Messalina

Messalina
Rysunek.
Messaline i jej dzieci, Britannicus i Octavia (Cabinet des Médailles ( BnF ))?
Tytuł
Cesarzowa rzymska
41 - 48
Biografia
Pełny tytuł Cesarzowa rzymska
Imię urodzenia Valeria messalina
Data urodzenia vs. 20 AD J.-C.
Data śmierci 48 n.e. J.-C.
Miejsce śmierci Rzym
Natura śmierci wykonanie
Tata Barbatus Messala
Matka Domitia lepida
Małżonka Klaudiusz cesarz rzymski
C. Silius
Dzieci Britannicus
Octavia

Messalina , po łacinie Valeria Messalina ( ok. 20 - 48 ), jest trzecią żoną cesarza rzymskiego Klaudiusza i matką Brytyjczyka w 41 roku. Starożytni historycy przypisują jej skandaliczne zachowanie, które doprowadziło do jej upadku. Podejrzana o spiskowanie przeciwko cesarzowi, została stracona w 48.

Wiarygodność źródeł

Życie cezarów przez Swetoniusza a zwłaszcza Księga XI Annals z Tacyta są głównymi łacińskich źródeł obejmujących ten okres. Napisany ponad sześćdziesiąt lat po wydarzeniach, w okresie oczerniania Julio-Claudian , niepełny obraz wydarzeń, jaki obaj autorzy malują, jest szczególnie ponury i bezkompromisowy. Nie zawsze łatwo jest odróżnić część oszczerstwa od tej wynikającej z rzetelnych badań historycznych . Ich tendencja do zaciemniania obrazu i postrzegania głównych aktorów jako często zdegenerowanych przestępców, ich stronniczość i brak krytycznego myślenia, nawet łatwowierność są dziś potępiane, a surowość ich osądów jest częściowo przypisywana ich uprzedzeniom ideologicznym , a nawet politycznym. filozofia . Tacyt i Swetoniusz wyrażaliby w ten sposób polityczne interesy klasy, do której należą, Senatu i Rycerzy Rzymskich.

Na tych dwóch historyków z pewnością miało wpływ społeczeństwo, w którym żyli i dla którego pisali. Jednak z racji pełnionych funkcji - Swetoniusz był cesarskim sekretarzem Hadriana, a Tacyt wykonywał liczne i bardzo wysokie obowiązki polityczne, zanim zapoznał się z cesarzem Trajanem - obaj mieli dostęp do oficjalnych archiwów i dokumentów z pierwszej ręki. Chociaż źródła są rzadko cytowane, Tacyt wielokrotnie zapewnia, że ​​jego twierdzenia, choć mogą się wydawać niewiarygodne, są jednak oparte na oficjalnych dokumentach lub relacjach bezpośrednich świadków.

Krótko mówiąc, rzymscy autorzy, tacy jak Tacyt, Juvenal w Satyrze X około 330-345 i Swetoniusz w Klaudiusz , nie wahają się opisywać młodej kobiety w negatywny sposób, którego charakterystyczną cechą jest nieokiełznane wykorzystywanie seksualności. Juvenal nazywa ją nawet Meretrix Augusta („cesarska dziwka”).

Pochodzenie

Jadąc z wysokiej szlachty w Rzymie , Valeria Messalina jest córką Marek Waleriusz Messala Barbatus  (PL) i Domitia Lepida . Jest wnuczką Antonii Starszej, a zatem prawnuczką Marca Antoine'a  : jest także siostrzenicą Gneiusa Domitiusa Ahenobarbusa , pierwszego męża Agrypiny Młodszej i ojca Nerona .

Życie

Niepewności dotyczące Messaline

Wobec braku starożytnych źródeł, nic nie wiadomo o Messalin, zanim została cesarzową, poza jej przodkami. Tak więc jego data urodzenia, jego wiek, data tego związku, a zwłaszcza jego rozum, są przypuszczalne. Jedynymi znanymi chronologicznymi punktami orientacyjnymi są: 12 lat jako minimalny prawny wiek małżeństwa rzymskiej kobiety i narodziny Brytyjczyka dwadzieścia dni po proklamowaniu Klaudiusza według Swetoniusza, tj. 12, 41 lutego. Wszyscy historycy zgadzają się zlokalizować jego małżeństwo z Klaudiuszem pod Kaligulą , na krótko przed 41 rokiem według Ronalda Syme'a , być może podczas konsulatu Claude'a w 37 roku dla C.Ehrhardta lub ponownie w 38 lub na początku 39 dla Levicka, aby umieścić narodziny Octavii rok lub dwa przed narodzinami Octavii jego brat, w 39 lub na początku 40.

Dojście do władzy

Messalin zostaje cesarzową po proklamacji Klaudiusza 24 stycznia 41. Claude nie nadaje jej jednak tytułu Augusta , co potwierdza brak monet z podobizną Messalina noszących ten tytuł. Kilka dni później, 12 lutego, Messaline urodziła cesarskiego spadkobiercę, którego Klaudiusz nazwał Tyberiuszem Klaudiuszem Germanikiem , przyszłym Brytyjczykiem. Pomimo siarkowej reputacji jego żony, ojcostwo Claude wydaje się nigdy nie kwestionować. Pierre Grimal zauważa, że ​​początek małżeństwa był szczęśliwy, ale sytuacja pogorszyła się, gdy Claude został wyniesiony do imperium.

Będąc na pierwszym miejscu, Messaline wydaje się regulować swoje postępowanie zgodnie z jego dynastyczną troską, swoimi sprawami serca i jego zamiłowania do bogactwa, trzech osi, które dla starożytnych autorów są stereotypami tyrańskiego charakteru: okrucieństwo, niepohamowane pragnienia i chciwość. . Wśród jego najbardziej znamienitych ofiar są Julia Livilla , córka Germanika , a także jej kuzynka Julia, córka Druzusa  .

„Cesarska dziwka”?

Messaline słynie z niezwykłego apetytu seksualnego, nawet z nimfomanii . Jednogłośna starożytna tradycja zajmuje miejsce zadowolonych i jednoznacznych relacji, dając obraz „  Augusta meretrix  ” („cesarska dziwka”): Messalina stała się w ten sposób uosobieniem pożądania i skandalu. Wierzyć zaskakujący opis podany przez pisarza Juvenal , rozpustny, nie wahała się otwarcie prostytuować się w domach o Subure . Zamieniła część pałacu w lupanar .

Współcześni historycy, tacy jak na przykład Brytyjka Barbara Levick , mają tendencję do relatywizowania wagi tej cechy jej osobowości, ale wszyscy przyznają, że niewłaściwe postępowanie cesarzowej jest rzeczywiste. Niektórzy kwestionują autentyczność prostytucji Messalina. Historyk Catherine Salles również relatywizuje rozpustę Messaline, zauważając, że w zasadzie nie było to takie niezwykłe.

„Ekscesy wielkich dam, rozwiązłe orgie organizowane przez szlachcianki nie są czystym wymysłem zgorszonych moralistów. Jeśli historia zaciemniła charakter Messalina, przypisywane mu zachowanie nie jest pozbawione odpowiednika w społeczeństwie imperialnym. Po mroku panowania Augusta , w pierwszych latach panowania Tyberiusza nagle uwolniono maniery . Niektóre matrony są jawnie rejestrowane wśród prostytutek zidentyfikowanych przez policję. Ich zdaniem pozwoli im to swobodnie kochać, kogo chcą, bez ponoszenia sankcji ”

Zadowolony mąż

Mnester był słynną pantomimą . Kaligula był w nim zakochany, a Messaline chciała uczynić go swoim kochankiem. W obliczu upartej odmowy Mnester poprosiła Claude'a, aby kazał jej robić, co tylko zechce. Przez łatwowierność, samozadowolenie lub brak zainteresowania cesarz przychylił się do pilnej prośby swojej żony. Dion Cassius precyzuje: „Zrobiła to samo w odniesieniu do wielu innych; ponieważ dopuszczała się cudzołóstwa, jakby Claude wiedział, co się dzieje, i pozwolił jej pogrążyć się w rozpuście ”.

Po zniknięciu Kaliguli Klaudiusz postanowił wymazać pamięć o tyranie i nakazał wycofać monety , które wybił jego poprzednik. Messaline odzyskała brąz, aby stopić kilka posągów Mnestera, kochanka decyzją cesarza.

Pałac intryguje

Dla Pierre'a Grimala Messaline znajdowała się w centrum bezwzględnego konfliktu interesów, w którym każdy grał własną kartą. Przedstawia następujące wyjaśnienie: Claude był znany ze swojej miłości do kobiet (a zwłaszcza bardzo młodych dziewcząt). Messaline, kobieta-dziecko (w chwili zawarcia małżeństwa miała czternaście lub piętnaście lat) wywarła rzeczywisty wpływ na męża. Dlatego szybko stała się uprzywilejowanym pośrednikiem w dostępie do cesarza. Następnie zostaje zmanipulowana przez uwolnionego Narcyza, zanim w ostatecznej zmianie pozbywa się jej. Wyjaśnienie całkiem dobrze pasuje do innego zarzutu wysuniętego pod adresem Messaline, jego okrucieństwa. Dzięki jej interwencji wielu dworzan faktycznie zostało wyeliminowanych przez degradację , wygnanie lub zabójstwo: wśród jej ofiar znajdują się żony lub kochanki jej kochanków, ludzie, których majątek pożąda, potencjalnych konkurentów dynastycznego dziedzictwa, zagrożenia dla jej własnego bezpieczeństwa … Z relacji Tacyta jasno wynika, że ​​aby osiągnąć swoje cele, intryganci potrzebowali wsparcia (wysoko płatnego), które otrzymała w zmieniających się i bezpaństwowych sojuszach. Rola, która kontrastuje z wizerunkiem rozpustnej wyparowanej kobiety.

Wśród jego najbardziej znanych ofiar jest stoicki Seneka , który został oskarżony o cudzołóstwo z Julią Livillą , ostatnią córką Germanika , i zesłany na Korsykę . Jeśli chodzi o Julię Livillę, która, jak się wydaje, próbowała ją zastąpić w łóżku Claude'a, została wygnana, a następnie zamordowana na jego rozkaz. Ale trzeba też wspomnieć o Poppei Sabinie i konsul Valerius Asiaticus (rzekomych kochankach), Asiaticusie Vitelliusie czy nawet rzymskich rycerzach, którym zarzuca się przeczucie. Nawet Agrypina i jej syn Nero wzbudzili jego niepokój i byli obiektem jego zazdrości i jego spisków. Wreszcie eliminacja Polibiusza , wyzwoleńca i sekretarza Klaudiusza, zraża poparcie innych cesarskich wyzwoleńców.

Ale Messaline w końcu przekracza linię.

Drugie wesele cesarzowej

Tacyt szczegółowo opisuje skandal, który latem 48 roku doprowadził do utraty Messalina: jego drugiego małżeństwa. Poza anegdotą historyk wyraźnie ilustruje brutalność walk o władzę na początku imperium . Rzeczywiście, Claude widzi swoją sytuację ujawnioną nie przez przypadek, ale pod koniec uważnego wyważenia interesów przez bohaterów. Romans rozpoczął się od nowego romansu Messaline z Kajuszem Siliuszem .

„Bo płonęła dla C. Siliusa , najpiękniejszego z młodych Rzymian, z takim zapałem, że zerwała małżeństwo z Junia Silaną, szlachetną kobietą i chciała mieć kochanka tylko dla siebie. Silius ze swojej strony był świadomy skandalu i niebezpieczeństwa; ale wiedząc, że na pewno zginąłby, gdyby odmówił, i mając nadzieję na oszukanie opinii publicznej, biorąc pod uwagę także znaczące zalety przygody, zamknął oczy na to, co się wydarzy, i pocieszał się radowaniem z teraźniejszości. A ona, nie ukrywając się, ale z licznymi zwolennikami, często przychodziła do jego domu, towarzyszyła mu, gdy wychodził, obdarzała go bogactwami i zaszczytami; wreszcie, jakby sytuacja już się odwróciła, niewolnicy, wyzwoleni, wszystko, co uczyniło księcia luksusem, wszystko to widzieliśmy w kochance jego żony.
Jednak Claude, nieświadomy tego, co się dzieje z jego małżeństwem [...] "

-  Tacyt , Roczniki , Księga XI, 12-13

Według kronikarza „Messaline była zmęczona zbyt łatwym cudzołóstwem i pociągały ją nieznane przyjemności”. Wtedy to Silius, grając wszystko na wszystko, zaproponował, że się z nim ożeni, zapewniając, że zaadoptuje swoje dzieci. Na początku niechętna, bo obawia się, że zostanie zwolniona z powodu cudzołóstwa , ale Messalin w końcu się poddaje.

„Jednak słowo małżeństwo pobudziło jego pragnienia z powodu ogromu skandalu, który, gdy wszystko zostanie zmarnowane, jest ostateczną radością. I nie czekając dłużej niż wyjazd Claude do Ostii, aby złożyć ofiarę, celebruje wesele z całym rytuałem.
[…]
Wtedy dom księcia zaczął się trząść, zwłaszcza ci, którzy mieli wpływ i którzy się bali, gdyby sytuacja się odwróciła; nie zadowalając się już tajnymi rozmowami, zaczęli otwarcie szeptać. "

-  Tacyt , Roczniki , Księga XI, 26 i 28

Juvénal przywołuje również to małżeństwo i sytuację pana młodego w „ślepej uliczce” w Satyrze X.

O tym, czy cesarz wiedział o transakcji, decydują odmienne dwa główne źródła. Według Swetoniusza głupota Claude'a była tak wielka, że ​​uwierzył w opowieść, że jego obecnie była żona mu służyła.

Ale to, co było ponad wszelkie prawdopodobieństwo, to to, że na ślub Messalina z jej kochankiem Siliusem, on również podpisał kontrakt, ponieważ wmawiano mu, że udawali małżeństwo z zamiarem usunięcia i sprowadzenia na inne niebezpieczeństwo którym on sam był zagrożony, zgodnie z pewnymi znakami. "

-  Suetonius , Claude, 29

Koniec

Tacyt donosi, że poinformowany przez dwie jego kochanki manipulowane przez uwolnionego Narcyza , Claude w końcu odkrywa swoje nieszczęście. Narcyz przekonuje cesarza o morderczych zamiarach Messalina i Siliusa. W rzeczywistości jest to prawdziwy spisek mający go zastąpić, który Claude ujawnia. Spiskowcy są natychmiast ścigani i straceni. Odkryty, Mnester próbuje się uratować, przypominając sobie, że to sam Claude nakazał mu zaspokoić wszystkie kaprysy swojej żony. Książę najpierw skłania się do współczucia. Ale jego świta przekonuje go, że to tylko mały narybek i że błędy Mnestera były ogromne, niezależnie od tego, czy zostały popełnione pod przymusem, czy dobrowolnie.

Następnie Claude prosi o wysłuchanie swojej żony, zanim ją potępi. Rozumiejąc niebezpieczeństwo możliwego odwrócenia się Księcia, Narcyz wysyła swoich popleczników do ogrodów Lukullusa na Pincius , gdzie schroniła się Messaline i jego właśnie pojednana matka. Matka namawia córkę do zakończenia własnego życia. „Ale w tym sercu zepsutym przez przyjemności nie pozostał ani ślad honoru; łzy, bezużyteczne narzekania trwały, gdy drzwi wyłamują się pod wpływem nowo przybyłych ” . Według udramatyzowanej do woli opowieści o Tacycie, wyzwoleńca wysłany przez Narcyza wpada do środka i przytłacza nieszczęsną kobietę obelgami. Messaline chwyta sztylet i próbuje popełnić samobójstwo. Nie udaje jej się i zostaje stracona przez żołnierza; jego ciało zostaje pozostawione matce.

Według Tacyta, ponownie dyskredytując cesarza:

„Podczas kolacji ogłoszono Claude'owi, że Messalina nie żyje, bez sprecyzowania, czy zrobiła to jego własna czy inna ręka. Nie zapytał; poprosił o filiżankę i kontynuował posiłek jak zwykle. Nawet przez kilka następnych dni nie okazywał ani nienawiści, radości, złości, smutku, krótko mówiąc, ludzkich emocji, ani gdy widział radosnych oskarżycieli, ani gdy widział swoje dzieci w żałobie. To, co pomogło zapomnieć o Messalinie, to fakt, że Senat postanowił usunąć jego nazwisko i portrety z miejsc publicznych i prywatnych. Insygnia kwestora został dekret o Narcyzie , na cześć bardzo małym kosztem jego dumy, kiedy wzeszło nad Pallas i Calliste . "

-  Tacyt , Roczniki , Księga XI, 38 2-4

Według Swetoniusza Klaudiusz oświadczył wówczas pretorianom, że „małżeństwa nie były po nim dobre, pozostał w celibacie i zgadzał się, jeśli nie został, na przekłucie go własnymi rękami. Nie mógł jednak powstrzymać się od natychmiastowego myślenia o nowym związku […] ”.

Być może znowu historyk Paul Veyne okaże największe zrozumienie dla Messaline: „[...] ta 24-letnia młoda kobieta, którą przedstawia się jako rozpustę, była w rzeczywistości sentymentalną, romantyczną kochanką”. Według niego „Messaline to autentyczny przypadek szalonej miłości”.

Skazany na damnatio memoriae , nie ma pewnego obrazu Messaline. Jego imię jest wybite na inskrypcjach, ale czasami nadal jest zauważalne, jak w przypadku przywoływanego napisu Verona, gdzie rzemieślnik po prostu pogłębił litery AE 1992, 739 .

Genealogia

Pochodzenie

Pochodzenie Messaline
                                       
  16. Caius Claudius Pulcher  
 
               
  8. Appius Claudius Pulcher
(około -75 w Rzymie - po -21)		  
 
                     
  4. Marcus Valerius Messala Appianus
(-45-12)		  
 
                           
  2. Marcus Valerius Messala Barbatus
(około -14-20)		  
 
                                 
  40. Marcus Claudius Marcellus
 
         
  20. Caius Claudius Marcellus
(około -125 - przed -44)		  
 
               
  10. Caius Claudius Marcellus Minor
(-88 w Rzymie - -40)		  
 
                     
  21. Junia  
 
               
  5. Claudia Marcella Minor
(-40 w Rzymie - ????)		  
 
                           
  44. Caius Octavius
 
         
  22. Caius Octavius ​​Thurinus
(-100-59)		  
 
               
  11. Octavia Młodsza
(-69-11)		  
 
                     
  46. Marcus Atius Balbus Balbus
(-105 do Ariccii - -52)
 
         
  23. Atia Balba Caesonia
(-85 w Rzymie - -43 w Rzymie )		  
 
               
  47. Julia Caesaris Minor
(-101-51)
 
         
  1. Messalin
(20 - 48 września w Rzymie )		  
 
                                       
  48. Gnaeus Domitius Ahenobarbus
(???? w Rzymie - -89)
 
         
  24. Lucjusz Domicjusz Ahenobarbus
(-98 w Rzymie - -48 w Farsalii )		  
 
               
  12. Gnaeus Domitius Ahenobarbus
(???? - około 31)		  
 
                     
  50. Marcus Porcius Cato
 
         
  25. Porcia Catonis
(przed -95-45)		  
 
               
  51. Livia Drusa
(-127--94)
 
         
  6. Lucjusz Domicjusz Ahenobarbus
(-49 w Rzymie - 25 w Rzymie )		  
 
                           
  13. Aemilia Lepida
(???? - około 31)		  
 
                     
  3. Domitia Lepida Minor
(-10-54)		  
 
                                 
  56. Marcus Antonius mówca
(-147--87)
 
         
  28. Marcus Antonius Creticus
(???? - 71)		  
 
               
  57. Octavia
 
         
  14. Marc Antoine
(14/01 / -83 w Rzymie - 01/08 / -30 w Aleksandrii )		  
 
                     
  58. Lucjusz Juliusz Cezar
(-135-87 w Rzymie )
 
         
  29. Julia Caesaris
(-104-39)		  
 
               
  59. Fulvia
 
         
  7. Antonia the Elder
(sierpień -39 w Atenach - 25)		  
 
                           
  60 = 44. Caius Octavius
 
         
  30 = 22. Caius Octavius ​​Thurinus
(-100-59)		  
 
               
  15 = 11. Octavia Młodsza
(-69-11)		  
 
                     
  62 = 46. Marcus Atius Balbus
(od -105 do Ariccia - -52)
 
         
  31 = 23. Atia Balba Caesonia
(-85 w Rzymie - -43 w Rzymie )		  
 
               
  63 = 47. Julia Caesaris Minor
(-101-51)
 
         
 

Rodzina

Drzewo genealogiczne julio-klaudyjskie
Zawiera AG Julio-Claudiens.png Drzewo genealogiczne julio-klaudyjskie C. Juliusz Cezar II Marcie Sylla Dykt Aurelia Cotta C. Juliusz Cezar III S. Julius Caesar III Bo ja Julia Caesaris Caius Marius Cos VII Cornelia Sylla Julia Caesaris Julia Caesaris Pan Atius Balbus Caius Marius Bo ja Cinna Cos IV Calpurnia Pompeia Sulla Cornelia cinna Juliusz Cezar Dykt. życie C. Octavius Atia Balba Caesonia L. Antonius Julia Caesaris Bo ja P. Clodius Pulcher Pompejusz Cos III Julia Caesaris C. Claudius Marcellus Bo ja Octavia Młodsza Marc Antoine Trv X • Cos II Fulvie Scribonia sierpień Trv X • Emp XLI Livie Ti. Claudius Nero Clodia Pulchra 1 st ep. Augusta Pan Claudius Marcellus Pan Vipsanius Agrippa Cos III Julie the Elder Tyberiusz Emp XXIII Vipsania Agrippina Druzus I Bo ja Antonia Młodsza Antonia Starsza Druzus II Bo ja Julia Livilla Tyberiusz Gemellus Agrippa Postumus Julia vipsania Lucjusz Cezar Caius Caesar Bo ja Agrypina Starsza Germanicus Cos II Claude Emp XIV Messalina Caesonia Milonia Caligula Emp IV Julia Drusilla Druzus III Cos II Nero Caesar Julia Livilla Agrypina Młodsza Cn. Domitius Ahenobarbus Bo ja Julia Drusilla Nero Emp XIV Claudia Octavia Britannicus
 

Uwagi

  1. Cała część poświęcona przez Tacyta początkom panowania Klaudiusza (księgi 7 do 10 Kronik ) została utracona, a Swetoniusz niewiele mówi o Messalinie.
  2. Krytyka skierowana głównie do wariografu Swetoniusza
  3. Zobacz na przykład Caligula bezczelny Pierre Renucci, wydanie Gollion 2002, str.  7 i następne.
  4. W szczególności Annals , Book XI, rozdział XXVII, o drugim małżeństwie Messalina.
  5. Pod kierownictwem François Chaussona i Geneviève Galliano, Claude, cesarz o wyjątkowym przeznaczeniu , Musée des Beaux Arts de Lyon, LIENART éditions, 2018 (drugie wydanie poprawione w 2019 r.), 319  str. ( ISBN  978-2-35906-255-7 ) , str. 36-37
  6. Swetoniusz , Życie Dwunastu Cezarów , Klaudiusz 26
  7. Tacitus, Annals Book XI, 37, 3.
  8. Domitia Lepida Minor ( 10 pne - 54 ne była trzykrotnie zamężna. Messalina jest drugim dzieckiem jej pierwszego małżeństwa.
  9. Historyk i latynoska Pierre Grimal podaje dość kompletną genealogię Messaline w indeksie Tacitus: Complete works ( s.  1141 ).
  10. Propozycje Messalina dotyczące narodzin są różne od 20 do 26 lat; Castorio 2015 , s.  370, przypis 10 podaje proponowane daty od trzynastu różnych autorów
  11. Castorio 2015 , s.  15-16
  12. Swetoniusz, Klaudiusz , 27 lat, ale Swetoniusz zaprzecza sobie w tym samym zdaniu, umieszczając to wydarzenie w drugim konsulacie Klaudiusza, w 42; Dion Cassius, LX, 33 również daje 42, podczas gdy Tacitus, Annales , XIII, 15 pozwala wydedukować narodziny w 41
  13. Barbara Levick , Claude , str.  79
  14. Castorio 2015 , s.  369, przypis 4
  15. Castorio 2015 , s.  57
  16. Dion Cassius (LX, 12)
  17. Castorio 2015 , s.  81.
  18. Castorio 2015 , s.  55.
  19. Barbara Levick zauważa na przykład, że „Cudzołóstwo było błędem, którego nie można jej przypisać w ciągu kilku lat, które nastąpiły po narodzinach [ Britannicus ]”. ( Claude str.  80 )
  20. Pierre Grimal, Miłość w Rzymie , s.  305
  21. Castorio 2015 , s.  116 i następne.
  22. Pod nazwą Lycisca (synonim Lupy , „wilk”) ( Juvenal ). Lycisca to także imię suki ( Gaffiot ).
  23. Juvenal , Satire VI , c. 114 i nast. Juvenal opisuje ją jako „  meretrix augusta  ” (cesarska nierządnica) (VI, 118).
  24. Dion Cassius, Roman History , Book LX, 18, 21 i 31
  25. Claude , str.  80
  26. Pierre Grimal widzi w satyrze Juvenala literacką sztuczkę przeciwstawiającą się pałacowi cesarskiemu i obskurnym ruderom Rzymu. Jednak przyznaje, że Messalin z pewnością wykorzystywał Pałac Cesarski do rozpusty z rówieśnikami.
  27. Martial , Epigrams VI, 39
  28. Catherine Salles cytuje konsultację senatu z 19 , stwierdzając (między innymi "odstępstwami"), że żadna wolna dziewczyna poniżej 20 roku życia nie ma prawa prostytuować się za wynagrodzeniem ( op. Cit. , Str. 215)
  29. Catherine Salles | Bas-fonds of Antiquity, Payot, 2004, str. 222-223
  30. Pierre Grimal, Tacitus , str.  1096
  31. Dion Kasjusz, Historii rzymskiej , LX, 22
  32. Miłość w Rzymie , s.  305
  33. Dla Diona Cassiusa czas naznaczony był rywalizacją między partyzantami Messalina i "Cezarianami", partyzantami Agrypiny Młodszej . W zależności od czasu, klany będą sojusznikami lub przeciwieństwami.
  34. Dion Cassius, Roman History , Book LX, 2
  35. Wpływ Claude'a pod wpływem jego żon i wyzwoleńców potwierdzają wszyscy autorzy.
  36. Dion Cassius, Roman History, LX, 8
  37. Matka przyszłej żony Nerona
  38. Decimus Valerius Asiaticus (? - 47 ), dwukrotny konsul, był właścicielem słynnych ogrodów Lukullusa , których pożądał Messalin. Tacyt, Roczniki , XX, 1
  39. Według Diona Cassiusa ogrody te były również przyczyną utraty właściciela.
  40. Barbara Levick, Claude , str.  87 . Barbara Levick nalega, aby tour de force reprezentował eliminację ważnej osobowości, jaką był Valerius Asiaticus, i główną rolę, jaką odegrał w nim Messalin.
  41. Roczniki , księga XI, 6, 1
  42. Annals , Book XI, 4. Oskarżonymi byli bracia Petra ( goj nieznani). Mylili się również, że pożyczyli dom, aby schronić ukochane Poppae i Mnester, w których Messalin był zakochany.
  43. Roczniki , księga XI, 12
  44. Dion Cassius , książka 60, 31
  45. Roczniki , księga XI, 26
  46. Według Dion Cassius (LX, 31), Claude udaje się do Ostii, aby zająć się przybyciem pszenicy; Messalin pozostaje w Rzymie pod pretekstem jakiejś niedyspozycji.
  47. Juvenal, Satire X , ok. 338 i następne. Juvenal czyni krótką aluzję do egzekucji Messalina na samym końcu Satyry XIV.
  48. Dion Cassius
  49. Tacitus, Annals , XI, 36
  50. Dion Cassius, Roman History , LX, 31
  51. Czemu Narcyzowi udało się zapobiec do tego czasu.
  52. Tacitus, Annals, XI, 38
  53. Franck Collard, Power and poison: historia przestępstwa politycznego od starożytności do współczesności , Seuil ,2007, s.  64
  54. Suetonius , Claude , 26.
  55. Paul Veyne , La Société romaine , rozdział „Rodzina i miłość pod rządami Wysokiego Cesarstwa Rzymskiego”, str.  98
  56. The Roman Society , s.  99
  57. (w) Eric R. Varner, Monumenta Graeca i Romana. Okaleczenie i przemiana: damnatio memoriae i rzymski portret cesarski , Brill,2004, s.  96
  58. Castorio 2015 , s.  82.

Bibliografia

Starożytne źródła

Współczesne studia historyczne

Prace artystyczne

Messaline dała początek wielu dziełom, zarówno literackim, jak i muzycznym, plastycznym i plastycznym. Najnowszą częściową listę można znaleźć w: Jean-Noël Castorio Messaline, la whain imperial , dodatek IV, s.  417-422 , „The potomity of Messalin in the Arts and Literature”.

Prace kinematograficzne

Zobacz też

Powiązane artykuły

Linki zewnętrzne