Malinké (ludzie)

Malinke Opis tego obrazu, również skomentowany poniżej Dzieci Mandingo w Kédougou ( Senegal )

Znaczące populacje według regionu
Gwinea 3 683 000 (29,4%)
Mali 1 720 000 (8,8%)
Senegal 1,710 000 (5,6%)
Wybrzeże Kości Słoniowej 1 563 000 (6%)
Gambia 1 040 000 (34%)
Sierra Leone 160 000 (2,4%)
Ogół populacji 10 500 000 (szac.)
Inny
Regiony pochodzenia Mandé
Języki Mandingo
Religie Islam , religia tradycyjna
Pokrewne grupy etniczne Bambary , Soninke , Soussous , Koniankés , Dafing , Samos .
Opis tego obrazu, również skomentowany poniżej Mapa dystrybucji

Malinke , Mandinka , Mandinka , Mandingo , Manding , Maninkas są ludzie z Afryki Zachodniej teraz głównie Gwinea , w Mali , w Senegalu (gdzie są one nazywane Sossés ) w Gambii w Wybrzeżu Kości Słoniowej i Burkina Faso (gdzie są one o nazwie Dioulas ) . Malinké są również obecni w mniejszym stopniu w Sierra Leone i na dalekiej północy Liberii .

Etymologia

Termin "Mandingo" jest zniekształceniem słowa mandenka , czyli "mieszkaniec Manden  " (-ka to przyrostek oznaczający "mieszkańca"), historycznej siedziby Imperium Mali . Termin Malinké pochodzenia Fulani jest synonimem Mandingo.

Historia

Mande , w południowej części Mali, jest uważana za kraj pochodzenia ludu Mandinka. Mande została założona przez myśliwych przyszedł Wagadou . Kraj ten słynął z dużej liczby zwierząt i zwierzyny, które chronił, a także z gęstej roślinności. Bardzo popularny teren łowiecki.

Camara (lub Kamara) są uważani za najstarszą rodzinę żyjącą w Mandé, po opuszczeniu z powodu suszy Ouallata , regionu Wagadou , w południowo-wschodniej części dzisiejszej Mauretanii . Założyli pierwszą wioskę Mandé, Kirikoroni, potem kirina, Siby , Kita . Wiele rodzin tworzących społeczność Mandingo urodziło się w Mande.

Mandingo następnie urodziła inne grupy etniczne, np Bambarę , Mandingo którzy odmówili Islamization w XVII XX  wieku Khassonkés z mieszaniny Fula i Mandingo i Dioula , handlowców Mandingo. Pomimo silnej bliskości kulturowej Malinkés i Bambaras czasami utrzymywali sprzeczne relacje.

Od końca XII -tego  wieku, Malinke zaczynają ustalenia ich dominacji, zwłaszcza o charakterze Soumaoro Kanté , który zbudował jego armia wielkiego królestwa Sosso , na gruzach imperium Ghany założona przez swoich kuzynów Soninkego .

Malinkés są wówczas dominującą grupą etniczną Imperium Mali, którego założyciel Soundiata Keïta był Malinké po tym, jak pokonał Soumaoro Kanté w bitwie pod Kiriną około 1235 roku.

Mandingo założył wiele innych królestw, które trwały aż do końca XIX th  wieku i na początku kolonizacji europejskiej, najbardziej znane to:

Tradycyjna organizacja społeczno-gospodarcza

Organizacja społeczna opiera się na rodzinie wielopokoleniowej, z tendencją matrylinearną, która jednak stała się patrylinearna.

Poligamia jest powszechne, zwłaszcza wśród szlachty. Społeczeństwo podzielone jest na trzy grupy (kasty)  :

Kowale są głównymi posiadaczami wiedzy religijnej, są wielkimi inicjatorami społeczeństwa Malinke.

We wsiach Malinké istnieją tajne stowarzyszenia. Myśliwi, którzy noszą się Boubou , na której są przymocowane różne grigris ( cowries , kawałek lustra, pazury i zęby dzikich zwierząt), grupa razem w bractwa myśliwych ( Dozo ).

Malinkés są świetnymi rolnikami, powierzają swoje stado Peulom . Rolę uprawiają również rzemieślnicy z kasty Malinké. Kowale i jubilerzy to Numu , ich żony to garncarki . Tkacze są obcego pochodzenia etnicznego. są to mężczyźni z kasty Fulani, Maboulé , kobiety z Maboulé są farbiarzami. Koule praca z drewna, tym Garanké praca ze skóry. Malinkés ćwiczą rzemiosło zgodnie z porami roku. Wielu z nich to handlowcy ( Dioulas ).

Języki

W Manding języki to zestaw języków w Afryce Zachodniej , które są główną grupą, liczby głośników , rodzina języków Mande . Jest to kontinuum językowe , co oznacza, że ​​nawet najbardziej odległe warianty pozostają wzajemnie zrozumiałe i nie ma wyraźnych granic geograficznych między poszczególnymi zidentyfikowanymi dialektami.

W linguonyms tradycyjnie stosowane do oznaczania różnych języków z grupy obejmują czasami bardzo różne rzeczywistości. Tak więc terminy Dioula , Bambara , Malinké , Maninka i Mandingo tworzą niewyraźne kontury i często są wymienne.

Malinké i Maninka mają tę samą etymologię co Mandingo i są z nią teoretycznie synonimem. Pierwszy termin jest używany głównie w świecie francuskojęzycznym, podczas gdy drugi jest używany bardziej w języku angielskim, w tym samym znaczeniu. Jednak użycie to jest nadużycie językowe: Eastern Malinke ma znacznie więcej podobieństw z dialektami Bambara i Dioula niż z Western Malinké lub Kita Malinké . Granica między tymi dwiema grupami to to samo miasto Kita w Mali, gdzie znajdują się dwie gałęzie.

Religia

Pierwotnie wszyscy Mandingo praktykowali tradycyjną religię . W okresie Imperium Mali Soundiata Keïta przeszła na islam, co doprowadziło do nawrócenia wielu grup Mandingo, ale w większości należących do szlachty. Wraz z islamem narodziły się społeczności marokońskie Mandingo, w szczególności Dioula i Diakhanke . Jednak tradycyjna religia szczątków pochodzenia znacznie praktykowane przez większościowego w Mandingo aż do XIX th  wieku. Dziś prawie wszyscy Mandingo to muzułmanie, ale według różnych grup, tradycyjne obrzędy i wierzenia zostały mniej lub bardziej zachowane.

W tradycyjnej religii Mandingo Bóg nazywany jest Maa Ngala . W tradycyjnej religii, gdy Bóg jest zbyt wysoki, aby wzywać go bezpośrednio, przodkowie i duchy są bytami, do których adresowane są modlitwy; są pośrednikami między Bogiem a ludźmi. Bóg jest obecny w całym stworzeniu.

Wśród Mandingo, Komotigui to mężczyźni lub kobiety, którzy osiągnęli najwyższy poziom duchowej wiedzy. Aby zostać Komotigui , inicjacja jest warunkiem sine qua non . Według różnych grup inicjacyjnych, takich jak Komo czy Nama , czas trwania inicjacji jest mniej więcej długi. Ogólnie rzecz biorąc, jest to cykl siedem razy siedem lat, a następnie nowy cykl o takim samym czasie trwania.

Aby skorzystać z dobrodziejstw stworzenia, konieczne jest poszanowanie zakazów, hołd złożony Maa Ngala . Modlitwy, ofiary dla pośredników (przodków i duchów), indywidualnie, w rodzinie lub podczas różnych ceremonii religijnych, są aktami, które wyznaczają życie duchowe Mandingo. Człowiek nie jest uważany za takiego, jeśli nie przeszedł rytuału obrzezania. W duchowości tradycyjnej nie ma rozdziału między duchowością a profanum, wszystko rządzi się prawami duchowymi, od narodzin do śmierci, gdzie dusza bytu wzorowego na ziemi połączyła się ze światem Boga i przodków. Każda rodzina jest połączona ze zwierzęciem totemicznym, czymś, co mieści się w ramach szacunku dla bytów, stworzeń Boga posiadających boską część. To zgodnie z grupami wiekowymi Tona , każdy uczy się różnych aspektów życia i zasad życia, zawsze zgodnie z zasadami duchowymi, aby być spełnioną jednostką w społeczeństwie.

Kultura

Muzyka

Tradycyjnej muzyki Mandingo jest utrwalana przez griotów następujące tradycji swoich przodków, pokolenia śpiewaków rodowodów i uwielbienia królewskich sądów i rodzin szlacheckich starożytnego Manding Empire lub Imperium Mali . Mandé jest kolebką wielkich rodzin griotów takich jak Kouyaté lub Diabaté .

Większość griotów Mandingo, rozmieszczonych dziś między Gwineą , Mali , północnym Wybrzeżem Kości Słoniowej , wschodnim Senegalem i Gambią , ma tę samą tradycję pieśni deklamacyjnych i używania pewnych instrumentów symbolicznych, takich jak kora , balafon , n'goni i djembe. . Od lat 70. niektórzy muzycy spopularyzowali tę muzykę na terenach miejskich i tym samym przyczynili się do rozpowszechnienia jej poza swoimi granicami.

Bala ksylofon jest powszechnie określany jako balafon we Francji. Termin ten pochodzi od zniekształcenia słowa báláfólá, które w języku Malinké oznacza „gracz w bálá  ”. W zależności od regionu liczba ostrzy i ich długość mogą się różnić. Są zawsze przymocowane do drewnianej ramy. Pod ostrzami tykwy służą jako rezonatory. Każdy z nich jest przebijany, opróżniany, suszony i zaopatrzony w mirlitony w kokonach owadów, co wzbogaca barwę instrumentu. Ksylofony afrykańskie pełnią funkcję społeczną i symboliczną. Interweniują podczas świąt i wyznaczają główne etapy życia; mają moc „mówienia”, jak bębny.

Literatura ustna

W społecznościach Mandingo duża część kultury została ukonstytuowana, rozpowszechniona i przekazana bez odwoływania się do słowa pisanego, poprzez tradycję ustną . W efekcie powstała literatura ustna obejmująca wiele różnych gatunków. Istnieją różne rodzaje eposów , niektóre na wpół historyczne, takie jak epos Soundiaty . Niektóre długie historie to prawdziwe romanse, takie jak Lansinet i Soumba.

W grioci lub djélis zostały dołączone do rodziny ( diatigui ). Pełnili rolę pamięci genealogii rodowych, przywołując wyczyny przodków i legendarnych postaci Imperium Mali , a tym samym podtrzymywali historie społeczeństwa. Grioci odgrywają ważną rolę. Przywiązani do rodziny lub obecnie niezależni, misją griotów jest zachowanie pamięci o klanie i przekazywanie jej podczas ceremonii. Służą również jako pośrednicy na wesela.

Bractwa myśliwych

Bractwa myśliwych to mniej lub bardziej tajne i ezoteryczne stowarzyszenia, które można znaleźć w całej Afryce Subsaharyjskiej . Tradycja ustna Mandingo przypisuje istnienie tych bractw dwóm mitycznym braciom: Kontronie i Saninowi . Założyciel Imperium Mali , Soundiata Keïta , zanim został Mansą , należał do bractwa myśliwych, którego został mianowany mistrzem, stąd jego przydomek Simbo . Jej korpus wojskowy składał się głównie z myśliwych.

Moda

Tradycyjnie mężczyźni Malinke ubierają się w boubou, Baraké Doloki , który jest koloru białego lub żółtego. Nakrycia głowy są obfite: jest stożkowaty kapelusz Gaban i Bama Dah, czapka otwarta po bokach w kształcie paszczy krokodyla. Niektórzy mężczyźni golą głowy, inni nadal mają zaplatane włosy. Na szczęście przekłuwa im lewe ucho i umieszcza na nim mały złoty pierścionek. Kobiety noszą boubou i przepaskę na biodra. Ich fryzury są bardzo skomplikowane i przypominają fryzury kobiet Fulani, zwłaszcza grzebień i warkocze wzdłuż skroni, czasami wiązane pod brodą. Wkładają we włosy kauri lub srebrne monety. Bransoletki wykonane są z miedzi, noszone są na nadgarstkach i wokół ramion; wokół nerek kilka rzędów naszyjnika z pereł, a także na szyi.

Nazwiska

Kilka najczęstszych Malinke nazwiska: Bamba, Bagayogo lub Bakayoko , Berthe, Camara , Cisse, Condé lub Kone , Dante, Diabate , Diala, Diarrassouba, Diatta, Diomandé, Dembélé Diane, Dosso, DOUMBIA lub Doumbouya, Fane, Fakoly , Faty , Kanté , Kamian, Kamissoko, Keita , Kiabou, Koita, Koité, Konaté , Kourouma , Kouyaté, Magassouba Mane, Nassogo, Oualy, Samagassy, rozsądnych, Sanoura, Sanogo, Senega, Sinaba, Sinayoko, Sissoko , Sogoba, Souané , Soucko, Travélé, Traoré , Tounkara, Touré. Wszystkie te nazwiska występują, mniej lub bardziej skoncentrowane, w regionach Mandingo w Afryce Zachodniej, w społecznościach anglojęzycznych, francuskojęzycznych lub portugalskojęzycznych.

Oualy, którzy pochodzą z Keita po rozpadzie Imperium Mali , znajdują się w Gwinei Bissau, Gambii i Senegalu, w departamencie Tambacounda; ostatni król Wouly nazywał się Mansa Kaly Oualy.

Sposób pisania nazwisk będzie się jednak zmieniał w zależności od kraju: na przykład imię Cissé jest pisane tak, jak w świecie francuskojęzycznym, ale w Gambii lub Sierra Leone (w języku angielskim) jest pisane Ceesay lub Sesay. To samo dotyczy wielu innych nazwisk, takich jak Diaby (Jabbi), Souané (Suwanneh), Traoré (Trawally), Diabaté (Jobarteh) ...

Niektóre społeczności stopniowo zniekształcają nazwiska, w wyniku czego niektóre nazwiska są uproszczone lub wymawiane w inny sposób: Sanogo lub Bakayoko stają się w ten sposób Sano (Sanoe), a Bayo (Baryoh). Ta uproszczona forma jest używana w szczególności przez Mandinkę Senegalu, Gwinei i Gambii.

Klasy maratonów , zwane Maninka Mori i Mandé Mori ("marabout Mandé  "), noszą na ogół następujące nazwy: Touré, Cissé, Diané, Berété (odpowiednik Souané w Senegalu), Koma. Wszyscy pochodzą z Soninke.

W Grioci , zwane Dyeli , często noszą nazwy: Kouyaté , Diabate , Kamissoko, Dante, Sissoko, Soumano.

. Jednak te nazwiska są często spotykane w wielu kastach.

Osoby z kasty Nyamakhala (rzemieślnicy), w szczególności kowale (Noumou w Malinké), noszą imiona: Kanté, Sinaba, Fane, Sinayoko.

Szlachta Horo przeważnie nosi nazwy: Doumbia, Fakoly, Kaba, Camara, Condé, Cissé, Keïta, Konaté, Koita, Fofana, Sissoko, Traoré, Camara, Bagayoko, Souané (odpowiednik Berété w Mali).

Częstotliwość imion w odniesieniu do kast nie może tak naprawdę wskazywać na ich pochodzenie, ponieważ każdy patronimik można znaleźć we wszystkich warstwach społecznych.

Wiele rodzin należących do sąsiednich grup etnicznych na przestrzeni wieków zintegrowało się ze światem Mandingo i na odwrót. Można więc zauważyć rodziny Mandingo noszące nazwiska pochodzenia Soninké (Touré, Cissé...), Wolof (Ndiaye, Diop...), Peul (Sangaré, Sidibé, itd.),

Sanankouya

Sanankouya lub sounangouya to system cousinship, forma „sojuszu”, które odgrywają rolę „pakt o nieagresji” między składnikami Imperium Mali pod Sundiata Keïta . Wszystkie klany Mandingo były zaniepokojone tym sojuszem, którego początki sięgają doliny Nilu i rozciągają się na wszystkie królestwa Imperium Mali pod rządami Soundiaty Keïty. Prawdziwym celem tego paktu było uniknięcie starć, konfliktów, wojen, a także uspokojenie napięć wewnętrznych.

Sanankouya jest znacznie znany jako „żarty relacji” wymagające różnych klanów pomocy wzajemnej pomocy, wzajemnego szacunku, ale również umożliwić im krytykować, złośliwiec. Sojusze te istnieją na przykład między klanami Traoré i Diarra, między Keïta i Souané lub między Keïta i Coulibaly, Diaby i Diaouné. Sanankouya dotyczy również między członkami różnych grup etnicznych. Mandingowie i Wolofowie utrzymują ten związek, tak samo jest z Peulami. Zakazy sanankouya miały powodować lub widzieć cierpienie, przelać lub spowodować przelanie krwi sanankou .

Słynne Mandingos

Mali

Gwinea

Senegal

Gambia

Wybrzeże Kości Słoniowej

Burkina Faso

Sierra Leone

Uwagi i referencje

  1. „  Gwinea – The World Factbook  ” na stronie www.cia.gov
  2. „  Mali – The World Factbook  ” na stronie www.cia.gov
  3. „  Senegal – The World Factbook  ” , na stronie www.cia.gov
  4. Joshua Project , „  Malinke, Ivorian in Côte d'Ivoire  ”, na joshuaproject.net
  5. „  Gambia, The – The World Factbook  ” , na stronie www.cia.gov
  6. „  Sierra Leone – The World Factbook  ” na stronie www.cia.gov
  7. "  Mandingo: definicja" Mandingo „| Słownik - Język francuski  ” , na Mandingo: definicja„ mandingue ”| Słownik - język francuski (dostęp 8 lutego 2021 )
  8. (w) "  Malinke | osób  ” , na Encyclopedia Britannica (dostęp 11 lutego 2021 r. )
  9. Bakary Traore , "  toponimii i historia w zachodniej części Burkina Faso  ", Journal des africanistes , n os  77-1,30 września 2007, s.  75-111 ( ISSN  0399-0346 , DOI  10.4000 / africanistes.1442 , czytaj online , dostęp 16 czerwca 2021 )
  10. V. Bugiel , „  Przyczynek do etnografii Mandingo  ”, Biuletyny i Pamiętniki Towarzystwa Antropologicznego w Paryżu , t.  3, N O  1,1922, s.  98-114 ( DOI  10.3406 / bmsap.1922.8905 , czytanie online , dostęp 11 lutego 2021 )
  11. "  Bálá Senegalu  " , na edutheque.philharmoniedeparis.fr
  12. Zawiadomienie z Muzeum Tuluzy.
  13. Tal Tamari, Na zbiegu tradycji ustnej i islamskiej: „Soumba i Lansiné”, w Derive, Jean; Dauphin, Anne-Marie (reż.), Afrykańska Oralność i Kreacja: Proceedings of the ISOLA Congress, Afrykańska Oralność i Kreacja (10-12 lipca 2002, Chambéry, Francja) , Karthala, 2005 s.  235-266.
  14. Tal Tamri, Od tradycji ustnej do filmu: Lancinet et Soumba Djély'ego Mory'ego Kouyatéé, Globalne Południe , tom. 5, n O  2, Wydanie specjalne: Pozyskanie Wiedza i praw własności intelektualnej w dobie globalizacji , jesień 2011, s.  107-120.

Zobacz również

Bibliografia

Powiązane artykuły

Linki zewnętrzne