Datolite
| Datolite kategoria IX : krzemiany | |
 Datolite - Connecticut | |
| Generał | |
|---|---|
| numer CAS | |
| Klasa Strunz |
9.ADD.20
9 Niesklasyfikowane krzemiany Strunza ( germaniany ) |
| Klasa Dany |
54.2.1a.1
Orthosilicates 54.2.1a.1 Datolite CaBSiO 4 (OH) |
| Wzór chemiczny | Ca B Si O 4 ( O H ) |
| Identyfikacja | |
| Forma masy | 159,979 ± 0,013 amu H 0,63%, B 6,76%, Ca 25,05%, O 50%, Si 17,56%, |
| Kolor | bezbarwny, biały, ale rzadziej zielonkawo biały, szary, szarawy, jasnoróżowy, brązowy, żółty, czerwono-żółty, miodowo-żółty, jasnozielony, zielony, oliwkowozielony, czerwony, ametystowy, czasem zmienny kolor na tej samej próbce |
| Klasa kryształu i grupa przestrzenna | Pryzmatyczny - 2 / m grupa przestrzenna P 2 1 / c |
| System kryształów | Jednoskośny |
| Sieć Bravais | prymitywne parametry sieci P a = 9,66 Å, b = 7,64 Å, c = 4,83 Å β = 90,09 ° Z = 4 |
| Łupliwość | niewyraźne, niedoskonałe i trudne |
| Złamać | nieregularne, nierówne, od muszelek do podskórnych (kruche) |
| Habitus | małe kryształy pryzmatyczne, krótkie lub spłaszczone kryształy w kształcie igieł na matrycy (o wielkości do 4 mm), grube kryształy tabelaryczne lub płytkowe, w skrócie pryzmat równo-wymiarowy, soczewkowy lub kolumnowy, o podwójnych powierzchniach (piramidalnych i pryzmatycznych); ziarnisty blok lub kuliste lub kuliste agregaty; masy często ziarniste i zwarte, wykazujące delikatny wygląd porcelany po rozbiciu, zwarte masy, masy mikrokrystaliczne lub kryptokrystaliczne wypromieniowane, botryoidalna (skupisko) lub guzkowata masa włóknista, masa w kształcie nerki |
| Facja | ziarnisty (wyjaśnienie greckiej nazwy dateisthai ) |
| Skala Mohsa | 5,5 (czasami zmniejszane do 5) |
| Linia | Biały |
| Blask | bardzo czyste szkliste, tłuste lub tłuste na zerwaniu, podżerkowate na fragmentach pęknięcia |
| Właściwości optyczne | |
| Współczynnik załamania światła | n α = 1,626 n β = 1,653 - 1,654 n γ = 1,670 |
| Dwójłomność | Dwuosiowy (-); δ = 0,0440 (maksymalna dwójłomność) |
| Moc obrotowa | 2V = 74 ° (74 ° 57 według Alfred Lacroix, cyt. Opus) |
| Dyspersja | 2 v z ~ r> v lub ρ> ν net; niska dyspersjometria |
| Fluorescencja ultrafioletowa | niebieski w krótkim UV (krótkie fale) i luminescencji |
| Przezroczystość | przezroczysty do półprzezroczystego |
| Właściwości chemiczne | |
| Gęstość | 2,985 (między 2,9 a 3, czasami 2,8 do 3 w starej literaturze) |
| Rozpuszczalność | rozpuszczalny w kwasach |
| Właściwości fizyczne | |
| Magnetyzm | Nie |
| Radioaktywność | każdy |
| Jednostki SI i STP, chyba że określono inaczej. | |
Datolit gatunek mineralny należącego do grupy krzemianów PODGRUPA nesosilicates , wzór kabiny (SiO 4 ) (OH) ze śladami: Mn , Mg , Al , Fe . Jest to dość rzadki hydroborokrzemian, przezroczysty, o szklistym połysku, bezbarwny do białego, w stanie czystym. Czasami stosuje się podwójną surową formułę, a mianowicie Ca 2 B 2 (SiO 4 ) 2 (OH) 2.
Oprócz mas sferoidalnych o charakterystycznej ziarnistej strukturze najczęściej w druzach podstawowych skał erupcyjnych, takich jak dioryty. , Kersantyty , występują najczęściej drobne kryształy o jednoskośnej siatce, jak u Arendal czy Andreasberg, rzędu milimetra . , diabazy , gabro , serpentyny , melafiry ... Ale niezwykłe kryształy mogą osiągnąć 12 cm .
Historia opisu i nazw
Wynalazca i etymologia
Datolit został po raz pierwszy opisany przez duńsko-norweskiego mineraloga Jensa Esmarka w 1806 roku. Jego nazwa pochodzi od naukowego greckiego δατεῖσθαι dateisthaï lub datusthaï , „to, co jest wspólne” oraz λίθος lithos , „kamień”, co nawiązuje do jego masywnej formy o częstej ziarnistej lub ziarnistej strukturze. ziarniste, w (mikro lub krypto) zaglomerowanych kryształach, ale najwyraźniej dość wyraźne dzięki blaskowi jego wielu ścian z pseudo-pięciokątnym konturem.
Kryształ od dawna uważany jest za rombowy, zarówno ze względu na jego właściwości geometryczne, optyczne, jak i habitus.
Otrzymał nazwę humboldtite od Armanda Lévy w 1823 roku, ponieważ zaobserwował jednoskośny minerał. Mineralog Alfred Lacroix, który definitywnie klasyfikuje ją jako jednoskośną, nazwał ją również datholitem w 1892 roku.
Botryolit to włóknista odmiana w skupisku rozumu, zwana botryoidalną. To jest czasami używany synonim.
Topotyp
Złoża mineralne żelaza Arendal, w pobliżu Kristiansand , w południowo-zachodniej Norwegii, były bardzo popularne w XIX th wieku. Datolit znajduje się w złożu z magnetytem , występuje zarówno w postaci krystalicznej granulowanej, jak i botryoidalnej postaci włóknistej.
Charakterystyka fizykochemiczna
Minerał datolit ma bardzo różne odcienie: bezbarwny, biały, szary, żółty, brązowy, zielony ... Jego gęstość wynosi od 2,9 do 3.
Dzięki twardości w skali Mohsa około 5,5, a zwłaszcza pokrojonym w plastry ziarnistym facji, które uzyskują piękną teksturę przez polerowanie, najdrobniejsze próbki są czasami cięte na kamienie szlachetne.
Datolit jest atakowany przez mocne kwasy. Pęcznieje i tworzy galaretkę. Analiza chemiczna ujawnia obecność kwasu borowego . Dzięki temu przy braku tlenku glinu można odróżnić próbkę od towarzyszących jej czasami zeoltów.
Minerał bąbelkuje lampą lutowniczą. topi się w przezroczystą szklankę. Kolor w teście płomienia jest zielony.
Podgrzewany w zamkniętej probówce CaBSiO 4 (OH) uwalnia wodę widoczną na ścianie, po czym przed kalcynacją rozkłada się na pył alkaliczny.
Kluczowe wyróżnienia
Datolit różni się od swojego mineralnego analogu kalcytu, który jest bardziej miękki i bulgocze rozcieńczonym kwasem solnym . Wśród innych analogów apophyllit jest bardziej miękki , posiada różne odłamki, a przede wszystkim doskonały obojczyk, podczas gdy danburit prezentuje inne rozszczepienia.
Krystalochemia
Małe spłaszczone kryształy na matrycy mogą osiągnąć rozmiar 4 mm , cztery razy większe niż małe kryształy Arendal w Norwegii lub góry Saint Andréas w Harzu. Na ogół są przezroczyste. Mają kruchą spójność i łatwo wytwarzają biały pył.
Małe kryształy występują rzadko w złożach rud metali i skałach granitowych.
Kryształy pryzmatyczne są na ogół krótkie, ale mogą być tabelaryczne i grube, równowymiarowe, soczewkowate ... Masy są często ziarniste, ale także włókniste, zwarte, nerkowate, mikrokrystaliczne ...
Służy jako lider dla grupy minerałów izostrukturalnych, grupy datolitów , zwanej także grupą gadolinitów :
- Bakeryt Ca 4 (H 5 B 5 Si 3 O 20 )
- Calcybeborosilite- (Y) (REE, Ca) 2 [] (B, Be) 2 (SiO 4 ) 2 (OH, O) 2 P 21 / a 2 / m
- Datolite CaBSiO 4 (OH) P 21 / c 2 / m
- Gadolinit- (Ce) (Ce, La, Nd, Y) 2 Fe 2+ Be 2 Si 2 Si 3 O 10
- Gadolinit- (Y) Y 2 Fe 2+ Be 2 Si 2 Si 3 O 10
- Hingganit- (Ce) (Ce, Ca) 2 ([], Fe) Be 2 Si 2 O 8 [(OH), O] 2 P 21 / a 2 / m
- Hingganit- (Y) Y 2 ([]) Be 2 Si 2 O 8 (OH) 2 P 21 / a 2 / m
- Hingganit- (Yb) (Yb, Y) 2 ([]) Be 2 Si 2 O 8 (OH) 2 P 21 / a 2 / m
- Homilite Ca 2 (Fe 2+ Mg) B 2 Si 3 O 10
Datolit jest izomorficzny BeAlSiO 4 OH euclaseP 2 1 / a; 2 / m z geometrycznego punktu widzenia.
Duże kryształy datolitu znalezione w magnetycie z kopalni żelaza Haytor w Dartmoor w Devonshire wykazują całkowitą zmianę w chalcedonie : te pseudomorficzne materiały, które nie są już datolitem, nazywane są haytorytem.
Krystalografia
Na twarzy {001} można zaobserwować drobne, mniej lub bardziej faliste smugi.
- Parametry z konwencjonalnym oczek : = 9,66 nm , 7,64 nm , = 4,83 nm ; Z = 4; V = 356,46 A 3
- Obliczona gęstość = 2,98 g cm -3
Płaszczyzna osi optycznych to {010}. Już Alfred Lacroix w 1892 roku zdefiniował elipsoidę charakterystyczną dla wskaźników refraktometrii małych kryształów Andreasberga przez:
α = 1,626; β = 1,655; γ = 1,67 (żółty) α = 1,6248; β = 1,6535; γ = 1,667 (czerwony)Depozyty i depozyty
Datolit jest minerałem borokrzemianowym powstającym w wyniku wtórnej formacji w podstawowych skałach magmowych, który znajduje się we wnękach lub druzach, podobnie jak towarzyszące im zeolity.
Gitologia i powiązane minerały
To mineralne ciało znajduje się w żyłach i wyściółkach mafijnych skał magmowych . Datolit można łatwo zaobserwować u diabazów w dolinie Connecticut . Często występuje z zapaleniem cholery u diabazów lub dolerytów .
Występuje powszechnie w wakuolach skał wulkanicznych. Często towarzyszy zeolitom w bazalcie . Geody bazaltowe czasami zawierają również swobodnie rosnące agaty .
Występuje również w druzach żył metalicznych lub rudach metali. Występuje powszechnie w kopalniach miedzi w regionie Lake Superior w stanie Michigan . W tym miedzionośnym regionie skalista tekstura jest drobnoziarnista, a skała ma różne kolory w pasmach. Zmienne włączenie pierwiastka miedzi wyjaśnia zróżnicowanie zabarwienia, podobnie jak minerały w różny sposób związane z różnymi etapami opadów hydrotermalnych. Rzadziej występuje w osadach magnetytu.
Występuje w gnejsach, a także w łupkach rogowej . Jest to minerał typowy dla szczelin alpejskich. Wreszcie jest to wyraźnie widoczne w osadach skarnów boronośnych . Występuje w geodach tufów; w skarnach lub wapieniach .
Jest to związane z następujących składników mineralnych: aksynit , kalcyt , kwarc , danburyt , apofyllit , babingtonite , epidotu , granaty , Prehnit , zeolity , miedzi rodzimej , magnetyt .
Złoża produkujące niezwykłe okazy
- Niemcy
- Austria
- Kanada
- Stany Zjednoczone
- Francja
- Brytania
- Japonia
- Meksyk
- Czechy
- Norwegia
- Rosja
- Australia
Posługiwać się
Stosunkowo twardy minerał kolekcjonerski, może być używany jako kamień szlachetny i klejnot, czasem jako obiekt podporowy po wypolerowaniu.
Uwagi i odniesienia
- Klasyfikacja składników mineralnych wybranych jest , że z Strunz , z wyjątkiem polimorfów krzemionki, które są zaliczane do krzemianów.
- obliczona masa cząsteczkowa od „ atomowych jednostek masy elementów 2007 ” na www.chem.qmul.ac.uk .
- Prosty wzór jest czasami zapisywany CaB [(OH) (SiO 4 )].
- (w) John W. Anthony , Richard A. Bideaux , Kenneth W. Bladh and Monte C. Nichols , The Handbook of Mineralogy: Silica, silicates , vol. II, Mineral Data Publishing,1995.
- Grecki czasownik dateomaï lub δατεῖσμαί oznacza dzielić, dzielić .
- (w) Otto Braitsch , Gerhard Gunzert , Wolfhard Wimmenauer i Reinhold Thiel , „ Über ein Datolithvorkommen am Basaltkontakt im Kaliwerk Buggingen (Südbaden) ” , Beiträge zur und Mineralogy Petrography , vol. 10, n o 1,1964, s. 111-124 ( DOI 10.1007 / BF01192540 ).
- (od) Albert Strasser, Die Minerale Salzburgs ,1989, 348 str. ( ISBN 978-3-900885-00-7 ).
- (w) Ann P. Sabina Skały i minerały dla kolekcjonera: Geological Survey of Canada, Miscellaneous Report 33: Buckingham - Mont-Laurier - Grenville, Quebec Hawkesbury - Ottawa, Ontario ,1986( czytaj online ) , s. 18-19.
- (de) Artur Wittern i Jean-Renaud Journée , Mineralien finden in den Vogesen: Ein Führer zu über 40 Fundstellen , Cologne, Sven Von Loga,1997, 160 pkt. ( ISBN 978-3-87361-255-6 ) , str. 27-28.
- (De) Martin Heinrich Klaproth , „ Chemische Untersuchung des Datoliths ” , Neues allgemeines Journal der Chemie , vol. 6,1805, s. 107-110 ( czytaj online ).
Bibliografia
- Ronald L. Bonewitz, Margareth Carruthers, Richard Efthim, Rocks and minerals of the world , Delachaux and Niestlé, 2005, 360 stron (tłumaczenie pracy anglosaskiej, wydanej przez Dorling Kindersley Limited, Londyn, 2005), w szczególności s. 313 . ( ISBN 2-603-01337-8 )
- Alfred Lacroix , Mineralogia Francji i jej byłych terytoriów zamorskich, opis fizyczny i chemiczny minerałów, badanie warunków geologicznych i ich złóż , 6 tomów, Librairie du Muséum, Paryż, 1977, wznowienie pracy zainicjowanej przez Paryż w 1892 r. Tom. W szczególności w przypadku datholitu opisanego w tomie pierwszym, s.
- Rupert Hochleitner ( przekład z języka niemieckiego), 300 skał i minerałów , Paryż, Delachaux i Niestlé,2010, 256 pkt. ( ISBN 978-2-603-01698-5 ) , str. 161
- * Henri-Jean Schubnel, z Jean-François Pollinem, Jacquesem Skrokiem, Larousse des minerals , pod koordynacją Gérard Germain, Larousse editions, Paris, 1981, 364 s. ( ISBN 2-03-518201-8 ) . wpis datolitu s. 131 .