Mus z Mansy | |
![]() Reprezentacja Mansa Moussy w katalońskim Atlasie . | |
Tytuł | |
---|---|
10 th Mansa z Imperium Mali | |
1312 - 1337 | |
Poprzednik | Abubakry II |
Następca | Maghan |
Biografia | |
Pełny tytuł | Mansa z Imperium Mali , El Hajj |
Data urodzenia | 1280 (Niepewny) |
Data śmierci | 1332 lub 1337 (Niepewne) |
Tata | Faga leye |
Matka | Kankou |
Dzieci | Maghan |
Religia | islam |
Mansa Musa , Musa I z Mali jest dziesiątym „ mansą ” (królem królów) Imperium Mali od 1312 do 1332 lub 1337 roku .
W momencie wstąpienia na tron Imperium Mali składało się z terytoriów należących do Imperium Ghany i Melle (Mali) oraz okolic. Moussa nosi wiele tytułów, emira Melle, pana kopalni Wangara, czy zdobywcy Ghanaty, Fouta-Djalon i co najmniej kilkunastu innych regionów.
Doprowadził Imperium Mali do szczytu, od Fouta-Djalon po Agadez i na ziemie byłego Imperium Ghany . Nawiązał stosunki dyplomatyczne z Portugalią , Marokiem , Algierią , Tunezją i Egiptem . Jego panowanie odpowiada złotemu wiekowi imperium malijskiego.
Jest uważany za jednego z najbogatszych ludzi w historii, jeśli nie najbogatszego, chociaż twierdzenie to pozostaje kwestionowane, nie ma dokładnych danych dotyczących jego faktycznego bogactwa.
Kankou Moussa oznacza „Moussę, syn Kankou Hamidou” w odniesieniu do jego matki, Mandingo było wówczas społeczeństwem matrylinearnym; inne odmiany tej nazwy to Kankou Moussa, Kanga Moussa i Kankan Moussa. W europejskich tekstach historycznych i literaturze jest on najczęściej określany jako Mansa Moussa. Istnieją inne odmiany jego nazwy, takie jak Mali-koy Kankan Moussa, Gonga Moussa i „lew Mali”.
Wobec braku lokalnych źródeł pisanych, elementy historyczne, które mamy na temat Imperium Mali, pochodzą z pism maghrebijskich uczonych, którzy podróżowali i przebywali w Sahelu, al-'Omari , Abu-sa'id Osman ad-Dukkali, Ibn Khaldoun , i Ibn Battuta . Zgodnie z historią dynastii malijskich, którą śledzi Ibn-Khaldoun, dziadkiem Kanga Moussy jest Abou-Bakr (prawdopodobnie Bakari lub Bogari w Mali), brat Soundiaty Keïty , założyciela imperium Mali zgodnie z ustnymi tradycjami . Abou-Bakr nie wstąpi na tron, a jego syn Faga leye, ojciec Kanga Moussy, nie ma żadnego znaczenia w historii Mali.
Kanga Moussa dochodzi do władzy dzięki praktyce króla wyznaczania przedstawiciela na jego pielgrzymkę do Mekki, a następnie uczynienia go swoim delfinem. Więc Moussa zostaje wybrany jako przedstawiciel, a następnie przejmuje władzę. Jego syn, Mansa Maghan, również zostanie królem Mali dzięki tej tradycji.
Pielgrzymka do Mekki z Mansa Musa rozsławione w Afryce Północnej i na Bliskim Wschodzie . Według średniowiecznych kronik wyjechał do Arabii w 1324 r., ze swoim orszakiem, który składał się z 60 000 mężczyzn, 12 000 służących i niewolników , heroldów ubranych w jedwab i posiadaczy złotych patyków opiekujących się końmi i torbami. Moussa zapewnia wszystko, czego potrzebuje procesja, dostarczając żywność ludziom i zwierzętom. W karawanie znajduje się również, według niektórych relacji, 80 wielbłądów niosących od 50 do 300 funtów złotego proszku każdy. Pochłonęłoby to 12,75 tony złota według al-'Omari lub 10,2 tony według Ibn Battuty , co również pozwala przypuszczać, że region produkował kilka ton złota rocznie. W każdym mieście, przez które przechodzi, Moussa oferuje swoje bogactwa. Mówi się również, że w każdy piątek buduje nowy meczet , niezależnie od miejscowości, w której tego dnia się zatrzymuje.
Kilku bezpośrednich świadków relacjonuje jego podróż. Wszystkich imponuje bogactwo władcy i znaczenie jego świty, o której wspominają liczne źródła. Jego spotkanie z mameluckim sułtanem An-Nâsirem Muhammadem ben Qalâ'ûn w Egipcie wlipiec 1324jest udokumentowane. W ciągu następnych dwudziestu pięciu lat pozostawił w Kairze wrażenie mądrości, pobożności i bogactwa. Oficer mamelucki odpowiedzialny za towarzyszenie zagranicznym delegacjom na dworze sułtana ( mihmandar ) wskazuje zatem, że Mansa Moussa „nie pozwolił emirowi, bliskiemu sułtanowi lub piastującemu urząd sułtana, bez oddania mu sumy złota” .
Jednak obfitość Moussy powoduje znaczne skutki uboczne. W Kairze , ale także w Medynie i Mekce nagły napływ złota powoduje trwałą dewaluację tego metalu. W mihmandâr Określa, że mieszkańcy Kairu skorzystali z niego i jego otoczenia, do tego stopnia, że użytkownicy „lavished tyle złota, że amortyzowany swoją wartość w Kairze oraz obniża jego cenę.” Al-'Omari , starszy administrator sułtanatu, zauważa dwanaście lat później, że lokalna waluta, mithqal , wciąż nie wróciła do poprzedniego poziomu. Ceny dóbr konsumpcyjnych przeżywają wysoką inflację, rynek próbuje dostosować się do napływu bogactwa towarzyszącego przybyciu malijskiego króla. Jednak nie mając złota po powrocie, Moussa pożyczył je na wysoki procent, kiedy wrócił do Kairu, zanim spłacił je po powrocie do swojego królestwa.
Jeśli bogactwo postaci nie budzi wątpliwości w tym złotonośnym regionie, szczegóły tych postaci są kwestionowane ze względu na ich ogrom i nieprawdopodobną transmisję.
Podczas swojej długiej podróży powrotnej z Mekki w 1325 roku Moussa dowiedział się, że jego armia pod dowództwem generała Sagamandii zajęła Gao w kraju Songhai . To miasto było częścią imperium jeszcze przed panowaniem Sakoury i było w tym czasie ważnym ośrodkiem handlowym, chociaż jego buntownicze tendencje były znane. Moussa robi objazd przez miasto, gdzie przyjmuje jako zakładników dwóch synów Songhai dia Yasibo , Alego Kolena i Souleymana Nar . Następnie wraca do Niani z dwoma chłopcami i kształci ich na swoim dworze.
Budowniczy królaMoussa zbudował wiele meczetów i medres w Timbuktu i Gao, a jego najsłynniejszym dziełem jest Sankoré Madrasah . W Niani zbudował salę audiencyjną, budynek komunikujący się wewnętrznymi drzwiami z pałacem królewskim. Budynek „zbudowany z kamienia wolnego jest zwieńczony kopułą ozdobioną kolorowymi arabeskami. Okna górnej kondygnacji ozdobione są srebrem, a dolnej złotem” (brak pozostałości).
Wpływy w TimbuktuWładca malijski przeszedł przez Timbuktu po powrocie z Mekki i zainstalował tam architektów z Al-Andalus (w tym Abu Ishaq es-Sahéli ) i Kairu, aby zbudować swój pałac i wciąż istniejący meczet Djingareyber .
Timbuktu znajduje się w korzystnym miejscu, w pobliżu rzeki Niger , głównej osi transportowej regionu. Miasto staje się skrzyżowaniem religijnym, kulturalnym i handlowym, jego rynki przyciągają kupców z Afryki Zachodniej i Egiptu, w mieście (a także w Djenné i Ségou ) powstaje medresa, która przyczynia się do rozpowszechniania islamu, Timbuktu staje się miastem znanym z nauczania islamu. Informacje o nowym rozkwicie miasta dotarły aż do Europy, kupcy z Wenecji , Genui i Granady włączyli miasto do swoich obiegów handlowych, wymieniali wyroby na złoto.
W 1330 miasto zostało zdobyte przez królestwo Mossi . Po szybkim odzyskaniu kontroli, Moussa zbudował tam wały i fort i ograniczył tam armię, aby chronić Timbuktu przed przyszłymi atakami.
Data śmierci Kanga Moussy jest przedmiotem dyskusji (królestwo Mali nie ma żadnych pisemnych zapisów). Jeśli weźmiemy pod uwagę panowanie jego następcy, jego syna Maghana (1332-1336), a także fakt, że panowałby 25 lat, data jego śmierci byłaby 1332. Źródła historyczne wskazują jednak, że Moussa planował abdykować na rzecz syna, ale zmarł wkrótce po powrocie z Mekki w 1325 roku. Ale według pism Ibn-Khaldouna żyłby w momencie zdobycia Tlemcenu (1337) w Afryce Północnej, okazja, podczas której wysłałby przedstawiciela do Algierii, aby pogratulować zdobywcom zwycięstwa.
Pod koniec jego panowania Imperium Mali rozciągało się mniej więcej od Atlantyku po wschodni brzeg Pętli Nigru i od lasu do Teghazza na środku pustyni.
Kankou Moussa jest opisany fizycznie przez kronikarza al-Maqriziego po jego przybyciu do Egiptu, w drodze do Mekki : „Był młodym mężczyzną o brązowym kolorze, o miłej twarzy i przystojnej sylwetce…”
Mansa Moussa pojawia się już w 1339 roku na karcie Angelino Dulcerta z turbanem na głowie z imieniem „rex Melly”. Atlas Kataloński , wyprodukowany w Mallorca około 1375 roku, reprezentuje go na tronie w środku kontynentu afrykańskiego, kulą złota w ręku, ale na sobie typowo europejski berło i koronę jako oznaki królewskiej, ze wskazaniem: „To pan czarny nazywa Musse Melly, władca Czarnych z Gineua. Ten król jest najbogatszym i najszlachetniejszym panem całej tej części dzięki obfitości złota, które gromadzi się na jego ziemi” .
Z okazji pięćdziesięciu lat niepodległości Mali 22 września 2010, Aliou Diallo uruchomiła Mansa Moussa pamiątkową złotą monetę .
Mansa Moussa na mapie Angelino Dulcert
Mansa Moussa w katalońskim Atlasie
Złota moneta „Mansa Moussa” z okazji pięćdziesiątej rocznicy Mali
Hołdy składane są współcześnie Kankou Moussa w Mali iw kilku krajach afrykańskich: gimnazjum nosi jego imię w Bamako oraz w Siguiri ( Gwinea ). Tak jest również w przypadku statku Compagnie Malienne de Navigation i otwartej w 2015 roku rafinerii złota .