A kékszakállú herceg vára
Zamek SinobrodegoUprzejmy | opera |
---|---|
N BER dokumentów | 1 akt |
Muzyka | Béla Bartok |
Broszura | Béla Balázs |
Język oryginalny |
język węgierski |
Źródła literackie |
Niebieska Broda , Charles Perrault |
Czas trwania (w przybliżeniu) | 60 minut |
Daty kompozycji |
luty – wrzesień 1911 |
kreacja |
24 maja 1918 Budapeszt Opera House |
francuska kreacja |
1954 Strasburg |
Postacie
Zamek Sinobrodego (w języku węgierskim : kékszakállú herceg vára dosłownie Zamek Duke z Sinobrodego ), 11, op . Sz 48 jest jedynym opera przez Bela Bartókiem .
Muzyka składa się na libretto Béla Balázs , między lutym a wrześniem 1911 roku , pod wpływem Peleas i Melisanda przez Claude'a Debussy'ego (kompozycja z 1902 roku , libretto Maurice'a Maeterlincka ).
Jeśli chodzi o zastosowany system modalny, język muzyczny Bartoka zrodził się częściowo z systemu pentatonicznego (skale pięciodźwiękowe), powszechnego na tradycyjnych Węgrzech. Rzeczywiście, jego styl jest mocno przesiąknięty studiowaniem tradycyjnej muzyki węgierskiej, sztuki wówczas zapomnianej, którą Bartok kolekcjonował ze swoim przyjacielem kompozytorem Zoltánem Kodálym na Węgrzech iw Transylwanii , ale także w Rumunii i na Słowacji . Béla Bartók styl jest powiązana tej pracy oraz następujące nich, do prądu Europejskiego „tożsamości narodowej”, urodzonego w XIX e wieku. W tym sensie udało mu romantyczny styl kompozycji (od legend germańskiego świata na początku XIX th wieku).
Béla Balázs napisał libretto wiosną 1910 r. na podstawie wiersza Maurice'a Maeterlincka Ariane et Barbe-Bleue , poczynając od opowieści Perraulta zmodyfikowanej przez świeckie ballady z Transylwanii. To libretto Béla Balázs ofiarowuje także Zoltánowi Kodályowi , który przebywał z nim w Paryżu w maju 1907 r. na premierze muzyki Ariane et Barbe-Bleue Paula Dukasa.
Sinobrody Zamek premierę na budapeszteńskiej opery na24 maja 1918 r.z Olgą Haselbeck (Judith) i Oszkárem Kálmánem (Sinobrody) w reżyserii Dezső Zádora pod dyrekcją Egisto Tango . Francuska premiera odbywa się francuskiego Radia i Telewizji na17 kwietnia 1950pod dyrekcją Ernesta Ansermeta oraz we francuskiej adaptacji Michela Dimitri Calvocoressi ; pierwszy etap został wystawiony w Opéra-Comique w 1960 roku z Xavierem Deprazem (Barbe-Bleue).
Wprowadzony słownym prologiem, Le Château de Barbe-Bleue składa się z jednego aktu, którego rozwinięcie jest przerywane kolejnym otwarciem siedmiu drzwi zamku. Występują tylko dwie śpiewaczki, Sinobrody ( baryton-bas ) i Judith ( sopran lub mezzosopran ), a także narrator w roli wieszcza, który otwiera operę prologiem.
Jego przybliżony czas trwania to jedna godzina.
Porzuciła narzeczonego i opuściła rodziców, Judith przybywa do domu swojego nowego męża, księcia Sinobrodego , którego jest czwartą żoną. Prosi go o dostęp do wszystkich drzwi zamku, aby, jak mówi, wpuścić światło.
Sinobrody, początkowo niechętny, ustępuje w imię miłości, ale siódme drzwi są przedmiotem szczególnego zakazu, którego Judith przekroczy kosztem swojego upadku, znajdzie za nimi wciąż żywe kobiety Sinobrodego.
Opublikowana w 1697 roku opowieść Charlesa Perraulta , La Barbe bleue , porusza temat małżeńskiej nielojalności: żona, która ma być uległa wobec męża, udowadniając, że nie szanuje ustalonych zasad, ponosi śmierć za nieposłuszeństwo. Opowieść opowiada o pokusach, jakim ulega człowiek i ich możliwych konsekwencjach.
Osiem lat przed Balázsem Maurice Maeterlinck napisał Ariane et Barbe-Bleue . Paul Dukas wyciągnął z niej swoją jedyną operę. Ale libretto węgierskie jest przeciwieństwem libretta belgijskiego: jego bohaterowie nie mają nic wspólnego z Ariane i jej mężem. Jedynym godnym uwagi faktem, że Balázs wybrał Maeterlincka – i który również sprzeciwia się Perraultowi – jest to, że nie ma zamordowanych żon, ale kobiety w klasztorze. Tutaj milczą, podczas gdy w przypadku Dukas są niejako „wskrzeszani” przez Ariane. Z Balázsem nikt nie triumfuje, jest to tragedia miłości, porażka pary, która nam się objawia. Deklaracja przy odejściu wieszcza wprowadza w ten świat łącznie z widzem, który „unosi zasłonę z rzęs” .
Sinobrody, prawie nieistniejący w Ariane i Sinobrodym, jest główną postacią opery Bartóka. Hojny, zakochany, mimo to mnoży ostrzeżenia skierowane do żony i ustala granicę, poza którą może grozić niebezpieczeństwo dla Judyty, a więc i dla pary. Ta granica nie jest już materializowana przez pojedyncze drzwi, których nie można przekroczyć, jak w bajce. Tutaj siedem drzwi to tyle samo sekretnych miejsc odsłaniających duszę mistrza tego miejsca. Ta wielość zamkniętych miejsc nadaje im mniej niedostępny charakter. Judith otwiera pierwsze pięć drzwi ze względną łatwością, pomimo szorstkości wyrażanej przez głośną muzykę i zwięzły tekst. Ale niechęć Sinobrodego do odpowiedzi na pytania żony i otwarcia ostatnich drzwi, po drzwiach pokoju jeziora białych łez , osłabła pod naciskiem żony opętanej krwią (także mówionej przez plotkę, że wiedziała), że widzi tylko zarzuty męża, bynajmniej nie zniechęcają jej, wydają się wręcz przeciwnie zachęcać ją).
Judith, przejmując symbole wszystkich pozostałych żon, dołączy do nich i choć wciąż żywe są jednak utrwalone, jawią się jako zdematerializowane lub symbolicznie pozostając w rejestrze pamięci psychiki Sinobrodego…
Wybór imienia Judith pozostaje raczej niejasny. Jeśli odwołamy się do biblijnej Judyty , możemy powiedzieć, że obie mają wspólną cechę: determinację. Obie osiągają swoje cele, pierwsza uwiodła Holofernesa, aby go lepiej zamordować, ta, która nas interesuje, spełni swoje pragnienie: obnażenia psychiki męża.
W przypadku Perraulta to przerażenie leży u podstaw akcji, żona ulega jego ciekawości pomimo strachu, jaki wzbudza w niej jej mąż. U Balázsa i Bartóka dramaturgia sprowadza się do narastającego napięcia, które można wyczuć przy braku dialogu bohaterów. Jest zawarty w rejestrze pasji.
Balázs zachował z opowieści Perraulta jedynie jej kwintesencję: pokusę, chęć zaspokojenia ciekawości. Jeśli chodzi o Sinobrodego, nie jest on już terroryzującym i krwiożerczym mężem, lecz przeciwnie, opiekuńczą istotą, nosicielem ukrytego cierpienia ( jeziora łez ), które go uczłowiecza i nigdy nie czyni z niego potwora. To już nie od niego pojawi się niebezpieczeństwo, to Judith będzie prowokatorem.
Nie znajdujemy się już tutaj w rejestrze zwykłego nieposłuszeństwa opisanego przez Perraulta, ale w innym, bardziej złożonym, wykraczającym poza zwykłą różnicę zaufania. Jest w tym dziele powracającym wyrazem pragnienia wniesienia światła do tego miejsca.
Ta opera z licznymi i bogatymi symbolami pozwala dostrzec od pierwszych minut wraz z otwarciem pierwszych drzwi pewien fatalistyczny klimat, podjęty niemal wszechobecnym w utworze tematem krwi. To tak, jakby miłość Judith i Sinobrodego była już skazana na zagładę. Wrażenie to potęguje trwałe przesiąkanie murów zamkowych. W miarę rozwoju dramatu, na początku powoli, a potem w przyspieszonym tempie, napięcie rośnie o stopień, nerwowość Judith narasta, aż do szczytu napięcia psychicznego przy otwarciu ostatnich drzwi i oskarżeń, które oznaczają koniec romantyczna idealizacja. Ale jest już za późno, kiedy Judith rozumie chorobliwy proces (w psychoanalitycznym sensie tego terminu), który wywołała.
Krew jest powszechnie kojarzona z życiem. Jednak poza freudowskim odczytaniem symbolu, jego wylanie (na broń, skarb, kwiaty, chmury) należy rozpatrywać jako symboliczne odwrócenie. Niewątpliwie należy tam odczytać początki miłosnej projekcji, nawet ogólniejszego znaku, że coś umiera. Czy to sama śmierć Sinobrodego, której symbolami zwiastującymi byłyby Judith i zamek? Odpowiedź na to pytanie jest trudna, gdyż opera podatna jest na wielość interpretacji, mnogość symboli i alegoryczny charakter dzieła. Pewne jest to, że z Judith ostatecznie kojarzoną z nocą cykl się kończy.
Cztery flety (w tym dwa piccolo grające ), dwa oboje , róg angielski , trzy klarnety (w A i B-dur, dwa pierwsze grają małe klarnety , trzeci gra klarnet basowy ), cztery fagoty (czwarty gra kontrafagot ), cztery rogi (w F), cztery trąbki (b-Flat), cztery Puzony , A bas tuba , dwie harfy , A Celesta An narządów , do kotłów , bęben , piccolo bębnowe , tom, tom , talerze (wiszƒcych talerz) ksylofon , trójkąt , smyczki , na scenie cztery trąbki, cztery puzony. Do otwarcia drzwi dodaje się chór bez słów ad libitum.
Kierunek | Orkiestra | Niebieska Broda | Judyta | Język | Inscenizacja | Data rejestracji | Etykieta (i data wydania) |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Giennadij Rożdestwenski | Bolszoj Orkiestra Symfoniczna | Jewgienij Kibkalo | Nina Poliakowa | Rosyjski | Witalij Gołowin | 1963 | |
Georg Solti | Orkiestra Filharmonii Londyńskiej | Kolos Kováts | Sylwia Sass | język węgierski | Miklós Szinetár | dźwięk 19791981 scena | Decca , DVD, 2008 |
Ádam Fischer | Orkiestra Filharmonii Londyńskiej | Robert Lloyd | Elżbieta Laurence | język węgierski | Znaki Dennisa | 1988 | Kultura wideo, DVD, 2009 |
James Levine | Metropolitan Opera Orchestra, Nowy Jork | Samuel Ramey | Jessye norman | język angielski | Goran Järvefelt | 1989 | Dom Opery |