wszystkich perypetiach, że Malmedians wydają się zachowały cechy rozpoznawanych z XVIII e wieku przez chemika angielskiego w tych kategoriach „Mieszkańcy Malmedy są uczciwi, pracowici, bogaty, uprzejmy, kontaktowy i uprzejmy wobec cudzoziemców” .
Istnieje 7 chórów męskich, 2 grupy liryczne, 1 koło akordeonistów, 1 koło mandolinistów, 1 akademia muzyczna i 4 zespoły muzyczne (1 orkiestra harmonijna, 2 orkiestry dęte i 1 orkiestra dęta).
W bardzo świątecznym duchu, Malmedyjczycy, którzy udoskonalili swój język waloński i swój typowy folklor… nigdy nie przegapią okazji, aby spotkać się, aby świętować. Oprócz Cwarmê (karnawału), mieszkańcy Malmedy nadal świętują lato Saint-Jean , Saint-Pierre (karnawał dzienny w Malmedy), St. Gereon (" Tribodlèdje ") i St. Martin.
Oprócz tych świąt, tradycyjne Boże Narodzenie i Wielkanoc, 21 lipca, w przeciwieństwie do innych, zwane "Prawdziwym Świętem" lub bardziej specjalne uroczystości, takie jak " Hej z Rwès " (Objawienie Pańskie). " Cus'nées " (żniwa ziemniaków) i Jahrgang , słowo pochodzenia germańskiego oznaczające "vintage" i neologizm używany w Malmedian Walloon ... oznaczający zjazd klasy szkolnej ... Ale tak czy inaczej, nie ma prawdziwa impreza w Malmedy bez walońskiej rymowanki , przemówień i wierszy w Walonii. I ukłon w stronę swojej historii, Malmediańczycy postanowili uhonorować swoją „głęboką przynależność do Walonii poprzez podwojenie nazw ulic i instrukcji na parkometrach” w Walonii . Od kilku lat Bractwo Olbrzymiego Omleta zaprasza, z okazji obchodów 15 sierpnia , do skosztowania gigantycznego omleta z dziesięciu tysięcy jajek, zrobionego w gigantycznej patelni o średnicy czterech metrów.
( w porządku alfabetycznym )