Dajemy nazwę ogniotrwałej Clergé lub Insermentés do duchownych wrogich konstytucja cywilna kleru , dekretem przyjętym w Francji przez Konstytuanta na July 12 , 1790 w czasie rewolucji francuskiej . Część z nich została wygnana, zmasakrowana lub deportowana; wielu innych zeszło do podziemia, aby w miarę możliwości nadal zapewniać swój apostolat .
To duchowieństwo świeckie sprzeciwia się duchowieństwu zaprzysiężonemu (zwanemu także duchowieństwem zaprzysiężonym lub duchowieństwu konstytucyjnemu ), które uznaje niniejszą Konstytucję.
.
Od 1790 r. Irlandczyk Edmund Burke potępiał „niewzruszoną wiarę w cuda świętokradztwa” ze strony rewolucji we Francji . Od początku ruchu jesteśmy świadkami szeregu działań podjętych przeciwko Kościołowi katolickiemu we Francji w latach 1789-1790 : zniesienia dziesięciny , zakazu ślubów zakonnych.
w lipiec 1790 r, promulgowana jest Konstytucja Cywilna Duchowieństwa , która poddaje Kościół katolicki władzy cywilnej, oraz przysięga Konstytucji Cywilnej , „do złożenia w ciągu tygodnia” . Król Ludwik XVI nie zawetował go, pomimo wyraźnej prośby papiestwa.
Kler oporny wyznacza następnie tego tajnego duchowieństwa, odmówiwszy złożenia przysięgi.
Szybko nastąpiły represje wobec tych księży i ich protektorów.
w grudzień 1791, Ludwik XVI zawetował prawo 29 listopada 1791, który odmawia nieprzysięgłym księżom wolności kultu, a następnie in maj 1792, z ustawą z 27 maja, która nakazuje denaturalizację wszelkich materiałów ogniotrwałych denuncjowanych przez 20 obywateli lub tylko przez jednego w przypadku „zamieszek” .
Pomimo zamieszek 26 czerwca 1792, utrzymuje to, a niektóre aresztowania już miały miejsce, takie jak 17 czerwca 1792, w Maine-et-Loire , 19 w Côte-d'Or , 20 w Mayenne lub ponownie 28 w Morbihan .
Jednak zerwanie z monarchią 10 sierpnia 1792 rzezwoli na ich oficjalne podanie i rozpoczną się pierwsze masakry: 14 lipca ginie ksiądz w Limoges , dziewięć w Var ; 15-go dwa w Bordeaux , w tym redaktor Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela .
ten 26 sierpnia 1792oporni księża, których można oszacować na 75 000, muszą „opuścić Francję w ciągu 15 dni” . Z tej okazji zastępca Isard stwierdza:
„Te ofiary zarazy muszą zostać odesłane do lazaretów Rzymu i Włoch. "
Rewolucyjna propaganda antykatolicka charakteryzuje buntowników jako fanatyków, antyrepublikanów i nietolerancyjnych, zbuntowanych i źle się zachowujących.
Po tym, w Listopad 1793, ogłosili księża niezdolni do żadnej publicznej służby cywilnej, kościoły są zamykane lub przekształcane w świątynie Rozumu, Brutusa, Marata…
Że palenie książek, dzieł sztuki, naczynia liturgiczne, Kult ozdoby są zorganizowane.
Ten zakaz kończy się w dniu 17 lutego 1795, dzięki walce Wandejczyków, którzy uzyskali podpis pod traktatem z Jaunaie w Saint-Sébastien-sur-Loire . Rewolucja jest więc zobowiązana do przywrócenia wolności wyznania, z tej decyzji korzystają także Żydzi, których synagogi również zostały zamknięte, a święte księgi spalone. Na przykład w Strasburgu „wszystkie księgi i znaki kultu Mojżesza” musiały zostać przekazane okręgowi.
Zabroniony jest nawet prywatny kult, o czym świadczy chociażby aresztowanie w wrzesień 1798dwóch ogrodników z Nantes za „zastąpienie, naprawienie i przymocowanie w dawnej kaplicy, której są właścicielami, szczególnych znaków kultu. ” .
Niedziela jest tłumiona na rzecz rewolucyjnego dekady i zakazana. Historyk Jean Dumont podaje tekst ustawy, zgodnie z którym ci, którzy go przestrzegają, będą wpisani na Listę leniwych i podejrzanych obywateli miasta i będą zagrożone karą pozbawienia wolności lub innymi, zgodnie z życzeniem Komitetów Nadzorczych.
Duchowieństwo, podobno zaprzysiężone , które czasami wspiera bretońską chouannerie i nadal udziela sakramentów , ale często jest ofiarą donosów i przedmiotem żmudnych badań, musi się ukrywać.
Farmy, zamki, krajobrazy, góry i jaskinie to dobre schronienia: La Feuillée , Cléden-Cap-Sizun , Brissac ("Baume de M. Raymond"), jak również wąwozy (Le Don, w Cantal ) i dziuple w lasy.
Rozpadają się miasta i wsie: dla burmistrza i duchowieństwa konstytucyjnego lub dla opornego księdza. W gazecie Le Cantaliste mówi się, że wyznawcy Sénezergues wznieśli szubienicę dla zaprzysiężonego księdza, który miał zastąpić ich proboszcza. „Ale szanowna gmina i nasi dzielni towarzysze broni Senezerów, którzy wręcz przeciwnie kochali księży przeklinających, którzy poddali się konstytucji, zmusili te błogie kobiety do zerwania poczty błogosławionymi rękami i zapłacenia 12 funtów grzywny” . Ta historia jest wyjątkiem: życie opornego księdza, jeśli został wydany i znaleziony, często kończyło się gilotyną .
The Masses mówi w lesie lub w prywatnych domach. Dlatego też oporni byli stale obserwowani i zaniepokojeni: „Niektórzy księża godzą się na wygnanie w Hiszpanii, Sabaudii, Szwajcarii czy we Włoszech, inni są deportowani na pontony Rochefort lub Bordeaux , jeszcze inni są skazywani na śmierć i straceni. Wreszcie niektórzy są więzieni w więzieniach regionu” . Zostali deportowani do więzień w Nowej Kaledonii i Gujanie Francuskiej . Potępiają je różne dekrety,Listopad 1791 i w Kwiecień 1792(deportacja). Ludwik XVI zawetował ten ostatni dekret. ten1 st May 1795, na byłych deportowanych księży nakłada się obowiązek opuszczenia Francji w ciągu miesiąca, a następnie wykonywania funkcji administracyjnych. Kilka tysięcy schroniło się w Jersey , zależnej od Anglii , jak Pierre-Adrien Toulorge . Niektórzy zasłynęli, jak opat Jean-Baptiste Pialat, który na Mszę w Niedzielę Palmową w 1795 r. na farmie Sauzet niedaleko Sainte-Bauzille-des-Putois przyciągnął 8500 wiernych (w tym 300 komunikujących). Wraz z duchowieństwem Alesa , zaprzysiężonych księży, wybranych w miejsce opornych i wybranych przez świeckich , „protestantów, żydów, mahometan, apostatów i złych katolików, coś niesłychanego w Kościele Bożym” .
Głównymi więzieniami i miejscami deportacji były:
Pierwsze deportacje miały miejsce z wrzesień 1792jesienią 1794 r., a bardziej masowo od 1796 r. do końca Rewolucji, następnie zostały rozszerzone na zagranicznych księży.
Zabytki dają nam wskazówki:
Deportacja często odbywa się w strasznych warunkach, deportowani są pozbawieni zarówno jedzenia, jak i snu, a nawet pościeli.
Tak więc ze 120 deportowanych do Cayenne , 119 zginęło podczas podróży.
Ci potajemni księża odegrali dużą rolę w życiu zakonnym: Anne-Marie Javouhey stanie się ich pomocnikiem, wraz z umierającymi, albo podczas mszy i komunii, potem w konspiracji, aby zachować obrusy i ozdoby, wreszcie dzięki księdzu Ballanche, jak katecheta. Ojciec Guillaume-Joseph Chaminade pełnił swoją posługę w Bordeaux, czasami przebrany za majsterkowicza , zanim udał się na trzyletnią emigrację do Saragossy w Hiszpanii. Kapłan z Ars zawdzięcza sakramentów, a jego powołanie do Karola Balley , genovefain, który będzie sprawował swoją posługę potajemnie w Lyonie pod nazwą Carlos zanim został wikariuszem Écully . Pierre Coudrin ukrywał się przez kilka miesięcy na strychu zamku przed założeniem zgromadzenia Świętych Serc Jezusa i Maryi.
Można zauważyć pojawienie się wielu tajnych ksiąg parafialnych : chrzty, śluby zawierane są potajemnie, zwłaszcza wśród rodzin ofiar. Na przykład w Betton , małej bretońskiej wiosce, zatrzymują się chrzty i śluby2 lutego 1793. Ksiądz Joseph Bligne został zamordowany w nocy z 26 na 27 Messdora II roku. Ostatni pochówek wzmiankowany jest pod koniec 1792 r. Urzędowe księgi zastąpią tajne zeszyty, urzędy i akty religijne będą odprawiać księża oporni, „ukryci w folwarkach, ci ostatni, przedłużając wszystkie akty swej posługi, będą księga podziemna” : 402 chrzty i 62 śluby zawarte poza oficjalnym kościołem, z osiemdziesięciu ośmiu stron ostemplowanych przez biskupstwo Rennes.
„Ten sam los spotkał wiernych, wśród których schwytano księży. Pan Le Loup de La Biliais, honorowy doradca parlamentu Bretanii, przyjął z jałmużną w swoim zamku ukrytych księży. Skonfiskowano portfel, który zawierał dość dużą liczbę aktów chrztu i ślubu. Na tej wskazówce, że na zamku przyjęto opornego księdza, Carrier kazał go postawić przed sądem karnym w Nantes, gdzie został skazany na śmierć jako syndyk księży. Mocny w swej niewinności de La Biliais poszedł na egzekucję z odwagą dobrego człowieka i cierpiał ją w sposób godny świętej sprawy, za którą został skazany. Jego żona i dwie córki później podzieliły ten sam los ”
- Przyjaciel religii , tom 128
W Normandii ojciec Soury sprzeciwił się przysięgi z 1793 roku . Został następnie aresztowany przez zagranicznych sankulotów, gdy odprawiał mszę w kościele Alizay . ten16 października 1793został przewieziony do Évreux, a 19 października został internowany w klasztorze Urszulanek.
Jednak jego reputacja jako uzdrowiciela poszła za nim do więzienia, a13 stycznia 1794 r, wikariusz Fleury-sur-Andelle , internowany w domu wyższego seminarium duchownego, prosi o wysłanie do Urszulanek, aby móc skonsultować się z księdzem Soury. Jego medyczna sława wykracza poza więzienie i przynosi mu uwolnienie. Rzeczywiście, pewnego dnia odwiedza go deputowany-rewolucjonista Robert Lindet , który przychodzi do niego, aby skonsultować się z nim w sprawie rzekomo nieuleczalnej choroby, na którą cierpi. Leczenie, jakie otrzymał mu opat, było bardzo skuteczne. ten20 stycznia 1795, ojciec Soury zostaje zwolniony na polecenie Komitetu Bezpieczeństwa Ogólnego : „Biorąc pod uwagę różne dokumenty dotyczące obywatela Soury, przebywającego w areszcie w Évreux, Komitet nakazuje, aby obywatel Soury został natychmiast zwolniony, a pieczęcie zdjęte. jeśli zostały nałożone” .
Ponownie wolny, Gilbert Soury schronił się w Rouen, gdzie wznowił swoją posługę: następnie potajemnie odprawił mszę na zapleczu cukiernika, znajdującego się przy pasażu d'Étancourt, ale gmina Rouen, zaniepokojona dużą liczbą wierni, którzy tam poszli, zmusili opornego księdza do opuszczenia miasta. Ojciec Soury udał się następnie na emeryturę do swojego miejsca urodzenia w Celloville , gdzie opiekował się chorymi, którzy przybyli z całej Francji, aby się z nim skonsultować.
Najsłynniejszym z tych opornych księży jest bez wątpienia opat Charles-Jean Bonvoust , benedyktyn z Alençonnais, przeor Saint-Pierre-de-Rouville w Périers-en-Auge, ukryty w październiku 1790 r. w posiadłości Beaumoncel we wsi Camembert u Jacquesa i Marie Harel w dolinie Auge , którzy uczyli Marie Harel , aby podziękować jej za przepis na słynny ser o tej nazwie (czyli ulepszenie przepisu, które dodaje do sera apetyczną „croutte” ), ser odkryty przez Napoleona III w sobotę 8 sierpnia 1863 r. podczas obiadu wydanego na jego cześć w subprefekturze Argentan i od tego czasu sławny. Niewiele wiadomo o księdzu Bonvouście: ksiądz Guibe, proboszcz parafii Camembert, napisał w biuletynie parafialnym w 1947 r.: „W okresie rewolucyjnym dwunastu księży podpisało akty, które znalazłem. Wśród nich jest Charles-Jean Bonvoust, benedyktyn, przeor Rouxville. Zgodnie z podpisanymi aktami był ukrywany w Camembert od lipca 1796 do lutego 1797” .
Pan Pélerin, notariusz z Cléden , dokonuje donosów. Katalog nakazuje wytropić księży, którzy odrzucają konstytucję, kontynuując praktykę. „Poinstruowano, że w starej plebanii Lamboban i we dworze Kerazan , znajdujących się w Cléden, odbywają się zgromadzenia niepokojących księży , biorąc pod uwagę, że te dwa domy są domami narodowymi i że zgodnie z „artykułem 6 prawa20 lipca 1791 r, oficerowie, podoficerowie i żandarmi są zobowiązani do odwiedzania prywatnych domów na żądanie dzierżawców lub właścicieli rolników, wymaga od Sieur Jouana, aby natychmiast opuścił te domy na czele swojej brygady i tam aresztował i zaprowadził do Dyrektoriatu wszystkich duchowni, czy to w strojach, czy w przebraniu, którzy mogą się tam znajdować, powierzają jej sprawozdanie ze swojej misji i czynią ją odpowiedzialną za wykonanie teraźniejszości” . Kapłani są ostrzegani. Porucznik Jouan z brygady Pont-Croix nie znajduje nikogo tam, gdzie mieli się ukrywać, w Plogoff w jaskiniach (w tym w jaskini kapłanów ) czy w Cléden. Ojciec Parcheminou mówi o ojcu Kerisit, który podobno ukrywa się za nasypem na południe od wioski Kerlaouen; Ojciec Gloaguen znalazłby mu schronienie w domu w Brézoulous.
Pierre Gosset (1764-1844), znany jako Gosset sans Peur , pochodzący z Carantilly w La Manche , odmówił złożenia przysięgi i został powołany do wojska. Schodzi do podziemia i nadal będzie sprawował swoją posługę pod kolejnymi tożsamościami, stale ścigany przez władze i chroniony przez swoją owczarnię. Odniósł sukces w swojej misji podczas rewolucji. Pod rządami Imperium zorganizował siatki, aby pomóc młodym Normanom uciec z poboru, a następnie został aresztowany i osadzony w więzieniu w Sainte-Pélagie . Miał dwóch bliskich krewnych z Vaudrimesnil ( Manche ), także opornych księży.
W raporcie z 29 października skierowanym do ministra Baunard, komisarz w Auray, pisze w istocie:
„Locoual: Allano, niebezpieczny ksiądz, z wiedzą, pochodzi z Hiszpanii. Ci dzielni duchowni mieszkali u rodzin Le Bayon i Bruzac, które prowadziły farmy La Forest. Dwa poty opatów Allano, same wycofane w tym miejscu, zobowiązały się do zaspokojenia potrzeb i bezpieczeństwa prześladowanych. W Bełzie był posterunek żołnierzy republikańskich, którzy często przeszukiwali Locoal. Ale ponieważ jedna droga dawała dostęp do wyspy, łatwo było zgłosić przybycie „Niebieskich”. Gdy tylko się pojawili, człowiek z wioski Saint-Jean podniósł alarm, a kapłani schronili się w sklepionych jaskiniach (które zniknęły) lub w dołach wykopanych w ziemi i przykrytych tobołkami, a nawet w pomysłowych kryjówkach w zabudowaniach folwarcznych Zachowało się tu kilka lokalnych tradycji związanych z najazdami „Niebieskich” do Puszczy. Oto jeden z nich, zapisany w archiwach parafialnych: „Mała służebnica, lat 15, trzymała plebanię w spokoju i pewnego dnia, zamiast zdradzić, dała się ciągnąć za włosy lub pętlę wokół szyi. Dom. Bez interwencji żołnierza bardziej ludzkiego niż inni zapłaciłaby życiem za swoje poświęcenie.W tym smutnym okresie Locoal nie odnotował żadnej zdrady . Tylko wspaniały krzyż parafialny, cały w srebrze, został przekazany rewolucjonistom, nie wiadomo przez kogo; ocalała tylko stopa, którą później przetopiono na monstrancję i cyborium”. Mówi się również, że Niebiescy wypytywali małych pasterzy z Puszczy: „Émen é ma kuhet er véleion? ” („Gdzie są ukryci kapłani?”). I sprawili, że w ich oczach zabłysły piękne kawałki srebra. Ale wszystko, co otrzymali, to te słowa: „Ne houiam ket ni ataWe” („Nic nie wiemy, my”). "
„Wierni księża, którzy schronili się w La Forest, byli do dyspozycji chrześcijan tego regionu. W zachowanych do dziś zabudowaniach folwarcznych odprawiano msze, wesela, chrzty. (…)” .
W mieście Brouzils , niedaleko Montaigu , w Vendée , w Wigilię Bożego Narodzenia 1793 r . zostaje odkryty ksiądz François Houssin z trzema kolegami . Kontynuował swoją posługę, jako ksiądz oporny, ukrywając się: „Na koszulce przesłuchań, za nazwiskami czterech księży, widnieją słowa” : „Za gilotynę ” . Oskarża się go o „złamanie prawa dotyczącego deportacji opornych księży, o porozumienie z bandytami z Wandei” . W konsekwencji Komisja Wojskowa skazuje na karę śmierci Houssina, byłego proboszcza parafii Notre-Dame des „Brouzilles”, księdza niezaprzysiężonego. François Houssin został więc zgilotynowany na Place du Ralliement w Angers ,1 st styczeń +1.794.
Wielu opornych księży zostało uznanych za męczenników, a nawet kanonizowanych przez Kościół katolicki: w 1995 r. Jan Paweł II beatyfikował w ten sposób 64 z nich.
Możemy na przykład zacytować:
Wiele witraży w kościołach Vendée realistycznie przedstawia księży odprawiających potajemnie mszę, w lesie ( Comunion du Pré Fruchaud, szklany dach Curé Girard) lub w nocy ( Verrière du Curé Barbedette Girard , La messe à l'Abe - Bas du Moulinard M. le Cure Buchet. 1794 ), lub w prywatnym domu, Noël Pinot wspinający się na szafot w swoich kapłańskich ubraniach, lub księża ukryci lub ukrywający się ( Abbé Mongazon ukrywający się w trzcinach lub z pomocą pasterki ), aresztowany ( Verrière Abbe Matthieu de Gruchy ), martwy lub umierający ( Verrière Abbe Bénugat , Męczeństwo księdza Voyneau , Abbé Nicolas ).
opat Brenugat.
Chanzeaux.
Opat Mongazon wspomagany przez pasterkę.
Opat Mongazon ukryty w trzcinach.
Opata Mikołaja.
Opat Noël Pinot.
Proboszcz Voyneau.
Msza podczas terroru w domu Józefa Braulta.
Gazette des tribunals wydana przez Veuve Desaint (Paryż) (listopad 1793-kwiecień 1794) - proces księdza księdza księdza Saulniera