La Tène

La Tène Opis tego obrazu, również skomentowany poniżej Carnyx brązu kutego dnia od początku II th  wieku  przed naszą erą. J. - C. odkrył na oppidum z Epomanduodurum , zachowaną w muzeum archeologicznym w zamku w Montbéliard . Definicja
Inne nazwy
Kultura łotewska drugiej epoki żelaza
Tytułowe miejsce Stanowisko archeologiczne La Tène ( Szwajcaria )
Autor Hans Hildebrand (1872)
Charakterystyka
Rozkład geograficzny Europa
Kropka Epoka żelaza
Chronologia około 450-25 pne. J.-C.

Podziały

Stara La Tène (-400 / -300)
Średnia La Tène (-300 / -100)
Niedawna La Tène (-100 / -25)

Typowe obiekty

Carnyx · moment obrotowy · pochówek rydwanu · hełm Negau · anteny sztyletowe

Kultura La Tène , czyli drugiej epoki żelaza , jest kulturą archeologiczną, która rozwinęła się w Europie między około450 i 25 pne J.-C.Uważany za apogeum kultury celtyckiej , zastąpił kulturę Hallstatt (1200 w 500 pne J.-C.), A zakończył z podbojem rzymskim w Galii oraz z germańskich migracji na południu dzisiejszej Niemczech. Jego nazwa pochodzi od stanowiska archeologicznego La Tène odkrytego w 1857 roku w Marin-Epagnier nad brzegiem jeziora Neuchâtel w Szwajcarii . La Tène podaje przymiotnik „Latenian (ne)”.

Historyczny

Wykopaliska La Tène rozpoczęto w 1857 roku, przed korektą wód Jury, która obniżyła poziom jeziora Neuchâtel o prawie 3 metry. Prowadzeni przez Hansa Koppa, rybaka i kolekcjonera przedmiotów, a pod przywództwem pułkownika Friedricha Schwaba , pozwolili na odkrycie wielu broni (mieczy) i ozdób.

W 1863 r. Szwajcarski archeolog Ferdinand Keller zinterpretował szczątki jako pozostałości celtyckiej wioski na palach (wpływ prac Pierre'a Jean Édouard Desor na „  miasto nad jeziorem  ”), publikując swoje wnioski w 1868 r. W swoim pierwszym raporcie o szwajcarskich palach . ( Pfahlbaubericht ).

Pierre Jean Édouard Desor , geolog z Neuchâtel, uważa to miejsce za fabrykę broni zbudowaną na palach, a następnie zniszczoną przez wroga. Émile Vouga ujawnił szereg obiektów w kanale paleo iw 1885 opublikował Les Helvètes à La Tène , syntezę, a następnie La Tène, szwajcarskie oppidum Victora Grossa w 1886. Oficjalne badania komisji wykopaliskowej (1907- 1917), w reżyserii Williama Wavre , a następnie Paula Vougi od 1909 roku, zakończyła się opublikowaniem w 1923 roku La Tène: monografii stacji, która wysunęła hipotezy dotyczące magazynu, punktu kontrolnego czy celnego.

W 2007 r. Przeprowadzono przegląd dokumentów finansowany przez Szwajcarski Fundusz Badawczy, w wyniku którego ukazała się publikacja La Tène: la recherche - les questions - les Answers .

Muzeum Archeologiczne Laténium , otwarte w 2001 roku, posiada „otwarte rezerwaty”, w których można obejrzeć pozostałości La Tène.

Miejsce to przyniosło dużą liczbę obiektów i kilka protohistorycznych siedlisk . Nazwa pochodzi od drugiej epoki żelaza w 1872 roku, kiedy szwedzki archeolog BE Hildebrand opracował chronologię europejskiej protohistorii , podczas gdy starożytna epoka żelaza została nazwana kulturą Hallstatt .

Interpretacja, która do dziś dominuje, jest taka, że ​​jest to miejsce ofiar: dwa mosty, które przecinały starożytną rzekę Thielle, są punktami ofiarnymi wrzucanymi bezpośrednio do wody rozległego sanktuarium. Na zewnątrz lub kult był praktykowany z platform ofiarnych na mostach i na których składano ofiary z wojowników.

Systemy chronologiczne

System Tischlera

W 1881 roku Otto Tischler zaproponował podzielenie okresu La Tène na trzy fazy według kształtu mieczy i strzałek:

System ten został następnie wykorzystany jako podstawa dla chronologii regionalnych.

Systemy niemiecki (Reinecke) i francuski (Déchelette)

Niemniej jednak okres ten został ponownie podzielony na cztery fazy przez Paula Reinecke w 1902 r. Dla Niemiec i przez Josepha Déchelette, który poprawił chronologię Tischlera w 1914 r. Dla Francji. Déchelette dodaje w szczególności fazę „Tène IV” dla Wysp Brytyjskich  :

Style artystyczne Jacobsthal

W 1944 roku Paul Jacobsthal opublikował swoją chronologię w Early Celtic Art . Opiera się na obserwacji czterech stylów artystycznych charakterystycznych dla przestrzeni celtyckiej:

Synteza

F. Olmer nie oddziela Tene D2 (b) od samego początku okresu augustowskiego (27 pne - 14 ne).

Archeologia

Kultura celtycka La Tène dotarła do całej Galii (między Garonną a Sekwaną) około -500, Hiszpanii (Celtiberowie) około -500, na Bałkanach , w Grecji (zdobycie Delf w -279 ), Azji Mniejszej ( Galacjanie w - 275 ).

W konsekwencji kryzysu wewnętrznego, reorganizacji obwodów handlowych lub z walkami między Greków i Etrusków zwalczania handlu, cytadele tych Celtów z pierwszej epoki żelaza , płuc stosunków handlowych, zostały porzucone jeden po inne w kierunku - 500 na rzecz bardziej wiejskiego stylu życia zdominowanego przez wodza wojowników. Regiony wyróżniają się nowymi centrami cywilizacji celtyckiej w V -tego  wieku: Ren (kultura Hunsrück - Eifel ), przy czym Bohemian The Champagne i Ardeny . Zwyczaje i produkcje podlegają powolnej ewolucji. Okaże stamnos Etrusków (wazy zawierający czysty wino) w bogatych grobach V th  wieku Motte-Valentine ( Haute-Marne ) lub Altrier ( Luksemburg ). Lustro przywiezione z Etrurii , lub jego imitacji, jest częste w pochówków kobiecych ( Uetliberg , niedaleko Zurychu , Motte-Saint-Valentin). Meble pogrzebowe sugerują mniejsze różnice społeczne między potężnymi a resztą ludzi. Import śródziemnomorski spada, biżuteria jest mniej okazała. Pochówki wodzów tracą swoją monumentalność, zachowując przy tym ich typowe wyposażenie: sztylet paradny ustępuje miejsca pełnemu ubiorowi wojownika, dwukołowy rydwan, lżejszy i szybszy, zastępuje platformę paradną.

W Szampanii na rozległych cmentarzach drugiej epoki żelaza znajdują się, znak gęstej populacji, płaskie grobowce bez kurhanów, wykopane w kredowej ziemi. Odłamki ceramiki przedstawiają regionalne znaki „Marl” (wazon Cheppe). Z oinochoai Etrusków (Somme-Bionne, Somme-Tourbe, Eigenbilzen i Sept-Saulx) poświadczają relacje z Etrurii. Najważniejsi ludzie (150 grobów) są pochowani na dwukołowym rydwanie, zwykle uzbrojonym i noszą spiczasty hełm z brązu. Liczniejsi piechurzy zachowują tylko swoją broń: miecze, włócznie i oszczepy. Kobiety mają klipsy do pasków, strzępki i biżuterię, taką jak moment obrotowy , który noszony od wieku młodzieńczego wydaje się mieć święte znaczenie. V th  wieku i na początku IV XX  wieku cieszyć się stabilnym, wrażliwą na produkcjach. Społeczeństwo wydaje się dość egalitarne. Wyraźna przewaga kobiecych grobów świadczy jednak o stopniowym odchodzeniu mężczyzn.

Oppida datowane na La Tène, zostały zidentyfikowane w Belgii, w Ardenach , w Canteleux, niedaleko Chièvres , w miejscu zwanym Chession, niedaleko Han-sur-Lesse , w Belvaux, Flobecq , Gilly -Ransart, Gougnies , Orchimont , Sinsin i Montagne Saint-Pierre . Centrum schistose wyżyn Ardenów było gęsto okupowane około 480/470 pne przez Celtów. Ich kultura jest nam znana głównie dzięki pozostałościom grobowym (grobowcom), które znajdują się w Ardenach. Zidentyfikowano około 150 miejsc o łącznej powierzchni prawie 600 kopców. Pochodząc ze środkowej doliny Renu i prawego brzegu na północ od Menu, Belgowie przybyli do regionu około -300. Wypierają tam Galów.

Koniec okresu La Tene jest naznaczona początku pryncypatu od Augusta w 29 pne. BC Podczas gdy wojny galijskie (między 58 a 51 rokiem pne ) wyznaczają przechylające się wewnętrzne narody Galii na orbicie rzymskiej, archeolodzy generalnie zgadzają się, że prawdziwa zmiana kulturowa nastąpi o pokolenie później od panowania Augusta i administracyjnej reorganizacji Galowie. Na Wyspach Brytyjskich archeolodzy prześledzili nawet historię cywilizacji łoteńskiej do co najmniej 43 roku ne. AD , data rozpoczęcia podboju wyspy .

Chronologia drugiej epoki żelaza

Podsumowanie tabeli chronologicznej

Tabela podsumowująca różne systemy datowania w Europie w okresie celtyckim znanym jako Hallstatt
Europejski archeologiczny system datowania Chronologia Wydarzenia w Europie Świat hellenistyczny Italico - świat etruski Świat celtycki
Celtowie z południowych Niemiec Owłosieni galijscy Celtowie / Galowie Celtowie z Europy Wschodniej Greccy Celtowie / północno-zachodnie Włochy
Starożytna epoka żelaza VI th  century  BC. J.-C. Monarchia rzymska (do -509 ) / Fundacja Lattary / Fundacja Massalii ( -600 ) / Bitwa pod Alalią ( -540 ) Archaiczna Grecja Kultura etruska Hallstatt D Hallstatt medium do finału Hallstatt D Golasecca 2A / 2B
Średni wiek żelaza V th  wieku  pne. J.-C. Pierwsza wzmianka o Celtach autorstwa Hekatajusza z Miletu i Herodota Archaiczna Grecja Monarchie etruskie Hallstatt D / Ha D. Hallstatt medium to final / Ha medium - final Hallstatt D / Ha D. Golasecca 2B / 2C
IV th  century  BC. J.-C. Sack of Rome ( -384 ) / Battle of the Allia / podboje Aleksandra Wielkiego i rozszerzenie celtyckiej koine , Belgowie przybywają do Galii Belgia / Pythéas podróżuje po wybrzeżach Galii Okres klasyczny Republika rzymska La Tène A La Tène Ancienne La Tène A Golasecca III
III th  century  BC. J.-C. Bitwa pod Sentinum ( -295 ) / Celtycka wyprawa wojskowa wodza Brennosa przeciwko Delphi ( -279 ) Okres hellenistyczny (do -227 ) La Tène B Przeciętny Tene La Tène B La Tène medium / La tène B
Późna epoka żelaza II th  century  BC. J.-C. Wojna Numance ( -133 ) / Roman zwycięstwo nad Celtic koalicji na Rhone z arvernes i Allobroges prowadzona przez króla Bituitos ( -121 ) Grecja rzymska La Tène C Późny Tene La Tène C Romanizacja z Północnej włoskiej Celticu
I st  century  BC. J.-C. Wojny galijskie ( -58 / -50 ) / Stworzenie Cesarstwa Rzymskiego ( -27 ) La Tène D Najnowsze La Tène Romanizacja od wschodniego Celtic Europy i Bliskiego Wschodu Celticu Prowincja Republiki Rzymskiej

Znane strony

Uzbrojenie

Uwagi i odniesienia

  1. Gianna Reginelli Servaisa , La Tene, witryny, mitu , vol.  1: kronika na zdjęciach (1857-1923) , Hauterive, Urząd i Muzeum Archeologiczne Kantonu Neuchâtel, coll.  „Neuchatel Archeologia” ( N O  39)2007, 203  pkt. ( ISBN  978-2-940347-35-3 ).
  2. Gilbert Kaenel, „  La Tène (stanowisko archeologiczne)  ” w internetowym słowniku historycznym Szwajcarii .
  3. Thierry Lejars , „  La Tène, mityczne miejsce archeologii celtyckiej: historia odkrycia  ” [wideo], na savoirs.ens.fr ,7 czerwca 2012(dostęp 24 grudnia 2016 ) .
  4. [Olmer 1997] Fabienne Olmer, Amfory w Burgundii. Wkład w historię gospodarczą regionu w „Antiquity, od finału La Tène do Haut-Empire , vol.  1 (praca doktorska z archeologii), Dijon,Czerwiec 1997, na academia.edu ( czytaj online ) , s.  10.
  5. Olmer 1997 , s.  11.
  6. Christine Lorre i Veronica Cicolani , Golasecca: Handel i mężczyzn w epoce żelaza ( VIII e - V th wieku pne.) , Paryż, RMN,2009, 176  str. ( ISBN  978-2-7118-5675-6 ) , str.  164.
  7. Brigitte Postel , „  Golasecca: Celts of Northern Italy  ”, Archéologia , n o  476,kwiecień 2010, s.  58-65 ( ISSN  0570-6270 ).
  8. Kruta 2000 , s.  XII-XIV
  9. Vitali 2013 , s.  15.
  10. Megaw i Megaw 2005 , s.  10-11.
  11. Patrice Brun , Princes and Princesses of the Celtic: pierwsza epoka żelaza w Europie (850-450 pne ) , Paryż, Errance, wyd .  "Hesperydy",1987, 216  str. ( ISBN  2-903442-46-0 ) , str.  27; 218-219.
  12. Buchsenschutz 2015 , s.  30-46; 80-85; 178.

Zobacz też

Bibliografia

Dokument użyty do napisania artykułu : dokument używany jako źródło tego artykułu.

Linki zewnętrzne