Neron
| Neron | |
| Cesarz rzymski | |
|---|---|
 Nero ( Rzym , I st century), marmur, Rzym , Muzeum Palatynatu (Inv. 618). | |
| Królować | |
| 13 października 54 - 8 czerwca 68 ( 13 lat, 7 miesięcy i 26 dni ) |
|
| Kropka | Julio-klaudyjczycy |
| Poprzedzony | Claude |
| Uzurpowany przez | Vindex następnie Galba ( 68 ) |
| Śledzony przez | Galba |
| Biografia | |
| Imię i nazwisko | Lucjusz Domicjusz Ahenobarbus |
| Narodziny | 15 grudnia 37- Ancjum ( Włochy ) |
| Śmierć | 9 czerwca 68(w wieku 30 lat) - Rzym |
| Tata | Knejusz Domicjusz Ahenobarbus |
| Matka | Agrypina Młodsza |
| Żona | (1) Claudia Octavia ( 53 - 62 ) (2) Poppea ( 62 - 65 ) (3) Statilia Messalina ( 66 - 68 ) (4) Zarodnik ( 66 - 68 ) |
| Potomstwo | Claudia Augusta (z Poppei ) |
| Cesarz rzymski | |
Nero ( łaciński : Imperator Nero Claudius Caesar Augustus Germanika starogrecki : Νέρων [Neron]), urodzony Lucjusz Domicjusz Ahenobarbus15 grudnia 37w Ancjum i zmarł dnia9 czerwca 68w Rzymie jest piątym i ostatnim cesarzem rzymskim z dynastii julijsko-klaudyjskiej ; panował od 54 do 68 roku ( AD ).
Udaje mu się 13 października 54do swojego stryjecznego dziadka i przybranego ojca Claude'a . W 66 dodał do swojego nazwiska tytuł Imperatora . Został pozbawiony władzy w 68 roku i popełnił samobójstwo w asyście swego skryby Epafrodyty .
Chociaż Seneka był jego wychowawcą, pamiętany jest jako okrutny despota, zwłaszcza za zamordowanie swojej matki Agrypiny w 59 roku i za prześladowania chrześcijan. Słynie z tego , że po pożarze w Rzymie wzniósł Domus Aurealipiec 64, a także zostać książęcym poetą, śpiewakiem i muzykiem, wielkim organizatorem uroczystości sportowych i artystycznych ( Neronii ). Jest także człowiekiem o nieproporcjonalnych ambicjach, walczył z całych sił przeciwko ogromnemu spiskowi politycznemu, jaki podniesiono przeciwko niemu. Historycy dyskutują o szaleństwie, prawdziwym lub zainscenizowanym, Nerona.
Źródła na Nero
Podstawowe źródła dotyczące Nero należy czytać z ostrożnością. Jego życie zostało zapisane przez historiografa Swetoniusza w dziele De vita duodecim Caesarum libri ( Życie dwunastu cezarów ) oraz Tacyta w Rocznikach , które to dzieła zostały napisane około czterdziestu lat po śmierci Nerona. Przynależność tych dwóch autorów do wyższych warstw społeczeństwa rzymskiego – Tacyt w randze senatora i Swetoniusz z tytułem rycerskim – skłania niektórych historyków do ostrożności w opisie wydarzeń z czasów panowania Nerona, gdyż wiemy, że Neron prześladował rzymskich senatorów w latach 65-66 po odkryciu dwóch spisków. Niektóre wzniosłe relacje z panowania Nerona mogą budzić wątpliwości. Jednak z racji pełnionych funkcji obaj autorzy mieli uprzywilejowany dostęp do cesarskich archiwów, zwłaszcza Swetoniusza, urodzonego w latach po śmierci Nerona, archiwisty Hadriana .
Należy również wziąć pod uwagę, że teksty historyków były przepisywane przez kopistów. Wraz z pojawieniem się chrześcijaństwa w Imperium Rzymskim, który stał się religią państwową w IV -go wieku, kopie są najczęściej prowadzone przez chrześcijańskich mnichów. Na przestrzeni wieków dzieła Tacyta i Swetoniusza mogły ulegać zmianom. Na przykład, historycy zastanawiać się długo nad rolą chrześcijan, którzy być może nie były nawet wspomniane w tekście oryginalnym, i pojawiło się w IV -go wieku, wraz ze ściśle związane z cesarskich kopistów energetycznych. Dlatego można było zminimalizować rolę senatorów i kurii rzymskiej, zwłaszcza że nie posiadamy oryginalnych rękopisów tych dzieł, z których znaczna część zaginęła.
Genealogia
Pochodzenie
Pochodzenie Nerona| 16. Lucius Domitius Ahenobarbus (-98 w Rzymie - -48 w Farsalii ) |
||||||||||||||||
| 8. Gnejusz Domitius Ahenobarbus (???? - około 31) |
||||||||||||||||
| 17. Porcia Catonis (przed -95--45) |
||||||||||||||||
| 4. Lucius Domitius Ahenobarbus (-49 w Rzymie - 25 w Rzymie ) |
||||||||||||||||
| 9. Emilia Lepida (???? - około 31) |
||||||||||||||||
| 2. Cnaeus Domitius Ahenobarbus ( 11.12. -17 w Rzymie - 40 stycznia w Santa Marinella ) |
||||||||||||||||
| 20. Marek Antoniusz Creticus (???? - 71) |
||||||||||||||||
| 10. Marc Antoine (14.01. -83 w Rzymie - 01.08. -30 w Aleksandrii ) |
||||||||||||||||
| 21. Julia Cezara (104--39) |
||||||||||||||||
| 5. Antonia Starsza (sierpień -39 w Atenach - 25) |
||||||||||||||||
| 22. Kajusz Oktawiusz Turinus (-100--59) |
||||||||||||||||
| 11. Oktawia Młodsza (-69-11) |
||||||||||||||||
| 23. Atia Balba Caesonia (-85 w Rzymie - -43 w Rzymie ) |
||||||||||||||||
| 1. Nero (15/12/37 w Ancjum - 06.09.68 w Rzymie ) |
||||||||||||||||
| 24. Tyberiusz Neron (-85 w Rzymie - -33 w Rzymie) |
||||||||||||||||
| 12. Nero Klaudiusz Drusus (11.04.-38 w Rzymie - 14.09./-9) |
||||||||||||||||
| 25. Liwia (30.01.-58 w Rzymie - 29.09.29 w Rzymie ) |
||||||||||||||||
| 6. Germanik ( 24.05.15 w Rzymie - 10.10.19 w Antiochii ) |
||||||||||||||||
| 26 = 10. Marc Antoine (14.01. -83 w Rzymie - 01.08. -30 w Aleksandrii ) |
||||||||||||||||
| 13. Antonia Młodsza ( 31.01. -36 w Atenach - 01.05.37 w Rzymie ) |
||||||||||||||||
| 27 = 11. Oktawia Młodsza (-69-11) |
||||||||||||||||
| 3. Agrypina Młodsza (06.11.15 w Kolonii - 21.03.59 w Baïes ) |
||||||||||||||||
| 28. Lucjusz Wipsaniusz Agryppa | ||||||||||||||||
| 14. Marek Wipsaniusz Agryppa (-63-12) |
||||||||||||||||
| 7. Agrypina Starsza (-14 w Atenach - 18.10.33 w Ventotene ) |
||||||||||||||||
| 30. August (-63 w Rzymie - 14 w Nola ) |
||||||||||||||||
| 15. Julia Caesaris (10 / -39 w Rzymie - 14 w Reggio Calabria ) |
||||||||||||||||
| 31. Skrybonia (-63-16) |
||||||||||||||||
Rodzina
Genealogia Julio-klaudyjczyków Rodzice
_01.jpg){kind=small}
.jpg){kind=small}
_01.jpg){kind=small}
.jpg){kind=small}
.jpg){kind=small}
Urodzony w Ancjum Nero jest jedynym synem Gneusza Domicjusza Ahenobarbusa i Agrypiny Młodszej , siostry Kaliguli . Jego przybranym ojcem jest Klaudiusz , poprzednik Nerona jako cesarza.
Dziadkowie ze strony ojca- Lucius Domitius Ahenobarbus : syn Cneusa Domitiusa Ahenobarbusa Starszego i Emilii Lepidy .
- Antonia Starsza : córka Marka Antoniego i Oktawii (siostra Augusta i wnuczka Juliusza Cezara ).
- Germanik : syn Drususa (syn Tyberiusza Nerona i Liwii oraz brat Tyberiusza ) i Antonii Młodszej (siostra Antonii Starszej ). Germanicus jest bratem Klaudiusza ; jest także adoptowanym wnukiem Augusta , a następnie adoptowanym synem jego wuja Tyberiusza .
- Agrypina Starsza : córka Agryppy i Julii (córka Augusta i Scribonia ).
Narodziny pod Kaligulą
Lucjusz Domicjusz Ahenobarbus urodził się dnia 15 grudnia 37. Nic nie predestynowało go wówczas do zostania panem imperium. Jego wujek ze strony matki Kaligula właśnie zaczął rządzić…16 marcatego roku o godzinie 24. Jego poprzednicy, August i Tyberiusz , dożyli odpowiednio 75 i 77 lat. Kaligula jest więc wujem Nerona, ten ostatni nie mógłby ubiegać się o tron, chyba że Kaligula nie miałby męskiego potomka. Nero nosi imię swoich przodków z ludu Domitii. Pierwsze imiona w rodu Domitii były nadane, zawsze takie same, kolejno trzy po trzy. Jest więc trzech Kajuszów pod rząd, potem trzech Lucjuszów pod rząd itd. Nero był więc Lucjuszem Domicjuszem Ahenobarbusem, jak wielu jego przodków przed nim. Agrypinie, czwartej żonie Klaudiusza, uda się wyrugować Brytyjczyka z bezpośredniej i prawowitej sukcesji do tytułu cesarza. Jego syn Nero (urodzony z poprzedniego małżeństwa z Kneuszem Domicjuszem Ahenobarbusem, znanym w Rzymie z przemocy i aktów okrucieństwa) zostanie adoptowany i uznany przez Klaudiusza jako jego spadkobierca i następca. Ten tour de force się powiódł, wszystko, co pozostało dla Agrypiny, to „pozbyć się” Claude'a, każąc go zabić.
Szczególnie bliski związek Kaliguli z jego trzema siostrami Julią Drusillą , Julią Livillą i Agrypiną wywołał skandal na początku jego rządów. Cała trójka - przedstawiona wraz z bratem na ówczesnych monetach - wydaje się, że zdobyli jego przychylność i bez wątpienia zdobyli tam wpływy. Pisma Flawiusza Józefa , Swetoniusza , Diona Kasjusza donoszą, że mieli z bratem stosunki kazirodcze.
W ten sposób Lucjusz stał się synem wpływowej i sławnej kobiety. Ale mogła szybko stracić wpływ, jaki miała na swojego brata. Kaligula nadal nie miał dzieci. Jej najbliższymi męskimi krewnymi w tym czasie byli jej szwagierowie Marek Emiliusz Lepidus (mąż Drusilli), Marek Winicjusz (mąż Livilli ) i Cnaeus Domitius Ahenobarbus (mąż Agrippiny). Byli prawdopodobnymi spadkobiercami w przypadku przedwczesnej śmierci Kaliguli. Jednak po śmierci żony Lepidus zdawał się tracić wszelkie szanse, ale nie wszystkie ambicje, by zostać następcą szwagra.
Konspiracje
W wrzesień 39Kaligula wyjechał, by dołączyć do swoich legionów w kampanii przeciwko plemionom germańskim . Kampanię trzeba było odłożyć na następny rok z obawy przed spiskiem przeciwko cesarzowi. Lepidusowi udało się zostać kochankiem Agrypiny i Livilli, szukając ich pomocy w zdobyciu tronu. Dlatego został natychmiast stracony. Kaligula nakazał również wykonanie Cnaeus Cornelius Lentulus Gaetulicus , popularnego legata z Górnej Germanii i jego zastąpienie przez Servius Sulpicjusza Galby . Mimo to nadal nie jest jasne, czy był powiązany ze spiskiem Lepidus. Agrypina i Livilla zostały zdegradowane na Wyspy Poncjańskie . Lucjusz prawdopodobnie został w tym czasie oddzielony od matki i powierzony ciotce Domicji.
Ojciec Lucjusza zmarł na opuchliznę w 40 roku. Lucjusz był teraz sierotą, a jego los był niepewny pod rządami coraz bardziej fantazyjnego Kaliguli. Szczęście uśmiechnęło się do niego w następnym roku:24 stycznia 41Kaligula, jego żona Cæsonia Milonia i ich córka Julia Drusilla zostali zamordowani przez spisek kierowany przez Kasjusza Chaereę . Wuj Kaliguli, Klaudiusz , został czwartym cesarzem rzymskim, z pomocą gwardii pretoriańskiej , i odwołał z wygnania Agrypinę i Livillę.
Agrypina szybko wyszła ponownie za mąż za bogatego Gajusza Salustiusa Crispusa Passienusa . Jej mąż zmarł między 44 a 47 rokiem życia, a Agrypina była podejrzewana o otrucie go, by odziedziczyć jego ogromną fortunę. Lucjusz był jedynym spadkobiercą swojej matki, która stała się bogata.
Adopcja przez Claude
Dziesięcioletni Lucjusz miał bardzo małe szanse na zajęcie tronu. Claude, wówczas 57-letni, rządził dłużej i prawdopodobnie skuteczniej niż jego poprzednik. Claude ożenił się już trzy razy. Poślubił Plautię Urgulanillę i Aelię Paetinę, gdy był obywatelem prywatnym. Cesarz, był żonaty z Valerią Messalina . Para miała dwoje dzieci, Britannicusa (ur. 41) i Octavię (ur. 40). Messaline miał zaledwie 25 lat i mógł dać mu innych spadkobierców.
Jednak Messaline została stracona w 48, oskarżona o spisek przeciwko mężowi. Ambitna Agrypina szybko planowała zastąpić ciotkę małżeństwem. 1 st styczeń 49została czwartą żoną Klaudiusza , Tyberiusz Klaudiusz Nero Cezar Drusus . Małżeństwo trwało pięć lat. W tym samym roku Agrypina zrywa zaręczyny Oktawii i Lucjusza Juniusza Sylana i zaręcza ją z Neronem.
Na początku 1950 r. senat rzymski zaproponował Agrypinie honorowy tytuł Augusty, który jako jedyna nosiła przed nią Liwia (14-29). 25 lutego 50Lucjusz został oficjalnie przyjęty przez Klaudiusza jako Nero Klaudiusz Cezar Drusus . Neron był starszy od swojego adoptowanego brata Brytanika, a ta adopcja uczyniła go oficjalnym następcą tronu.
Claude uhonorował swojego adoptowanego syna na kilka sposobów. Neron został wyemancypowany w 51 roku życia, w wieku 14 lat. Został mianowany prokonsulem , wszedł do Senatu, wygłosił tam swoje pierwsze przemówienie, wystąpił publicznie z Klaudiuszem i był przedstawiany na monetach. W 53 roku poślubił swoją przybraną siostrę Oktawię.
U władzy
Wczesne lata cesarza
Claude zmarł na truciznę dalej 13 października 54a Neron szybko został w jego miejsce mianowany cesarzem. Miał wtedy zaledwie 17 lat. Historycy są zgodni co do tego, że Seneka na początku swego panowania pełnił rolę figuranta. Ważne decyzje prawdopodobnie pozostawiono w bardziej zdolnych rękach jego matki Agrypiny Młodszej – która mogła otruć Klaudiusza – jego opiekuna Seneki i prefekta pretorianów Sekstusa Afraniusza Burrusa . Neron od początku swego panowania zabiegał o uzyskanie łask wojska i plebsu różnymi premiami.
Pierwsze pięć lat panowania Nerona było znane jako przykłady dobrej administracji, co skłoniło nawet do wydania serii monet upamiętniających kwinquennium Nerona .
Sprawy cesarstwa były prowadzone sprawnie, a Senat cieszył się okresem nowych wpływów w sprawach państwowych. Wkrótce jednak pojawiły się problemy w życiu osobistym Nerona i narastająca rywalizacja między Agrypiną a dwoma doradcami. Wszyscy wiedzieli, że Nero był rozczarowany swoim małżeństwem i zdradził Octavię. Wziął Claudię Acte , byłą niewolnicę, jako swoją kochankę w 55. Agrypina próbowała interweniować na korzyść Oktawii i zażądała od jej syna zwolnienia Acte. Ze swojej strony Burrus i Seneca zdecydowali się wesprzeć swojego protegowanego.
Nero oparł się ingerencji matki w jej sprawy osobiste. Prawowity syn Klaudiusza, Brytannik, miał trzynaście lat, nadal był prawnie nieletni i podlegał Neronowi, ale zbliżał się do pełnoletności i pozostał prawnie tak samo prawomocny jak Neron, aby zostać następcą Klaudiusza. Tak więc pozostało stałe zagrożenie dla Nerona. Ale młody człowiek zmarł nagle w okolicach12 lutego 55na krótko przed lub po tym, jak może wziąć męską togę . Starożytne źródła oskarżają Nerona o zatrucie: Swetoniusz, podobnie jak Tacyt , oskarża Nerona o skorzystanie z usług truciciela Szarańczy . Jednak opisane objawy skłaniają niektóre współczesne badania do skłaniania się bardziej w kierunku napadu padaczkowego; ta choroba, na którą cierpiał młody człowiek, mogła spowodować pęknięcie tętniaka.
Nero coraz bardziej buntował się przeciwko uściskowi Agrypiny i zaczął rozważać zamordowanie własnej matki. Uzasadniał swoje zamiary twierdząc, że spiskowała przeciwko niemu. Władza Agrypiny gwałtownie spadała, gdy Burrus i Seneka stali się dwoma najbardziej wpływowymi ludźmi w Rzymie.
Seria skandali
Podczas gdy jego doradcy zajmowali się sprawami państwa, Nero otoczył się kręgiem faworytów. Historycy rzymscy donoszą o nocach rozpusty i przemocy, kiedy sprawy polityczne były zaniedbywane. Wśród tych nowych faworytów był Marcus Salvius Otho . Ze wszystkich punktów widzenia Othon był tak samo rozpustny jak Neron, z którym zażył się jak brat. Swetoniusz donosi, że niektórzy autorzy – których nie wymieniają – uważają nawet, że byli kochankami. Otho przedstawiłby Neronowi kobietę, która najpierw wyszłaby za ulubienicę, a następnie cesarza: Poppeę ( Poppea Sabina ), opisaną jako kobietę wielkiej urody, pełną wdzięku i inteligencji. Pogłoski o miłosnym trójkącie między Nero, Otho i Poppea można znaleźć w wielu źródłach .
W 58 roku Poppea zapewniła sobie pozycję ulubienicy Nerona. Następny rok (59) był punktem zwrotnym w panowaniu Nerona. Nero i/lub Poppea zorganizowaliby morderstwo Agrypiny. Seneka próbowała przekonać Senat, że knuje spisek przeciwko synowi, ale reputacja cesarza została nieodwracalnie nadszarpnięta przez przypadek matkobójstwa. Wkrótce Otho został wypędzony z cesarskiej świty i wysłany do Lusitanii jako gubernator.
Kolejnym punktem zwrotnym był rok 62, z kilku powodów.
Pierwszą była zmiana wśród jego doradców. Burrus zmarł, a Seneka poprosiła Nerona o pozwolenie na wycofanie się ze spraw publicznych. Ich następcą na stanowisku prefekta pretorianów i radnego został Tigellin . Został wygnany w 39 roku przez Kaligulę, oskarżony o cudzołóstwo zarówno z Agrypiną, jak i Livillą. Został odwołany z wygnania przez Klaudiusza, a następnie udało mu się zbliżyć do Nerona (i być może jego kochanka). Z Poppeą miałby większy wpływ niż kiedykolwiek miał Seneka na cesarza. Jedna z teorii sugeruje, że Poppea próbowała w ciągu tych czterech lat (58-62) zdystansować Nerona od jego doradców i przyjaciół; jeśli to prawda, to, co stało się z Burrusem i Seneką, mogło nie wydarzyć się przypadkiem. Drugim ważnym wydarzeniem roku był rozwód cesarza. Nero, wówczas 25-latek , panował osiem lat i nie miał jeszcze dziedzica. Kiedy Poppea zaszła w ciążę, Nero postanowił poślubić swoją kochankę, ale jej małżeństwo z Octavią zostało początkowo odwołane. Zaczął od oskarżenia jej o cudzołóstwo . Ale miał reputację niewiernego, podczas gdy Octavia była znana jako wzór cnoty. Potrzebne były zeznania przeciwko niej; jednak torturowanie niewolników doprowadziło tylko do uzyskania słynnego oświadczenia od jednego z nich, Pythiasa, że srom Oktawii był czystszy niż usta Tigellina. Neron uzyskał rozwód z powodu niepłodności , co pozwoliło mu poślubić Poppeę i czekać, aż urodzi ona dziedzica. Nero nakazał wówczas egzekucję Oktawii. Otworzyli mu żyły dalej9 czerwca 62. Jego śmierć spowodowała publiczne zamieszki w Rzymie.
Jednym z szybkich efektów nominacji Tigellina było uchwalenie szeregu praw przeciwko zdradzie; wykonano wiele wyroków śmierci.
W tym roku Nero miał straconych dwóch pozostałych członków jego rodziny:
- Gajusz Rubellius Plautus . Jego matka Claudia Julia była wnuczką Tyberiusza i Wipsanii Agrypiny . Była także wnuczką Drususa i Antonii Młodszej ;
- Faust Korneliusz Sulla Felix . Był wnukiem Lucjusza Domicjusza Ahenobarbusa i Antonii Starszej . Był także przyrodnim bratem Messaliny ze strony matki . Ożenił się z Claudią Antonią , jedyną córką Claude i Aelii Paetinów .
Wielki pożar Rzymu
Na początku 63. roku życia Poppea urodziła córkę: Claudia Augusta . Nero świętował to wydarzenie, ale dziecko zmarło cztery miesiące później. Nero nadal nie miał dziedzica.
18 lipca 64wielki pożar Rzymu wybuchło . W sklepach wokół Cirque Maxime wybuchł pożar . Nero, który przebywał wówczas na wakacjach w rodzinnym mieście Ancjum , musiał spieszyć się z powrotem. Ogień szalał przez sześć dni. Krążyły plotki, że Nero grał na lirze i śpiewał na szczycie Kwirynału, gdy miasto płonęło.
Te same relacje opisują cesarza otwierającego swoje pałace, aby zapewnić schronienie bezdomnym i organizującego dystrybucję żywności, aby zapobiec głodowi wśród ocalałych. Neron jednak stracił szansę na odzyskanie reputacji, zbyt szybko upubliczniając swoje plany odbudowy Rzymu w stylu monumentalnym.
Zdezorientowana populacja szukała kozłów ofiarnych i wkrótce plotki obarczyły odpowiedzialnością Nerona. Według Swetoniusza przypisywano mu zamiar uwiecznienia swego imienia poprzez zmianę nazwy Rzymu na Neropolis . Zależało mu na tym, aby Neron zaproponował inny przedmiot temu podejrzeniu. Jako cel wybiera sektę żydowską, chrześcijańską . Rozkazał, by chrześcijan rzucono na arenę lwom, podczas gdy innych w dużej liczbie ukrzyżowano i spalono żywcem jak pochodnie.
Tacyt opowiada nam historię tego odcinka:
„Ludzka roztropność nakazała wszystko, co zależy od jego rady: wkrótce pomyśleli o nagięciu bogów i otworzyli Księgi Sybilli . Z tego, co się tam czytało, modliły się do Wulkana , Ceres i Prozerpiny : rzymskie damy błagały Juno , najpierw na Kapitolu , potem na brzegu najbliższego morza, gdzie czerpano wodę, by pokropić ściany świątyni i posąg bogini; wreszcie kobiety, które są teraz zamężne, celebrowały sellisternes i religijne czuwania. Ale żadne ludzkie środki, żadna cesarska hojność ani ceremonie przebłagania nie uciszyły publicznego krzyku, który oskarżał Nerona o rozkaz rozpalenia ognia. Aby uspokoić te pogłoski, zaoferował innych winowajców i poddał najbardziej wyrafinowane tortury klasie mężczyzn znienawidzonych za swoje obrzydliwości i których wulgarni nazywali chrześcijanami. Imię to pochodzi od Chrystusa , który za Tyberiusza został uśmiercony przez prokuratora Poncjusza Pilata . Na chwilę stłumiony ten przeklęty przesąd rozprzestrzenił się ponownie, nie tylko w Judei , gdzie miał swoje źródło, ale w samym Rzymie, gdzie wszystkie niesławne i okropne rzeczy na świecie gromadzą się i znajdują zwolenników. Najpierw chwytamy tych, którzy wyznali swoją sektę; i, na podstawie ich objawień, nieskończoność innych, którzy byli znacznie mniej przekonani o ogniu niż o nienawiści do rodzaju ludzkiego. Ich udręki były rozrywką: niektórzy, okryci zwierzęcymi skórami, ginęli pożarci przez psy; inni ginęli na krzyżach, albo smarowano je materiałami łatwopalnymi, a gdy dzień przestał świecić, palono je zamiast pochodni. Nero pożyczył swoje ogrody na ten spektakl, a jednocześnie grał w cyrku , gdzie mieszał się czasem z ludźmi w stroju stangreta, a czasem woził rydwanem. Poza tym, chociaż ci ludzie byli winni i zasłużyli na ostatnie rygory, serca otwarte na współczucie, myśląc, że nie dla dobra publicznego, ale dla okrucieństwa jednego, zostali poświęceni. "
Niedawni historycy zwracają uwagę, że w czasie pożaru Rzymu rozróżnienie między chrześcijanami i Żydami w Rzymie nie było tak wyraźne i prawdopodobnie Nero kazał ich zabić. ale ukarać ich za ich prozelityzm. Rzeczywiście, ponieważ chrześcijanie w tamtym czasie nadal wypatrywali znaków końca czasu, jest bardzo prawdopodobne, że używali spalenia Rzymu do rekrutacji, co było sprzeczne z rzymskim prawem.
Nawet dzisiaj przyczyna tego pożaru jest nieznana. Chociaż starożytne źródła – i uczeni – przypisują winę za pożar Neronowi, ostatnie badania zwykle go oczyszczają. Ogromny Domus aurea , który obejmował część wewnętrznego Rzymu , został zbudowany przez Nerona po tym zniszczeniu.
Nero, artysta i wdowiec
W 65 roku Neron został uwikłany w kolejny skandal, traktowany przez ówczesnych ludzi poważniej niż dzisiaj: uważano za poniżające, gdy rzymski cesarz występował jako publiczny artysta, grając komedię, śpiewając i grając na lirze.
Znienawidzony przez wielu obywateli i mający coraz większą listę wrogów politycznych, Nero zaczął mierzyć swoją samotność, gdy w 65 roku odkrył spisek Pizona (nazwany tak od imienia Gaiusa Calpurniusa Piso , który próbował zająć jego miejsce). starzy przyjaciele, tacy jak Seneca w fabule. Spiskowcy są skazani. Wśród nich kilku starych przyjaciół potęgi neronijskiej. Tak więc Seneka , Pétrone i Lucain musieli popełnić samobójstwo. Ponadto Neron nakazuje popularnemu i walecznemu generałowi Knejuszowi Domicjuszowi Korbulo popełnić samobójstwo z powodu niejasnych podejrzeń o zdradę. Ta decyzja skłania dowódców wojskowych w Rzymie i na prowincji do rozważenia zorganizowania rewolucji.
W 65 roku Poppee umiera będąc w ciąży, od kopnięcia, jakie Nero niósł w brzuch, jeśli w to wierzyć Tacyt i Swetoniusz , i to pomimo namiętności, którą zdawał się jej poświęcać. Nero najpierw próbuje ponownie poślubić Claudię Antonię , córkę Claude i Aelii Paetina (jego przyrodnią siostrę przez adopcję). Gdy ten odmawia, Nero każe ją zabić pod pretekstem, że wznieciła spisek. Była jego ostatnią bliską krewną. Nero zwrócił się następnie do swojej byłej kochanki, Statilii Messaliny , z którą poślubił wmaj 66. We wrześniu Neron opuścił swoją młodą żonę na ponad roczną podróż do Grecji . Przebywał tam w 66 roku, gdzie zabawiał swoich gości występami artystycznymi (pisma Swetoniusza podają, że cesarz nie pozwalał nikomu opuścić amfiteatru, gdy deklamował własne teksty, a niektórzy widzowie musieli udawać martwych, aby uciec byli zmęczeni słuchaniem i oklaskami), podczas gdy w Rzymie prefekt pretorianów Nimfidiusz Sabinus szuka wsparcia gwardii pretorianów i senatorów.
Samobójstwo
Po powrocie do Rzymu Nero odnajduje lodowatą atmosferę; Vindex , namiestnik Galii w Lyonie , bunty. W odpowiedzi Nero nakazuje eliminację podejrzanego. Galba , niegdyś wierny sługa, gubernator Hispania ( Hiszpania ), jest jednym z tych niebezpiecznych szlachciców. Dlatego zarządził jego wykonanie. Galba, który nie ma wyboru, przysięga wierność Senatowi i Ludowi Rzymu, nie uznając już potęgi Nerona.
Lucjusz Klodiusz Macer , legat legionu III Augusta w Afryce , zbuntował się z kolei i przestał wysyłać pszenicę do Rzymu. Nymphidius Sabinus korumpuje Gwardię Cesarską, która zwraca się przeciwko Neronowi po obietnicy nagrody finansowej od Galby.
Senat odwołuje Nerona. Dowiedziawszy się, że senatorowie zamierzają nałożyć na niego mękę ojcobójstwa ( culleus : przykryty kominiarką, wszyty w skórzaną torbę, w którą wprowadzono zwierzęta - koguta, psa i węża - torturowanych wrzuca się do Tybru ) , jest zmuszony do samobójstwa; opuszczony przez wszystkich, szuka schronienia w wiejskim domu Faona, swego wiernego wyzwoleńca. Według Swetoniusza na krótko przed śmiercią powtarza: „Jaki wielki artysta ginie ze mną! " ( " Qualis artifex pereo " ) i cytuje wers z Iliady ( " Galop kurierów rozbrzmiewa w moich uszach " ), słysząc, jak jeźdźcy zbliżają się, by go pochwycić, zanim dźgną mu gardło.9 czerwca 68, wspomagany przez swego sekretarza Epafrodyta . Ekloga i Aleksandria, jego pielęgniarki, a także jego konkubina Akté , zgromadziły 200 000 sestercji, aby przeprowadzić jego kremację i pochować jego prochy w mauzoleum na Pincio , które dziś znajduje się w Willi Borghese . Rosyjski malarz Wasilij Smirnow wykonał bardzo trzeźwy i duży obraz zatytułowany Śmierć Nerona, który obecnie znajduje się w Muzeum Rosyjskim w Sankt Petersburgu . Przedstawione postaci to, oprócz już martwego Nerona, Acté i dwie pielęgniarki Eglogé i Aleksandria.
Wraz z jego śmiercią skończyła się dynastia julijsko-klaudyjska. Senat głosuje swoje damnatio memoriae , przeklinając jego pamięć. W 69 roku panowania czterech cesarzy wybuchło kilka wojen domowych .
W 68 roku oszust próbuje uchodzić za niego na Kythnos . Miłośnik śpiewu i liry, próbuje zebrać armię, ale w końcu zostaje zabity. W 80 pojawia się drugi Neron, wspierany przez króla Partów Artaban III, potem trzeci w 88, również na Wschodzie, którego Rzym z trudem udaje się dostarczyć. Znacznie później Augustyn pisał o przetrwaniu Nerona. W innym sensie, żydowscy i chrześcijańscy polemiści uznawali za powracającego Nerona każdego prześladującego cesarza ich kultu, upodobniając ich dla tego ostatniego bardziej konkretnie do Antychrysta .
Perspektywy historyczne o Nero
W czasach nowożytnych, na Zachodzie, Neron jest przez wielu uważany za symbol tego, co starożytny Rzym zrodził najbardziej potworne. Oparte są na tekstach Swetoniusza , często plotkarza, i Tacyta , wzmocnione atakami autorów chrześcijańskich ( Tertulian , podjęty przez Euzebiusza z Cezarei i innych), a zwieńczone dziełami fikcji, takimi jak film Quo vadis , „potworności” wrosły w szpilkę do włosów, oprócz zabójstw rodzinnych, podpalenia Rzymu i prześladowania chrześcijan. Jednak prawdziwą winą Nerona w wielkim pożarze Rzymu jest oskarżenie, w które niektórzy historycy, tacy jak Guy Achard czy Claude Aziza, już prawie nie wierzą. Ponadto za jego rządów oficjalnie nie ogłoszono żadnego antychrześcijańskiego prawa: rzeczywiście miały miejsce prześladowania, ale tylko w Rzymie.
W obronie Nerona możemy powiedzieć, że był on w Ancjum podczas pożaru w Rzymie w 64 roku. Ponadto spłonęły posiadane przez niego zbiory. Prześladowanie chrześcijan mogło być później politycznym wyborem, który miał uspokoić plebs rzymski, który potrzebował sprawców.
Guy Achard daje bardziej wyważony osąd Nerona. Zauważa, że imperium było dobrze zarządzane, że kampanie wojenne zwyciężyły, że cesarz zainaugurował rodzaj żartobliwej teokracji, która miała wszystko, by uwieść dużą część ludzi. Claude Aziza pokazuje, w jaki sposób reforma monetarna przewartościowująca denara przyniosła korzyści środowisku biznesowemu i jak bardzo polityka zagraniczna sprzyjała wschodnim regionom Cesarstwa ( hellenizacja Cesarstwa, zawarcie pokoju z Partami , dziedziczni wrogowie), Neron również nadanie ważnego impulsu rozwojowi artystycznemu w dziedzinie architektury i sztuki zdobniczej (zob. Domus aurea ). W ten sposób jego wielka popularność wśród ludzi jego czasów przybrała od jego śmierci formę mitu o „powrocie Nerona” : ukryty wśród Partów miał pojawić się ponownie na czele armii, by pokonać spiskowców i powrót zwycięski w Rzymie. Mit ten został pobudzony przez żydowskie i chrześcijańskie mesjanistyczne oczekiwanie czasu oraz pojawienie się fałszywego Nerona .
Nero figurował we współczesnych dziełach
Obraz
- Śmierć Nerona to obraz rosyjskiego malarza Wasilija Smirnowa wykonany w 1888 roku.
Filmografia
Lista filmów fabularnych, w których pojawia się postać cesarza rzymskiego :
Filmy dokumentalne
- 2009: Ancients Behaving Badly , Oscar Chan i Andy Webb , odcinek 5 Nero.
- 2011: Neron, tyran Rzymu ... przez Roland Portiche w Secrets d'Histoire .
Teatr
- I st century : Octavia odSeneki ;
- 1669: Brytanika przez Jean Racine ;
- 1835: dramat Une Chrétienne et Néron w pięciu częściach i wierszem Alfreda Pourchela ;
- 1850: La Mort de Néron , scena dramatyczna wierszem Edouarda Tissota ;
- 1895: Znak krzyża przez Wilsona Barrett ;
- 1997: Nero autorstwa Gabora Rassova ;
- 1960: L'Étouffe-Chretien przez Félicien Marceau ;
- 1963: La Mort de Neron przez Michela Mourlet .
Opera
Nero jest postacią kilku oper:
- Koronacja Poppei przez Claudio Monteverdiego (1642);
- Arminio lub stawiającego opór, wygra przez Heinricha Biber (1690);
- Octavia przez Reinhard Keizera (1705);
- Agrypina przez Georg Friedrich Handel (1709);
- Nero przez Antona Rubinsteina (1879);
- Nerone przez Arrigo Boito (1924);
- Nerone przez Pietro Mascagni (1935).
Literatura
- Acté , Alexandre Dumas , powieść z 1838 roku ( ISBN 2-86959-726-6 ) .
- Antychryst przez Ernesta Renana pochodzący z 1873 roku.
- Quo vadis? , Historyczny nowe przez Sienkiewicza (1895) przystosowany kilkakrotnie dla kina.
- Neropolis , Hubert Monteilhet , powieść historyczna.
- Saint-Néron , studium historyczne Jean-Charles Pichon , wydane przez Roberta Laffonta w 1962 i wznowione przez E-Dite w 2000.
- Me, Sporus , kapłan i kurwa , powieść historyczna przez Cristina Rodriguez , zwieńczony nagrody literackiej W 2001 r.
- Nero. Panowanie antychrysta , przez Max Gallo , jest drugą częścią romantycznej pakietu Les Romains .
- Via Temporis tom 3: „Wszystkie drogi naprawdę prowadzą do Rzymu”, Joslan F. Keller , Éditions Scrinéo Jeunesse, 2012.
- Rzym, przez Mika Waltari , Garden of Books, 2008.
- Noc w Antonii , Jean-Henri Denz, 2003
- W serii Les Travaux d'Apollon , napisanej przez Ricka Riordana ( Editions Albin Michel Jeunesse), Néron jest głównym Antagonistą pierwszego tomu: L'Oracle caché .
- Précis de Decomposition , Emil Cioran , „Ultime Boldness”, 1949.
Komiczny
- Ulubiona postać Marca Sleena nazywa się Nero . Relacje z Neronem są wyraźnie widoczne w albumie L'empereur rouge z 1956 roku.
- W 1986 roku Celtil autorstwa Philippe'a Massona opisuje ostatnie dni Nerona, który interesuje się tylko sztuką.
- Seria Murena , stworzona w 1997 roku przez Dufaux i Delaby'ego , wyraźnie pokazuje dojście do władzy Nerona po kolejnych zabójstwach cesarza Klaudiusza (jego przybranego ojca), następnie Britannika (syna Claude'a), a następnie jego matki Agrypiny .
- W 2000 roku Alcybiades Didascaux wśród Rzymian. Volume II : The Empire of Clanet i Clapat : parodia życia Nerona.
- Seria Requiem, Chevalier Vampire, stworzona w 2000 roku przez Oliviera Ledroita i Pata Millsa , zawiera Néron. Został wampirem w „Zmartwychwstaniu” i jest prawą ręką Draculi i adoptowanym synem.
- W 2011 roku na podwójnym albumie La Centurie des Convertis , autorstwa Bruno Césarda , zilustrowany przez Ana Luizę Koehler i Ricardo Venâncio, znajduje się klasyczny Nero prosto z peplum Quo vadis wyobrażający sobie nowe gry cyrkowe w celu zabicia pierwszej wspólnoty rzymskich chrześcijan i grupy nawróconych żołnierzy, którzy go chronią.
- Manga Pliniusz , napisana od 2014 roku (i do tej pory nieukończona) przez Mari Yamazaki i narysowana we współpracy z Miki Tori . Jej tematem jest życie rzymskiego przyrodnika Pliniusza Starszego , autora Historii Naturalnej . Nero jest tam często reprezentowany.
Informatyka
- Nero jest oprogramowanie do nagrywania na dyskach optycznych . Jego pełna nazwa, Nero Burning ROM , opiera się na grze słownej o podwójnym znaczeniu. Pierwszy, Burning ROM , odnosi się w języku angielskim do nagrywania ROM-ów , a więc płyt CD, DVD i Blu-ray, podczas gdy drugi, Nero Burning ROM , odnosi się do Nero, który podobno podłożył ogień w Rzymie . Gra słów podkreślona jest logo aplikacji: Koloseum w płomieniach – nawet jeśli ten szczegół jest anachroniczny, Koloseum zostało zbudowane po wielkim pożarze Rzymu .
Gry wideo
- Główny bohater Devil May Cry 4 i Devil May Cry 5 ma to samo imię co Nero po łacinie: Nero.
- Nero jest jedną z głównych postaci w Fate/EXTRA na PSP , Class Servant Sabre pojawiającym się w kobiecych funkcjach, takich jak Saber Arturia z Fate/stay night . Tę samą postać można również wezwać w mobilnej grze Fate/Grand Order .
- W Assassin's Creed: Brotherhood jednym z sześciu punktów orientacyjnych Romulusa jest nic innego jak Złoty Dom ( Domus Aurea ) .
- Nero występuje w Ryse: Son of Rome jako wróg głównego bohatera.
Imiona i tytuły
Kolejne nazwiska
- 37, urodził się LVCIVS • DOMITIVS • AHENOBARBVS .
- 50, przyjęcie przez Claude : NERO • CLAVDIVS • CEZAR • DRVSVS • GERMANICVS .
- 66, zmiana nazwy: IMPERATOR • NERO • CLAVDIVS • CEZAR • AVGVSTVS • GERMANICVS .
Tytuły i magistratury
- Pontifex maximus i Pater Patriae w 55.
- Konsul w 55, 57, 58, 60, 68.
- Uznany Imperator w 57, 58, 59, 60, 61, 66 i 67.
- Posiada władzę trybuna od 54 (odnawiana corocznie w dniu13 października).
Tytuł po jego śmierci
Kiedy popełnił samobójstwo w 68 roku, jego tytuł brzmiał:
IMPERATOR • NERO • CLAVDIVS • CAESAR • AVGVSTVS • GERMANICVS, PONTIFEX • MAXIMVS, TRIBVNICIA • POTESTATE • XIV, IMPERATOR • XII, CONSVL • V, PATER • PATRIAE .Uwagi i referencje
- Ten artykuł jest częściowo lub w całości zaczerpnięty z artykułu zatytułowanego „ Lista filmów, w których pojawia się postać Nero ” (patrz lista autorów ) .
- datę urodzenia Nerona jest wyprowadzona z Swetoniusz, Żywot dwunastu cezarów , Żywot Nerona 6. Jego data śmierci jest niepewny, ponieważ Galba wydaje się być zadeklarowane przed śmiercią cesarza Nerona. Data9 czerwcaoblicza się z Kronik od Hieronima z Stridon który daje panowanie 13 lat , 7 miesięcy i 28 dni i jest powszechnie akceptowane. Ze swojej strony Dion Cassius , Histoire romaine LXII .3 i Flavius Joseph , Guerre des Juifs IV , podają panowanie 13 lat i 8 miesięcy, co daje datę11 czerwca.
- Mossé, Claude (reż.), Historia świata antycznego , Paryż, Larousse, 2008, s. 374 .
- Mossé, Claude (reż.), Historia świata antycznego , Paryż, Larousse, 2008, s. 373 .
- Pierre Grimal , Historia Rzymu , Paryż, Tysiąc i jedna noc, 2003, s. 143 .
- Patrz Nero , Edward Champlin, Harvard University Press, 2005.
- 2000 lat historii , Francja Inter ,31 maja 2006 r..
- Virginie Girod , Agrippina: Seks, zbrodnie i władza w Cesarskim Rzymie , Tallandier ,2015, 304 pkt. ( ISBN 979-10-210-0499-3 , czytaj online ) , pt126.
- Pierre Grimal daje tylko „przed”12 lutego » I nie dokładnie 11 ( Tacyt , indeks s. 1027. Odnosząc się do Tacyta, historyk Barbara Levick po prostu wskazuje, że śmierć Brytanika nastąpiła po Saturnaliach 54 roku ( Claude , s. 105 , InFolio, 2002. Brytyjska historyczka Miriam T. Griffin podaje, bez dalszej precyzji i uzasadnienia,12 lutego 55. Nero , s. 81 . Max Gallo podaje również 12, Les Romains II , Néron, s. 155 .
- Roczniki , XIII , 15-16.
- Życie Dwunastu Cezarów , Neron, XXXIII .
- (w) Anthony A. Barrett , Elaine Fantham i John C. Yardley , Cesarz Nero: przewodnik po starożytnych źródłach , Princeton University Press ,2016, 336 s. ( ISBN 978-1-4008-8110-9 , czytaj online ) , s. 43.
- Olivier Devillers , Tacyt i źródła Annales: dociekania nad metodą historyczną , Peeters Publishers,2003, 339 s. ( ISBN 978-90-429-1333-2 , czytaj online ) , s. 137.
- Swetoniusz , Otho , II , 3.
- Plutarch Galba 19,2-20,2; Swetoniusz Otho 3.1-2; Tacit dwie wersje: Stories 1.13.3-4; Roczniki 13.45-46; i Dion Cassius 61.11.2-4.
- Tacyt, Ann. XV ; Swetoniusz Nero XXXVIII ; Dion Cassius, RH LXII .
- Swetoniusz , Neron , 55.
- Kiedy ja pierwszy wiek, chrześcijaństwo jest nadal w obrębie judaizmu. Oddzielenie przyspieszy przełomu I st wieku.
- Tacyt, Roczniki ( XV , 44). Wyczerpującą analizę językową tego fragmentu można znaleźć w artykule profesora Lavency ( http://bcs.fltr.ucl.ac.be/FE/02/TacitLav.html online pod adresem bcs.fltr.ucl.ac.be ) .
- Marie-Françoise Baslez , „Néron prześladowca? W Po Jezusie. Wynalazek chrześcijaństwa , reż. przez Roselyne Dupont-Roc i Antoine Guggenheim , Albin Michel, 2020, s. 138 .
- FranceTélévisions Culturebox .
- Swetoniusz, Neron , 23 lata.
- Patrz str. 60 w Nero , Edward Champlin, Belknap Press z Harvard University Press, 2003.
- Lub, ogłoszony wrogiem państwa, musiał zostać „zabity na śmierć, nagi, a szyja owinięta w rozwidlony las” (wersja Swetoniusza).
- Swetoniusz, „Nero”, w Życie dwunastu Cezarów , 49, 1.
- Iliada , X , 535.
- Ona jest bohaterką, w 1838 roku, pierwszej historycznej powieści Aleksandra Dumasa , Acte , ponownie wydane przez Arléa w 2006 roku.
- Swetoniusz, Życie Nerona , tłumaczenie Bibliotheca Classica Selecta.
- Maurice Sartre , „Néron Zmartwychwstały? », L'Histoire , N O 473-474, lipiec-sierpień 2020, s. 33 .
- Guy Achard, Neron , s. 64-68 .
- Guy Achard, op. cyt. , s. 66 .
- Albert Earl Pappano, Fałszywe Neros , The Classical Journal, tom. 32, 1937, s. 143-145 .
- " Sekrety historii - Nero, tyran Rzymu " , na Télé 7 dni (dostęp 2 stycznia 2021 )
- „ Antychryst ”
- Depeyrot 2006 , s. 194.
Bibliografia
Źródła łacińskie
-
Tacyt , Roczniki ,
Tacyt. Wszystkie prace , tłumaczenie i notatki Pierre'a Grimala , Bibliothèque de la Pléiade , Gallimard , 1990. - Swetoniusz , Życie Dwunastu Cezarów .
- Dion Cassius , Historia rzymska .
- Pliniusz Starszy , Historia naturalna , księga 30.
Studia i procesy historyczne
- Guy Achard, Neron , PUF , kol. Que sais-je?, 1995 ( ISBN 978-2-13-047286-5 ) .
- Claude Aziza , Neron: Niekochany w historii , Gallimard, coll. „ Découvertes Gallimard / Histoire” ( N O 493 ), 2006 ( ISBN 978-2-07-031927-5 ) .
- Eugen Cizek, Neron , Fayard, 1982 ( ISBN 978-2-213-01131-8 ) . - Biografia cesarza.
- Jean-Michel Croisille, Néron zabił Agrypinę , Complexe, coll. „Pamięć wieków”, 1994 ( ISBN 978-2-87027-506-1 ) .
- Alain Decaux , Rewolucja krzyża: Neron i chrześcijanie , Perrin, 2007 ( ISBN 978-2-262-02610-3 ) .
- Georges Depeyrot , rzymska waluta: 211 p.n.e. AD - 476 AD J.-C. , Paryż, Editions Errance,2006, 212 s. ( ISBN 2-87772-330-5 ).
- Régis Martin, Dwunastu Cezarów, od mitu do rzeczywistości , Les Belles Lettres, 1991; Ponowne wydanie Perrin, 2007 ( ISBN 978-2-262-02637-0 ) .
- Max Gallo , Rzymianie, Neron, panowanie Antychrysta , Fayard, 2006.
- Virginie Girod, Agrippina, seks, zbrodnie i władza w Cesarskim Rzymie , Paryż, Tallandier, 2015, 300 s. ( ISBN 979-10-210-0491-7 ) .
- Erhard Grzybek , we współpracy z Martą Sordi , Edyktem Nazaretu i polityką Nerona wobec chrześcijan , Zeitschr. fa. Papirus. ty. Epigr. 120, 1998 ( online na jstor.org ).
- Donatien Grau, Neron na Zachodzie: Postać w historii , Paryż, wyd. Gallimard , płk. „Biblioteka pomysłów”,15 października 2015, 407 s. , 23 cm ( ISBN 978-2-07-014367-2 )Esej o ewolucji przedstawień Nerona na przestrzeni dziejów.
- Joël Schmidt, Neron: krwiożerczy potwór czy wizjonerski poeta? , Larousse, 2010 ( ISBN 9782035850553 ) .
- Alain Rodier, Prawdziwa historia Nerona , Les Belles-Lettres, 2013 ( ISBN 9782251040158 ) .
- Catherine Salles, Neron , Perrin, 2019 ( ISBN 9782262068240 ) .
- Pierre Grimal, Proces Nerona , De Fallois Eds, 1995 ( ISBN 2877062252 ) .
Kolokwia Międzynarodowego Towarzystwa Studiów Neroniańskich
- Jean-Michel Croisille, Neronia 1977 , Proceedings of the 2 nd kolokwium z Neronnian społeczeństwa studiów (Clermont-Ferrand, 1977), Adosa, 1982, 256 str. - Notatki z lektury Pierre'a Salmona, Belgijski przegląd filologiczno-historyczny , tom 62, fasc. 1, 1984 ( online na persee.fr ).
- Jean-Michel Croisille, René Martin, Yves Perrin, Néron: historia i legenda , Materiały z konferencji międzynarodowej Neronia V , Clermont-Ferrand i Saint-Étienne, 2-6 listopada 1994, Latomus, t. 247, 1999, 493 s. - Notatki z lektury Stéphane'a Benoista, Klasyczna starożytność , Tom 70, 2001. s. 472-475 ( online na persee.fr ).
Zobacz również
Powiązane artykuły
Linki zewnętrzne
-
Ewidencja organów :
- Plik wirtualnego organu międzynarodowego
- Międzynarodowy identyfikator standardowej nazwy
- Biblioteka Narodowa Francji ( dane )
- Uczelniany system dokumentacji
- Biblioteka Kongresu
- Gemeinsame Normdatei
- Narodowa Biblioteka Dietetyczna
- Biblioteka Narodowa Hiszpanii
- Królewska Biblioteka Niderlandów
- Biblioteka Narodowa
- Biblioteka Narodowa Izraela
- Biblioteka Uniwersytecka w Polsce
- Biblioteka Narodowa Katalonii
- Biblioteka Narodowa Szwecji
- Watykańska Biblioteka Apostolska
- Władze Kanady
- Norweska Baza Biblioteczna
- Czeska Biblioteka Narodowa
- ŚwiatKot
- Zasoby dzieł sztuki :
- Królewska Akademia Sztuk
- (w) Grove Art Online
- (de + en + la) Sandrart.net
- (w) Unijna lista nazwisk artystów
- Zasób komiksu :
- (w) Komiks Winorośli
- Zasoby muzyczne :
- (pl) MusicBrainz
- Zapisy w słownikach i encyklopediach ogólny : Brockhaus Encyclopedia • Deutsche Biografia • Diccionario Español biograficzna • Dizionario di Storia • Enciclopedia italiana • Encyclopaedia Britannica • Encyclopaedia Britannica • Encyklopedia Treccani • Gran Enciclopèdia Catalana • szwedzki Nationalencyklopedin • Store Norske leksikon
- Biografia Nerona na empereurs-romains.net .
- Nero monety na fredericweber.com .
- „Nero, szalony cesarz” na stronie historia-nostra.com .
- Nero i prześladowania chrześcijan na bcs.fltr.ucl.ac.be .
- Międzynarodowe Towarzystwo Studiów Nerońskich na sien-neron.fr .