Termin Grand Siècle oznacza we Francji , ściśle rzecz biorąc, panowanie Ludwika XIV (1661-1715). Jednak współczesna historiografia stosowane dzisiaj w dłuższym okresie, który obejmuje większość XVII -tego wieku i początku XVIII -go wieku. Mogła trwać od początku panowania Ludwika XIII (ok. 1620 r.) – w którym nastąpiło przywrócenie władzy królewskiej i zakończenie wojen religijnych – aż do śmierci Ludwika XIV lub końca regencji , czyli od 1620 do 1620 r. 1723 . W tym okresie naznaczonym monarchicznym absolutyzmem królestwo Francji dominowało lub, w przeciwnym razie, pozostawiło trwały ślad w Europie dzięki ekspansji militarnej i coraz bardziej znaczącym wpływom kulturowym. W drugiej połowie stulecia europejskie dwory w poszukiwaniu wpływów, książęcych lub królewskich, przyjęły za wzór „Króla Słońce” i jego atrybuty. Język francuski, sztuka, moda i literatura rozprzestrzeniły się po całej Europie. Francuski wpływ na Europie powstała podczas znakiem Wielka Century tak głęboko XVIII th wieku od oświecenia .
Po okropnościach wojen religijnych, Civil War twardy marki Francji w drugiej połowie XVI th wieku , osłabiając królewskiego doświadczających autorytet ludzi i gospodarki, przystąpienie Henryka IV ( 1589 ), a wraz z on, z Burbonów , wyznacza początek okresu pokoju: edykt nantejski ( 1598 ) ustanawia pokój religijny w kraju, co kładzie kres wewnętrznemu kryzysowi. Władza królewska stopniowo umacniała się w ciągu stulecia, zgodnie z modelem absolutystycznym, energicznie promowanym przez kardynała Richelieu za Ludwika XIII i w pełni realizowanym za Ludwika XIV. Wewnętrznie, wielkie rody szlacheckie, która została rozerwana w czasie wojen religijnych, zostają ostatecznie poddaje po ostatniej rewolty z „feudalnej” typu, że Francja nie wie, między 1648 i 1653 , z Frondy , arystokratycznej reakcji. Przeciwko rosnąca koncentracja władzy w rękach króla i administracji centralnej od czasów panowania Henryka IV. W polityce zagranicznej, po powrocie pokoju wewnętrznego, Francja wznowiła ekspansjonistyczną politykę przeciwdziałania wpływom hiszpańskim, z której musiało zrezygnować po zakończeniu wojen włoskich w 1559 roku . Hiszpania z Habsburgów pochodzi z XVI -tego wieku pierwszym europejskim mocarstwem, z największym imperium kolonialnego czasu, dominującego w Europie Holandia The Królestwa Neapolu , na Sycylię i Mediolanu , a ściśle sprzymierzony z Habsburgami w Stolicy Cesarstwo Germańskie . W czasie wojny trzydziestoletniej , która przeciwstawiała cesarstwo i Hiszpanów krajom protestanckim, Francja, początkowo neutralna, wybrała obóz protestancki w 1635 r. i narzuciła się, kładąc traktatem kres politycznej dominacji Hiszpanii na szczeblu europejskim. westfalski , podpisany w 1648 roku . Wojna z Hiszpanią , który doświadczył wielkich trudności gospodarcze w drugiej połowie XX wieku, w dalszym ciągu, aż zwycięsko podpisania pokój pirenejski w 1659 roku . Francja następnie zaanektowała Roussillon . Za Ludwika XIV rozszerzanie granic trwało nadal: Francja zdobyła nad Hiszpanią i Cesarstwem południową część Flandrii, w tym Lille , Alzację i Franche-Comté, podczas gdy Lorraine , choć formalnie niezależna, znajdowała się pomiędzy w orbicie królestwa Francji. Nowe granice królestwa chroni system fortyfikacji ( przedplacu ) zaprojektowany przez inżyniera wojskowego Vaubana , który obejmuje również ochronę wybrzeży.
: Royal Navy opracowany pod Louis XIII dzięki działaniu Richelieu, a wraz z dwiema spółkami Indii (w towarzystwie Indii Zachodnich , a zwłaszcza w towarzystwie Indii Wschodnich ), które kontrolują handel morski, staje się narzędziem Ekspansja francuska za ocean, dająca początek konstytucji pierwszego francuskiego imperium kolonialnego: w Kanadzie utworzono kolonię Nowej Francji , a nad Zatoką Meksykańską kolonię Luizjany, podczas gdy Santo Domingo i wiele wysp Indii Zachodnich są eksploatowane do produkcji cukier i przyprawy. Comptoirs powstają w Indiach, podczas gdy wyspa Reunion (wtedy znana jako wyspa Francji) jest również skolonizowana przez Francję. Rozwijały się porty wojskowe w Breście i Tulonie , port Sète powstał za Ludwika XIV, a Hawr , Nantes i Bordeaux korzystały z handlu niewolnikami i handlu trójstronnego.
Od drugiej połowy wieku Francja była wiodącą europejską potęgą militarną, polityczną i demograficzną, z dużym imperium kolonialnym i znaczącymi wpływami kulturowymi.
Nowy kontekst polityczny powoduje także odnowę kulturową, która dotyczy całego stulecia i wszystkich dziedzin, literackich, filozoficznych, artystycznych i naukowych. Było tam też wiele inicjatyw królewskich, ale choć istotne, to pragnienie skupienia nie powinno maskować witalności wykraczającej poza ramy centralizacji królewskiej, zwłaszcza w pierwszej połowie stulecia, ośrodki prowincjonalne przeżywające w szczególności bardzo ożywioną twórczość artystyczną. czynność. Język francuski powstał wraz z utworzeniem Académie française w 1635 r., która opublikowała swój pierwszy słownik, podczas gdy pojawiły się pierwsze tytuły prasowe, takie jak Mercure de France i La Gazette , stworzone przez Théophraste Renaudota . Royal Academy of Malarstwo i rzeźba powstała w 1648 roku , podczas gdy Académie de France w Rzymie, założona w 1668 roku, pozwolił francuskich artystów studiować starożytne modele i renesansowych artystów. Za Ludwika XIV powstały inne akademie zachęcające do działalności naukowej i artystycznej, takie jak Królewska Akademia Architektury i Królewska Akademia Nauk .
Władcy uprawiają politykę sumaryczną, mającą na celu przekazanie obrazu dynastii i Francji. Sprzyjają polityce upiększania miast, zwłaszcza w Paryżu, gdzie Burbonowie chcą stworzyć nowy Rzym i wizytówkę francuskiej potęgi, co przekłada się na rozległe projekty urbanistyczne mające na celu modernizację miasta: Place des Vosges (dawny plac królewski) , Place Dauphine i Pont Neuf zostały zbudowane za panowania Henryka IV, podczas gdy ten sam król wznowił program budowy Luwru zgodnie z Wielkim Projektem , polegającym na połączeniu Tuileries z Luwrem. Ludwik XIII w mniejszym stopniu jest także budowniczym królewskim: dzięki Richelieu Sorbona , Uniwersytet Paryski zostaje powiększony, podczas gdy za regencji Anny Austriackiej powstaje Val-de-Grace i Kolegium Czterech Narodów . Za Ludwika XIV, oprócz budowy Pałacu Wersalskiego, król zbudował w Paryżu kwadratowy dziedziniec i kolumnadę Luwru, most królewski , szpital wojskowy i kopułę Inwalidów , szpital Salpêtrière , Obserwatorium , Place Vendôme (dawne Place des Conquêtes) i Place des Victoires . Wokół Paryża gromadzą się rezydencje królewskie: Marly , Meudon i Versailles są głównymi.
To właśnie w tym okresie, że rozwijać się we Francji sztuki we wszystkich dziedzinach, w kontekście pokoju przywrócone po religijnych wojen z końca XVI -tego wieku i afirmacji absolutnej władzy króla. Jeśli barokowe włoskich wpływów francuskich artystów, XVII th wieku widział narodziny specjalnie francuskiego słownictwa artystycznej przesiąkniętej klasycyzmu i odniesień do stylu antycznym, które będą stopniowo mieć wpływ na poziomie europejskim. Od drugiej połowy XVII -tego wieku Paryż zastąpiony Rzym jako stolica artystycznej Europy, roli nigdy nie opuścił aż do XX th wieku. Francuskie modele rozprzestrzeniły się w północnej Europie pod koniec wieku, na przykład rezydencja między dziedzińcem a ogrodem, która naprawdę rozwinęła się z Paryża przez całe stulecie, francuskie ogrody w centrum uwagi.punkt André Le Notre , meble z Ludwika XIV stylu czy też wielkie królewskie rezydencje dworów europejskich, zbudowane na wzór Pałacu Wersalskiego.
Przez całe stulecie sztukę we Francji uosabiają wielkie postacie ze wszystkich dziedzin artystycznych. Kontekst polityczny sprzyja tej emulacji: komisja artystyczna jest bardzo żywa, czy to królewska, kościelna czy prywatna. W kręgach arystokratycznych upowszechnia się zbiór dzieł sztuki, wcześniej słabo rozwinięty, znacznie wzbogacone są kolekcje królewskie, zwłaszcza za Ludwika XIV. Władcy podejmują duże kampanie urbanistyczne, zwłaszcza w Paryżu, który musi być w stanie konkurować z Rzymem i innymi głównymi stolicami europejskimi, takimi jak Madryt i Londyn. Powstają pałace, powstają wielkie place królewskie, budowane są mosty i szpitale. Luwr i Tuileries zostały znacznie powiększone za panowania Henryka IV, Ludwika XIII i Ludwika XIV.
Trydencka kontrreformacja i ożywienie pobożności, która nastąpiła po podziały wojny religijne doprowadziły do kampanii na budowę lub odbudowę kościołów barokowych lub klasycznym stylu. Ich dekoracje są niewyczerpanym źródłem pracy dla malarzy i rzeźbiarzy. W XVII -tego wieku , często stanowić będzie w Rzymie, który był wówczas stolicą artystyczną Europy, przed powrotem do Francji, gdzie importować najnowsze stylistycznych innowacji. Tak jest w przypadku Simona Voueta , którego powrót z Rzymu w 1627 roku jest ważną datą dla rozwoju malarstwa we Francji. W 1610 roku narodziła się w Rzymie francuska szkoła Caravaggia , w której obok Voueta pojawiła się wybitna postać Valentina de Boulogne . Dwaj najwięksi artyści tego stulecia, Nicolas Poussin i Claude Lorrain , prawie całą swoją karierę spędzili w Rzymie, ale za życia wywarli znaczący wpływ na malarstwo francuskie.
We Francji stolicą artystyczną staje się Paryż, przyciągający artystów z całego kraju, ale kilka prowincjonalnych ośrodków wyróżnia się swoją żywotnością, jak Tuluza , Lyon i Lotaryngia, gdzie pracuje Georges de La Tour , jeden z najbardziej oryginalnych przedstawicieli karawagizmu. W Paryżu artyści pracują tak różni, jak bracia Le Nain , Philippe de Champaigne , Eustache Le Sueur , Charles Le Brun , wielki dekorator pałaców Ludwika XIV , Pierre Mignard , czy Hyacinthe Rigaud , najbardziej rozchwytywany portrecista na świecie. koniec wieku.
W rzeźbie w pierwszej połowie stulecia pojawiają się postacie Jacquesa Sarazina i François Anguier . Za Ludwika XIV wyróżniają się Pierre Puget , który jest również malarzem i architektem, oraz François Girardon i Antoine Coysevox, którzy pracują dla głównych zamówień króla w Wersalu i Paryżu wraz z Martinem Desjardins , holenderskiego pochodzenia. W architekturze Salomon de Brosse , Jacques Lemercier i François Mansart rozwinęli słownictwo klasycznej architektury francuskiej, które można znaleźć w zamkach i rezydencjach, które zbudowali dla króla i arystokracji. Za Ludwika XIV ulubionymi architektami króla byli Jules Hardouin-Mansart i Louis Le Vau .
Muzyka jest boom, mając przychylność Ludwika XIV, który tańczy, gra na gitarze i otacza się z wieloma muzykami, wśród których wyłania się szczególnie Lully , którzy choć przez włoskiego pochodzenia, jest twórcą muzycznej tradycji specyficznie francuskiej. Marc-Antoine Charpentier był wówczas szczególnie płodnym kompozytorem, zwłaszcza w dziedzinie muzyki religijnej. To początek prestiżowych francuskich szkół lutni (z Gaultierem, Gallotem, Moutonem), klawesynu (z Chambonnières , D'Anglebert , Louis Couperin ), organów (z Couperin , Grigny ), których renoma i wpływy dotarły do Europy. Państwa. Reszta , francuska uwertura zostanie przyjęty i uhonorowany przez największych kompozytorów zagranicznych.
Wpływy francuskie znajdują również odzwierciedlenie w innych sztukach: projektant ogrodów André Le Notre stworzył kanoniczną formułę ogrodu francuskiego, która szybko rozprzestrzeniła się w całej Europie. Francuskie meble stają się wzorem, w szczególności dzięki kreacjom stolarza André-Charlesa Boulle . Są też znani rytownicy, tacy jak Jacques Callot czy Abraham Bosse , a także słynni złotnicy w całej Europie, którzy w szczególności wykonali dla Ludwika XIV swoją Grande Argenterie, niestety przetopioną zaledwie kilka lat po jej powstaniu na pokrycie kosztów wojen. Król.
Sztuka gobelinu przeżywa nowy rozkwit we Francji w XVII -tego wieku, dzięki tworzeniu Królewskiego gobelinów . Królewska Akademia Malarstwa i Rzeźby została założona w 1648 roku i umożliwił scentralizowanie twórczości artystycznej w królestwie, sankcjonowania ewolucję w stanie malarzy i rzeźbiarzy, nie jest już postrzegany jako prostych rzemieślników ale jako prawdziwych praktyków sztuk wyzwolonych , na na równi z literatami lub naukowcami. W drugiej połowie wieku Paryż zastąpił Rzym jako centrum europejskich debat artystycznych, a w architekturze model pałacowy wersalski i francuskiej rezydencji, zwłaszcza jeśli chodzi o wystrój wnętrz, wywarły trwały wpływ na Europę.
Niektóre z najbardziej znanych osiągnięć architektonicznych Grand Siècle to Pałac Wersalski , Château de Vaux-le-Vicomte , kompleks Invalides , Place des Vosges , Place Vendôme , dziedziniec i kolumnada Luwru oraz Pont Neuf w Paryżu. Architektura militarna jest ucieleśnieniem innowacji Vaubana , który wzmacnia wybrzeża i granice kraju poprzez sieć cytadeli i fortów zaprojektowanych racjonalnie według planu szachownicy.
Literatura francuska miała wyjątkową żywotność całej XVII -tego wieku. Zwłaszcza teatr, mało rozwinięty w okresie renesansu, swój rozkwit przeżywał dzięki tragediom Pierre'a Corneille'a i Jeana Racine'a , komedii Moliera i powstaniu Comédie-Française . Poezja rozkwitła szczególnie w pierwszej połowie wieku za sprawą Agryppy d'Aubigné , Théophile de Viau i François de Malherbe . Powieść była wielkim sukcesem z Księżna de Clèves przez Madame de La Fayette , ale także Astrea przez Honoré d'Urfé i komiksów dzieł Pawła Scarron . Panowanie Ludwika XIV wyznaczają autorzy, których najsłynniejsze pisma uważane są od tego czasu, każdy z osobna, za klasykę języka i literatury francuskiej: La Fontaine i jego bajki , Bossuet i jego oracje pogrzebowe, Nicolas Boileau i jego Sztuka poetycka który definiuje klasyczny ideał stulecia, Racine, który doprowadza klasyczną tragedię do najwyższego stopnia perfekcji, Molière dla komedii i Charles Perrault ze swoimi opowieściami, które wyznaczają francuską tradycję ustną. Wśród pomników, którzy dostarczyli portret czasu, są kardynał de Retz , Madame de Sévigné i Saint-Simon . Najsłynniejszymi moralistami są La Bruyère ze swoimi Postaciami i La Rochefoucauld ze swoimi Maximami . Filozofia francuska zajmuje dominujące miejsce w Europie dzięki odrodzeniu myśli kartezjańskiej. Oprócz Kartezjusza są to czasy Pascala , Arnaulda , Malebranche'a , Mersenne'a , Gassendiego i Pierre'a Bayle'a .
W drugiej połowie wieku Ludwik XIV zainstalował dwór pod Paryżem w majątku stworzonym przez jego ojca w pobliżu stolicy Wersalu. Stopniowo powiększał pierwotny zameczek i tworzył od podstaw ogromne ogrody, by stać się największym pałacem królewskim w Europie, symbolem monarchicznego absolutyzmu i władzy francuskiej. Wpływ modelu Versailles jest znacząca w końcu XVII th i przez cały XVIII -tego wieku: typ dużej podwodnym pałacu w parku na obrzeżach stolicy jest powielany przez wszystkich europejskich władców m.in. Pałac z Caserta do króla Neapol , Sans-Souci do Poczdamu dla króla Prus , Peterhof dla cara Rosji itd. Wpływ ten ma nie tylko charakter architektoniczny: naśladuje się również francuski styl życia i etykietę.
Jeśli francuski wpływ kulturowy jest decydujący w Europie w XVIII th wieku we wszystkich dziedzinach, wzmocniona przez oświecenia i dalszego ożywienia sztuce, Francja jest postrzegana stopniowo rywalizował poziom polityczny i wojskowy, tak że termin Wielki Siecle nie stosuje się do niego . XVII th wieku i panowania Ludwika XIV jest wykonany model z czasów Ludwika XV i postrzegane jako złoty wiek, czas kiedy Francja mówi dobrowolnie na wszystkich poziomach, politycznych i kulturalnych, jak wojsko.