1948 palestyński exodus odnosi się do exodusu palestyńskiej ludności arabskiej , które miały miejsce w ciągu 1948 wojny arabsko-izraelskiego . Wydarzenie to pozostaje obecne w zbiorowej pamięci Palestyńczyków jako Nakba (po arabsku : النكبة , al-Nakbah, dosł. „katastrofa” lub „katastrofa”). Podczas tej wojny od 700 000 do 750 000 palestyńskich Arabów z 900 000 żyjących na terytoriach, które pod koniec wojny znajdą się pod izraelską kontrolą, uciekło lub zostało wygnanych ze swoich ziem.
Inaczej według autorów przedstawiane są wydarzenia 1948 roku. Benny Morris dzieli exodus na 4 fazy:
W czasie wojny około 400 arabskich wiosek zostało opuszczonych, ewakuowanych lub zniszczonych.
Uchodźcy są również wywłaszczani z ich własności i odmawia się im prawa do powrotu .
Potomkowie tych ludzi liczą dziś ponad 5 milionów i są znani jako uchodźcy palestyńscy .
Od kontroli Palestyny przez Brytyjczyków w 1920 roku, widział rosnącą imigrację Żydów, zachęcaną przez ruch syjonistyczny i aspirujący do założenia tam państwa w tym, co postrzegali jako Ziemię Izraela . W obliczu tych sytuacji przywódcy arabscy demonstrują swój własny nacjonalizm, czasem panarabski , i przewodzą coraz silniejszej opozycji, naznaczonej zamieszkami w latach 1920 , 1921 i 1929 oraz masakrami, które pochłaniają kilkaset ofiar.
To dwa typy społeczeństw, dwie kultury i dwa nacjonalizmy, które ścierają się, a także przeciwstawiają się brytyjskiej władzy obowiązkowej. Palestyńczycy domagają się niepodległości dla całej Palestyny i sprzeciwiają się brytyjskiej administracji i żydowskiej imigracji. Żydzi domagają się narodowego domu dla narodu żydowskiego . Bohaterowie stają przed „ grą o sumie zerowej ” z powodu swoich niemożliwych do pogodzenia aspiracji.
Kulminacją arabskiej opozycji było Wielkie Powstanie w latach 1936-1939 . Represje brytyjskie powodują wiele ofiar śmiertelnych, a reakcja organizacji syjonistycznych jest gwałtowna. Pod koniec buntu wśród Arabów zginęło prawie 5000 osób, a wśród Żydów ponad 300. Arabowie palestyńscy uzyskują jednak od Brytyjczyków nową Białą Księgę , która obiecuje między innymi drastyczny spadek imigracji i niezależności żydowskiej w ciągu 10 lat, w odpowiedzi na co z kolei to syjonistyczni Żydzi przystępują do buntu. W wyniku rewolty różne syjonistyczne organizacje paramilitarne wzmocniły się, a większość palestyńskich arabskich elit politycznych została aresztowana i zmuszona do emigracji. Wśród nich, szef Komitetu Wysokiego arabskiej , Hadj Amin al-Husseini schronił się w nazistowskich Niemczech , gdzie szukał poparcia dla swojej sprawy.
Drugiej wojny światowej widział tragedię Holokaustu . Pod jej koniec, prawicowe ugrupowania syjonistyczne, Irgun i Lehi , z kolei prowadziły kampanię przemocy przeciwko rządom brytyjskim. Palestyńscy nacjonaliści arabscy reorganizują się, ale wciąż pozostają w tyle za żydowskimi nacjonalistami. Osłabienie mocarstw kolonialnych wzmocniło mocarstwa arabskie, a niedawno utworzona Liga Arabska spełnia żądania palestyńskich nacjonalistów.
Dyplomacja nie godzi stron. Wluty 1947Brytyjczycy ogłosili, że postanowili zrezygnować z mandatu w regionie, a akta zostały przekazane Organizacji Narodów Zjednoczonych.
29 listopada 1947 r. Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych przegłosowało Plan podziału Palestyny, który przewidywał podział Palestyny na trzy jednostki: państwo żydowskie, państwo arabskie oraz poddanie Jerozolimy międzynarodowej administracji. Plan został zaakceptowany przez przywódców społeczności żydowskiej w Palestynie, za pośrednictwem Agencji Żydowskiej, z wyjątkiem tych z Irgunu , i odrzucony przez prawie wszystkich przywódców społeczności arabskiej, w tym Wysoki Komitet Arabów Palestyńskich. Ma poparcie wielkich mocarstw, ale nie Brytyjczyków i wszystkie kraje arabskie są mu przeciwne. Mandat obejmuje 600 000 palestyńskich Żydów i 1 200 000 palestyńskich Arabów. 550 000 tych ostatnich są ustanowione na terytoriach przydzielonych państwu żydowskiemu przez Plan Podziału. Brytyjczycy rozmieszczają około 100 000 głównie wojskowi.
Wojna wybuchła następnego dnia. Z30 listopada 1947 w 14 maja 1948, Palestyna, nadal pod brytyjskim mandatem, przeżywało okres wojny domowej , oznaczonych przez konfrontacji pomiędzy z jednej strony żydowskiej organizacji zbrojnych i na innych, arabskich Palestyńczyków, wspierane przez wolontariuszy z krajów arabskich. Od15 maja 1948, data zakończenia mandatu brytyjskiego i powstania państwa Izrael, rozpoczyna się pierwsza wojna izraelsko-arabska , po klęsce Arabów palestyńskich, interwencja wojskowa krajów arabskich przeciwko Izraelowi i wysłanie Egipcjanina, Syryjczyka, Irackie i Transjordańskie siły ekspedycyjne na dawne terytorium Palestyny. Różne rozejmy są podpisywane między lutym aCzerwiec 1949.
To właśnie podczas tej wojny miał miejsce exodus Palestyńczyków.
Inaczej według autorów przedstawiane są wydarzenia 1948 roku.
Benny Morris podzielił exodus na 4 fazy.
Pomiędzy grudniem 1947 a marcem 1948, pośród eksplozji przemocy, około 100 000 Palestyńczyków, głównie członków miejskich klas średnich i wyższych, opuściło swoje domy z nadzieją powrotu, gdy arabskie armie przejmą kontrolę nad krajem lub że przemoc ustanie.
Druga faza rozpoczyna się w momencie rozpoczęcia ofensywy Hagany na początku kwietnia i podczas walk, które następują po interwencji armii arabskich, aż do pierwszego rozejmu w lipcu. Pierwsze dni operacji upłynął pod znakiem masakry w Deir Yassin, która wywołała strach wśród arabskiej ludności cywilnej. Od 250 000 do 300 000 więcej palestyńskich Arabów ucieka przed walkami lub jest wypędzanych, gdy nie uciekają. Pochodzą głównie z miast Hajfa, Tyberiada, Beisan, Safed, Jaffa i Akka, które w tym okresie straciły ponad 90% swojej arabskiej populacji. Eksmisje mają miejsce w kilku miastach i wsiach, szczególnie wzdłuż drogi Tel Awiw-Jerozolima oraz we wschodniej Galilei podczas operacji Nahshon i Yiftah .
15 maja armie arabskie rozpoczęły wojnę i przez 6 tygodni pozycje pozostały zasadniczo niezmienione. 11 czerwca strony walczące zaakceptowały rozejm.
Po rozejmie armia izraelska przejęła inicjatywę nad armiami arabskimi i przeprowadziła przeciwko nim kilka operacji militarnych w ciągu ostatnich 6 miesięcy 1948 roku. Był to trzeci etap palestyńskiego exodusu, podczas którego dochodzi do licznych masakr . Podczas operacji Dani , od 50 000 do 70 000 mieszkańców miast Lydda i Ramle zostało wygnanych do Ramallah, podczas gdy miasta się poddały. Inne wypędzenia mają miejsce podczas działań na podbitych terenach. Podczas operacji Dekel Arabowie z Nazaretu i południowej Galilei nie zostaną wydaleni na bezpośredni rozkaz Dawida Ben Guriona. Ich potomkowie są częścią obecnej arabskiej populacji Izraela . Między październikiem a listopadem IDF rozpoczęło operacje Yoav i Horev, aby wypędzić Egipcjan z Negew i operację Hiram, aby wypędzić Arabską Armię Wyzwolenia z północnej Galilei. Dokonuje się kilku masakr. 200 000 do 220 000 Palestyńczyków ucieka ze strachu lub zostaje wydalonych.
Czwarta faza ma miejsce po wojnie do 1950 roku. Armia izraelska zabezpiecza swoje granice i osiedlają się tam nowi imigranci, co prowadzi do dodatkowego exodusu około 30 000 do 40 000 Palestyńczyków .
W palestyńscy uchodźcy osiedlili się głównie w obozach dla uchodźców na Zachodnim Brzegu, Strefy Gazy, Jordanii, Libanie i Syrii.
Yoav Gelber opisuje wydarzenia w dwóch fazach. Pierwsza faza charakteryzuje się upadkiem palestyńskiej struktury społecznej. I druga faza z izraelskimi zwycięstwami militarnymi i wypędzeniami.
Pierwsza faza rozpoczyna się wraz z wojną domową, przy braku celów militarnych i charakteryzuje się słabą sytuacją ekonomiczną i dezorganizacją administracyjną. Bankructwo służb, brak autorytetu oraz poczucie strachu i niepewności firmy generują sytuację anarchii. W kwietniu 1948 r. podczas izraelskiej kontrofensywy 250 000 do 300 000 Arabów uciekło i schroniło się w sektorach arabskich i sąsiednich krajach arabskich. 30 000 Arabów, należących głównie do wyższych klas społecznych, uciekło na początku wojny domowej.
Wypędzenia z maja-czerwca 1948 r. wydawały się zarówno militarnie istotne, jak i moralnie uzasadnione w obliczu nieuchronnego zagrożenia militarnego ze strony najeżdżających armii arabskich: „Przekonani, że ich postępowanie jest niezbędne, żołnierze nie próbowali ukryć surowego traktowania ludności cywilnej. raporty po akcji ”.
Inni historycy-specjaliści dzielą się jego analizą, w tym Efraim Karsh, Avraham Sela, Moshe Efrat, Ian J. Bickerton, Carla L. Klausner i Howard Sachar. Historyk Christopher Sykes zgadza się z tezą Gelbera dotyczącą drugiej fazy. Efraïm Karsh opisuje wydarzenia jako podyktowane wyłącznie względami wojskowymi.
Według Gelbera uchodźcy byli przekonani o ich repatriacji pod koniec działań wojennych, co było zwyczajem podczas wojen na Bliskim Wschodzie.
Przyczyny exodusu z 1948 roku są kontrowersyjnym tematem zarówno wśród uczonych, jak i komentatorów.
Zgodnie z tym podejściem rząd izraelski poprosiłby Palestyńczyków o pozostanie w ich domach i twierdził, że będą mieli pełne prawa obywatelskie w Izraelu. Jeśli chodzi o apel przywódców arabskich do miejscowej ludności, nalegają oni na zeznania, które możemy zebrać na ten temat:
„Zbiór istotnych dowodów, którymi obecnie dysponujemy, wskazuje, że ewakuacja Palestyny jest spowodowana wezwaniem wojskowych lub politycznych przywódców samych państw arabskich. "
- Analiza Instytutu Spraw Publicznych (Waszyngton)
Według Mahmouda Darwicha , palestyńskiego poety, autora Deklaracji Niepodległości Palestyny:
„Dla moich rodziców nasz pobyt w Libanie był tymczasowy; byliśmy tam zwiedzając lub nawet na wakacjach. Palestyńczykom nakazano wówczas opuścić ojczyznę, aby nie przeszkadzać w postępie arabskich operacji militarnych, które miały trwać kilka dni i umożliwić nam szybki powrót do domów. Moi rodzice szybko odkryli, że te obietnice to tylko marzenia…”
Głównie pod koniec lat 70. liczne prace, krytyka i zeznania izraelskie podważają postawioną początkowo tezę o dobrowolnym exodusie. Zgodnie z tą tezą niektórzy wyjechali dobrowolnie, podczas gdy inni musieli odejść w wyniku walk i wydaleni przez siły izraelskie/żydowskie.
Odsetek Palestyńczyków, którzy uciekli, zostali wypędzeni lub zmuszeni do ucieczki, a także przyczyny i odpowiedzialność exodusu to kwestie dyskusyjne. Według Benny'ego Morrisa „ uchodźcy palestyńscy stanowią najbardziej nierozerwalny i wybuchowy problem pozostawiony przez wydarzenia z 1948 roku”.
Pod koniec lat 80. pojawiły się nowe tezy izraelskie, oparte na izraelskich źródłach dokumentalnych (częściowo dostępnych od 1988 r.) i brytyjskich, a także na wywiadach i zeznaniach. Według Benny'ego Morrisa z 369 arabskich miejscowości w Państwie Izrael i obszarów, które znalazły się pod izraelską kontrolą podczas tej wojny:
Do tych wyjazdów dodaje, że znacznie ponad 70 tysięcy ludzi, głównie przedstawicieli klasy średniej i burżuazji, którzy wyjechali w tygodniach po rozpoczęciu starć i przed samą wojną, czekając na zakończenie walk. Wskazuje również, że znalazł dowody na to, że „Wysoki Komitet Arabski i średnie szczeble wydały rozkazy ewakuacji dzieci, kobiet i starców ze swoich wiosek” .
Yoav Gelber uważa, że główną przyczyną drugiej fali uchodźców był upadek palestyńskiego społeczeństwa arabskiego, które bez administracyjnego wsparcia Brytyjczyków było zbyt kruche, by wytrzymać warunki wojny domowej. Podważa poglądy izraelskich historyków głównego nurtu, ale odrzuca pogląd „nowych historyków” i arabskich historyków na płaszczyźnie Daleth . Henry Laurens również nie uznaje planu Daletha za plan wypędzenia Arabów i komentuje: „Odejście władz brytyjskich i ucieczka palestyńskich notabli przyspiesza rozkład społeczeństwa palestyńskiego. […] W miastach załamanie gospodarki i koniec porządku publicznego potęgują niepokój mieszkańców”. Dominique Vidal uważa jednak, że władze Jiszuw ponoszą bezpośrednią odpowiedzialność za exodus w tym okresie.
W 1948 i Po , Benny Morris cytuje fragment z archiwów IDF powszechnie uważanych przez historyków za wiarygodny: raport „ Emigracja Arabów z Palestyny w okresie 1.12.1947 – 1.06.1948 ” napisany przez służby. Raport wywiadu IDF z 30 czerwca 1948. Dokument ten szacuje liczbę Palestyńczyków, którzy opuścili terytorium w rękach Izraela na początku czerwca 1948 na 391 000 i ocenia wpływ różnych czynników na te wyjazdy:
Benny Morris jest krytykowany zarówno przez historyków głównego nurtu izraelskiego, jak i przez historyków nurtu arabskiego, którzy kwestionują jego pracę, wskazując na zniekształcenia i przesadny rozwój historii, generalnie spekulatywne. Nurt historyków arabskich krytykuje go za zminimalizowanie „planu Daletha”. Podczas gdy izraelscy historycy, tacy jak Efraim Karsh , oskarżają go o „błędne przedstawianie dokumentów, podawanie [tylko] częściowych cytatów, fałszywe twierdzenia i przepisywanie [ure] oryginalnych dokumentów”. " Shabtai Teveh zauważa, że z jednej strony, źródła IDF nie były dostępne w 1988 roku 1 st Księga Benny Morris dlatego brakowało atrakcyjnych źródeł dokumentalnych. Z drugiej strony w Izraelu doszło do skandalu z fałszywymi archiwami Państwa Izrael: archiwa były fałszowane podczas przeprowadzek, sprzątania i przez badaczy upoważnionych do ich wglądu; Benny Morris został oskarżony przez historyka Karsha o to, że sam je sfałszował i w obliczu dowodów sfałszowania oskarżył historyków i pisarzy o wzajemne odrzucenie autorstwa faktów (źródło: strona izraelskich archiwów). Wiele książek publikuje tezy polityczne oparte na tych fałszywych archiwach i fałszywych cytatach (fałszywe cytaty z Ben Guriona, Moshe Dayana, Einsteina, ...).
Izraelski historyk Benny Morris uważa, że palestyński exodus jest niemal „nieunikniony”. Wysuwa następujące przyczyny kontekstowe: geograficzne uwikłanie ludności żydowskiej i arabskiej; historia ich antagonizmu od 1917 roku; odrzucenie przez obie strony jakiegokolwiek rozwiązania dwunarodowego; głębia niechęci Arabów do Żydów i ich strach przed poddaniem się władzy syjonistycznej; strukturalne słabości palestyńskiego społeczeństwa arabskiego (zdezorganizowanego, bez spójności społecznej, bez przywódcy, bez struktury narodowej, bez wspólnych aspiracji nacjonalistycznych…) w przeciwieństwie do Jiszuwu . W tym samym czasie opracował też tezę o idei przeniesienia w myśli syjonistycznej . Jednak według jego pracy „związki między tym poparciem a tym, co naprawdę wydarzyło się podczas wojny, są znacznie słabsze niż to, co sugerują arabscy propagandyści”.
Benny Morris uważa, że druga fala palestyńskiego exodusu jest spowodowana połączeniem wszystkich tych czynników jednocześnie. Według niego, ta druga fala „nie była wynikiem ogólnej, z góry ustalonej polityki Jiszuwa ”, przy jednoczesnym zapewnieniu, że „od razu postrzegano ją jako zjawisko, które należy wykorzystać”. Wyjaśnia tę postawę: „strach przed Jiszuwem, że Palestyńczycy i państwa arabskie, jeśli tylko nadarzy się okazja, zamierzają odtworzyć wersję Holokaustu na bliskowschodnią skalę ” i że „inwazja z połowy maja 1948 r. zagroziła yishuv wyginięciem . " Twierdzi, że pomimo konkretnych wypędzeń Arabów zainicjowanych przez Haganę i IDF: „nie było szerokiego ani kompleksowego planu wypędzeń”.
Jednak według Shabtai Teveth , biografa Davida Ben Guriona oraz izraelskiej historyczki Anity Shapiry , ten ostatni nigdy nie popierał „idei przeniesienia”. Efraïm Karsh podziela ten punkt widzenia i uważa, że praca Morrisa nie była uczciwa w tej kwestii. Na poziomie kontekstu, upiera się raczej na „rzeczywistość” w niebezpieczeństwie zagłady, z którym Yishuv byłby czynienia i na fakt, że to przede wszystkim wojny i że ucieczek są specyficzne dla każdego. wojna. Izraelski historyk Yoav Gelber również uważa, że ważne jest, aby pamiętać, że była to wojna i podkreśla kruchość społeczeństwa palestyńskiego w radzeniu sobie z nią. Nie zawiera jednak żadnych odniesień za lub przeciw do „idei transferu”. Krytykuje także nowych historyków, którzy według niego ignorują w swoich tezach sprzeczne relacje, jakich doświadczyli syjoniści i Arabowie przed 1948 r .
Oficjalnie „Plan D” miał ograniczone cele: zabezpieczenie terenów żydowskich. Nie dotyczyło to całego terytorium Palestyny, a planowane wysiedlenia były warunkowe. Ale dla historyków palestyńskich jest to jasne, że trwała polityka wydalania. Dla nich „Plan D” jest tylko najbardziej znaną częścią tej polityki.
Porównania ze zbrodniami nazistowskimi są czasami prowadzone równolegle. Według Walid Khalidi The plan dalet byłoby „projekt do zniszczenia społeczeństwa palestyńskiego” . Ilan Pappé podziela opinię palestyńskich historyków i posuwa się tak daleko, że opisuje exodus jako „czystkę etniczną Palestyny” . Według niego „exodus [z drugiej fali] był wynikiem celowego działania syjonistycznych przywódców Palestyny. " Użycie tych słów wywołało silne reakcje zwłaszcza z izraelskich historyków i nazywa propaganda. Yoav Gelber wzywa do wydalenia go z Uniwersytetu w Hajfie i publikuje odpowiedź.
Benny Morris dodaje:
„Transfer nigdy nie stał się ogólną ani jawną polityką syjonistyczną. "
Dla Edwarda Atiyaha :
„Ten masowy exodus jest szczególnie spowodowany przekonaniem, że Arabowie, zachęceni przechwałkami i nieświadomymi wypowiedziami niektórych arabskich przywódców, że pokonanie Żydów przez armie państw arabskich było sprawą kilku tygodni i że pozwoli to Arabom palestyńskim na powrót do ich kraju i odebranie go z powrotem. "
Od 1990, teza ta została podzielona przez pocztowych-syjonistyczny izraelskich historyków , takich jak Ilan Pappe i Avi Shlaim jak również przez historyków palestyńskich oraz Walid Khalidi i Nur Masalha . Uważają, że społeczność żydowska nigdy nie była narażona na realne niebezpieczeństwo eksterminacji, ponieważ żydowska armia, Haganah , miała niepodważalną przewagę. Według nich również poza myślą wierzą, że idea przeniesienia była raczej filarem ideologii syjonistycznej.
W tym samym czasie, w latach następujących po exodusie Palestyny w 1948 r., miał miejsce exodus Żydów z Bliskiego Wschodu , podczas którego od 500 000 do 600 000 Żydów „wyemigrowało, zostało zmuszonych do ucieczki lub zostało wydalonych” z krajów arabskich. Spośród nich około 260 tysięcy przybył do Izraela, między 1948 a 1951 r .
Według różnych powojennych szacunków nie było możliwe dokładne oszacowanie liczby osób wysiedlonych przez wojnę. Według brytyjskich szacunków, ze względu na naturalny wzrost populacji w okresie wojny, dokładna liczba przedwojennych Arabów i liczba przesiedlonych Beduinów (co daje szacunkową liczbę 95 000 Beduinów) pozostają nieznane. Według raportu ONZ, ponieważ „powielanie kartek żywnościowych, dodawanie osób, które zostały wysiedlone z obszaru innego niż tereny należące do Izraela” oraz osób, które choć nie zostały przesiedlone, są pozbawione środków do życia”.
Dzień Nakby to upamiętnienie wydarzeń z 1948 roku, które doprowadziły do klęski Arabów i wysiedlenia ludności palestyńskiej. Zwykle obchodzony jest 15 maja, w Dzień Niepodległości Izraela.
Według Akrama Belkaïda : „W Izraelu prawo zabrania używania słowa „Nakba” w podręcznikach szkolnych. Kryminalizacja jego upamiętnienia jest regularnie sugerowana przez przywódców politycznych ”.
„Około 400 wsi i miasteczek zostało wyludnionych w trakcie wojny i bezpośrednio po niej. Do połowy 1949 r. większość tych miejsc była całkowicie lub częściowo zrujnowana i nie nadawała się do zamieszkania. "
„Spośród 418 wyludnionych wsi 293 (70%) zostało całkowicie zniszczonych, a 90 (22%) zostało w znacznym stopniu zniszczonych. Ocalało siedmiu, w tym 'Ayn Karim (na zachód od Jerozolimy), ale zostali zabrani przez izraelskich osadników. "
„[…] szukaliśmy sposobów, które nie wymagałyby od nas użycia siły, aby wyrzucić dziesiątki tysięcy wrogich Arabów wciąż obecnych w Galilei, którzy w przypadku inwazji mogliby uderzyć nas w plecy. Próbowaliśmy wykorzystać sztuczkę wykorzystującą porażki Arabów w Safedzie i obszary oczyszczone przez Operację Matatech – sztuczka, która działała wspaniale. "
Benny Morris (2003) , s. 248-252 .„Teraz Żydzi też zachowują się jak naziści […]. "