Albrecht von Wallenstein

Albrecht von Wallenstein Obraz w Infobox. Albrecht von Wallenstein Funkcjonować
Generalissimus
Tytuł szlachecki
Książę
Biografia
Narodziny 24 września 1583
Heřmanice
Śmierć 25 lutego 1634(w wieku 50 lat)
Egra
Pogrzeb Mnichovo Hradiště
Imię w języku ojczystym Albrecht Wenzel Eusebius von Waldstein
Trening Uniwersytet Altdorf
Palacký University
Zajęcia Polityk , oficer , dowódca wojskowy
Rodzina Valdštejn
Tata Wilhelm Waldstein ( d )
Rodzeństwo Kateřina Anna z Valdštejna ( d )
Małżonkowie Anna Lukretia Nekesch von Landeck ( d ) (od1609)
Elisabeth Harrach ( d ) (od1623)
Inne informacje
Uzbrojony Armia cesarska
Stopień wojskowy Generalissimus
Konflikt Wojna trzydziestoletnia
Różnica Kawaler Orderu Złotego Runa
Wymowa Herb panów Wallensteina

Albert-Wenceslas Eusèbe von Wallenstein lub Waldstein (po niemiecku Albrecht Wenzel Eusebius von Waldstein i po czesku Albrecht Václav Eusebius z Valdštejna ), ur.24 września 1583w Hermanitz nad Łabą i zmarł dnia25 lutego 1634w Egerze jest wojownikiem czeskiej szlachty  ; był najsłynniejszym kondotierem w służbie Świętego Cesarstwa Rzymskiego podczas wojny trzydziestoletniej , stając się generalissimusem wojsk cesarskich , księciem Friedlandu  (in) , Sagana i Meklemburgii .

Biografia

Lata treningu

Urodził się Albert-Wenceslas Euzebiusz zwany „Wallensteinem” 24 września 1583w Hermanitz nad Łabą. Pochodził ze starego czeskiego rodu hrabiów Valdštejn . Dziadek Wallensteina, Georg von Waldstein, ogłoszona w 1536 roku na swoich ziemiach wiarę protestancką, aw 1546 roku dołączył do ligi książąt przeciwko cesarza Karola V . Ojciec Wallensteina, baron Wilhelm IV von Waldstein (z rodu Horzicz-Arnau), kapitan generalny okręgu Königgrätz , poślubił baronową Margarethę Smirziczky von Smirzicz (1555–1593).

Georg, piąty syn jego rodzeństwa, odziedziczył tylko skromny spadek; jego żona, baronowa Margaretha von Smiřický  (en), pochodziła z tak starej szlachty jak Wallenstein. Z siedmiorga dzieci przeżyły go tylko dwie córki i najmłodszy syn Albert-Wacław. Hermanitz, twierdza Georga von Valdštejna, była w rzeczywistości tylko bardzo skromną krainą, z której dochody ledwo wystarczały na utrzymanie rodziny, ale podobnie jak wiele szczegółów dotyczących życia Wallensteina, hagiografia nadała mu później przesadną wagę. Wallenstein mając czeski jako język ojczysty, to jego nauczyciel Hans Graf nauczył go niemieckiego. Wallenstein podniósł go później do dziedzicznej szlachty, czyniąc go Freiherrem von Ehrenfeldem .

Matka Wallensteina zmarła dalej 22 lipca 1593, jego ojciec 25 lutego 1595obaj zostali pochowani w Hermanitz. Albrecht, sierota w wieku 11 lat, był spadkobiercą spadku, który oprócz rodzinnej ziemi Hermanitz składał się ze znacznej sumy złota, srebra i biżuterii. Egzekutor  Henri Slavata von Chlum und Koschumberg (de) , krewny swojej matki, zabrał Alberta do swojego zamku w Koschumbergu , gdzie, podobnie jak w przypadku własnego syna, powierzył swoją edukację braciom czeskim .

Jesienią 1597 r. Henri von Schlum wysłał swojego podopiecznego, aby kontynuował naukę w szkole łacińskiej w Goldberg-en-Silesia, a następnie w połowie lata 1599 r. Na protestanckim uniwersytecie w Altdorfie  ; ale Wallenstein musiał uciekać z tego miasta już w miesiącuKwiecień 1600po tym, jak był zamieszany w kilka nadużyć i, w przypływie wściekłości, zostawił swojego sługę na śmierć.

W międzyczasie zmarł jego nauczyciel, a Wallenstein odbył Wielką Wycieczkę do 1602 roku , o której praktycznie nic nie wiadomo. Uczęszczał do uniwersytetów w Padwie i Bolonii  ; pobyt we Włoszech jest prawdopodobny, ponieważ były one znane z kultury i znajomości języka włoskiego .

W służbie książąt

Około 1603 roku Wallenstein wstąpił jako giermek na służbę margrabiego Karola z Burgau . Spędził niewiele ponad dwa lata na zamku Ambras , niedaleko Innsbrucku. W tym okresie Wallenstein przeszedł na katolicyzm , co nie było wówczas niczym ekstrawaganckim. Nie wiemy dokładnie, kiedy nastąpiło to nawrócenie; Według źródeł trwa to od 1602 roku do jesieni 1606 roku. Legenda Wallensteina umieszcza osobiste przeżycie w roku 1602: w chwili bezczynności, zasypiając w oknie zamku Ambras, wpadłby do nieważne i cudem przetrwałoby tę jesień. Hrabia von Khevenhüller donosi, że ten cud byłby pchnął konwersja Wallenstein, przekonany, że został uratowany przez Opatrzność do NMP . Na korzyść roku 1602 nadal przemawia fakt, że w tym roku kościół w Heřmanicach miał poświęcony nowy dzwon , na którym wyryto dwa wersety w języku czeskim, które można znaleźć w Biblii katolickiej, ale nie w czeskiej. Bracia. Ponadto ten dzwon zdobią figury Matki Boskiej i Marii Magdaleny: takie obrazy byłyby nie na miejscu dla wiernego protestanckiego.

Na początku miesiąca Lipiec 1604Wallenstein, z polecenia swego kuzyna Adama von Waldsteina, mistrza cesarskiej stajni, otrzymał komisję jako chorąży w pułku czeskich lansquenetów, wysłanych na Węgry na rozkaz cesarza Rudolfa II . Armią, która w 1604 r. Walczyła z węgierskimi husytami, dowodził generał porucznik Giorgio Basta . Podczas tej kampanii Wallenstein nauczył się taktyki huzarów siedmiogrodzkich i był w stanie dokładnie przestudiować sztukę mistrza artylerii cesarskiej, pułkownika de Tilly , wówczas 45-letniego. Ta kampania zakończyła się przedwcześnie z powodu trudnych warunków zimowych, a wojsko zajęło swoje kwatery na północ od Kaschau na Górnych Węgrzech. Wallenstein, który został awansowany do stopnia kapitana , odniósł poważną ranę w ręce podczas potyczek wokół obozu.

Zimowe kwatery armii były nieszczęśliwe i prawie nie można było tam szukać leczenia, więc generał Georges Basta postanowił wysłać delegację do Pragi, aby zebrać fundusze i zająć się swoimi żołnierzami. Wallenstein został wybrany do reprezentowania lansquenetów i pomimo odniesionych obrażeń wykonał swoją misję. Ale jego podróż przez Wysokie Tatry i dwa Śląska zamieniła się w Kalwarię: jego wojska, zdziesiątkowane, opuszczone. Wallenstein spędził zimę w Pradze, nękany z kolei wycieńczeniem i „węgierską gorączką”, formą tyfusu . Na początku 1605 roku suwerenne izby Czech zdecydowały o rozwiązaniu armii generała Basty. Plik4 lutego, zarzucili Wallensteinowi przeprowadzenie rozbrojenia oddziału.

Po demobilizacji wojsk czeskich parlament czeski mianował pułkownika Wallensteina pułku niemieckich lansquenetów. Jednak pokój z Węgrami uzyskany przez Macieja , brata cesarza Rudolfa, brutalnie przerwał militarne nadzieje Wallensteina. Dlatego też udał się do cesarza Rudolfa zapytać o list polecający do stadhouder z hiszpańskich Niderlandów , arcyksięcia Alberta z Austrii (1559-1621)  ; ale w końcu4 kwietnia 1607, oddał się do usług arcyksięcia Macieja jako szambelana .

Wallenstein spędził więc cały rok 1607 na dworze książęcym w Wiedniu. Nie wiadomo, czy brał udział w przygotowaniach do kampanii Macieja przeciwko swojemu bratu. W 1608 roku Matthias wkroczył na Pragę i zmusił swojego brata Rudolfa do oddania korony Węgier i posiadłości w Austrii. Rodolphe, którzy nadal zachował Koronę Świętego Cesarstwa i Królestwa Czech, musiał uznać wyznaniowej wolność, słynny list majestatyczny z9 lipca 1609. Podpisał go prawdopodobnie pod naciskiem wojsk parlamentu czeskiego dowodzonego przez Heinricha Matthiasa von Thurna .

Wallenstein, chociaż podążał wówczas za arcyksięciem Maciejem, nie pojawił się publicznie z tej okazji. W 1609 r. Ożenił się z Lukrecją Nekšová z Landek, dziedziczką panów z Vsetín , którzy w posagu przywieźli mu zamek i przyległe majątki.

W tym czasie, około 1608-1609, zamówił swój horoskop u Johannesa Keplera, który go dla niego stworzył. Wallenstein powtarza swoją prośbę w 1624 r., Kepler dostarcza mu ją wStyczeń 1625.

Kochając włoską wyrafinowanie, sztukę, w tym architekturę i rzeźbę , zbudował wspaniały Pałac Wallensteina na Małej Stranie w Pradze . W tym celu nabył ziemię nad brzegiem Wełtawy, gdzie zrównano z ziemią domy i rozpoczął prace, które trwały od 1625 do 1629 roku. Pasjonat astrologii do tego stopnia, że ​​polegał na jej prognozowaniu, był jednak geniuszem. biznesmen. Miał pod rozkazami 300 wasali i posiadał jedną czwartą ziem czeskich. Na terytorium Friedlanda wzbudził podziw, zmieniając gospodarkę. Włoscy rzemieślnicy, rusznikarze i wielu innych przybyło, aby wzbogacić tę upragnioną ziemię.

W służbie cesarza

Utworzenie armii

Po sfinansowaniu pułku dla przyszłego cesarza Ferdynanda II , Wallenstein zobaczył większe życie i postanowił w 1623 roku stworzyć armię dla cesarza. To tam rozpoczął się jego pierwszy generalat, który trwał od 1625 do 1630 roku. W tym samym czasie otrzymał od cesarza księstwo Friedland i tym samym został wychowany wWrzesień 1623, do stopnia dziedzicznego księcia-elektora . Cesarski dokument datowany7 kwietnia 1625nazywa go Capo über alles kaiserliche Volk . WCzerwiec 1625cesarz zapowiedział utworzenie 24-tysięcznej armii i powierzył mu dowództwo. WLipiec 1625Wallenstein otrzymał listowny patent od Ferdynanda II, upoważnienie do mianowania własnych oficerów i przejmowania łupów podczas jego podbojów. Jego armia, początkowo licząca 15 000 piechoty i 6 000 kawalerii, na początku 1627 r. Stopniowo wzrosła do 50 000 żołnierzy. Aby ją utrzymać, Wallenstein polegał na podatkach bezpośrednich w Czechach oraz na podatku dochodowym i dochodach nałożonych na okupowane przez siebie terytoria: nie zależało więc od cesarskich finansów i dzięki temu mogło zapewnić swoim ludziom ponadprzeciętne wynagrodzenie, przyciągając do swojej armii najlepszych oficerów.

Ta armia kosztowała go drogo, pomimo dywidend, które mógł czerpać ze swojej ziemi. Aby uniknąć rozwiązania swojej armii, zaangażował ją w księstwie Brunszwik w lipcu 1625 roku . Miał nadzieję, że uda mu się zachować swoje bogate ziemie osobiste, wygrzebując terytoria wroga, aby sfinansować swoją armię. Był bardziej menadżerem niż żołnierzem, który potrafił otoczyć się dzielnymi kapitanami, takimi jak von Pappenheim . Innym źródłem finansowania jego kampanii i stylu życia był finansista Hans de Witte z Pragi, który zorganizował dewaluację waluty w Czechach, a zyski z operacji trafiły do ​​de Witte, który następnie pożyczył pieniądze Wallensteinowi. Wallenstein mógł jednak zwrócić de Witte tylko podatki, które nałożył na podbite ziemie: gdy te wyschły, de Witte nie mógł już udzielać kredytów i skończył zrujnowany.

Kampanie

Wallenstein osiągnąć kilka genialnych posunięć w czasie wojny trzydziestoletniej , który wydał go według Henry Bogdan , «jednym z najlepszych wodzów swego czasu» . Już interweniował, sprowadzając z księstwa biskupiego Passau tysiąc jeźdźców, aby wzmocnić wojska katolickie podczas oblężenia Wiednia przez protestanta von Thurna , jednego z głównych przywódców buntu w Czechach. Ale dopiero przystąpienie do wojny Danii przeciwko Cesarstwu Katolickiemu pozwoliło armii niedawno powołanej przez Wallensteina na odegranie roli, gdy duński król Christian IV rozpoczął ofensywę na początku 1626 roku:25 kwietnia 1626Wallenstein zadał ciężką klęskę armii Ernsta von Mansfelda w bitwie pod Dessau, podczas gdy Tilly zmierzył się z armią Christiana IV i pokonał ją w sierpniu w bitwie pod Lutter . Wallenstein wyruszył w pogoń za Mansfeldem, który dołączał do Czech, aby uzyskać wsparcie księcia Siedmiogrodu Gabriela Bethlena . Ten ostatni nie zdołał powstrzymać natarcia Wallensteina pod Érsekújvár , Wallenstein próbował zmierzyć się z nim na Węgrzech, ale bezskutecznie, ponieważ Bethlen wycofał swoje wojska i zawarł rozejm z cesarzem Ferdynandem. Mansfeld zmarł na emeryturze.

Nawet jeśli sukcesy Wallensteina, potęga jego armii, luksus, jakim się otaczał i przepych cesarza do niego budziły narastającą wrogość zarówno w otoczeniu Tilly, jak i na dworze w Wiedniu czy Bawarii, gdzie elektor Maksymilian Widząc w tej imponującej armii zagrożenie dla prymatu swego księstwa w imperium, cesarz potwierdził, że darzy go zaufaniem.Listopad 1626. Wallenstein, kiedy nie przemierzał imperium ze swoimi żołnierzami, nie zawahał się udać główną drogą do swojego pałacu w Pradze, barokowego cudu otoczonego ogrodami, w którym gościł jego osobisty dwór. Od 1623 r. Miał też projekt uczynienia Jičína stolicą swego księstwa frydlandzkiego  ( fr ) . Gniew Maksymiliana Bawarskiego nie ustał, gdy Wallenstein, który uzyskał już księstwo Sagan w 1627 r., W 1628 r. Otrzymał księstwo Meklemburgii , więc Ferdynand dał księciu Bawarii dziedziczny elektorat w ramach rekompensaty.

W Styczeń 1628, on i Tilly najechali Jutlandię  ; Wallensteinowi nie udało się oblężenie Stralsundu  (w) , ale pokonał Duńczyków w bitwie pod Wolgast . Zawarcie pokoju lubeckiego, które nastąpiło, pozwoliło Ferdynandowi usunąć z cesarstwa duńskie królestwo Christiana IV i wycofać jednego z jego zwolenników z rąk protestanckich książąt.

W roku 1629 liczebność armii Wallensteina stacjonującej w północnych Niemczech wynosiła 129 000 żołnierzy i 18 000 kawalerii: oprócz przymusowych żniw i aktów przemocy wobec ludności cywilnej, jakich dopuszczała się ta armia na podbitych terenach, jej utrzymanie miało znaczną wagę finansową dla imperium, a rywalizacja z Tilly została zaostrzona. W tym samym czasie książęta-elektorzy zintensyfikowali swoje wysiłki w celu usunięcia Wallensteina.

Hańba, drugi generalat

W 1630 r., Od lipca do listopada, odbył się Sejm Regensburg  (we) , zgromadzenie książąt-elektorów Świętego Cesarstwa, które odbyło się pod nieobecność Sejmu Cesarstwa , którego ostatnie zgromadzenie miało miejsce w 1613 r. : l Cesarz zgodził się zwolnić Wallensteina pod naciskiem książąt, przede wszystkim Maksymiliana Bawarii , który obawiał się, że akcja Wallensteina utrwali władzę cesarską kosztem ich, ale także zachęcony przez Francuzów przez ojca Józefa , szarego wybitnego Richelieu , dla którego osłabienie Wallensteina było równoznaczne ze wsparciem króla Szwecji Gustawa Adolfa . Następnie Wallenstein udał się do swojego księstwa Friedland i pozostał tam do czasu, gdy Ferdynand przypomniał go o nimGrudzień 1631stawić czoła zwycięstwom odniesionym przez Szwedów: podczas tego drugiego generalatu Wallensteinowi udało się stworzyć armię, która miała przeciwdziałać zbliżającej się inwazji. W 1632 r. Zmierzył się ze Szwedami w bitwie pod Alte Veste , a następnie w bitwie pod Lützen, w której zginął Gustave Adolphe.

Śmierć

Wypadł z łask na początku 1634 r., Po skierowaniu do swojego personelu w Pilźnie deklaracji, w której prosił ich o przysięganie mu wierności, nie wspominając o obowiązku pozostania wiernym cesarzowi. Ferdynand usunął Wallensteina ze stanowiska szefa armii24 stycznia 1634, proces o zdradę został przesłuchany w tajemnicy i zadecydował o jego pojmaniu lub śmierci. Plik25 lutego 1634, Twierdza Eger ma miejsce zabójstwo Eger  (w) . Czterej zwolennicy Wallensteina, Christian von Ilow  (w) , Trčka , Kinksý  (w) i Rittmeister Niemann zaproszeni przez oficerów Johna Gordona , Waltera Leslie  (w) i Waltera Butlera  (w)  : czterech zostało zabitych przez żołnierzy pod rozkazami kapitanów Géraldina i Waltera Devereuxa. Później wieczorem żołnierze z pułku Butlera dowodzonego przez Devereux zabijają Wallensteina, przykutego do łóżka w jego pokoju, ponieważ jest chory, używając pertuisany . John Gordon otrzymuje 12 000 guldenów za swoje działanie . Majątek Wallensteina został następnie skonfiskowany przez imperium, a większość z niego przekazano dowództwu armii cesarskiej pod rozkazami generała Matthiasa Gallasa .

Pod koniec życia popełnił błąd, udając się do Czech , nękany niepewnością i przesądami, w towarzystwie lekarzy i astrologów. Odtąd prowadził niejednoznaczną grę, negocjując ze wszystkimi walczącymi, Szwedami, Saksonami, Francuzami. Jego cele pozostają niejasne: zostać wybranym królem Czech? Przywrócić pokój? Mimo to coraz bardziej się izolował. Mimo swoich błędów był prawdziwym założycielem armii austriackiej. Swoje operacje wojskowe finansował z systemu kontrybucji wojennych. Jednak jego polityka, niezgodna ze swobodami germańskimi, wzbudziła w Cesarstwie śmiertelną nienawiść, co doprowadziło do jego zniszczenia.

W sztuce

Życie Wallensteina zrodził mnóstwo prac historycznych i literackich, jest również tuż po jego śmierci, że pojawiają się pierwsze biografie i dramatu: po kinowej trylogii Wallenstein przez Friedricha Schillera ( 1799 ), ruch trwa, do tego stopnia, że w 1910 roku, na ten temat ukazało się już ponad 2500 opracowań. Historycy poświęcili się jego biografii, jak Leopold von Ranke ( Geschichte Wallensteins , 1869), Hellmut Diwald ( Wallenstein. Eine Biography , 1969) czy Golo Mann ze swoim Wallensteinem  (de) (1971).

Pisarz Alfred Döblin opublikował w 1920 roku Wallenstein  (en) krytyczną powieść historyczną skupiającą się na postaciach cesarza Ferdynanda i Wallensteina.

Jaromir Weinberger wystawił swoją operę Wallenstein w 1937 roku na podstawie trylogii Schillera.

Uwagi i odniesienia

  1. Blazon : „Quarterly Or and Azure, na pierwszym i czwartym szalejący lew uzbrojony i osiadły Gules, na drugim i trzecim szalejący lew Lub uzbrojony i osłabiony Gules”) Idą w górę, gdy Heinrich Felix von Waldstein († 1537) i jego syn Wilhelm był właścicielem zamku Valdštejn . Inne gałęzie rodziny nadal umieszczały w swoim herbie pełzające lwy.
  2. Roman von Procházka  (de) , Genealogisches Handbuch erloschener böhmischer Herrenatndsfamilien , Neustadt an der Aisch 1973, ( ISBN  3 7686 5002 2 ) , rozdz. Stammfolge Friedland zu Mecklenburg aus dem Hause Waldstein, s.  94
  3. Mann 2016 , s.  18.
  4. Mann 2016 , s.  8.
  5. Mann 2016 , s.  14-15.
  6. Mann 2016 , s.  29-32: czyta Wallenstein z Golo Mann (Chapter Der wilde Student ) zaledwie trzy miesiące po jego przybyciu, Wallenstein był powiązany z grupą czterech uczniów, którzy wprowadzając przerwę w D. r Schopper, zagrozili, że powrócą do następnego noc. 23 grudnia wraz z innymi studentami zaatakował Ensign Fuchs, którego uczeń Steinau wbija sztyletem. Według Golo Manna 9 stycznia 1600 r. „Albrecht Wallenstein ponownie rani jednego ze swoich towarzyszy w nogę”. A 14 stycznia zaczął bić swojego lokaja Rehebergera, bo przyłapał tego ostatniego na lenistwie i zapłacił za to 30 florenów grzywny na uniwersytecie, 45 florenów w ramach rekompensaty dla Rehebergera i 4 florenów dodatkowo za ubrania, które podarł na kawałki. .
  7. Mann 2016 , s.  10.
  8. Mann 2016 , s.  76.
  9. Ps. 150, 5-6; Jan III, 14–15
  10. (de) Karl Wittich  (de) , „  Wallenstein, Albrecht Wenzel Eusebius von  ” , w: Allgemeine Deutsche Biography (ADB) , tom.  45, Lipsk, Duncker & Humblot,1900, s.  582-641
  11. Bogdan, 2006 , s.  116
  12. Ilja Mieck, "  Zabójstwo Wallensteina  ", Materiały z międzynarodowego kolokwium zorganizowanego w Rzymie, 30 września - 2 października 1993 , Publications de l'École Française de Rome, n o  220,1996, s.  507-534 ( czytaj online )
  14. Bogdan 2006 , s.  111.
  15. (z) Dietmar Pieper, „  Banker des Krieges  ” , Der Spiegel ,26 lipca 2011( czytaj online )
  16. Bogdan 2006 , s.  69
  17. Mann 2016 , s.  372.
  18. Bogdan 2006 , s.  113-114.
  19. Bogdan 2006 , s.  114.
  20. Mann 2016 , s.  381.
  21. Bogdan 2006 , s.  117
  22. Bogdan 2006 , s.  118.
  23. Bogdan 2006 , s.  123.
  24. Bogdan 2006 , s.  125.
  25. Bogdan 2006 , s.  141.
  26. Mann 2016 , s.  825.
  27. (De) Wilhelm Edler von Janko  (de) , „  Gordon, Johann  ” , w: Allgemeine Deutsche Biography (ADB) , t.  9, Lipsk, Duncker & Humblot,1879, s.  372 f

Bibliografia

  • Golo Mann , Wallenstein - Sein Leben erzählt von Golo Mann , Frankfurt nad Menem, Fischer Verlag, pot.  „Fischer Taschenbuch”,2016( 1 st  ed. 1971) ( ISBN  978-3-596-13654-4 )
  • Henry Bogdan , Wojna trzydziestoletnia , Éditions Perrin, rozdz.  „Tempus”,2006( 1 st  ed. 1997) ( ISBN  978-2-262-02397-3 )
  • Theodore K. Rabb  (en) , Wojna trzydziestoletnia; problemy motywu, zakresu i skutku , Boston, Heath,1964( OCLC  255850 )
  • Horst Hartmann, Wallenstein: Geschichte u. Dichtung , Berlin, Volk und Wissen,1983( OCLC  74644464 )
  • Hans-Christian Huf  (de) , Reinhard Barth, Mit Gottes Segen in die Hölle: der Dreissigjährige Krieg , Monachium, Econ,2003( OCLC  52271290 )
  • Alfred Döblin , Wallenstein , Marsylia, Agone ,2012( ISBN  2-7489-0166-5 )

Powiązane artykuły

Linki zewnętrzne