Narodziny |
1906 Kolozsvár ( Węgry ) |
---|---|
Śmierć |
15 marca 1957 Tel Awiw ( Izrael ) |
Pogrzeb | Cmentarz Nahalat Yitzhak ( w ) |
Imię w języku ojczystym | Rezső Kasztner i ישראל קסטנר |
Narodowość | węgierski , izraelski |
Zajęcia | Dziennikarz , prawnik , polityk, |
Pokrewieństwo | Merav Michaeli (wnuczka) |
Partia polityczna | Mapai |
---|
Rudolf (Rezső) Kastner (Kasztner) , czyli Israel (Yisrael) Kastner , urodzony w Kolozsvár (obecnie Cluj ) w 1906 roku i zamordowany15 marca 1957w Tel Awiwie , jest prawnik , dziennikarz i lider Va'adat Ezrah Vehatzalah ( Vaada ) lub Komitetu Pomocy i ulgę, podczas tej hitlerowskiej okupacji Węgier w II wojnie światowej . Został również oskarżony o negocjowanie z przywódcami SS zezwolenia dla 1684 Żydów na wyjazd z Węgier do Szwajcarii , w zamian za srebro, złoto i diamenty , w tak zwanym „ pociągu de Kastnera ”. Oskar Schindler uważał go za "najodważniejszego człowieka, jakiego kiedykolwiek spotkał".
Urodzony w Kolozsvár (region Transylwanii , a następnie Austro-Węgier , obecnie Cluj ) w roku 1906 , Kastner wyemigrował do Izraela po II wojnie światowej, w 1952 roku stał się rzecznik ministra o Handlu i Przemysłu . Jego kontrowersyjna rola w negocjacjach z SS wyszła na jaw w 1953 roku , kiedy został oskarżony w wydanej przez siebie broszurze przez Malchiela Gruenwalda o współpracę z nazistami. Rzekomo dostarczył aliantom zeznań w obronie oficera SS Kurta Bechera , uniemożliwiając mu sądzenie w procesach norymberskich .
Gruenwald został pozwany przez izraelski rząd w imieniu Kastnera, co doprowadziło do dwuletniego procesu, który zakończył się wyrokiem sędziego , stwierdzającym, że Kastner rzeczywiście "sprzedał swoją duszę diabłu" . 3 marca 1957, rok przed uchyleniem tego wyroku przez Sąd Najwyższy Izraela , Zeev Eckstein próbował zamordować Rudolfa Kastnera, który ostatecznie zmarł z powodu odniesionych ran15 Marcatego samego roku.
Yad Vashem udostępnił swoje archiwa20 lipca 2007 r..
Chociaż Kasztner został przedstawiony na procesie w Izraelu jako przedstawiciel żydowskich notabli i Judenratu , w rzeczywistości pochodził z innego środowiska niż notabli węgierskiej społeczności żydowskiej . Pochodził z Rumunii i został zmuszony do rezygnacji z dziennikarstwa po wprowadzeniu antysemickich praw reżimu Horthy'ego . Kiedy w 1940 r. Siedmiogród został zaanektowany przez Węgry , osiadł w Budapeszcie . Fakt, że jest syjonistą i socjalistą odróżnia go od wybitnych węgierskich Żydów, ortodoksów czy liberałów, którzy raczej opowiadali się za asymilacją i uważali się za „węgierskich Żydów”, podejrzliwych wobec Żydów z innych miejsc. Następnie mieszkał skromnie w Budapeszcie , pracując dla organizacji syjonistycznych, takich jak Keren Kayemeth LeIsrael .
W grudzień 1941Kasztner ostrzega Żydów przed zagładą prowadzoną na froncie wschodnim przez Einsatzgruppen iStyczeń 1943Komitet Pomocy z Joëlem Brandem , Ottó Komoly ( przewodniczący, z Kasztnerem jako wiceprzewodniczącym, ale faktycznie jego liderem), Samuel Springmann (skarbnik), dwaj syjonistyczni ortodoksyjni Żydzi i Ernst Szilagyi z Hachomer Hatzaler (z lewej) . Ten, wbrew uczuciom wybitnych węgierskich Żydów, pomógł przekroczyć granicę polskim i słowackim uchodźcom.
Podczas lata 1944 , Kastner spotkał Adolfa Eichmanna , odpowiedzialnego za deportację 800.000 Żydów z Węgier do obozu zagłady w Auschwitz w Polsce . Podczas tego spotkania komitet pomocy chciał doprowadzić do wymiany 10 000 ciężarówek dostarczonych armii niemieckiej za pośrednictwem Agencji Żydowskiej przez Brytyjczyków w zamian za uratowanie miliona Żydów. Zwolennicy Kastnera Twierdzą, że ta umowa kolejowa była częścią znacznie większego planu negocjacyjnego, aby uratować wszystkich węgierskich Żydów : według Joëla Branda , towarzysza Kastnera w Komitecie Pomocy, Eichmann zasugerował, aby wymienił „milion węgierskich Żydów na 10 000 ciężarówek”. Propozycja, której wiarygodność pozostaje kwestią spekulacji według historyka Raula Hilberga – inni, jak np. historyk Miroslav Kárný (w) , uważają tę propozycję za złudzenie, twierdząc między innymi, że nie było już więcej na ten temat. Data „milion Żydów” w Rzeszy – została odrzucona przez aliantów, którzy odrzucili ten szantaż materiałem wojskowym.
Ostatecznie osiągnięto porozumienie w celu uratowania 1685 Żydów, płacąc sumę od 1000 do 2000 dolarów za uratowaną osobę. Większość pasażerów nie może sobie pozwolić na taką sumę. Więc Kastner wylicytował 150 miejsc dla bogatych Żydów, żeby zapłacić za miejsca dla innych. Ponadto oficer SS Kurt Becher , wysłannik Heinricha Himmlera , nalega, aby 50 miejsc zostało zarezerwowanych dla rodzin osób, które zapłaciły mu osobiście pieniądze, aby uzyskać od niego pewne przysługi, w zamian za sumę 25 000 dolarów od osoby. Becherowi w trakcie negocjacji udało się również podnieść cenę lokalu z 1000 do 2000 dolarów. Całkowitą kwotę okupu szacuje społeczność żydowska na 8 600 000 franków szwajcarskich , choć sam Becher ocenia ją na zaledwie 3 000 000 franków szwajcarskich.
30 czerwca 1944 r., pociąg wyjechał z Budapesztu, ale wbrew słowu danemu Kastnerowi, jest skierowany w kierunku obozu Bergen-Belsen , gdzie przyjeżdża 9 lipca z 1684 Żydami na pokładzie. Pasażerowie byli przetrzymywani przez kilka tygodni w specjalnej części obozu koncentracyjnego. W sierpniu 318 dzieci zostało dopuszczonych do wyjazdu do Szwajcarii , kraju, który pozostał neutralny . Wgrudzień 1944, pozostali pasażerowie (niektórzy w międzyczasie zginęli), z wyjątkiem 17, którzy zostali zmuszeni do pozostania w Bergen-Belsen pod różnymi pretekstami, mogli wyjechać tym samym pociągiem do Szwajcarii. Pasażerów „pociągu Kastnera” witamy w Szwajcarii w Caux-Palace , uśpionym pałacu, położonym nad Montreux , który wcześniej gościł głównie lotników angielskich i amerykańskich, którzy uciekli z obozów jenieckich. Wśród pasażerów znaleźli się rabin Joel Teitelbaum z dynastii chasydów Satmar i jego dwór, niektórzy przywódcy ruchu prawosławnego i neologicznego , uchodźcy polscy i słowaccy, działacze syjonistyczni , a także Peter Munk .
Zjednoczenie Kastnera i Eichmanna było przedmiotem bardzo długotrwałych kontrowersji w Izraelu, a zwłaszcza wśród społeczności żydowskiej pochodzenia węgierskiego. Jednym z punktów o które oskarża się Kastnera jest to, że on sam uczestniczy w sporządzaniu listy tych, którzy będą mogli opuścić Węgry pociągiem. Wielu uratowanych Żydów to krewni, osobiści przyjaciele Kastnera lub bogaci węgierscy Żydzi, którzy mogą zapłacić za tych, których na to nie stać, a także syjoniści i liderzy społeczności.
Nawet podczas negocjacji tysiące węgierskich Żydów nadal jest deportowanych do obozu Auschwitz.
Większość Żydów uratowanych przez Kastnera postrzega go jako bohatera, który ryzykował życie negocjując z Eichmannem. Jednak inni węgierscy Żydzi kwestionują, czy Kastner powinien negocjować z Eichmannem i czy Kastner, zamiast bohatera, nie byłby bardziej kolaborantem. W 1960 , szesnaście lat po spotkaniu z Kastnerem, Eichmann powiedział magazynowi Life, że Kastner " zgodził się zrobić wszystko, co możliwe, aby Żydzi nie stawiali żadnego oporu wobec ich deportacji, a nawet żeby zachowywali się poprawnie w obozach. gdybym zamknął oczy i pozwolił kilkuset czy kilku tysiącom młodych Żydów wyemigrować do Palestyny . To był dobry interes. "
W maju 1944 Kastner i wielu innych żydowskich przywódców wiedziało, po otrzymaniu raportu Vrba-Wetzlera pod koniec kwietnia 1944 , że Żydów wysyła się na śmierć. Ten raport jest przekazywany liderom organizacji żydowskich w nadziei, że węgierscy Żydzi zostaną ostrzeżeni, że są wysyłani do obozów zagłady, a nie do obozów przegrupowania, ale nikt nie chce w to uwierzyć. Ten raport również nie jest upubliczniony przez Kastnera i innych przywódców węgierskiej społeczności żydowskiej.
W szczególności 3 maja 1944 r., kiedy Kastner udał się do Klużu , dwanaście dni przed rozpoczęciem deportacji, nie poinformował społeczności żydowskiej, oprócz notabli, którym zaoferował miejsca w pociągu do Szwajcarii, o losie, który ich czeka. Naziści wmówili im, że zostaną „przesiedleni” do obozu pracy Kenyérmező, fikcyjnego miejsca. Według historyka Maurice'a Kriegla :
„Ci notable [ostrzegani przez Kastnera, sam pochodzący z innego środowiska niż notable węgierskiej społeczności żydowskiej] zostali zatem zmuszeni do współpracy” obiektywnie” z nazistami, ponieważ ci ostatni, poprzez Kasztnera, obiecali im życie, pod warunkiem sformułowali tylko w sposób dorozumiany, ale bez wątpliwości co do sensu rynku, że nadawali uspokajające wiadomości szerokiej rzeszy, która im ufała, usypiali wszelką czujność i dawali polecenie przestrzegania bez wzdrygnięcia się na rozkazy władz węgierskich lub niemieckich . Powtarzająca się operacja spoofingu na większą skalę, gdy lista pasażerów pociągu ratunkowego, którego odjazd faktycznie miał miejsce30 czerwca 1944 r., został powiększony, by objąć nie tylko Żydów z Klużu, początkowo traktowanych jako priorytet, ale członków wszelkiego rodzaju organizacji żydowskich na terenie Węgier (…) A Kasztner nie zapomniał o wpisaniu rodziny i przyjaciół na listę zbawienia. "
Na początku 1945 Kastner pojechał do Niemiec z Kurtem Becherem , który otrzymał pieniądze i kosztowności zapłacone za ratowanie Żydów z pociągu. Himmler nakazał Becherowi przyspieszyć niszczenie obozów koncentracyjnych, gdy alianci zdobywają grunt pod koniec II wojny światowej. Chociaż Kastner jest węgierskim Żydem, a Becher oficerem SS, wydaje się, że dobrze ze sobą współpracowali.
Po wojnie Becher był sądzony w Norymberdze za zbrodnie wojenne . Kastner zeznaje na swoją korzyść, stwierdzając, że Becher jest " wycięty z innego drewna niż drewno zawodowych masowych morderców z politycznego SS ". W sumie Kastner zeznawał pięć razy, od 1946 do 1948 , w imieniu Bechera i innych SS biorących udział w negocjacjach pociągu i okupu. Jego obrona oficera SS rozgniewała węgierską społeczność żydowską.
Kastner po wojnie wyemigrował do Izraela i zaczął działać w Mapai (centrum lewicy). Dwukrotnie kandydował, ale nie został wybrany do Knesetu (parlamentu izraelskiego), aw 1952 został rzecznikiem ministra handlu i przemysłu .
Jego rola w negocjacjach z SS w sprawie ratowania węgierskich Żydów znalazła się na froncie prawicowej gazety Herut (w) w 1953 r. , kiedy został oskarżony przez Malchiela Gruenwalda (w) , pisarza-amatora i broszurę:
Sam Gruenwald został później oskarżony o to, że zwrócił się do władz brytyjskich o uniemożliwienie wylądowania w Palestynie statku uchodźców SS Patria (in) . Gruenwald dalej oskarżył Kastnera o umieszczenie go wysoko na liście legislacyjnej Mapai , podczas gdy w rzeczywistości został umieszczony na tyle nisko, że Mapai był pewien, że nie został wybrany.
Haim Cohen (w) , Prokurator Generalny Izraela i Minister Sprawiedliwości, zdecydował, że oskarżenia Gruenwaldu muszą albo być przedmiotem napraw podczas procesu o zniesławienie, albo zostać zaakceptowane przez Kastnera, powinny następnie ustąpić, nowe Państwo Izrael nie może przyznać, zgodnie z jej warunkami, na powierzenie funkcji oficjalnych człowiekowi, co do którego istniało poważne podejrzenie kolaboracji z nazistami.
Gruenwald jest pozwany za zniesławienie przez centrolewicowy rząd w imieniu Kastnera. Jego prawnik, Shmuel Tamir (w) , jest byłym członkiem Irgunu , byłym szefem wywiadu Irgunu w Jerozolimie i zwolennikiem prawicowej partii opozycyjnej Herut kierowanej przez Menachema Begina . Tamir czyni z oszczerczego procesu przeciwko swojemu klientowi proces polityczny przeciwko Kastnerowi i pośrednio przeciwko Partii Pracy. Wezwany do baru na14 czerwca 1954, matka węgierskiej żydowskiej bohaterki Hannah Szenes również oskarża Kastnera o odmowę przyjęcia jej po aresztowaniu jej córki i nieudzielenie jej żadnej pomocy. Ultraortodoksyjny rabin Joel Teitelbaum odmawia zeznań i twierdzi, że został uratowany przez Boga.
Po dwóch latach procesu, w swoim wyroku, sędzia Benjamin Halevi z Sądu Najwyższego uniewinnił Gruenwalda od oszczerstw w pierwszym, drugim i czwartym punkcie. On pisze :
„ Nazistowski sponsoring Kastnera i ich zgoda na uratowanie sześciuset prominentnych Żydów, była częścią planu eksterminacji Żydów. Kastner miał szansę dodać kilka do tej liczby. Pokusa go uwiodła. Możliwość ratowania ważnych osób bardzo mu się spodobała. Uratowanie najważniejszych Żydów uważał za wielkie osobiste osiągnięcie i sukces syjonizmu. Był to sukces, który uzasadniałby również jego postępowanie – jego polityczne negocjacje z nazistami i nazistowskie sponsorowanie jego komitetu. Kiedy Kastner otrzymał prezent od nazistów, Kastner sprzedał swoją duszę do niemieckiego szatana . "
Możemy porównać te zarzuty z zarzutami wymierzonymi amerykańskiemu Varianowi Fry'owi , który zorganizował ratowanie z Marsylii kilku tysięcy antynazistów i Żydów, wybierając ich według kryteriów sławy i domniemanej użyteczności dla jego kraju, jego misji. przyznanie dwustu stypendiów „jednym z najlepszych europejskich naukowców i akademików”.
Decyzja izraelskiego rządu o odwołaniu się od nazwiska Kastnera prowadzi do jego upadku i nowych wyborów . Kastner staje się wtedy symbolem „pancernika” lub „dostojnika żydowskiego”, który wolałby negocjować z nazistami w celu ochrony swoich krewnych przez poświęcenie najbardziej skromnej społeczności żydowskiej, postaci diametralnie przeciwnej do tej bohater oporny reprezentowany przez Hannah Szenes czy przez powstańców warszawskiego getta .
3 marca 1957Strzela do niego Zeev Eckstein, młody skrajnie prawicowy mężczyzna urodzony w Palestynie w wieku 24 lat, który nie ma żadnego związku z Zagładą . Kastner zmarł z powodu odniesionych obrażeń dziewięć dni później. Na podstawie raportów izraelskiego sądu dziennikarz i pisarz Ben Hecht pisze, że Eckstein był na kilka miesięcy przed zamachem informatorem opłacanym przez izraelskie służby wywiadowcze.
Sąd Najwyższy Izraela uchylił najbardziej wyroku i wyczyszczone Kastner w 1958 roku . Decyzja jest uzasadniona w swoim raporcie następującymi wnioskami:
W odróżnieniu od lat pięćdziesiątych proces Kasztnera reprezentuje dziś w Izraelu, według historyka M. Kriegla, „przede wszystkim niezdolność młodego państwa (…) do zrozumienia natury dylematów, przed którymi stoją członkowie rad żydowskich. zaostrzyć całą obsadę w teatrze Zagłady w dwóch rolach bohatera i zdrajcy. Społeczeństwa, które (…) obecnie proces z 1954 roku uważa za jeden z najbardziej problematycznych przejawów dziecięcej choroby swego nacjonalizmu. Ta percepcja kontrastuje jednak z wyrokiem Trybunału, który nie zarzucał Kasztnerowi, że nie przewodził buntu, ale przede wszystkim nie ostrzegał Żydów z Klużu o losie, jaki czeka ich także w obozach. nie pomagając żydowskim spadochroniarzom, w tym Hannah Szenes, ani nawet „prawie zmuszając” dwóch z nich do poddania się gestapo i zeznając na korzyść SS Bechera.
20 lipca 2007 r., pomnik Yad Vashem (w którym znajduje się duża część archiwów dotyczących deportacji Żydów) otwiera podczas ceremonii archiwum Kastnera. Będą one zatem dostępne do konsultacji. Ale pięćdziesiąt lat po zabójstwie postać nadal jest kwestionowana.
Podczas gdy Suzanne Kastner, jedyna córka Rudolfa, mająca wtedy 61 lat, wierzy, że ceremonia stanowi nowy kamień milowy w rehabilitacji jej ojca („ Myślę, że państwo Izrael w końcu odzyskało utracony honor w tej sprawie ”). Niektórzy Izraelczycy nadal uważają go za „ zdrajca ”.
Jego wnuczka, Merav Michaeli, jest izraelską dziennikarką i członkinią Knesetu .
Książka Pociąg Kasztnera napisana przez Annę Porter została wydana przez Constable & Robinson Ltd w 2008 roku ( ISBN 978-1845297176 )