Religią Celtów oznacza system praktyk i przekonań tych Celtów oparciu o mitologicznej, obywatelskiej i filozoficznego panteonu.
Podobnie jak inne narody na wcześniejszą / Antyk z Europy , Celtowie opracowali politeistyczny religijny system , w ramach którego klasa kapłańska z druidów urzędował . Ta religia stopniowo rozpuszcza się w kulturze cesarstwa rzymskiego z I st wieku pne. BC , z wyjątkiem Irlandii , gdzie Celtic cywilizacja nadal istnieją aż ewangelizacji wyspy w V XX wieku .
W Druidzi mające systematycznie uprzywilejowaną orality, że Celtowie nie zostawił nam żadnych bezpośrednich świadectw na ich przekonania, ich bogów i ich obrzędy. Trzy źródła informacji dostępne celtologom są pośrednie: pozostałości archeologiczne , świadectwa ich greckich i rzymskich sąsiadów oraz średniowieczna literatura walijska i irlandzka ( starożytna hagiografia i materiały z Bretanii we Francji).
Ich współcześni dostarczają nam ogólnych informacji. Możemy przytoczyć np .: Diodora z Sycylii ( Biblioteka Historyczna ), Strabona ( Geografia ), Pomponiusa Mela ( De Chorographia ), Lucaina ( La Pharsale ), Pliniusza Starszego ( Historia naturalna ), Tertuliana i Juliusza Cezara z komentarzami do Wojny galijskie . Świadectwa te często dają częściowy i negatywny obraz ludów celtyckich. Informacje te są w dużej mierze zniekształcone przez interpretatio romana , który systematycznie szuka rzymskiego odpowiednika celtyckich bogów.
Można też mówić o niemal współczesnych relacjach historyków czy geografów, którzy opisują sceny celtyckie, których byli świadkami, ale w czasach bardziej współczesnych. Możemy uznać, że jednym z nich jest świadectwo Girauda de Barri (XII w.) O rytuale intronizacji króla irlandzkiego.
Od czasu wprowadzenia ustawy o archeologii prewencyjnej w 1986 r. Wykopaliska archeologiczne dotyczące Celtów posunęły się naprzód. Miejsca takie jak Sanktuarium Ribemont-sur-Ancre lub miejsce Oppidum w Corent były w stanie dostarczyć cennych informacji o składanych ofiarach, typach używanych sanktuariów, a nawet o kulcie czaszek. Analiza grobowców rydwanów dostarczyła przedmiotów wotywnych wspólnych dla wszystkich grobowców w tamtych czasach, takich jak naczynia, jedzenie i biżuteria, ale czasami znajdowano również bardziej emblematyczne przedmioty, takie jak wisiorek w kształcie liry Vasseny'ego . Przez czterdzieści lat badano również monety w celu przedstawienia motywów religijnych. O wotach znalezionych w świętych źródłach dostarczą informacji o bogach (imiona i funkcje). Inne przedmioty, takie jak korona ze złotych liści dębu, rytualne złote szyszki , kocioł z Gundestrup czy słoneczny rydwan z Trundholm, mogą być celtyckie.
Literatura średniowieczna sięga czasów, gdy chrześcijaństwo już się rozpowszechniło, więc reinterpretuje tematy i zawiera wiele szeroko przerobionych opowieści, takich jak legenda o królu Arturze lub Merlinie zaklinaczu, gdzie nie jest łatwo rozwikłać tematy religii celtyckiej z wyobraźni gawędziarzy. Nazywa się to sprawą Bretanii . Hagiografia niektórych świętych daje również informacje o Celtic religii, albo dlatego święci walczyć z poganami, albo dlatego, że ich życie jest inspirowane przez celtyckich bogów lub mitologii celtyckiej.
Jeśli pewne główne postacie boskie są wspólne dla całego świata celtyckiego, to każdy z obszarów kulturowych rozwinął określoną mitologię. Oprócz lokalnych osobliwości, znajdziemy trójfunkcyjnie schemat z Indoeuropejczyków , przedstawione przez Georges Dumézil .
Mitologia Irlandczyków jest częścią serii mitycznych najazdów na wyspę. Ta „historia” jest opowiedziana w Lebor Gabála Érenn ( Księga podbojów Irlandii ) od potopu do przybycia Gaelów . Wyspę zajmują kolejno ludność Cesaira , Formorianie , Partholończycy , Nemedianie , Fir Bolg i Tuatha Dé Danann . Ci ostatni to bogowie, którzy przybyli z wysp na północy świata , niosąc ze sobą druidyzm. W tej legendarnej linii czasu zostaną pokonani przez nowo przybyłych, Milezjan , przodków Gaelów, i zmuszeni do schronienia się w ich sidh .
Hierarchia głównych bogówCeltic Otherworld nie jest miejscem śmierci, choć znają go niektórzy bohaterowie literatury irlandzkiej. Jest to głównie siedziba bogów i ich posłańców ( bansidh ).
Według mitycznej historii Irlandii, opisanej przez Lebor Gabála Érenn (Księga podbojów Irlandii), bogowie Tuatha Dé Danann schronili się w kopcach ( sidh ), gdzie założyli swoje rezydencje. Inny świat jest czasami położony na zachód od Irlandii, gdzie zachodzi słońce lub w głębinach jezior. Dostęp jest głównie do festiwali Samain i Beltaine (patrz sekcja Festiwale religijne ).
Dane dotyczące celtyckiego innego świata pochodzą do nas głównie z imramm, takich jak Imram Bran Mc Febal i echtrai, takich jak Echtra Nerae. Inspiracją były pewne chrześcijańskie vitae, takie jak podróż św. Brendana.
Celtic społeczeństwo było teokratyczny typ społeczeństwa, które składa się z trzech klas z funkcji szczególnych: kapłańskim klasa, która jest na ogół odnosi się do jako „ Druidów ” arystokracji wojownika (The Ekwici Cezara) prowadzonych przez suwerena (król, książę) lub najwyższy magistrat i klasa wytwórców ( plebs ), rzemieślników, rolników, hodowców, którzy zaspokajają potrzeby całego społeczeństwa.
Ogólny tytuł „druida” pochodzi od słowa dru-wid-es, co oznacza „bardzo uczony”, a etymologia wywodząca się z dębu, nadana przez Pliniusza Starszego , jest błędna. Wyrażenie klasa kapłańska należy rozumieć szeroko, ponieważ nie chodzi o duchowieństwo, którego rola jest ściśle zarezerwowana dla domeny zakonnej. Druidzi są świętymi postaciami, ponad pozostałymi dwiema klasami, pośrednimi między bogami a ludźmi i których słowo jest pierwotne. Jeśli obszary religii i świętości należą do ich obowiązków, ich kompetencje obejmują wszelką wiedzę, w tym sprawiedliwość i prawo, historię, magię, wróżbiarstwo itp. Zakładają kształcenie niektórych studentów, których studia według Cezara mogą trwać 20 lat:
„Ci pierwsi zajmują się sprawami religii, przewodniczą przy publicznych i prywatnych ofiarach, regulują praktyki religijne; młodzi ludzie przychodzą tłumnie, aby się od nich uczyć, i są zaszczyceni. W rzeczywistości to druidzi rozstrzygają prawie wszystkie konflikty między państwami lub między jednostkami, a jeśli popełniono jakieś przestępstwo, jeśli doszło do morderstwa, jeśli powstał spór o dziedziczenie lub rozgraniczenie, to oni orzekają: którzy ustalają satysfakcje, które mają być otrzymane i dane; jeśli jakaś osoba lub lud nie zastosował się do swojej decyzji, zabraniają mu składania ofiar. Jest to jedna z najpoważniejszych kar Galów. Tych, którzy zostali dotknięci tym zakazem, zaliczamy do bezbożnych i przestępców, oddalamy się od nich, unikamy ich zbliżania się i utrzymywania, obawiając się fatalnego skutku ich nieczystego kontaktu; nie wolno im domagać się sprawiedliwości ani odbierać im żadnego zaszczytu. "
- Julius Caesar , Komentarze do wojen galijskich , księga VI, rozdział 13.
Klasa kapłańska składa się z trzech specjalizacji:
Jak w przypadku każdej religii, pojęcie ofiary jest obecne w duchowości Celtów. Chodzi o uświęcenie (poświęcenie się bóstwu) przedmiotu, zwierzęcia lub rzadziej człowieka. Ofiara wymaga kapłana-kapłana, koniecznie druida, przedmiotu lub istoty złożonej w ofierze (przebłagalnej lub ekspiacyjnej) i zgromadzenia. W przypadku zwierzęcia lub człowieka zabijanie jest „wycofaniem się ze świata”, a więc zbliżeniem się do boskości. Christian-J. Guyonvarc'h wyróżnia trzy rodzaje ofiar:
Inne praktyki są nam znane z literatury irlandzkiej:
Rok celtycki jest podzielony na 2 pory roku, jedną jasną i drugą ciemną . Ma 4 festiwale religijne , opisane w średniowiecznej literaturze irlandzkiej :
Celtowie używali wszelkiego rodzaju miejsc naturalnych (góry, jaskinie, źródła, jeziora itp.) Jako miejsca kultu, ponieważ uważali je za miejsca zamieszkane przez bogów. Używali również do składania ofiar, darów, kwadratowych ogrodzeń otoczonych rowami i drewnianymi palisadami.
Wiara Celtów w nieśmiertelność duszy wywodzi się w szczególności z fragmentu Juliusza Cezara w jego komentarzach do wojen galijskich o Galach ; W swojej historii Francji , Michelet przypomina, że wiara w nieśmiertelną duszą związany jest z teorią wędrówkę dusz, reinkarnacji lub metempsychozy; o tym pisali rzymscy obserwatorzy.
Po wygranej bitwie Galowie odcięli głowy martwym wrogom, aby dodać je do swoich zbiorów.