Czwarta krucjata

Opis tego obrazu, również skomentowany poniżej

Oblężenie Konstantynopola. Ogólne informacje

Przestarzały	1202-1204
casus belli	niepowodzenie trzeciej krucjaty
Wynik	założenie Cesarstwa Łacińskiego

Wojujący

Krzyżowcy : Królestwo Francji

Święte imperium rzymskie

Republika Wenecka

Cesarstwo Wschodniorzymskie Królestwo Chorwacji Królestwo Węgier

pierwotny przeciwnik: Sułtanat Ajjubidów

Dowódcy

Boniface de Montferrat Enrico Dandolo Thibaut III de Champagne Baudouin de Flandre Louis de Blois Hugues IV de Saint-Pol Guigues III de Forez † Conrad de Halberstadt Martin de Pairis Alexis IV Ange

Alexis III Angel Alexis V Murzuphle Imre z Węgier

Al-Adel

Krucjaty

Bitwy

Czwarta krucjata jest kampania wojskowy, który został uruchomiony z Wenecji w 1202. Początkowo podniesiony z myślą o reconquering te święte miejsca pod muzułmańskiego panowania , to faktycznie zakończony w momencie podejmowania i grabieży z chrześcijańskiego miasta z Konstantynopola przez krzyżowców. , A założenie imperium łacińskiego Konstantynopola, które trwało od 1204 do 1261 roku.

Wezwanie do krucjaty

Papież Innocenty III wezwał do nowej krucjaty na15 sierpnia 1198kilka miesięcy po jego wyborze. Po awarii poprzedniego krucjaty , jednak Europa nie chciał uruchomić kolejną kampanię wojskową w Ziemi Świętej . Podczas gdy Germanowie walczyli przeciwko władzy papieskiej, Anglia i Francja były w stanie wojny.

Mimo to, dzięki kaznodziejom Foulques de Neuilly , podczas turnieju odbywającego się w Écry , dziś Asfeld , hrabiego Thibaut III z Szampanii w końcu zadecydował o utworzeniu armii krzyżowców.Listopad 1199. Zimą 1200-1201, inni wodzowie wysłał swoich emisariuszy, w tym historyka Geoffroi de Villehardouin , autor podboju Konstantynopola , aby negocjować umowę przewozu w Wenecji , Genui i innych portowych miast-państw. Aż do Egiptu , który był następnie centrum Imperium Ajjubidów . Kraj ten był na tyle bogaty i urodzajny, że duża armia krzyżowców mogła znaleźć tam żywność, czego w Syrii w żaden sposób nie gwarantowano . Ponadto podbój Egiptu miał zadać muzułmanom śmiertelny cios. Genua odrzuciła ofertę, ale Wenecja, wówczas główna potęga morska na Morzu Śródziemnym , zgodziła się wyczarterować wystarczającą liczbę statków, aby pomieścić 30 000 krzyżowców, co było wówczas znaczną liczbą. Thibaut de Champagne zmarł dnia24 maja 1201został zastąpiony przez włoskiego lorda Bonifacego de Montferrat .

Dług krzyżowców wobec Wenecjan

Latem 1202 r. armia krzyżowców spotkała się w Wenecji na Lido , ale okazała się znacznie mniejsza niż oczekiwano. Stary i ślepy doż Wenecji , Enrico Dandolo , odmówił wypłynięcia statków przed zapłaceniem przez krzyżowców łącznej przewidzianej kwoty: 85 000 marek srebrnych . Krzyżowcy mogli zapłacić tylko 51 000, a nawet dotarli tam, aby zostać zredukowanym do skrajnej nędzy.

Ostatecznie Dandolo zgodził się odroczyć długu, w zamian za które potężne wojsko było odzyskać port Zara w Dalmacji , byłego zawodnika weneckie, które znalazły się pod zwierzchnictwem Emeryk , na króla Węgier , którego ziemie były pod ochroną papieskiej od swego czasu zdjęty z krzyża w 1195 lub 1196. Dandolo skrzyżował ścieżki podczas ceremonii w Bazylice Świętego Marka , następnie poprowadził flotę krzyżowców przeciwko Zarze . Przybyli tam w nocy11 listopada. Wielu krzyżowców sprzeciwiało się bratobójczemu atakowi na katolików, a niektórzy wrócili do domu, w tym dywizja dowodzona przez Szymona IV de Montfort . Mieszkańcy Zary wywiesili na oknach transparenty z łacińskimi krzyżami, aby pokazać, że są również katolikami, ale to nie przeszkodziło w zdobyciu lub splądrowaniu miasta. Wenecjanie zostali natychmiast ekskomunikowani za ten czyn przez papieża Innocentego III .

Przekierowanie krucjaty do Konstantynopola

Bonifacy, który dowodził krucjatą, opuścił jednak flotę przed opuszczeniem Wenecji. Powody tego odejścia są przedmiotem dyskusji: być może zrozumiał plany Wenecji i chciał uniknąć ekskomuniki. A może chciał spotkać Aleksego IV Anioła , szwagra Filipa Szwabii i syna cesarza bizantyjskiego Izaaka II Anioła , który schronił się u Filipa po uzurpacji tronu przez jego wuja Aleksego III Anioła . Izaak II rzeczywiście został wywłaszczony w 1195 przez własnego brata i był więziony w więzieniach Konstantynopola, gdzie został oślepiony.

Aleksy IV zaproponował Bonifacemu spłatę długu krzyżowców wobec Wenecji w zamian za pomoc w odzyskaniu tronu Konstantynopola . Obiecał też pomoc wojsk bizantyjskich w podboju Egiptu. Być może Bonifacego zapamiętał jako własnego brata, Konrada z Montferratu , który poślubił córkę cesarza bizantyjskiego Manuela I st Komneny, ale po skandalach opuścił Cesarstwo około 1190 roku. Bonifacy, a następnie Alexis dołączył do floty krzyżowców w Zarze, zanim armia wyruszyła na Korfu .

Po postoju na wyspie, w Kwiecień 1203Krzyżowcy i Wenecjanie żeglowali przez miesiąc przez morza Jońskie i Egejskie , aż w końcu dotarli do Bosforu .

Pierwsze miejsce

Armia krzyżowców najpierw osiedliła się po azjatyckiej stronie Bosforu , w Chrysoupolis , gdzie na próżno próbowała sprowokować ludową rewoltę lub rewolucję pałacową, przedstawiając ludności Alexisa IV na statku. On i jego „ łacińscy ” sojusznicy przecenili jednak poparcie, jakie mogli mieć w bizantyjskiej stolicy , która pozostała wierna Aleksemu III Aniołowi . Krzyżowcy i Wenecjanie postanowili następnie oblegać cesarskie miasto, uważane za nie do zdobycia. Korzystając z braku floty bizantyjskiej, a następnie walcząc z Seldżukami na wybrzeżu Anatolii i wokół wysp, krzyżowcy i Wenecjanie zdobyli Złoty Róg i umieścili tam własną flotę. Stamtąd byli w stanie przypuścić podwójny atak: Wenecjanie zaatakowali wały morskie, które były bardziej narażone, podczas gdy rycerze krzyżowcy oblegali wały w pobliżu pałacu Blacherna . Atak miał miejsce dnia17 lipca 1203. Alexis III Angel wysłał swoje wojska poza mury do ataku na krzyżowców. Zaskoczony, ci ostatni wpadli w panikę, ale armia bizantyjska, większa liczebnie, ale mniej wyszkolona niż „łacińska”, zawróciła i wróciła do swojego miasta. Wenecjanie, którzy zdołali podbić część murów obronnych musiał zapłacić cenę ciężkich w ludzkich do Varègues , którzy stanowili w Imperial Guard z Alexis III Ange. Widząc weneckich mistrzów murów obronnych, Alexis III uciekł o zmroku, pozostawiając swoją rodzinę w mieście. Izaak II został uwolniony z więzień i ponownie ustanowiony cesarzem przez władze bizantyjskie, unikając w ten sposób nowego ataku i grabieży miasta. Alexis IV został następnie koronowany na współcesarza w dniu1 st sierpieńpo tym, jak jego ojciec zgodził się ratyfikować warunki, które zaproponował krzyżowcom.

Trudne współżycie między Bizantyjczykami i łacinnikami

Oficjalnie krzyżowcy przejeżdżali przez chrześcijańskie miasto cesarskie tylko w drodze do Ziemi Świętej. Ale mieli umowę z Aleksym IV i byli przeciwni wstąpieniu na tron Izaaka II , którego nigdy nie widzieli i który nie był częścią układu. Ponadto Izaak II wcześniej negocjował z Saladynem . Szybko jednak pojawiły się przeszkody. Po pierwsze, obywatele rzymscy Wschodu ( Ῥωμαίοι lub „Romées” Roumis dla muzułmanów, „Greek” dla krzyżowców i „bizantyjski” dla nowoczesnych zachodnich autorów, z XVI -tego wieku) nie chciał Alexis jako jedynym suwerenem: nie zrobili zaufaj mu, ponieważ zamierzał sięgnąć do skarbu publicznego, aby spłacić swoje długi wobec krzyżowców. Z drugiej strony, kiedy Izaak II i Aleksy IV zdali sobie sprawę, że ich brat i wujek Aleksy III opróżnili skarbiec Bizancjum po opuszczeniu tronu, zostali zmuszeni do renegocjacji warunków umowy, którą Aleksy IV zaoferował krzyżowcom: Ten ostatni zażądał przedłużenia kontraktu krzyżowców w jego służbie na okres sześciu miesięcy, kończący się nakwiecień 1204 120i dowodził latem 6000 ludzi z armii krzyżowców przeciwko swojemu rywalowi Aleksisowi III , uchodźcy w Adrianopolu .

Izaak II i Aleksy IV poprosili krzyżowców, aby nie osiedlali się w samym Konstantynopolu, ale w Perze , po drugiej stronie Złotego Rogu. W mieście bójki przeciwstawiały się społeczności „greckiej” (w rzeczywistości prawosławnej ) i „łacińskiej” (w rzeczywistości katolickiej ). Wsierpień 1203w odwecie za atak „Greków” na handel „łaciński” ( pisański , amalficki i wenecki) „Latyni” zaatakowali meczet , broniony przez muzułmanów i „Greków” (w Konstantynopolu byli już muzułmańscy kupcy lub najemnicy przed jego upadkiem ). Podczas walk wokół tego meczetu „Latyni” rozpalili pożar, który zniszczył dużą część Konstantynopola.

Rozbicie i wznowienie działań wojennych

W grudniu krzyżowcy skierowali ultimatum do Alexisa IV, prosząc o zapłacenie obiecanych sum, w przeciwnym razie otrzymaliby plądrowanie miasta i cesarstwa. Negocjacje, które zawiodły, łacinnicy zaczęli plądrować dobra cywilne i klasztorne okolic Konstantynopola.

Drugi atak na Konstantynopol

W oczach Bizantyjczyków Aleksy IV i jego łacińscy wierzyciele stanowili teraz śmiertelne niebezpieczeństwo dla Cesarstwa. Spisek przeciwko niemu i zawiązany przywódca opozycji Alexis Dukas przejął władzę i został koronowany na cesarza Aleksego V . Aleksy IV został uduszony, a jego ojciec Izaak II również zmarł w następnych dniach, prawdopodobnie na atak serca .

Krzyżowcy i Wenecjanie, rozwścieczeni zabójstwem swojego dłużnika, ponownie zaatakowali miasto 8 kwietnia 1204. Udało im się wkroczyć do miasta wałem morskim wzdłuż Złotego Rogu . W nocy starali się uchronić, wzniecając pożar, trzeci i najmniejszy z tych, które pustoszyły miasto podczas krucjaty. Krzyżowcy, ostatecznie zwycięscy, splądrowali miasto na trzy dni, podczas których wiele dzieł sztuki zostało skradzionych lub zniszczonych. Te konie Saint Mark które zdobią Bazylika Świętego Marka w Wenecji to jedna z wielu świadectw worek Konstantynopola.

Element nie mniej ważny dla ducha średniowiecza, krzyżowcy przywłaszczyli sobie dużą liczbę relikwii , gdyż cesarze bizantyjscy skoncentrowali w Konstantynopolu większość relikwii chrześcijańskiego Wschodu . Pewien wrogość istniały już wcześniej, narodził się z rywalizacji pomiędzy Imperium Rzymskiego Wschodu i germańskiego jednego z Zachodu nad dziedzictwa rzymskiego i zwichnięcia z Kościoła pierwszego tysiąclecia, ale po worek Konstantynopola , krzyżowców i „Latyni” w ogólności (w religijnym sensie tego terminu) byli uważani przez rzymskich obywateli Wschodu („Bizantyjczycy”) i przez wszystkie „ państwa greckie ” za wrogów i okupantów.

Rozbiór Bizancjum i osłabienie papiestwa

Wenecjanie i lordowie krzyżowcy zawarli traktat, Partitio terrarum imperii Romaniae , aby dzielić większość wschodniego imperium rzymskiego: tak narodziło się łacińskie imperium Konstantynopola . Bonifacy nie został wybrany na cesarza, chociaż wielu krzyżowców uważało go za najbardziej prawowitego kandydata; ale Wenecjanie uważali go za zbyt bliskiego „ Grekom ” z powodu małżeństwa jego brata i woleli umieścić na tronie „ Franka ” Baudouina VI z Hainaut . Bonifacemu przydzielono królestwo Salonik , państwo wasalne nowego Imperium Łacińskiego. Wenecki Marco Sañudo wygrał większość Cykladach , w Morzu Egejskim , gdzie utworzył Księstwo Naksos za zgodą jego Rzeczypospolitej, która ze swej strony, buduje się ogromne imperium kolonialne wzdłuż toru wodnego między Wenecja i Konstantynopol, w tym największe i najbogatsze greckie wyspy , takie jak Kreta , Eubea i Wyspy Jońskie . 14 kwietnia 1205, rok po zdobyciu Konstantynopola, cesarz Baudouin zostaje pokonany i schwytany w bitwie pod Adrianopolem przez Kalojannisa , króla Bułgarów i Wołochów , a resztę skrzyżowanych wojsk sprowadza z powrotem do Konstantynopola doża Wenecji . Baudoin zmarł w niewoli wśród bulgaro - Wołochów bez uprzedniego wykupieni (według średniowiecznego zwyczaju) .

Całe Cesarstwo Bizantyjskie nie zostało jednak podbite przez krzyżowców. Ocalałe bizantyjskie rodziny cesarskie pozostały założone na terytoriach będących pod ich kontrolą własnych państw greckich : Cesarstwo Nicejskie kierowane przez Teodora I st Lascaris , Despotat Epiru dowodzony przez dynastię Aniołów oraz Imperium Trebizondu , już rządzone przez Komnena dynastia .

Czwarta Krucjata całkowicie wymknęła się spod kontroli papiestwa, które za nią stało. Papież stracił następnie znaczną część swojej władzy politycznej na rzecz monarchów europejskich w ogóle, a cesarza Świętego Rzymu w szczególności. Z drugiej strony Republika Wenecka znacznie się umocniła, wykorzystując w pełni tę czwartą krucjatę, kosztem Cesarstwa Bizantyjskiego. Pod względem ekonomicznym ten ostatni nigdy się nie odzyskał, nawet jeśli mógł (z dużym trudem) przywrócić (częściowo) od 1261 do 1453, ale popadł w długi wobec Genueńczyków . Niektórzy współcześni historycy uważają, że bez porwania Czwartej Krucjaty w Konstantynopolu Turcy prawdopodobnie nigdy nie byliby w stanie wylądować w Europie . Tak czy inaczej, kolejne krucjaty były prowadzone przez świeckich monarchów, a sama Wenecja w końcu ucierpiała od tureckiej ekspansji, która stopniowo pozbawiła ją posiadłości i doprowadziła do jej gospodarczego upadku.

Debata o porwaniu krucjaty

Emisja powoduje przekierowanie krucjaty pojawił się w XIX th wieku, jest nadal przedmiotem dyskusji wśród historyków, z których niektóre mają nawet za nierozpuszczalne. Najbardziej skrajnymi stanowiskami są z jednej strony te, które zakładają istnienie spisku i weneckiej premedytacji podboju Konstantynopola z genezy krucjaty, z drugiej zaś te, które tłumaczą wydarzenia jako ciąg nieprzewidywalnych wydarzeń , nie kwestionując dobrej wiary krzyżowców i przedstawiając Wenecjan jako zwykłych oportunistów korzystających z oferowanych im możliwości. Inni autorzy zajmują stanowiska pośrednie, dążąc do pogodzenia tych dwóch poglądów.

Najstarsza z teorii, zwana ogólnie „teorią okoliczności losowych” ( teoria wypadków w anglojęzycznej historiografii), szeroko zajmuje się prezentacją Geoffroi de Villehardouin, który tłumaczy rozproszenie ciągiem zdarzeń losowych i decyzji podyktowanych koniecznością, doprowadzony przez „ efekt domina ” do podboju Konstantynopola przez krzyżowców. Od XIX XX wieku, wraz z rozwojem historiografii bardziej krytyczny, różne historycy kwestionują tego wyjaśnienia uznane naiwny lub celowo tendencyjne: różne teorie wenecki „spisek” zostały opracowane. Pierwszy i najbardziej rozpowszechniony, wysunięty przez Ludwika de Mas Latrie , dotyczył Wenecjan i doży Dandolo, powołując się w szczególności na łacińskiego autora Orient Ernoul, który twierdził, że zawarto mniej lub bardziej tajny traktat między Republiką a sułtanem z Egiptu w celu porwać krucjatę w zamian za korzyści handlowych. Wydaje się, że ten rzekomy traktat został faktycznie znaleziony przez Karla Hopfa , najbardziej wpływowego autora w dziedzinie średniowiecznej historii Grecji; jednak dość szybko wykazano, że jest to w rzeczywistości tylko przypuszczenie Hopfa bez prawdziwych podstaw. Zaproponowano inne wątki, jako głównego sponsora implikuje pretendenta do Cesarstwa Filipa Szwabii, ale także Bonifacego de Montferrat czy papieża Innocentego III . W tym kontekście fakt, że Villehardouin nie mówi nic o ich motywacjach, interpretuje się albo jako chęć zignorowania elementów kompromisowych, albo jako naiwność ze strony szczerego rycerza, ale manewrowanego przez zręcznych polityków.

Ze swojej strony Jules Tessier, Edmond Faral lub Roberto Cessi starali się mniej lub bardziej całkowicie zmyć krzyżowców i / lub Wenecjan z tych oskarżeń.

Prace Walter Norden był kamień milowy w historiografii pod koniec XIX -go wieku: jej podejście się krucjaty w szerszym kontekście stosunków między zachodnimi światów (w tym nie tylko Wenecjanie i Franks , ale także Normanowie , Niemcy i „Latins” w ogóle) i Bizancjum w poprzednich wiekach. Z tej perspektywy podbój nie przebiegałby z premedytacją, ale zestaw czynników cyklicznych i długofalowych interesów skłoniłby „Latinów” do słusznego uchwycenia propozycji Aleksego IV .

Uwagi i referencje

Queller i Madden 1997 , s. 1.
Louis Paris i Henri Fleury, The Chronicle of Champagne , Techener, 1838, s. 349.
„ Czwarta krucjata (1202-1204) ” , na www.histoire-pour-tous.fr (dostęp 14 maja 2021 )
nieznany, „ czwarta krucjata ” , o historii dla wszystkich , nieznany (dostęp maj 2021 )
nieznany, „ czwarta krucjata ” , o historii dla wszystkich ,30 marca 2010(dostęp maj 2021 )
nieznany, „ 4. krucjata ” , o historii dla wszystkich ,30 marca 2010(dostęp maj 2021 )
(w) Thomas Harrison, Grecy i Barbarzyńcy , Nowy Jork, Routledge ,2002, 336 s. ( ISBN 0-415-93958-5 ), s. 268.
Geoffroi de Villehardouin , Podbój Konstantynopola , Paryż, Wydawnictwo Belles Lettres,1961, s. 93 i passim.
Queller i Madden 1997 , s. 144-145.
(w) „ Pentarchia ” na Encyclopædia Britannica ,26 października 2001(dostęp 23 listopada 2017 r. ) : „ papieże Rzymu zawsze sprzeciwiali się idei pentarchii ” , (en) Steven Runciman, The Eastern Schism: A Study of the Papacy and the Eastern Churches during the XI and XII Centurys
Irene Steinherr, Turecka penetracja Tracji i wartość kronik osmańskich – Dzieła i Wspomnienia Stowarzyszenie Przyjaciół Centrum Historii i Cywilizacji Bizancjum.
W szczególności Achille Luchaire .
Michel Balard , „Zachodnia historiografia czwartej krucjaty” , w: Angeliki Laiou (red.), Urbs capta. Czwarta Krucjata i jej konsekwencje , Lethielleux,2005, s. 161-174.
Queller i Madden 1997 , s. 320.

Załączniki

Bibliografia

Podstawowe źródła

Robert de Clari , Podbój Konstantynopola [ szczegóły wydań ].
Geoffroy de Villehardouin, La Conquête de Constantinople , wydanie Paulina, Paryż, 1838. Przeczytaj online .

Współczesne prace

René Grousset , Historia wypraw krzyżowych i frankońskiego Królestwa Jerozolimy , Paryż, Perrin,1936( przedruk 1999).
(en) Donald E. Queller i Thomas F. Madden , Czwarta krucjata: podbój Konstantynopola ,1997, 368 s. ( ISBN 0-8122-1713-6 , przeczytaj online ).

Powiązane artykuły

Linki zewnętrzne

Czwarta Krucjata Marca Carriera .
Zdobycie Konstantynopola: Krucjaty 1204 ( La Fabrique de l'histoire , transmisja z 11.05.2016).