Narodziny |
4 stycznia 1896 Balagny-sur-Therain |
---|---|
Śmierć |
28 października 1987(91) 4. dzielnica Paryża |
Narodowość | Francuski |
Trening | Paryska Szkoła Sztuk Pięknych |
Zajęcia | Malarz , rytownik , rzeźbiarz , projektant , rysownik , ilustrator |
Pole | Obraz |
---|---|
Członkiem | National Print Committee |
Ruch | Surrealizm |
Reprezentowane przez | Stowarzyszenie Praw Artystów |
Walka byków |
André Masson , urodzony dnia4 stycznia 1896w Balagny-sur-Thérain ( Oise ) i zmarł dnia28 października 1987w Paryżu jest malarzem , rytownikiem , ilustratorem i scenografem francuskim .
W latach dwudziestych brał udział w ruchu surrealistycznym i zachował jego ducha do 1945 roku. W mniejszym stopniu zajmował się także rzeźbą .
Znany ze swoich „automatycznych rysunków” i „malarstwa z piasku”, odznacza się - na poziomie estetycznym - „duchem metamorfozy” i „mitycznym wynalazkiem”, a jeszcze bardziej - na poziomie etycznym - trzewnym anty- konformizm , w tym w grupie surrealistów, z której ledwo się odsunął, wszedł i którą określa jako „ortodoksyjny”; pojawiający się nagle jako „buntownik” lub „dysydent”.
Jego twórczość, która ledwo uniknęła śmierci podczas pierwszej wojny światowej i wyczulona na pisma Sade'a i jego przyjaciela Georgesa Bataille'a , może być interpretowana jako bezkompromisowe kwestionowanie ludzkiego barbarzyństwa i perwersyjnego zachowania . Ta troska o niego, która ma pierwszeństwo przed wszelkimi względami estetycznymi, krytyka tłumaczy marginalną rolę, jaką odgrywa w sztuce współczesnej , tym, że „nigdy nie dbał o to, by go zadowolić”.
Jego wpływ jest najbardziej zauważalny w Nowym Jorku podczas II wojny światowej , gdzie następnie przebywał, uciekając z nazistowskich Niemiec. Jego obrazy rzeczywiście zrywające z klasycznym układem postaci wyróżniających się na tle (aby jak najlepiej symbolizować stan zamętu psychicznego, który - według niego - rządzi jego stuleciem), są nawiązaniem do malarzy Jacksona Pollocka i Arshile Gorky'ego , twórcy abstrakcyjnego ekspresjonizmu .
Z drugiej strony ostatnie czterdzieści lat jego kariery (począwszy od powrotu ze Stanów Zjednoczonych) jest generalnie omijane przez krytyków.
Urodził się André Masson 4 czerwca 1896w Balagny , wiosce położonej około trzydziestu kilometrów od Beauvais , w Oise , syn przedstawiciela tapet. Jego rodzina osiedliła się w Lille w 1903 r., A dwa lata później w Brukseli , bardzo wcześnie uczył się malarstwa, student Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w latach 1907–1912. Tam głównie uczył się dekoracji ścian i otrzymuje pierwszą nagrodę za dekorację. Jego pierwsze artystyczne emocje zrodziły się z odkrycia obrazu Jamesa Ensora , o którym później mówił, że cenił tego malarza tym bardziej, że był „uważany za wariata”.
Jeden z jego nauczycieli zapoznał go z twórczością poety Émile Verhaerena i przekonał jego rodziców, aby kontynuował naukę w Paryżu. W 1912 roku opuścił Belgię i zapisał się do pracowni artysty fresku Paula Baudoüina , w Państwowej Szkole Sztuk Pięknych doKwiecień 1914. Po odbyciu stypendium w Toskanii udał się do Berna w Szwajcarii , a rok później zaciągnął się do piechoty. Poważnie ranny w klatkę piersiową podczas ofensywy Chemin des Dames wKwiecień 1917i przez pewien czas pozostawiony na śmierć w leju po bombie przebywał w różnych szpitalach aż do zawieszenia broni . Po tej wojnie przez całe życie zachowa wstręt do podżegania do wojny i przetłumaczy to w kilku swoich dziełach, w tym w Masakrach w 1934 roku.
Po konflikcie Masson przebywał przez jakiś czas w opuszczonej chacie nad brzegiem stawu Berre , niedaleko Martigues (niedaleko Marsylii ), po czym udał się do Collioure śladami Matisse'a i Deraina , a następnie do Céret w Pirenejach -Orientales , w pobliżu granicy z Hiszpanią, pod wpływem zarówno Cézanne'a, jak i van Gogha ( Krajobraz Céret , Okolice Céret ). Osiadł tamKwiecień 1919i tam spotyka malarza Chaïma Soutine'a . W następnym roku poślubił pochodzącą z miasta Odette Cabalé (1899-1984). Po urodzeniu córki rodzina przeniosła się do Paryża, w dzielnicy Montmartre.
Masson kariera rozpoczęła się na dobre w 1922 roku, kiedy przeniósł się do n o 45 rue Blomet . Podczas gdy jego prace świadczą o jego zainteresowaniu kubizmem , kontakt z Miró , którego ma jako sąsiada iz którym dzieli ten sam warsztat, sprawi, że będzie ewoluował w kierunku poszukiwania irracjonalności. Jeszcze bardziej jego spotkanie z pisarzami Rolandem Tualem , Maxem Jacobem , Antoninem Artaudem , Georgesem Limbour , Michelem Leirisem , Louisem Aragonem i Robertem Desnosem . Warsztaty przy rue Blomet stają się „ekwiwalentem surrealizmu Bateau-Lavoir dla kubizmu ”. Po latach Masson opisał to jako „anty-wieczernik”, skupiający „fanatyków” „wolności”, ożywianych „pewnością, że w transgresji istnieje tylko otwartość”.
W październiku tego samego roku Masson był związany ustną umową z galerią Simona de Kahnweilera i wystawiał tamLuty 1924sprzedając wszystkie swoje prace. Często odwiedzając Juana Grisa , nawiązania do kubizmu nie znikają całkowicie z jego obrazów, ale jego zainteresowanie produkcjami dadaistycznymi (zwłaszcza poprzez Limbour i Aragon) nabiera coraz większego znaczenia. W karierze Massona decydujący będzie kontakt z poetą i pisarzem André Bretonem , który wykazuje żywe zainteresowanie teoriami nieświadomości wypracowanymi przez psychoanalizę i który sam spotkał Zygmunta Freuda w 1922 roku.
Otrzymawszy Breton w swojej pracowni w 1924 roku, Masson sprzedał mu swój obraz Cztery żywioły i dołączył do grupy surrealistów, których manifest (napisany przez Bretona) ukazał się w październiku. Tekst podaje taką definicję słowa „surrealizm”: „czysty automatyzm psychiczny, za pomocą którego proponuje się wyrazić ustnie, pisemnie lub w jakikolwiek inny sposób rzeczywiste funkcjonowanie myśli. Dyktowanie myśli przy braku jakiejkolwiek kontroli sprawowanej przez rozum, poza jakąkolwiek troską estetyczną lub moralną ”.
Dwa miesiące później w Grudzień 1924ukazuje się pierwszy numer recenzji La Révolution surréaliste pod redakcją Bretona. W ciągu następnych pięciu lat między Massonem i Bretonem powstała różnica w interpretacji pojęcia „automatyzmu”; dywergencja, która ostatecznie doprowadzi Massona do zerwania z ruchem i - chwilowo - z samym Bretonem.
Automatyczne pisanie i rysowanieW 1927 roku, zainspirowany zasadą automatycznego pisania opracowaną przez Bretona, Masson stworzył swoje pierwsze „automatyczne rysunki”. Jednak poeta Georges Limbour , przyjaciel Massona, oszacuje później, że wpływ ten był tylko pozorny i że w rzeczywistości wszystko było od początku przeciwne dwóm mężczyznom:
„Jeśli automatyzm był jednym z wielkich procesów surrealistycznych, to należy zauważyć, że zalecany przez Bretona w swoich manifestach był automatyzmem metodycznym, dobrowolnym, skrajnie zdyscyplinowanym, którego zasady zostały sformułowane z wielką precyzją. Automatyzm, który kierował wymazywaniem pewnych rysunków przez Massona, jest przeciwnie, mimowolny i dość spontaniczny, dlatego nie odmawia on, jeśli następuje chwilowo, z wahaniem, interwencji przytomności. […] Automatyzm nie jest więc dla niego metodą tworzenia, która mogłaby zastąpić inne zawodzące środki, eksperymentalnym przeglądem nieświadomości, jest naturalnym ruchem inspiracji, żywotnością inwencji. "
- Georges Limbour, przedmowa André Massona: Interviews with Georges Charbonnier , Julliard, 1958, s. 917.
Krytyk Bernard Noël uważa również, że Breton i Masson mają bardzo różne podejście do automatyzmu, ale wyraża to w ten sposób:
„Kiedy André Breton opisuje sesje automatycznego pisania, mówi o nich jako o doświadczeniu mistycznym, w terminach zbliżonych do tych, których używał św. Jan od Krzyża . Kiedy André Masson mówi o automatycznym rysowaniu, przywołuje niepokojące obrazy, które wywołuje. "
- André Masson, Spotkanie z Bernardem Noëlem, Gallimard, 1993
Sam Masson wyjaśnił później swoją różnicę z Bretonem:
„Zasadniczo myślałem, w przeciwieństwie do Bretona, że pierwotną wartością nigdy nie będzie automatyzm, ale duch dionizyjski; automatyzm można bardzo dobrze zintegrować z dionizyjskim duchem, co odpowiada rodzajowi ekstatycznego i wybuchowego stanu, w którym można wyjść z siebie, dać upust swoim instynktom, a tym samym doprowadzić do automatyzmu. Ale dla mnie uczucie dionizyjskie jest trwalsze niż automatyzm, ponieważ automatyzm to brak świadomości. [Breton] byłby w pewnym sensie raczej apolliński. Błędy, które popełniłem, były mu absolutnie obce. "
- André Masson, Vagabond du surréalisme ed. Saint-Germain-des-Prés, 1975, s. 80.
Spotkania, podróże, rozstaniaLatem 1925 roku artysta przebywa w Antibes, gdzie spotyka Picassa . W następnym roku przeniósł się do Sanary-sur-Mer , gdzie wynalazł proces „malowania piaskiem”, rozprowadzając klej na podporę w sposób przypadkowy, a następnie rozsypując go piaskiem.
W 1928 roku podróżował do Holandii i Niemiec, gdzie został wprowadzony do grawerowania, rzeźby ( Metamorfoza ), a także do teatru czy dekoracji wnętrz: Pierre David-Weill poprosił go o udekorowanie jego paryskiego mieszkania. W tym samym roku, pod wpływem Bataille'a, Masson poświęcił się także ilustrowaniu tekstów poetyckich: Justine de Sade i Histoire de l'oeil , sam de Bataille. Grafika staje się wtedy nerwowa i udręczona, tłumacząc mieszankę erotyzmu i perwersji. Z powodów związanych z ich ścieżkami życiowymi obaj mężczyźni podzielają to samo, zabarwione fascynacją, pytania dotyczące ludzkiego okrucieństwa.
Rok 1929 był rokiem rozstań: przede wszystkim z żoną (Masson miał wtedy romans z angielską artystką Paule Vézelay ); także ze swoim pierwszym sprzedawcą, Kahnweilerem (którego zostawił Paulowi Rosenbergowi ); wreszcie z Bretonem, który w tym czasie przygotowywał szkic drugiego surrealistycznego manifestu i jako taki uważał za dogmatyczny. Następnie zaprzyjaźnił się z Georgesem Bataille'em , który oficjalnie nigdy nie przyłączył się do ruchu surrealistycznego, oceniając Bretona jako „moralistę”, a nawet „purytana”.
W 1931 roku Masson zilustrował Teczkę szyszynki oka. Odbyt słoneczny Georgesa Bataille'a, opublikowany potajemnie ze względu na jego celowo złośliwy charakter. Nie opuścił jednak oficjalnych obiegów artystycznych: w następnym roku odpowiedział na zamówienie Ballets Russes de Monte-Carlo , scenografię i kostiumy do baletu Les Présages , którego premiera odbyła się wKwiecień 1933. W tym roku jego Masakry były wystawiane w Nowym Jorku .
Wiosną 1934 roku, po różnych pobytach na południu, osiadł w Tossa de Mar w Katalonii , kolebce europejskich i amerykańskich intelektualistów, którego piękno nadmorskich krajobrazów przyciągało wielu artystów, w tym Chagalla . Przy tej okazji odkrył walki byków . W grudniu ożenił się ponownie z Rose Maklès (1902-1986), szwagierką Bataille. WKwiecień 1936, brał udział z nim w tworzeniu recenzji Acéphale , w której zaprojektował wizerunek. W tym samym roku redaktor recenzji wydał także Sacrifices , album złożony z pięciu rycin Massona, opatrzony tekstem Bataille'a.
Kiedy wybuchła wojna w Hiszpanii ,Lipiec 1936, wspiera anarchistów poprzez karykatury . Ale przemoc rozprzestrzeniająca się coraz bardziej, opuścił kraj w 1937 roku i osiadł w Lyons-la-Forêt , wiosce położonej w Eure w Normandii , o której długo będzie źle pamiętać. Odnawiając się z Bretonem, brał udział w wystawach surrealistów w Londynie (1936) i Paryżu (1938), ale do 1939 roku kontynuował współpracę z Bataille w przeglądzie Acéphale , którego był jedynym ilustratorem, nie wchodząc jednak w tajemnicę społeczeństwo z tym związane. W rzeczywistości Masson w ogóle nie przylega do bitewnego projektu „założenia nowej religii”. Sam Bataille później zgodził się co do „potworności” tego projektu: „To był potworny błąd; ale razem, moje pisma będą jednocześnie wyjaśniać błąd i wartość tego potwornego zamiaru ”
W Czerwiec 1940cała północ Francji jest okupowana . Masson, jego żona (pochodzenia żydowskiego) i ich synowie uciekli do Cantal , w strefie wolnocłowej .
Kiedy w październiku ukazał się statut Żydów, postanowili udać się do Marsylii z myślą o dotarciu do Ameryki. Z pomocą hrabiny Lily Pastré zajmują odizolowany pawilon na obrzeżach miasta, czekając na wizę do Stanów Zjednoczonych, którą uzyskują wMarzec 1941. W międzyczasie Masson uczestniczy w spotkaniach Villa Bel Air, która wita w procesie eksfiltracji pisarzy i artystów dzięki amerykańskiemu dziennikarzowi Varianowi Fry'owi , twórcy American Committee of Rescue to Intellectuals. Wspomagali finansowo żydowską rodzinę bogatych kolekcjonerów sztuki Baltimore (siostry Saidie May (w) i Blanche Adler), którzy wyruszają na nowy kontynent.
Po trzytygodniowym pobycie w Martynice , gdzie poznał poetę Aimé Césaire i którego bujna roślinność zdumiewa go, Masson dotarł do Stanów Zjednoczonych przezMaj 1941. Najpierw osiadł w Nowym Jorku (gdzie spotkał innych europejskich intelektualistów i artystów, w tym André Breton i Marcel Duchamp ), a następnie w New Preston w Connecticut , gdzie jego sąsiadami byli Alexander Calder , Yves Tanguy i Arshile. Gorky . Jego prace, zwłaszcza Pejzaż Irokezów (1942), „stymulują” malarzy abstrakcyjnego ekspresjonizmu i abstrakcji gestów (w tym Jacksona Pollocka ). W 1959 roku amerykański krytyk sztuki William Rubin nalegał na rolę „stymulatora” Massona, jednocześnie uważając, aby nie postawić na „wpływ”: „Chociaż Pollock znał obraz Massona i był nim stymulowany, nieubłagana logika sama w sobie rozwój zapobiega przypisywaniu pracy Massona jakiegokolwiek krytycznego wpływu na rozwój Pollocka. "" Pollock został zainspirowany surrealistycznym automatyzmem, opracowanym przez Massona, który rysuje swobodnie, pozwalając swojej dłoni wędrować. Ale Masson obserwuje splątane linie, aby zobaczyć kształty i postacie, które ujawniają jego nieświadomość . Pollock natomiast zachowuje jedynie pamięć swojego gestu, nie próbując wywołać obrazu: materialny ślad procesu liczy się bardziej niż efekt końcowy. W przeciwieństwie do Pollocka, który będzie ewoluował w kierunku totalnej abstrakcji , Masson zawsze będzie uciekał się do malarstwa w celach figuratywnych.
Okres amerykański stanowi jednak dla niego istotną zmianę wzorców intelektualnych: z jednej strony w 1943 r. Ponownie kłóci się z André Bretonem (tym razem definitywnie) i tym razem jego sztuka przestanie odwoływać się do fantazji zrodzonych. z nieświadomości; z drugiej strony na początku 1945 roku przyjął w swoim domu Jeana-Paula Sartre'a , który był wówczas specjalnym wysłannikiem Combat i Figaro, z którym miał współpracować przy powrocie do Francji.
Z powrotem we Francji w Październik 1945Masson mieszkał przez jakiś czas w Lusignan , niedaleko Poitiers , ale utrzymywał bliskie kontakty z Paryżem, projektując w 1946 r. Dekoracje do Hamleta (w teatrze Marigny dla Renaud - Barrault Company , muzyka Arthura Honeggera ) i La Putain. ( przez Jean-Paula Sartre'a , w teatrze Antoine'a ).
Odkrywając Prowansję na zaproszenie René Chara do udziału w wystawie w Awinionie , Masson przeniósł się w 1947 roku do Tholonet , niedaleko Aix-en-Provence , u podnóża góry Sainte-Victoire .
Otwiera się dla niego nowy okres, przerywany spacerami, czytaniami i wizytami przyjaciół, a zatem stosunkowo spokojny w porównaniu z tym, czego doświadczył do tej pory. W 1950 roku opublikował The Pleasure of Painting . Jego zachowanie znacznie złagodniało, do tego stopnia, że okazał zainteresowanie impresjonizmem : w 1952 roku opublikował artykuł w recenzji Verve zatytułowany „Monet le Fondateur”, w którym założył stowarzyszenie Turner - Monet - Renoir - Cézanne i gdzie, chwaląc lilie wodne Moneta, napisał: „Bardzo lubię mówić o Orangerie des Tuileries , że jest to Sykstyna impresjonizmu”.
Tytuły obrazów systematycznie przywołują jego związek z krajobrazem ( kariera Bibemu , wieś Aix w listopadzie , Góra po deszczu , Le Mistral itp.), Jego „okres Aix” jest często lekceważony przez krytyków.
W 1954 roku Masson otrzymał Grand Prix national des arts, znak oficjalnego uznania, podczas gdy sam „otwierał się na świat”, odbywając różne podróże do 1955 r. (Głównie do Wenecji i Rzymu ), a do 1957 r. Okresowo przebywał w Paryżu.
W 1958 roku reżyser Jean Grémillon poświęcił mu dwudziestominutowy dokument, który w następnym roku został zaprezentowany na festiwalu w Cannes : André Masson and the Four Elements .
Okres wojny algierskiej jest nawiasem, a jego malarstwo znów staje się gwałtowne i udręczone. Zachowawszy swoje antymilitarystyczne zasady od odniesionych ran podczas pierwszej wojny , w 1960 roku podpisał Le Manifeste des 121 , deklarację o prawie do buntu . A w 1964 roku, dwa lata po śmierci Georgesa Bataille'a, napisał w recenzji School of Charters nekrolog swego przyjaciela o torturowanym temperamencie.
W 1965 roku André Malraux powierzył Massonowi dekorację sufitu teatru Odeon, a obecnie organizowane są różne retrospektywy jego twórczości: w 1964 roku w Berlinie ( Akademia Sztuk Pięknych w Berlinie ); w 1965 roku w Amsterdamie ( Stedelijk Museum ) i Paryżu ( Narodowe Muzeum Sztuki Nowoczesnej ).
W 1969 roku dużo podróżował z żoną, zwłaszcza po Niemczech . Od tego czasu regularnie bywał na festiwalu w Bayreuth .
W 1974 roku wspomina w swoich wspomnieniach wpływ wojny na jego twórczość.
W 1976 roku poświęcono mu retrospektywę w Museum of Modern Art w Nowym Jorku, a rok później, tym razem w Paryżu, w Grand Palais .
W 1979 roku z powodu problemów zdrowotnych zrezygnował z malowania i poświęcił się wyłącznie rysunkowi.
W nocy z 27 na 28 października 1987zmarł w swoim paryskim domu przy rue de Sévigné 26 . Znajdujemy go rano, „lampka nocna zapalona, jego kwadratowe dłonie z długimi, smukłymi palcami trzymają otwartą książkę umieszczoną na piersi” . On i jego żona zostali pochowani na cmentarzu Tholonet .
Gladys Masson , znana jako „Lily”, córka André Massona i Odette Cabalé (ur. 1920 w Paryżu) została malarką.
Diego Masson (we) i Luis Masson , synowie André Massona i Rose Maklès (urodzeni wCzerwiec 1935 i Wrzesień 1936w Tossa de Mar), odpowiednio ukończyli studia muzyczne i teatralne i poślubili dwie córki architekta Fernanda Pouillona , który sporządził plany pracowni malarza w Tholonet . Dyrygent szkolony przez Pierre'a Bouleza , Diego jest także kompozytorem i perkusistą. Podczas wojny algierskiej był członkiem sieci Jeanson .
Alexis Masson (ur. 1965 w Paryżu), malarz i grafik, pracuje w pracowni swojego dziadka w Tholonet.
Ponad 90 prac artysty znajduje się w Centre national d'art et de culture Georges-Pompidou : 94 płótna, rysunki, ilustracje. Jego prace można również znaleźć w Museum of Modern Art w Nowym Jorku, a także w Tate Gallery i Museum of Modern Art w Paryżu .
Olej na płótnie, chyba że zaznaczono inaczej.
Brąz, chyba że zaznaczono inaczej.