Wielka wojna turecka

Wielka wojna turecka Opis tego obrazu, również skomentowany poniżej Scena z wojny austro-tureckiej, 1683. Ogólne informacje
Przestarzały 1683 - 1699
Lokalizacja Węgry - Bałkany
casus belli Atak Turków Osmańskich na Wiedeń
Wynik Traktat karłowicki
Zmiany terytorialne Węgry - Transylwania - Slawonia - Morea - Podole
Wojujący
HGM Türkische Standard 1683.jpg Imperium Osmańskie i jego wasale: Święte Cesarstwo

Święta Liga

Dowódcy
Kara Mustafa
Cheytan Ibrahim Pasza
Sari Süleyman Pasza
Fazıl Mustafa Köprülü
Imre Thököly
Moustapha II 		Karol V Lotaryński
Maximilien-Emmanuel de Wittelsbach
Karol III Mantui
Eugeniusz Sabaudzki-Carignan
Jean Sobieski
Francesco Morosini
Piotr Wielki
Zaangażowane siły
150 000 mężczyzn 70 000 mężczyzn

Bitwy

Wielki turecki wojna The War Ligi Świętej lub piątym austriacko-tureckiej wojny odbywały się od 1683 do 1699 roku to w przeciwieństwie do Imperium Osmańskiego do Świętego Cesarstwa Rzymskiego za panowania cesarzy wybieranych z Habsburgów . Święte Cesarstwo był wspierany przez swoich prowincji: w Elektorat Bawarii , do elektoratu Saksonii , w kręgach o Szwabii i Frankonii , jak również przez jej sojusznikiem Polski . W 1684 do tej antyosmańskiej koalicji dołączyły Państwa Kościelne , Wenecja , Genua , Toskania , Sabaudia , Hiszpania , Portugalia, a następnie przyjęła nazwę Ligi Świętej .

Przyczyny wojny

Wraz z wojną, która właśnie się skończyła z Rosją , „Wielki Sułtan” ma teraz wolną rękę przeciwko monarchii Habsburgów. Znalazł sojusznika w osobie Ludwika XIV, który chciał zająć Habsburgów na wschodzie, podczas gdy anektował terytoria na zachodzie ( polityka zjazdów ). Leopold I st ma wiele do czynienia z Królewskiego Węgier , który zawiera silną mniejszość protestanckich. Choć Leopold I er jest gotowa do ustępstw wobec protestantów, Louis XIV popycha Hrabia Imre Thököly , lider węgierskich powstańców, zaostrzyć swoje wymagania, aby uniknąć pojednania. Jednocześnie król Francji dał do zrozumienia przez swego ambasadora w Konstantynopolu , Guilleragues , że jego królestwo będzie zachowywać ścisłą neutralność w przypadku konfliktu między Portą Wzniosłą a monarchią Habsburgów. Sułtan zaczyna od wsparcia węgierskich buntowników.

W Wiedniu dyplomacja cesarska była bardziej zajęta zawieraniem sojuszy przeciwko Francji, tak że ta ostatnia zaprzestała prowadzenia polityki Spotkań . Dyplomacja papieska odgrywa zasadniczą rolę w kierowaniu siłami przeciwko Imperium Osmańskiemu. Pozwala w szczególności na sojusz z królem Polski Janem Sobieskim . Ten ostatni jest podpisany31 marca 1682 r. Cesarz zapewnił armię liczącą 60 000 ludzi, podczas gdy król Polski zapewniłby armię 40 000, która pozostałaby pod jego dowództwem. Przekonanie Wenecji jest mniej trudne, ponieważ Republika obawia się tureckiej ofensywy na Dalmację , pomimo traktatu podpisanego w 1669 roku .

Najesień 1682wojna wydaje się nieunikniona. Sułtan Mehmed IV nie chce odnowić pokoju w Vasvár i rości sobie prawa do terytoriów królewskich Węgier. WSierpień 1682sułtan podejmuje decyzję o wojnie przeciwko Leopoldowi Ierowi . Armia ma się zebrać w Belgradzie w maju następnego roku. Habsburgowie zintensyfikowali wówczas wysiłki na rzecz utworzenia koalicji. Ludwik XIV przyjmuje postawę ścisłej neutralności i zabrania swoim oficerom pójścia na pomoc cesarzowi. Książę Savoy Eugène de Savoie-Carignan odstępuje od tej zasady i przechodzi do obozu cesarskiego.

Armia turecka posiada 110.000 ludzi do których należy dodać 20.000  Tatarów krymskich , 6.000 mężczyzn księcia Siedmiogrodu , 6.000 ludzi z wojewodów z Wołoszczyzny i Mołdawii i 6000 Kuruc kawalerii . Przeciwko tej 150-tysięcznej armii monarchia habsburska może wystawić tylko 70 tysięcy ludzi. Może liczyć na wkład militarny Świętego Cesarstwa szacowany na 40 000 ludzi oraz na wojsko polskie.

W 1686 r. podczas operacji prowadzących do odbicia Budy koalicja chrześcijańska utworzyła armię 52 000 doświadczonych żołnierzy dowodzonych przez zdolnych przywódców, ale podzielonych w kwestiach pierwszeństwa.

Operacje wojskowe

Oblężenie i wyzwolenie Wiednia – Jan III Sobieski

14 maja 1683 r, Kara Mustafa zostaje naczelnym dowódcą armii osmańskiej. Po przeglądzie w Belgradzie przez sułtana jest w drodze na Węgry. Wkrótce dołącza do niej Imre Thököly . Pierwotnym celem tej armii jest zdobycie twierdz Raab/Györ i Komárom, ale Mustafa ogłasza swojej radzie zamiar zdobycia Wiednia .

29 czerwca granica między dwoma imperiami została przekroczona i większość armii osmańskiej, ponad 150 000 ludzi, skierowała się do stolicy Austrii. Armia cesarska pod dowództwem księcia Karola V Lotaryngii , szwagra cesarza Leopolda i męża byłej królowej Polski Eleonory austriackiej , jest odpowiedzialna za spowolnienie posuwania się Turków, ale zostaje pokonana.2 lipca. 7 lipca, Leopold I st i jego dwór opuścił stolicę Linz przed ucieczką do Passau. Przed wyjazdem cesarz powierzył obronę miasta feldmarszałkowi Ernstowi Rüdigerowi hrabiemu van Starhemberg . 14 lipca Turcy przybywają przed Wiedniem.

Podczas gdy austriacki generał Starhemberg organizuje obronę miasta z pomocą burmistrza Liebenberga, Kara Mustafa rozprowadza swoje wojska na zachód od miasta i rozpoczyna atak z południowego zachodu. Wykopano okopy, aby dotrzeć do podnóża muru, a osmańska artyleria zbombardowała miasto. Tymczasem Karol Lotaryński nie odważy się przeprawić się przez rzekę, by odbić miasto, czeka na posiłki obiecane przez książąt cesarstwa (elektorów Bawarii i Saksonii) oraz swojego polskiego sojusznika.

We wrześniu w mieście oblężonym od 14 lipca brakuje żywności i jest gotowe do upadku.

Ale przybywają długo oczekiwane posiłki. 3 września król Polski Jan III Sobieski obejmuje dowództwo nad liczącą 75 000 ludzi armią sprzymierzonych i narzuca swoją strategię. Przeprawił swoją armię przez Dunaj i osiadł na górujących nad stolicą wzgórzach Kahlenberg i Leopoldsberg. To tutaj podnosi swoje działa artyleryjskie. Kara Mustafa zostaje następnie zmuszona do kontynuowania oblężenia, jednocześnie powstrzymując armię pomocy.

12 września 1683 rrozpoczyna się bitwa pod Wiedniem . Decydujący atak ciężkiej polskiej huzary zmiata wszystko na swojej drodze i wdziera się do obozu wielkiego wezyra. Kara Mustafa ucieka na prowizorycznym koniu. Wiedeń zostaje wyzwolony. Król Jan Sobieski wszedł do niego następnego dnia pośród radosnej ludności. Straty po stronie tureckiej są bardzo duże (15 tys. wobec dziesięciokrotnie mniej dla koalicji chrześcijańskiej). Bitwa oznaczała zatrzymanie Osmanów, podobnie jak Lepanto sto lat wcześniej.

Zirytowany tym, że król polski wkroczył przed nim do stolicy, cesarz Leopold zachowuje się w sposób obraźliwy, gdy spotykają się 14 września w Schwechat . Sojusznicy wahają się ścigać Turków, których wojska pozostają ważne. Króla Polski startów na zewnątrz i wygrywa kolejne zwycięstwo z Polakami i Imperium w Parkány / Szturowie 9 października, który kończy kampanię. Przy wsparciu Karola V Lotaryngii , Jan III Sobieski ponownie bierze Esztergom się25 października. Nadal bije Turków1 st listopad potem wojsko polskie cofnęło się.

Kara Mustafa zostaje uduszona z rozkazu sułtana on25 grudnia. Cesarz ma pokusę negocjowania, aby wznowić walkę na zachodzie, ale jego świta i papież namawiają go do wykorzystania swojego zwycięstwa i usunięcia wszelkich zagrożeń osmańskich.

Imperialna kontrofensywa

W 1684 r. utworzono Ligę Świętą z Papieżem , Cesarzem, Republiką Wenecką , Szpitalnikami i Toskanią . Ludwik XIV po raz kolejny odmawia udziału. Armia cesarska rozpoczęła ofensywę na Węgry, podczas gdy Węgrzy zebrali się pod Leopoldem I st . Szkodnik spada, ale Buda pozostaje w rękach tureckich.

Karol Lotaryński nie udaje się podczas pierwszego oblężenia Budy (czerwiec w Październik 1684), co kosztuje go od 10 000 do 28 000 zgonów. Kampania 1685 miała na celu przygotowanie podboju stolicy Węgier w lepszych warunkach. Wraz z kontyngentami innych stanów Świętego Cesarstwa armia Ligi Świętej może ustawić w szeregu 75 000 ludzi, w tym 40 000 z austriackich stanów dziedzicznych, 10 000 z Lüneburga , 8000 z Frankonii , 8000 z Bawarii , 3000 z Hesji i 6000 z Kolonii . Wychwytywania Neuhaeusel (Érsekújvár, Nove Zamky ) na lewym brzegu Dunaju wSierpień 1685, ułatwia dojazd do Budy. Ottoman serasker Cheytan Ibrahim Pasha , którzy próbowali negocjować z Imperium, zostaje skazany za zdradę i ścięty wgrudzień 1685.

2 września 1686 r, pod koniec drobiazgowej kampanii przygotowanej sukcesami poprzedniego roku, Karol Lotaryński zdobywa Budę po oblężeniu miasta, którego ludność jest częściowo zmasakrowana przez oddziały koalicji.

W tym samym czasie flota wenecka nęka źle bronione tureckie wybrzeża. Wenecjanie przechodzą do ofensywy na wschodnim Morzu Śródziemnym , zdobywają Lepanto i Małe Dardanele na24 lipca 1687 r, Morea i Korynt dalej9 sierpnia 1687i wreszcie z Aten na25 września.

W 1687 Turcy rozpoczęli kontrofensywę na Węgrzech, ale zostali pokonani w bitwie pod Mohaczem na12 sierpnia. Mimo tego powrotu nadal trwa eksploatacja zwycięstwa Budy: węgierskie miasta padają jedno po drugim, otwierając drogę do Belgradu, podbijają8 września 1688 r.

W Rosji regentka Zofia Aleksiejewna postanawia interweniować po stronie Cesarstwa, ale dwie wyprawy przeciwko chanatowi Krymu , w 1687 i 1688 r., zakończyły się niepowodzeniem; zostaje obalony przez jej przyrodniego brata Pierre Alexeïevicha (Piotr Wielki) w thewrzesień 1689, który tymczasowo zawiesza działania wojny rosyjsko-tureckiej .

Maximilien-Emmanuel z Bawarii zastępuje chorego Karola Lotaryńskiego i wysyła 13-tysięczny oddział w kierunku Transylwanii . Zajął Kolozsvar/Kluż i zmusił księcia Apaffy do podpisania traktatu, na mocy którego uznał suwerenność cesarza i oddał mu daninę, w zamian za którą został uznany za własne bezpieczeństwo, przywileje Transylwanii i wolność religijną. 9 maja 1688 rpodpisany zostaje traktat Hermannstadt/Sibiu pomiędzy elektorem Bawarii a księciem Siedmiogrodu, na mocy którego Siedmiogród staje się protektoratem Domu Austriackiego . W rękach tureckich pozostają tylko miasta Eger lub Royal Albe .

Maximilien-Emmanuel de Wittelsbach z pomocą serbskiego wodza Jovana Monasterliji zdobywa białe miasto podczas oblężenia Belgradu . W tym samym czasie zbiera się sejm w Presburgu, na którym Węgrzy zgadzają się uznać Józefa , najstarszego syna Leopolda, dziedzicznym królem Węgier. Ofensywa wojsk cesarskich na posiadłości osmańskie w Europie powoduje poważny kryzys polityczny w Konstantynopolu. Sublime Porte zmuszony jest prosić o pokój, ale Habsburgowie odmówić. Wojska cesarskie zdobywają przewagę i penetrują Bośnię , idą w górę doliny Morawy, aż do Niczy . Rewolta serbska pozwoliła imperialistom zająć Widin , Skopje i Prizren w 1689 roku. Imperialni posuwają się nawet aż do Wołoszczyzny i negocjują z bojarami przejście od zwierzchnictwa osmańskiego do germańskiego cesarza .

Ostatnie operacje

Jednak początek wojny Ligi Augsburskiej z Francją kieruje siły cesarskie na zachód. Wielki wezyr Fazıl Mustafa Köprülü prowadzi kontrofensywę na Węgrzech z pomocą Imre Thököly'ego . Ten ostatni, po pokonaniu imperialnych w bitwie pod Zărnești the21 sierpnia 1690 r, uzyskany z sejmu węgierskiego , przy poparciu sułtana, tytuł księcia Siedmiogrodu . Turcy odzyskują Nisz, a następnie Belgrad dalej14 października 1690 r. Imperialni zbierają się razem i pokonują Turków w bitwie pod Slankamen on19 sierpnia 1691 r. Mustafa Köprülü ginie w walce. To zwycięstwo nie pozwala im na odzyskanie Belgradu. Turcy skonsolidowali tam swoje fortyfikacje. Dunaj staje się granicą między dwoma imperiami. W tym samym czasie Turcy udaremniają wszelkie weneckie próby odzyskania Krety i Chios .

Od 1695 r. sułtan Mustafa II (1695-1703) wznowił ofensywę na froncie bałkańskim, ale cesarz wysłał Eugeniusza Sabaudzkiego na front naddunajski i uzyskał nieoczekiwane wsparcie rosyjskiego cara Piotra Wielkiego , który podejmuje kampanie Azowa ( 1695-1696) i zdobywa miasto przy pomocy inżynierów wysłanych przez Leopolda.

Rok 1697 poświęcony był wyprawie na Węgry, kierowanej przez Eugeniusza Sabaudzkiego, wysłanego na jego prośbę do królestwa Saint-Etienne. Kampania zaczyna się owiosna 1697po kilku miesiącach starannych przygotowań: planowany jest atak na Bihać , ale zdecydowanie się nie udaje7 lipca 1697 r.

11 września 1697 rEugeniusz Sabaudii odnosi wielkie zwycięstwo w bitwie pod Zenta nad niedoświadczonymi jednostkami tureckimi. Bitwa ta kosztuje życie wielkiego wezyra Elmasa Mehmeda Paszy , zamordowanego przez janczarów , i otwiera Bośnię dla wojsk cesarskich. Nie nastąpiły jednak po nim operacje na dużą skalę ze względu na wyczerpanie wojsk chrześcijańskich, a jego eksploatacja ograniczyła się do dwóch nalotów taktycznych w Bośni i nad Dunajem, podczas których podpalono miasta Sarajewo i Pančevo . Nowy wielki wezyr Köprülü Hüseyin Pasza prosi o pokój. Ten pokój jest również pożądany przez Leopolda, o ile zbliża się sukcesja Hiszpanii .

Traktat karłowicki

Podczas kampanii w 1698 r. mającej na celu zapewnienie przewagi Świętego Cesarstwa Rzymskiego nad Osmanami, negocjatorzy zaangażowanych stron spotykali się od miesiącaMarzec 1698, w celu ustalenia warunków klęski osmańskiej.

26 stycznia 1699zostaje podpisany Traktat Karłowicki między Habsburgami , Wenecją , Polską i Imperium Osmańskim , po ponad dziesięciu latach, podczas których członkowie Ligi Świętej i Osmanowie, zachęcani przez Francję, odmawiają negocjowania kompromisowego pokoju.

Klauzule terytorialne

Habsburgowie zaanektowali Węgry i Siedmiogród do swoich posiadłości, podczas gdy banat w Timiaraoarze pozostał w Imperium Osmańskim. Cesarz uznaje pluralizm wyznaniowy w Siedmiogrodzie. Republika Wenecka zachowuje Moreę , Korynt , wyspę Sainte-Maure oraz miejsca w Dalmacji i Bośni. Polska odzyskuje Podole utracone w 1672 r. Sułtan potwierdza wolność kultu swoim katolickim poddanym i pozwala kupcom Świętego Cesarstwa na swobodny handel w Imperium Osmańskim.

Konsekwencje dyplomatyczne

Po raz pierwszy sułtan osmański integruje się z zasadami dyplomacji europejskiej, traktując na równi z władcami chrześcijańskimi. Sułtan również podpisał pokój z Rosji w Traktacie z Konstantynopola na15 lipca 1700. Traci na stałe Azowa i uznaje zwierzchnictwo rosyjskie nad Kozakami Zaporoskimi . Sublime Porte obiecuje zakazać Tatarów z kolejnych nalotów.

Uwagi i referencje

Uwagi

Bibliografia

  1. Znany również jako: Święte Cesarstwo Rzymskie.
  2. Bérenger, 2005 , s.  598.
  3. Georges Castellan, „  Wyzwolenie Wiednia przez Jana Sobieskiego, króla Polski. Wiedeń 1683, Imperium Osmańskie i [Materiały konferencyjne] Europa  ” Cahiers de la Mediterranee , n o  28,1984, s.  17-27
  4. Solnon, 2017 , s.  271.
  5. "  Wyzwolenie Wiednia przez Jana Sobieskiego, króla polskiego, 12 września 1683; Materiały kolokwium: Wiedeń 1683, Imperium Osmańskie i Europa  ”, Cahiers de la Méditerranée ,1984, s.  17-27
  6. Solnon, 2017 , s.  272.
  7. Augustin Calmet, Historia kościelna i cywilna Lotaryngii , s. 1003.
  8. Bérenger, 2005 , s.  595.
  9. Augustin Calmet, Historia kościelna i cywilna Lotaryngii , s. 1032 do 1042.
  10. J. de Hammer, Historia Imperium Osmańskiego od jego początków do współczesności , t. 12, s. 191-192.
  11. Bérenger, 2005 , s.  603.
  12. Bérenger, 2005 , s.  609.
  13. Bérenger, 2005 , s.  597.
  14. Nouzille, 2005 , s.  630.
  15. Nouzille, 2005 , s.  632.
  16. Nouzille, 2005 , s.  636.
  17. Nouzille, 2005 , s.  637.
  18. Nouzille, 2005 , s.  638.
  19. Nouzille, 2005 , s.  627.

Bibliografia

Zobacz również