Skaza w lingwistyce , jest gramatyczne funkcja , która opisuje sposób organizowania semantyczne role powierzone actants , w porównaniu do prób wyrażone przez przechodni , a zwłaszcza środka i role pacjentów. Skaza wpływa na rozkład syntaktyczny i morfologiczne oznaczenie tych ról na czasowniku i różnych aktorach. Z drugiej strony zmiana skazy czasownika, jeśli to możliwe, nie zmienia głęboko znaczenia wypowiedzi . Mówimy dokładniej o głosie z punktu widzenia morfologii werbalnej, aby opisać formę , jaką przybiera czasownik na oznaczenie skazy.
Niektóre czasowniki z natury nie mają pojęcia skazy: głównie czasowniki stanu (lubić być , pojawiać się , wydawać się , pozostawać , pozostawać itp.). W języku francuskim te czasowniki są faktycznie wyłączone z pojęcia aktu.
Gramatyka języka francuskiego wyróżnia trzy tradycyjnie głos aktywny (który jest etykietowane i domyślny głos pracownika), pasywne i pronominal głos , który obejmuje tę samą postać kilka skłonności: środki , odbicie , wzajemny , anticausative czasownik . Jednak język francuski wyraża również inne skazania, takie jak przyczynowość i fakty . Inne języki mają jeszcze inne, takie jak podstawa , antypasyw lub aplikacja .
W tej skazie podmiot i przedmiot zwykle pokrywają się z semantyczną rolą sprawcy i pacjenta czasownika oznaczającego czynność . Głos aktywny to bardziej ogólna skaza, najczęstsza, często morfologicznie najprostsza i domyślny wybór w większości języków; w niektórych jest to nawet jedyna dostępna skaza.
W językach fleksyjnych podmiot jest zwykle mianownikiem , biernik dopełnienia . Sprawa wygląda inaczej w językach ergatywnych . Przykłady:
Głos środkowy jest znacznie mniej rozpowszechniony, jest to głównie indoeuropejska skaza, która rzadko zachowała się we współczesnych językach pochodnych. Wskazuje na to, że podmiot-podmiot wykonuje czynność we własnym interesie; jest w pewnym sensie agentem i pacjentem grupy werbalnej. Dlatego niektóre zastosowania głosu środkowego pokrywają się z zastosowaniami konstrukcji odblaskowej ( kiedy się myję ). Byłoby jednak błędem mówić o przeciętnym głosie dla francuskiego (zwłaszcza, że zwrot zaimkowy nie ogranicza się do tej skazy), być może z wyjątkiem takich przypadków, jak:
Palę papierosa; Biorę przerwę; Myję zęby .którego formę i znaczenie można znaleźć również w niektórych dialektach germańskich. Zobacz korzystne .
Środki znajdują się głównie w starożytnej grece , sanskrycie , islandzkim (starożytnym i współczesnym) oraz w niewielkiej części po łacinie (ta po przekształceniu przeciętnej skazy w bierną). Warto zauważyć, że historycznie indoeuropejski przeciwstawiał czynność środkom i nie znał bierności, co było dopiero późnym rozwinięciem, często z samych środków (jak po łacinie). Tak więc w starożytnej grece środek i strona bierna są identyczne, z wyjątkiem dwóch czasów, przyszłości i aorystu : dlatego często mówimy o głosie medio-pasywnym . W sanskrycie część bierna i środek są rozróżniane głównie tylko w teraźniejszości; gdzie indziej jest to środek używany do oznaczenia jednego lub drugiego głosu. W islandzkiego końcu, środkowy czasowniki otrzymany sufiksu z -st (która pochodzi z -sk w staroislandzki, który sam pochodzi z Sik , bierniku zwrotnego zaimkiem się „”) i nie są dziedziczone l „Indoeuropejska . Mają kilka wartości, w tym między innymi wartość odbitą (lub nawet średnią), odwrotną, pasywną lub dokonaną. Jak widać, „głos średni” nazywamy skazą, która niekoniecznie ma wartość średnią, ale może zapożyczać wartości z innych skaz.
Ponadto niektóre czasowniki z tych samych języków indoeuropejskich są koniugowane wyłącznie z medium; nazywane są media-tantum (tylko środki) lub nawet deponent (tak nazwane przez gramatyków łacińskich, ponieważ te czasowniki o aktywnym lub prawie aktywnym znaczeniu porzuciły („deponere”) aktywne zakończenia). Chociaż istnieje kilka czasowników medialnych tantum z wartością bierną, w większości przypadków jest to umiarkowane, aktywne lub nieprzechodnie. Ponadto, skoro po łacinie skaza środkowa stała się bierna, na szczególną uwagę zasługuje tantum medialne, które zachowało środkowy sens.
Przykłady:
W wielu językach głos czynny nie ogranicza się do czasowników czynności, ale ma również zastosowanie do morfologii czasowników stanu . Jednak w niektórych językach istnieje specjalny głos. Tak jest na przykład w języku akadyjskim , który może tworzyć na dowolnym rzeczowniku lub przymiotniku znak (lub permansywny) wskazujący na stan implikowany przez ten rzeczownik lub przymiotnik. Stanowisko można utworzyć na przymiotniku werbalnym, a tym samym przeciwstawić stanowisko innym głosom werbalnym. Poniższa tabela przedstawia porównawczą koniugację aktualnego czynnego czasownika akadyjskiego parāsum „oddzielać” oraz stanowiska utworzonego na podstawie jego słowno-przymiotnikowego parsum „rozdzielać”.
Nikt | Obecny aktywny | Stoisko | ||
---|---|---|---|---|
Formularz | Znaczenie | Formularz | Znaczenie | |
1 re sg. | aparras | Oddzielam się | parsāku | Jestem w separacji) |
2 nd sg. masc. | taparras | rozdzielasz się | parsāta | jesteś w separacji |
2 nd sg. fem. | taparrasī | rozdzielasz się | parsāti | jesteś w separacji |
3 rd sg. masc. | iparras | on / ona rozdziela | Paryż | jest oddzielony |
3 rd sg. fem. | parsat | ona jest w separacji | ||
1 st pl. | niparras | rozdzielamy się | parsānu | jesteśmy rozdzieleni |
2 II pl. masc. | taparrasā | rozdzielasz się | parsātunu | rozdzieliliście się |
2 II pl. fem. | parsātina | rozdzieliliście się | ||
3 rd pl. masc. | iparrasū | rozdzielają się | parsū | są rozdzielone |
3 rd pl. fem. | iparrasā | rozdzielają się | przez jego | są rozdzielone |
W tej skazie przedmiot pacjenta staje się podmiotem gramatycznym. Jest to zatem tematatyzacja pacjenta poprzez odwrócenie aktorów .
Agent pasywnySkaza ta jest najczęściej odczuwana jako drugorzędna w stosunku do głosu czynnego (który byłby „zerowym stopniem” ekspresji); chodzi o transformację wypowiedzi czynnej, w której pacjentowy przedmiot czynnej staje się podmiotem cierpliwym („podmiot gramatyczny, który podlega działaniu”), zaś podmiot aktorski dopełnieniem sprawcy czasownika.
To, co wyraźnie wskazuje na drugorzędny charakter tej skazy w niektórych językach, to możliwość konstruowania biernej wypowiedzi sprawczej (z nadającego się do niej czasownika) przy jednoczesnym tworzeniu zdania, które „nie byłoby wypowiedziane” w oderwaniu; Weź przykład z francuskiego: kiszona kapusta jest zjadana przeze mnie to słuszne stwierdzenie, ale sztuczne w porównaniu z tym, co jem . Takie zdanie byłoby zrozumiałe tylko w sytuacji, gdy przedmiot znajduje się już w centrum wstępnego stwierdzenia, uzasadniając swoje stanowisko jako podmiot stwierdzeniem: „Kto zjadł kiszoną kapustę i ciasto?”. - Kiszoną kapustę zjadłem przeze mnie. "
Sam czasownik może zmieniać formę w językach fleksyjnych (przechodzi na stronę bierną). W zależności od języka, dopełnienie agenta jest często poprzedzone przyimkiem:
Przykłady pasywnej transformacji poprzednich zdań:
Rozważaliśmy tutaj przypadki, w których kara bierna byłaby wynikiem przekształcenia kary czynnej. Uzupełnienie sprawcze jest więc tam obowiązkowe, ponieważ podejmuje przedmiot kary czynnej. W rezultacie tylko bezpośrednie czasowniki przechodnie (tj. Dwu- lub trójwartościowe ) mogą ulec tej transformacji (nie można rozważać prawidłowych przekształceń, gdy do niego mówię > * mówię do niego ; z drugiej strony tym językiem mówią tysiące użytkowników jest ważne, ponieważ używamy czasownika speak w sposób bezpośredni przechodni). Dlatego mówimy o biernym agencie .
Pasywny nieagentIstnieją jednak konstrukcje pasywne, które nie wynikają z takich przemian iw których agent nie jest konieczny lub wręcz niemożliwy. Jeśli pacjent nieagresywnej wypowiedzi biernej kontynuuje „poddawanie się działaniu”, to semantyczny podmiot wypowiedzi (ten, który faktycznie działa) nie jest wskazywany. W niektórych językach (angielski, łacina, w mniejszym stopniu grecki) czasownik można umieścić w formie biernej nieagentywnej, podczas gdy jest nieprzechodni lub pośrednio przechodni; może nawet otrzymać obiekt pacjenta. W tym przypadku nieagentywna strona bierna służy jako forma bezosobowa , wskazana w poniższych przykładach przez tłumaczenie za pomocą on .
Przykłady:
Widzimy, że nieagentywna strona bierna jest niewątpliwie najbardziej złożoną formą strony biernej, ponieważ jej użycie różni się ogromnie w zależności od języka, a jej użycie pozwala na stwierdzenia, które czasami są bezpośrednio nieprzetłumaczalne.
Ergatywne konstrukcje À déplacer vers Langue ergative.O ergatywności mówimy wtedy, gdy w czynnej skazie podmiotem gramatycznym jest pacjent semantyczny; tak jest w przypadku zdań takich jak:
O tym, że mamy do czynienia z podmiotami pacjentami świadczy możliwość zmiany skazy czasownika bez odwrócenia aktorów: gałąź pęka i gałąź jest łamana są semantycznie identyczne (inaczej niż baby zjada i dziecko jest zjadane ). Możemy uzyskać ten sam rodzaj konstrukcji z czasownikami, takimi jak zawieszenie ("zegarek wisi na jego nadgarstku" = "... jest powieszony na jego nadgarstku") lub awaria ("oprogramowanie wciąż się zawiesza" = "... jest nadal zasadzone ”).
W niektórych językach ( kaukaski , baskijski , inuktitut , sumeryjski ) ergatywność nie ogranicza się do kilku konstrukcji, ale jest integralną częścią systemu językowego.
Pragmatyka użycia strony biernej w języku francuskimPrzeprowadzając testy statystyczne na grupach badanych, mogliśmy wyróżnić w parach zdań w języku francuskim preferencje dotyczące formy aktywnej lub biernej, w zależności od przypadku, oraz wywnioskować ich mniej lub bardziej świadome motywacje.
Oto podsumowanie przykładów i wyjaśnień zaproponowanych przez Jeana Costermansa w jego książce Psychologia języka :
Walizka | Forma aktywna | Strona bierna | Pierwszeństwo | Zaawansowane wyjaśnienie |
---|---|---|---|---|
1 | Ta książka ma jedenaście rozdziałów | * Ta książka obejmuje jedenaście rozdziałów | Aktywny | Pasywne możliwe tylko wtedy, gdy czasownik wyraża czynność |
2 | Chłopiec rzuca piłkę | Chłopiec rzuca piłką | Aktywny | Najpierw animowany termin |
3 | Bandyci zaatakowali pieszego | Pieszy został zaatakowany przez bandytów | 50% | Pojedynczy termin ma zwykle pierwszeństwo |
4 | Lekarz zdradza swoją żonę | Jego żona zostaje oszukana przez lekarza | Aktywny | Termin z zaborczym odniesieniem do drugiej sekundy |
Jego prawnik pociesza oskarżonego | Oskarżony jest pocieszany przez swojego prawnika | Bierny | ||
5 | Sąsiad polecił mi ten produkt | Ten produkt polecił mi sąsiad | Bierny | Termin z wyznacznikiem kontekstowym najpierw |
Huragan zerwał dach | Huragan zerwał dach | Bierny | ||
6 | Myślałem, że gangster skrzywdził policjanta | Myślałem, że policjant został ranny przez gangstera | Aktywny | Termin zdefiniowany („the”) jako pierwszy |
Myślałem, że gangster skrzywdził policjanta | Myślałem, że policjant został ranny przez gangstera | Bierny | ||
7 | Grzyby otruły jego siostrę | Jej siostra została otruta grzybami | Bierny | Animowane> Nieożywione liczby pojedyncze> Określone w liczbie mnogiej > Nieokreślone ( sumują się 3 czynniki) |
8 | („Portfolio” już wspomniano) | Bierny | Temat kontekstowy | |
Znaleźliśmy portfel | Portfel został znaleziony | |||
9 | (termin „pociąg” jest już używany jako agent) | Aktywny | Kontekstowe warunkowanie semantyczne | |
Pociąg uderzył w samochód | Samochód został potrącony przez pociąg | |||
(termin „samochód” już używany jako pacjent) | Bierny | |||
Pociąg uderzył w samochód | Samochód został potrącony przez pociąg |
Są języki, które nie pozwalają na wybór między kilkoma głosami. Skaza jest więc cechą leksykalną czasowników, ustaloną raz na zawsze i której nie można modyfikować gramatycznie. W tych językach nie jest zatem możliwe przekształcenie żadnego zdania czynnego w zdanie bierne: najpierw musi istnieć para czasowników w słowniku, z których jeden będzie miał znaczenie czynne, a drugi bierny, bez istnienia systematyczny sposób wyprowadzania jednego z drugiego.
Tak jest na przykład w kreolskim regionie Gwadelupy , który generalnie ignoruje rozróżnienia głosowe. Istnieje jednak kilka par czasowników, którym przeciwstawia się skaza, na przykład pri „brać” w sensie biernym w przeciwieństwie do pwann „brać” w sensie czynnym. Możemy wtedy powiedzieć: an ka pwann biten-lasa "Biorę to coś" ~ biten-lasa ka pri "ta rzecz jest zabrana". Z drugiej strony, nie można robić biernego stwierdzenia, takiego jak ka vwè biten-lasa „Widzę to”, ponieważ nie ma czasownika oznaczającego „być widzianym”.