Złoty Wiek Hiszpanii ( Siglo de Oro w języku hiszpańskim ) to wpływy kulturowe z okresu monarchii hiszpański katolickiego w Europie XVI th do XVII th century (1492/81). Ten okres wielkiej witalności literackiej i artystycznej w Hiszpanii oraz w krajach hiszpańskojęzycznych w Ameryce Łacińskiej zbiegła się z upadku politycznego i koniec dynastii Habsburgów w Hiszpanii z Filipa III , Filipa IV i Karola II .
Czasowa granica tej porze wielkości ekonomicznej oraz polityki hiszpański monarchii katolickiej jest zazwyczaj dość rozmyte, między XVI th wieku (lub koniec XV th wiek) oraz XVII th wieku.
W tym czasie Habsburgowie, zarówno w Hiszpanii, jak iw Austrii , byli wielkimi mecenasami. L ' Escurial , duży klasztor królewski zbudowany przez Juan de Herrera pod rozkazami Filipa II , przyciąga niektórych europejskich architektów i malarzy. Diego Vélasquez kultywuje związki z Filipem IV i jego premierem Gasparem de Guzmánem , pozostawiając kilka portretów ukazujących jego styl. El Greco , inny hiszpański malarz tego okresu, włączył do hiszpańskiej sztuki elementy włoskiego renesansu i uczestniczył w narodzinach właściwego „hiszpańskiego stylu”.
Niektóre hiszpańskie kompozycje muzyczne powstały w okresie Złotego Wieku. Kompozytorzy tacy jak Tomás Luis de Victoria , Luis de Milán czy Alonso Lobo uczestniczą w rozwoju muzyki renesansowej i stylów, takich jak kontrapunkt czy polifonia , zachowując wielki wpływ przez cały okres baroku .
Rozkwita także literatura hiszpańska, zwłaszcza monumentalne dzieło Miguela de Cervantesa , autora Don Kichota . Lope de Vega , najpłodniejszy dramaturg hiszpański, napisał bez wątpienia ponad tysiąc sztuk, z których przetrwało czterysta.
Można wybrać kilka wydarzeń, zawsze z elementem arbitralności, aby określić granice Złotego Wieku. Zależą one w szczególności od nacisku na konkretny aspekt (polityczny lub artystyczny).
Zwykle nie rozpoczynamy Złotego Wieku przed 1492 r. , przełomowym rokiem dla Hiszpanii, który zbiega się z końcem Rekonkwisty , podróżami Krzysztofa Kolumba do Nowego Świata w imieniu Korony Kastylii i publikacją Antonio de Nebrija pierwszej gramatyki kastylijskiej. Jeśli chodzi o koniec Złotego Wieku, przyjętym ograniczeniem może być uznanie niepodległości Zjednoczonych Prowincji przez Habsburgów Hiszpanii , co nastąpiło w 1648 roku , lub śmierć poety i dramaturga Pedro Calderona w 1681 roku .
Hiszpanię w okresie włoskiego renesansu odwiedzają wielcy artyści. Włoskie posiadłości i relacje ustanowione przez męża królowej Izabeli I ponownego Kastylii , Ferdynand Aragoński , przyszły pojedynczego władcy Hiszpanii, Sprawy ruchów intelektualistów w całym basenie Morza Śródziemnego między Walencji , Sewilli i Florencji , którzy wzmożonych równolegle ze wzrostem hiszpańskim wpływ w Europie, a zwłaszcza we Włoszech . Luis de Morales , jeden z liderów hiszpańskiego stylu manierystycznego , zachowuje w dziele nawiązującym do sztuki średniowiecznej charakterystyczny styl hiszpański. Sztuka hiszpańska, w szczególności Moralesa, zawiera ważne elementy mistyczne i religijne ze względu na kontrreformację i patronat hiszpańskiej monarchii i arystokracji silnie naznaczonej katolicyzmem .
Jak sugeruje jego przydomek, ten, który odegrał najważniejszą rolę w sprowadzeniu włoskiego renesansu do Hiszpanii, El Greco , nie jest pierwotnie Hiszpanem, ale urodził się na Krecie jako Domenikos Theotokopoulos. Studiował wielkich włoskich malarzy swego czasu - Tycjan , Tintoretto i Michelangelo - podczas jego pobytu we Włoszech, od 1568 do 1577 roku . Według legendy popadł w niełaskę, twierdząc, że gdyby ktoś zniszczył jeden z malowideł ściennych Michała Anioła, byłby w stanie namalować tak piękny. Pozostawiony do Toledo , odgrywa dużą rolę w rozwoju stylu pełnego emocji, z wyciągniętymi palcami postaci i jaskrawymi kolorami. Jego przedstawienia miasta Toledo stały się wzorami dla nowej europejskiej tradycji malarstwa pejzażowego, a następnie wywarły wpływ na holenderskich mistrzów.
Urodzony dwa pokolenia po El Greco, w 1599 roku , Diego Vélasquez jest jednym z najważniejszych malarzy w Hiszpanii. Coraz większa liczba mężów stanu, arystokratów i duchownych z całej Europy zamawiała portrety u tego dworskiego malarza Filipa IV .
Jego portrety króla, jego premiera, hrabiego d'Olivares , czy samego papieża pokazują głęboką wiarę w realizm artystyczny i oryginalny styl, który wpływa na wielu holenderskich mistrzów. Podczas wojny trzydziestoletniej Vélasquez podąża za Ambrogio Spinolą w swojej kampanii w Holandii , gdzie maluje słynną kapitulację Bredy . Vélasquez ma zdolność wyrażania emocji poprzez rzeczywistość zarówno w portretach, jak i pejzażach. Te, w których dokonał pierwszych doświadczeń naturalnego oświetlenia w sztuce europejskiej, wywarły trwały wpływ na malarstwo zachodnie. Jego przyjaźń z Bartolomé Estebanem Murillo , liderem nowej generacji malarzy hiszpańskich, zapewnia utrwalenie jego wpływów.
Religijny element sztuki hiszpańskiej nabiera coraz większego znaczenia wraz z kontrreformacją. Surowa i ascetyczna twórczość Francisco de Zurbarána oraz kompozytora Tomása Luisa de Victoria ilustrują tę tendencję w sztuce hiszpańskiej. Philippe IV udziela silnego wsparcia artystom, którzy podzielają jego poglądy na temat kontrreformacji i religii. Mistyka twórczości Zurbarána – pod wpływem św. Teresy z Avili – stała się w końcu cechą hiszpańskiej sztuki w późniejszych pokoleniach Złotego Wieku. Pod wpływem Caravaggia i włoskich mistrzów Zurbarán poświęca swoją artystyczną pracę reprezentowaniu religii i wiary. Jego obrazy Franciszka z Asyżu , niepokalane poczęcie i ukrzyżowanie z Chrystusem są przykładem dobrze trzeciego aspektu hiszpańskiej kultury XVII -tego wieku, pośród wojen religijnych w Europie. Zurbarán zrywa z realistyczną wizją Vélasqueza i niejako zwraca się w poszukiwaniu inspiracji i techniki do emocjonalnej wizji El Greco i poprzedzających go manierystycznych malarzy, nawet jeśli pozostaje w śladzie Vélasqueza w odniesieniu do światła i niuansów .
Pierwsza generacja hiszpański renesansowych rzeźbiarzy obejmuje: Vasco de la Zarza ( chór w katedrze z Avila ), Felipe de Vigarny (główny ołtarz katedry w Toledo ), Bartolomé Ordóñez (siedzib chóru katedry w Barcelonie ) i Diego de Siloe ( grób z Don Alonso de Fonseca y Acevedo w Urszulanek klasztoru w Salamance ).
Alonso Berruguete i francusko-hiszpański Jean de Joigny są przedstawicielami manieryzmu .
Wśród głównych przedstawicieli rzeźby barokowej możemy wymienić Juana Martínez Montañés w Sewilli i Gregorio Fernándeza w Valladolid, którym towarzyszą inni ważni rzeźbiarze: Juan de Mesa , Pedro Roldán , Pedro de Mena i Alonso Cano .
Muzyka hiszpańska, podobnie jak malarstwo, odnajduje nową siłę w religii. Tomás Luis de Victoria , kompozytor, zwłaszcza chóralnej muzyki, XVI th wieku , jest uważany przez niektórych za jeden z największych hiszpańskich kompozytorów klasycznych. Przyłączył się do walki Ignacego Loyoli z reformacją i został księdzem w 1575 r. Mieszkając przez pewien czas we Włoszech, odkrył tam muzykę polifoniczną Giovanniego Pierluigiego da Palestrina . Podobnie jak Zurbarán, Victoria łączy techniki sztuki włoskiej ze specyficznymi kulturowymi i religijnymi cechami Hiszpanii. W swoich pracach włącza emocjonalne apele oraz rytmy i chóry o mistycznym, często eksperymentalnym charakterze. Odróżniał się od dominującego nurtu swoich czasów, preferując dłuższe, mniej techniczne melodie od kontrapunktu , wykorzystując dysonans w sposób, którego unikała szkoła rzymska . Wykazuje niezwykłą kreatywność w dziedzinie teorii muzyki, nawiązując ton i barwę swojej muzyki do tekstów, zwłaszcza w motetach . Podobnie jak Velasquez jest protegowanym Księcia - a raczej Królowej, jeśli chodzi o Wiktorię. Za jedno z jego najsolidniejszych i najbardziej dojrzałych dzieł uważa się Officium Defunctorum, które napisał po śmierci królowej Austrii Marii w 1603 roku .
Twórczość Victorii odbija się echem w twórczości Alonso Lobo – człowieka, który Victoria uważa za równą. Kompozycje Lobo - także chóralne w formie i religijne w treści. Lobo stara się połączyć Victorię z techniką Palestriny, a rozwiązanie, które znajduje, stanowi akt założycielski muzyki barokowej w Hiszpanii.
Pierwszy zbiór utworów muzycznych na vihuela został wydrukowany przez Luisa de Milán w 1536 roku .
Uważany przez wielu za najwspanialsze dzieło napisane w języku hiszpańskim, Don Kichot jest jedną z pierwszych powieści wydanych w Europie. Ta powieść, podobnie jak świat, w którym żyje jej autor Miguel de Cervantes , znajduje się na pograniczu średniowiecza i epoki nowożytnej. Weteran bitwy pod Lepanto (1571), Cervantes przeżył trudny okres pod koniec lat 90. i został uwięziony za długi w 1597, kiedy zaczął pisać swoje arcydzieło. Drugi tom ukazał się w 1615 roku , rok przed śmiercią autora. Don Kichot jest zarówno powieścią średniowieczną – powieścią rycerską – jak i powieścią rodzącej się wówczas ery nowożytnej. Książka jest parodią średniowiecznych obyczajów i rycerskiego ideału oraz krytyką struktur społecznych sztywnego hiszpańskiego społeczeństwa postrzeganego jako absurd. Don Kichot jest ważnym kamieniem milowym w historii literatury, a jego interpretacje są wielokrotnymi, czystymi komiksami, satyrą społeczną, analizą polityczną.
Współczesny Cervantesowi dramaturg Lope de Vega słynie ze swoich dramatów, zwłaszcza opartych na historii kraju. Podobnie jak Cervantes, Lope de Vega bierze udział w bitwach prowadzonych przez armię hiszpańską i jest zafascynowany starożytną hiszpańską arystokracją. W setkach pisanych przez siebie dramatów osadzonych w kontekstach tak różnych, jak Biblia, legendarna historia Hiszpanii, mitologia klasyczna czy współczesność, Lope de Vega przyjmuje, podobnie jak Cervantes, podejście komiczne, przekształcając na przykład konwencjonalny utwór moralny. w humorystyczną i cyniczną pracę. Jego głównym celem jest zabawianie publiczności. Mieszanka elementów obyczajowych, komedii, dramatu i popularnego geniuszu czyni go kuzynem Szekspira, do którego jest często porównywany i współczesny. Jako krytyk społeczeństwa Lope de Vega atakuje, podobnie jak Cervantes, wiele starożytnych instytucji kraju, w tym arystokrację, rycerskość, sztywność obyczajów… Ci dwaj pisarze stanowią artystyczną alternatywę dla ascezy Francisco Zurbarána. Później w XVII th century , części „zawadiacki” Lope de Vega łączące przygód, romansów i komedii wpływ jego literacki spadkobierca Pedro Calderón de la Barca .
Teatr nabiera ogromnego znaczenia i staje się widowiskiem niezwykle popularnym. Pierwsze przestrzenie rzeczywiste wyniki są zbudowane w końcu XVI -tego wieku . Teatry te nazywane są „ corrales de comedias ”. Struktura „ comedias corral ” bardzo przypomina teatr elżbietański : zamknięta, nieosłonięta przestrzeń znajduje się w patio, prostokątny dziedziniec usytuowany między domami; z tyłu scena, otoczona z trzech stron trybunami i lożami, wychodzi na parter pod gołym niebem, na którym stoją widzowie.
W literaturze hiszpańskiego Złotego Wieku znajdują się również autobiografie żołnierzy, jak choćby Alonso de Contreras czy Diego Duque de Estrada .