Sol Invictus ( łacina dla „słońce unconquered”) to bóstwo pojawiła słonecznej w Cesarstwa Rzymskiego w III th wieku . Podejmuje aspekty mitologii Apollina i kultu Mitry , cieszącego się dużą popularnością w armii rzymskiej .
Cesarz Aurelian ( 270 - 275 ) zapewnia go oficjalnym miejsce w Rzymie , głosząc, że niepokonany Słońce jest głównym patronem Cesarstwa Rzymskiego i dokonując 25 grudnia (the przesilenie zimowe następnie spadł na25 grudnia, równonoc wiosenna została ustalona na 25 marcaprzed modyfikacją Soboru Nicejskiego ) oficjalne święto zwane „dniem narodzin Słońca” (z łac. dies natalis solis invicti ). Ten festiwal jest następnie umieszczany w kontynuacji Saturnaliów , starożytnego i najważniejszego okresu obchodów w Rzymie . Świątynia poświęcona Słońcu na Polu Marsowym i ozdobiona łupem przywiezionym z Palmyry ; Świątynia ta jest obsługiwana przez nowe kolegium kapłanów, Pontifices Solis .
Jeden z jego następców, Konstantyn I st , pierwszy cesarz rzymski zamieniane na chrześcijaństwo , był początek jego panowania ADEPT niepokonana Sun, o czym świadczy jego emisji monetarnych. Ustanowił niedzielę (zwaną w Rzymie „dniem słońca”) dniem odpoczynku w hołdzie Sol Invictus na mocy prawa7 marca 321. Już pierwsi chrześcijanie obchodzili niedzielę jako dzień Zmartwychwstania Chrystusa i „pierwszy dzień tygodnia” i zbierali się na Eucharystię w niedzielny wieczór. Jednak jeden z mesjańskich tytułów określających Jezusa jako „słońce sprawiedliwości”, synkretyzm z rzymską symboliką słoneczną, powstał w kontekście chrześcijańskim.
Podczas chrystianizacji cesarstwa rzymskiego, obchody narodzin Jezusa z Nazaretu na25 grudnia przez chrześcijan rzymskich stopniowo zastąpił kult Sol Invictus.
W następstwie kryzysu III -go wieku , imperium był na skraju rozpadu. Cesarz Aurélien, zdobywca królowej Zenobii i odnowiciel porządku, postanowił ustanowić kult wspólny dla całego imperium w celu wzmocnienia jednolitego związku między prowincjami: rzeczywiście każde miasto, każda prowincja, pozostało przywiązane do lokalnych kultów, których obrzędy i formy mogą się znacznie różnić. Ten nowy kult musiał być wystarczająco neutralny, aby został zaakceptowany przez różne populacje Imperium Rzymskiego.
Wybiera kult słoneczny, Słońce ma być uniwersalne, kult Sol Invictus , niepokonanego Słońca. Aurélien kazał mu wybudować świątynię w Rzymie na Polu Marsowym, stworzył kolegium papieży Słońca i uczynił kult Sol Invictus rodzajem religii państwowej (a nie państwowej), zastępując popadły kult imperialny. Ten nowy kult, daleki od wyłączności, nałożył się na inne, a religia pozostała politeistyczna . W dniu dzisiejszym odbyła się wielka impreza Niepokonanego Słońca25 grudnia, czyli data przesilenia zimowego według kalendarza juliańskiego : była to Dies Natalis Solis („Dzień Narodzin Słońca”), później schrystianizowana na Zachodzie ( Natalis określił terminy Natale po włosku , Nadal po prowansalsku i po katalońsku). , Nadàu po Gascon , Noël po francusku ).
Ten nowy kult został źle przyjęty przez konserwatywne środowiska rzymskie (m.in. redaktorzy Historii Augusta ), przywiązane do tradycyjnej religii rzymskiej i podejrzliwe wobec tego przybysza. Aby go zdyskredytować, zasymilowali go z Elagabalem , który tak bardzo zszokował za panowania Variusa Awitusa Bassianusa , młodego arcykapłana tego kultu, został cesarzem i znany w historii pod imieniem tego bóstwa („Elagabal” lub „ Heliogabalus ” ). Ten nowy kult, naukowa konstrukcja intelektualna o politycznym celu, w rzeczywistości ma niewiele wspólnego z Elagabalusem, oryginalnym syryjskim kultem lokalnym, otoczonym orientalnym folklorem (kult betylu , sakralna prostytucja , przekazywanie relikwii i starożytnych posągów). święte Rzymu).
Ta religia niepokonanego Słońca była skierowana bardziej do wojska niż do cywilów, którzy niewiele robili poza podążaniem za ruchem, i w rzeczywistości była bardzo rozpowszechniona w kręgach wojskowych. Jeśli to nie jest szczególnie wyróżniony przez cesarskiej propagandy Dioklecjana ( 284 - 305 ) i tetrarchii ( 293 - 306 ), widzimy, że na początku IV XX wieku wciąż była żywa w wojsku od cesarza Konstantyna I st (306 - 337 ), żarliwy czciciel tego boga wybije na monety legendę „ Soli Invicto Comiti ”, „pod słońcem niepokonany towarzyszący mi”. To on, zgodnie z prawem7 marca 321, da „Dzień Słońca”, odpowiadający niedzieli (por. Sunday w języku angielskim , od sun , sun i day , day lub Sonntag , w niemieckim , from Sonne , sun, and Tag , day), dzień odpoczynek tygodniowo ( Kodeks Justyniana 3.12.2).