Francois-Henry Laperrine

Francois-Henry Laperrine
Francois-Henry Laperrine
Popiersie generała Laperrine d'Hautpoul w Salle des Illustres szkoły opactwa Sorèze.
Narodziny 29 września 1860
Castelnaudary , Francja
Śmierć 5 marca 1920 (w wieku 60)
Sahara
Pochodzenie Francja
Uzbrojony Francuskie jednostki saharyjskie
Stopień generał dywizji
Lata służby 1883 - 1920
Przykazanie Dowódca terytoriów saharyjskich;
Konflikty Pierwsza wojna światowa

François Marie Joseph Henry Laperrine Hautpoul jest francuski generał z początku XX th  ur wieku29 września 1860 rw Castelnaudary ( Aude ), przypadkowo zmarł dnia5 marca 1920w Tanezrouft ( Algieria ) podczas pierwszego przeprawy lotniczej przez Saharę. Odkrywca, założyciel Meharystów , był generałem dywizji i przyjacielem Charlesa de Foucauld .

Biografia

Pochodzenie i dzieciństwo

François-Henry Laperrine d'Hautpoul jest synem Pauline Salaman (1827-) i Alphonse Laperrine d'Hautpoul (1814-1874), syndykiem finansisty w Castelnaudary , mieście, w którym się urodził29 września 1860 r.

Jego ojciec jest jednym z synów Charlesa Guillaume Dominique Laperrine, potomka prawników, a następnie sukienników, oraz Josephine Henriette d'Hautpoul (z rodziny Hautpoul ), znanej jako „Pauline” (1783-1865), siostry Alphonse Henri d'Hautpoul . Hautpoule mają ze swojej strony długą tradycję wojskową, od średniowiecza. Charles Guillaume Dominique Laperrine d'Hautpoul (1781-1847), zastępca, jest zatem jednym z jego dziadków.

Jego matka Pauline Salaman jest jedną z córek Julesa Salamana (zm. 1874) i Victorine Laperrine d'Hautpoul, która sama jest jedną z córek Charlesa Guillaume Dominique Laperrine d'Hautpoul (1781-1847) i Josephine Henriette (znanej jako „Pauline ") z Hautpoul.

Jego rodzice wychowywali go z siedmiorgiem innych dzieci: Marie Dominique Edouard (1846-1884), Paul Gaston (1848-1919), który miał być biskupem Caryste , Amédée Charles (1850-1853), Raoul (1854-), Armand ( 1856) -1920), Georges i Marie-Louise (1862).

Studiuje w kolegium w Sorèze . Jego popiersie znajduje się w Salle des Illustres opactwa w Sorèze .

Oficer w Afryce

Wszedł do Saint-Cyr wPaździernik 1878, 63 rd promocja, zwany „Zulus”. W egzaminie wstępnym zajmuje sześćdziesiąte dziewiąte miejsce na trzysta siedemdziesiąt. W 1878 roku jego przyszły przyjaciel Charles de Foucauld ukończył szkołę oficerską w Saint-Cyr.

Przeszedł przez kawalerii szkole Saumur , jego trening zakończył się w 1880 roku (to sto sześćdziesiąty piąty z 63 th promocja); porucznik, przybył do Afryki w 1881 roku, 4 th regiment Chasseurs d'Afrique . Dotknięte następnie w Tunezji, to Medea The 4 th Pułku tunezyjskich Spahis w 1885 roku.

Od 1889 do 1891 walczył w Senegalu. Wraz z senegalską eskadrą spahis brał udział w kilku „kolumnach” lub operacjach wojennych. Zapoznał się w ten sposób z technikami rozpoznania, wojny ruchowej, zasadzki i zaskoczenia, oblężenia i fortyfikacji, opracowanymi w szczególności przez inżynierów i artylerzystów morskich , takich jak Gustave Borgnis-Desbordes i dowodzony przez Louisa Archinarda . Brał udział w walkach z Samory Touré od 1882 roku.

Laperrine kontroluje 2 e eskadrę Spahis Sudanese , która walczy z Tuaregami w pobliżu Timbuktu . W 1888 r. opublikował opracowanie na temat roli szwadronu kawalerii w walce z powstaniem. Mianowany kapitanem , został kawalerem Legii Honorowej wKwiecień 1892, w wieku trzydziestu dwóch lat.

Odkrywca na Saharze

W 1859 r. Saint-Simonian Henri Duveyrier przeprowadził pierwszą francuską i geograficzną eksplorację Sahary. Opisuje lokalne plemiona w swojej książce „ Les Touareg du Nord ” (1864, z Augustem Warnierem ), nie wspominając o ich wrogości.

ten 16 lutego 1881 rTuaregowie zmasakrowali misję Flatters w studni Bir el-Garama . Ceghir ben Cheikh zadaje śmiertelny cios pułkownikowi Flattersowi.

W 1890 roku mapa Sahary, stworzona przez geologa, politechnika i inżyniera górnictwa Georgesa Rollanda , zawiera nową koncepcję pustyni, której wyrazem jest jej tytuł „Afryka francuska: co to jest, co powinno być”. Ta karta proponuje uczynienie z pustyni drogi dostępu.

W 1891 r. zdobycie El Goléa , a następnie Timbuktu w 1894 r. umocniło pozycję Francji na Saharze.

W 1897 Laperrine został przydzielony na Saharę, do Saharyjskiej Eskadry Spahis  ; zauważył swoją nieskuteczność w walce na pustyni. ten6 lipca 1901zostaje wyznaczony do kierowania wyższym dowództwem wojskowym saharyjskich oaz, które jest autonomiczne i składa się z trzech jednostek, czyli „załączników”: jednostki In Salah , jednostki Timimoun i trzeciej jednostki Touat .

Rekrutuje i organizuje Saharan Meharist Companies , oficjalnie utworzone przez prawo finansowe30 marca 1902 r., a następnie dogłębnie zrewidowane przez dekret z 1 st August 1.905. Pierwsze trzy firmy saharyjskie znajdują się w pobliżu trzech aneksów. Laperrine stara się zwiększyć swoją mobilność w walce z koczowniczymi szabrownikami.

Nomadyczne, autonomiczne, reaktywne, właściciele swoich wierzchowców, te półregularne oddziały doskonale nadają się do misji wojskowych na pustyni. W 1904 utworzył Saharyjskie Kompanie Saoura i Colomb-Béchar i zastąpił zasadę dwuletniego zaangażowania wojskowego miesięcznym werbunkiem. W 1905 r. kompanie saharyjskie znów były trzy w liczbie: kompania saharyjska z Touat , kompania saharyjska z Tidikelt i kompania saharyjska z Colomb-Béchar . Pierwsza ma siedzibę w grupie oazy Touat-Gouara, jako mobilny rezerwat przeciwko Beraberom. Druga czuwa nad In-Salah i Anouef i ma dużą mobilną grupę poganiaczy wielbłądów. Trzecia to lekka kawaleria.

Idąc przez pustynię, Laperrine zbliża się do ksar El Arab, niedaleko In Salah , miasta zakazanego Europejczykom. Walczy z mitem o niezwyciężoności Tuaregów , utrzymywanym przez Henri Duveyriera po masakrze na misji Flatters (16 lutego 1881). Laperrine koncentruje swoje wysiłki na spisie ludności, mapowaniu miejsc, wodzie, rolnictwie, komunikacji (linie pocztowe, telegraficzne i telefoniczne między El Goléa i Timimoun), życiu i zastosowaniach Tuaregów, a także badaniu osi drogowych. Te naloty z Tuaregów i Berabers są nieustanne.

Kapitan Louis Pein poddaje się i inwestuje w Salah w 1899 roku.

22 kwietnia 1900 r. misja Foureau-Lamy, która opuściła Algier w 1898 r., dotknęła rzeki Niger, co miało tragiczny koniec dla komandora Lamy.

W 1901 roku , 6 lipca, Laperrine został mianowany starszym dowódcą wojskowym saharyjskich oaz.

[ref. niezbędny]

Wyraża zaufanie do swojego zastępcy, komandora Gastona Cauveta, swego towarzysza awansu w Saint-Cyr, a także do oficerów, takich jak porucznik Gaston-Ernest Cottenest . Ten ostatni wygrywa zwycięstwo Tyta ,7 maja 1902. Tam ginie przywódca Tuaregów Mohammed Ag Bessa; Hoggar jest uległe.

W 1905 roku Laperrine napisał „Dyrektywy dotyczące formowania, dowodzenia i instrukcji kompanii saharyjskich”, które opisywały wprowadzone zasady i wzorowały szkolenie poganiacza wielbłądów na szkoleniu jego wrogów.

Organizator na Saharze

W 1903 r. Laperrine był odpowiedzialny za ustanowienie połączenia między Algierią a Nigrem poprzez Saharę i Tuaregów. Ma poparcie gubernatora Jonnarta . Napięcia między koloniami francuskimi są stałe, w szczególności w kwestiach granicznych.

ten 6 marca 1903odnajduje Charlesa de Foucauld  ; odkrywają Saharę razem, podczas wycieczki po populacjach wielkiego Południa. Zarówno Saint-Cyr (1876 Charles de Foucauld, 1878 Laperrine) od dawna wiadomo: są one przekroczył w 1881 roku w Południowej Oran , podczas powstania kierowanego przez Szejka Bouamama z o 4 th Afryki myśliwych.

Jeden chce pozyskać Saharyjczyków dla Francji , drugi dla sprawy Chrystusa . Być może Laperrine wyobraża sobie, że dzięki pomocy misjonarza i Moussy ag Amastan uda mu się założyć „konfederację Targu na Saharze, rodzaj frankońskiego królestwa w Afryce Środkowej, głównie chrześcijańskiego, podstawy afrykańskiej kolonizacji . To znaczy zapomnieć, że Moussa ag Amastan, choć zdecydował się pogodzić z Francuzami z realizmu, jest pobożnym i szczerym muzułmaninem, co przyniosło mu szacunek Foucaulda.

Zbliżony do koncepcji Lyauteya, Laperrine jest w tym punkcie jednym z tych, którzy preferują stosunki z mieszkańcami (Tuaregami), popieranie ich przywódców i poszanowanie ich obyczajów, a nie systematyczne represje. Pułkownik Lyautey , mianowany wwrzesień 1903szef pododdziału Aïn Sefra , zostaje tam generałem (dowodzić w 1906 dywizją Oranu ).

ten 21 stycznia 1904Choć Laperrine jest przełożonym dowódca oaz saharyjskich, jego podwładny Kapitan Alexis Métois (1868-1956), szef Tidikelt aneksu , znaki z Tuareg naczelnego Kel Ahaggar , w amenokal Moussa ag Amastan , rodzajem traktatu, który poprawki do ostatnie „warunki, na jakich rząd francuski akceptuje swoją współpracę. „Laperrine, hierarchiczny przełożony Metois, interpretuje ten traktat jako poddanie się Moussa ag Amastan i sprawi, że zrozumie go w 1905 roku. Jego akcja na Saharze przyniesie mu przydomek „pacyfikatora Sahary”. "

ten 1 st luty 1.904Laperrine dołącza do Charlesa de Foucauld w oazie Adrar . Idą razem do Timiaouine.

w Kwiecień 1904, Laperrine, dowódca Oaz, dołączył do Timiaouine, kapitana Theveniauta z kręgu Gao w Nigrze, ustanawiając w ten sposób związek między Algierią a Nigerem. Laperrine walczy z administracjami obu kolonii na rzecz elastycznych granic, sprzyjających ruchowi plemion Tuaregów i dostępowi do wody, pod kontrolą armii francuskiej.

w Czerwiec 1905Kapitan Dinaux bada Ahaggar z Charlesem de Foucauld. Dinaux przedstawia Charlesa de Foucauld Moussa ag Amastan w In Ouzel. Zakonnik postanawia osiedlić się w Tamanrasset.

Dekret z 14 sierpnia 1905zreformować organizację Ziem Południowych , utworzonych i wytyczonych na północy przez prawo24 grudnia 1902. Na czele każdego z czterech terytoriów stoi starszy rangą oficer, a służbami podlega urzędnik państwowy z Algieru.

Poszukiwania Laperrine'a, często z własnej inicjatywy i wbrew rozkazom otrzymanym od Lyauteya, mocno irytują tego ostatniego, który zarzuca mu rozbiórkę oddziałów i spędzanie zbyt dużej ilości czasu na studiach bez znaczenia militarnego (uznanie u Taoudeni ,26 marca-28 maja 1906). Tak więc w 1906 roku, kiedy Laperrine był podpułkownikiem, Lyautey poprosił o zwolnienie go z dowództwa Oaz.

Partia In-Salah w Kwiecień 1909, z piętnastoma poganiaczami wielbłądów i porucznikiem Saint-Léger , pułkownik Laperrine dołączył do Niamey , nakazując utworzenie fortu w Tin Zaouatine . Ustala z pułkownikiem Venelem granice Algierii i AOF na mocy konwencji z Niamey z29 czerwca 1909. Studnia In-Guezzam pozostaje w Algierii. Misje i obszary działania wojsk kolonialnych są jasno określone.

Powrót do Francji i I wojny światowej

W 1910 roku Laperrine towarzyszył amenokalowi Moussa ag Amastan we Francji w ramach „Misji Touareg”. Kierował 18 th regiment Chasseurs w Luneville . Generał brygady w 1912 roku dowodził 6 th brygadę dragonów w 1914 roku, brał udział w bitwach pod Ypres i Verdun , w szczególności dowódca 46 th Brygady Piechoty. Zdaje sobie sprawę z wagi samochodu, a przede wszystkim samolotu.

Niezgoda wśród Tuaregów wznawia na Saharze.

Z 6 marca do 14 maja 1916, Tuaregowie atakują i utrzymują Djanet , które Francuzi dowódcy Meyniera odbiją .

ten 1 st grudzień 1916Tuaregowie zabijają ojca de Foucauld w Tamanrasset, plądrują i plądrują jego pustelnię. Śmierć wielkiego zakonnika ogłaszana jest dnia20 stycznia 1917. Jego morderca, Sermi Ag Thora, mający wtedy około piętnastu lat, został uwięziony i zastrzelony w 1922 roku.

Przywrócenie porządku na Saharze

W 1917 r. Laperrine został wezwany na miejsce przez generała Lyauteya w celu przywrócenia porządku: został mianowany naczelnym dowódcą terytoriów saharyjskich (dekret z12 stycznia 1917). Osadza się2 lutego 1917w Wargla. Domaga się, aby jego oficerowie mówili płynnie po arabsku i jeździli na wielbłądach.

Kłopoty narastają wraz z wezwaniem do świętej wojny Senoussytów (rozpoczętej w Koufra w 1914) i powstania Ajjerów  ; garnizony są odizolowane i niewystarczające. Z13 grudnia 1916 do 3 marca 1917Kaoucen ostro oblegał Agades w Sudanie . Czterech francuskich żołnierzy, w tym podporucznik Dufau, zostało zabitych i ściętych w dniu28 grudnia 1916, sułtan Tegama wystawiając głowy przed swoim pałacem.

w grudzień 1917Ogólne Nivelle dołączył do swojego nowego zadania w Afryce Północnej: szef 19 th korpusu wojskowego w Algierze, jako dowódca wojsk francuskich w Afryce Północnej, stanowisko objął do20 stycznia 1920 (zostanie pozbawiony parady zwycięstwa dalej) 14 lipca 1919).

ten 15 grudnia 1917Laperrine identyfikuje szczątki Charlesa de Foucauld, wrzucone do rowu śmiertelnego bordj, aby je pochować.

Laperrine został mianowany generałem dywizji 18 kwietnia 1918. Pod koniec 1918 roku wykonał ostatnią pętlę około pięciu tysięcy kilometrów, startując z Wargla i tam wracając. W trakcie wycieczek po pustyni i ocieplenia sojuszy z lokalnymi przywódcami porządek powraca. Zmęczony rozłamami w Algierii Laperrine rozważa przejście na emeryturę: kończy swoje dni w Tamanrasset na stanowisku TSF.

Odnajdzie śmierć podczas pierwszego przelotu Sahary samolotem (Luty 1920-Marzec 1920).

Śmierć podczas pierwszego przekroczenia Sahary samolotem

w Kwiecień 1919, trzy samoloty Breguet 14 A.2 wyposażone w 300-konne silniki Fiata A12 bis przejeżdżają pełną pętlę, z Algieru do Algieru, przez Laghouat , Ouargla i Gabès . W ekspedycji uczestniczy gen. Robert Nivelle , głównodowodzący sił lądowych Afryki Północnej.

W drugiej połowie 1919 r. dowódca (przyszły generał i szef sztabu Sił Powietrznych) Joseph Vuillemin przygotował nalot nad Saharą: z Algieru do Tamanrasset po śladach; być może posuwając się aż do Timbuktu i Dakaru.

ten 22 sierpnia 1919zniesiono dowództwo na terytoriach saharyjskich; Laperrine przejmuje dowództwo dywizji Algier. Sahara zostaje mu w ten sposób wycofana.

W ramach przygotowań do nalotu kapitan Sollié przeprowadził analizy kartograficzne. wPaździernik 1919, porucznik Grandperrin przeprowadza misję rozpoznawczą, aby wybrać miejsca lądowania. Te są przygotowane; a także stacje TSF .

Koniec styczeń 1920lotnicy proszą Laperrine o komentarz do zdjęć lotniczych Sahary.

ten 3 lutego 1920Pięć samolotów Breguet 14 do 300 koni mechanicznych z silnikami 3 -go grupy lotniczej w Afryce (GAA) latać dziedzinie wojskowej z Hussein Dey . Nivelle, Vuillemin, chorąży Bernard, porucznik Jean Dagnaux , dowódca Rolland, kapitan D'Alleman, porucznik Sabatier i chorąży Faury wzbijają się w powietrze. Zepsuty samolot generała Nivelle'a szybko wrócił na pole startowe. Pozostała czwórka zatrzymuje się w Biskrze . Niespodziewanie wezwany do Paryża, powołany do Najwyższej Rady Wojennej , generał Nivelle zaproponował, by jego miejsce zajął Laperrine. Laperrine dołącza do wyprawy lotniczej w Biskrze onkra6 lutego 1920. ten8 lutegosamoloty lądują w In Salah . Opóźnione przez burze,14 lutego, są w Tamanrasset, gdzie na ich cześć odbywa się wielka uroczystość.

ten 18 lutego, dwa samoloty kontynuują nalot. Vuillemin wystartował z obserwatorem porucznikiem Chalusem. W samolocie pilotowanym przez adiutanta (przyszłego pułkownika) Alexandre Bernarda (1894-1976) generał Laperrine wsiadł w nadmiarze na tylnym siedzeniu, na kolanach mechanika Marcela Vaslina. Laperrine daje pilotowi nawigację. To lot nad Tanezrouft . Na próżno szukając stanowiska Tin Zaouatine , załoga Laperrine wylądowała bez benzyny na środku pustyni: samolot zatonął w piasku i masce. Są zdezorientowani, osiem kilometrów od studni Anesbaraka, sto kilometrów od In Guezzam . Bardzo daleko od ich początkowej trasy.

Laperrine jest poważnie ranna w klatce piersiowej i lewym obojczyku. Rozbitkowie chodzą przez kilka dni, za każdym razem wracając do zniszczonego samolotu, dla bezpieczeństwa. Generał Laperrine prowadzi swój dziennik. Kończą się żywność i woda. Laperrine umiera na pustyni,5 marca 1920.

Jego dwaj towarzysze grzebią go. Następnie są zbierane,14 marca 1920 przez oddział meharis i samochodów dowodzonych przez porucznika Huberta Pruvosta, który wyjechał na 22 lutegoprzez Tamanrasseta. Wrócili do Tamanrasset na26 kwietniaNastępny. Ze swojej strony Vuillemin odniósł sukces w przeprawie i wylądował w Menace  ; będzie kontynuował nalot przez Timbuktu on18 marca, aż do Ouakam ,31 marca 1920. Algier i Dakar są połączone samolotem.

Ciało Laperrine'a zostało przywiezione z powrotem do Tamanrasset w pobliżu ciała ojca de Foucauld, gdzie został pochowany26 kwietnia 1920. W 1963 jego szczątki przewieziono do Carcassonne (cmentarz Saint-Michel).

Wydano dnia 28 maja 1921film Atlantyda odnosi wielki sukces i stymuluje mit Sahary.

W 1925 r. opanowano powietrzną przeprawę przez Saharę. Alexandre Bernard, który został porucznikiem, zmienił śmiertelny kurs, tym razem z powodzeniem w 1931 roku.

Szeregi

Nagrody

Hołdy

W okresie kolonizacji francuskiej jego nazwa pochodzi od fortu położonego na południu Sahary , który stanie się miastem Tamanrasset . Szczyt nosi jego imię.

Miasto Djebahia (Ben Haroun, w 1876 r.) nosiło nazwę Laperrine, od11 października 1920, z czasów kolonizacji francuskiej.

Ulica w Algierze, w pobliżu rue Michelet, nosiła nazwisko generała Laperrine. Wydział Lekarski Algieru od dawna nazywany „Laperrine”.

Jego popiersie pojawia się w Salle des Illustres szkoły opactwa w Sorèze, ponieważ since 1 st czerwiec 1925.

W 1935 roku avenue du General Laperrine w 12 th  dzielnicy Paryża, w pobliżu Muzeum osiedli , bierze swoją nazwę w hołdzie. Jego imię nosi ulica w Nicei , prostopadła do Boulevard Gorbella. Ulica i plac w Auxerre noszą również imię generała Laperrine'a. A także ulice w Tourcoing, Nantes, Pau, Caen, Valence, Brest, a nawet Carcassonne i Castelnaudary, miejscu jego urodzenia.

143 th  promocja Saint-Cyr (1956/58) nosi także jego imię.

Muzeum Sahary w Cres przechowuje kepi i części samolotu generała Laperrine'a.

Baraki gospodarzem 3 rd RPIMa znajdujący się w centrum miasta Carcassonne nosi jego imię.

Uwagi i referencje

  1. „  Henri Laperrine  ” , na temat Mémoire d'Afrique du Nord (dostęp 16 lutego 2021 r . ) .
  2. „  Henry Laperrine d'Hautpoul (1860-1920)  ” , o BnF Data (dostęp 16 lutego 2021 ) .
  3. "  Przodkowie General Laperrine ( XVIII th  -  XIX th  stulecia)  " , na La Depeche du Midi ,24 czerwca 2001(dostęp 16 lutego 2021 r . ) .
  4. "  Maison d'Hautpoul  " , o archiwum Langutier ,październik 2019(dostęp 16 lutego 2021 r . ) .
  5. „  Charles, Guillaume, Dominique Laperrine d'Hautpoul  ” , on Sycomore , baza danych deputowanych Zgromadzenia Narodowego (dostęp 16 lutego 2021 r. )
  6. Titeufs6, „  Laperrine François Marie Joseph Henry  ” ( Archiwum • wikiwix • Archive.is • Google • Co robić? ) .
  7. „  Popiersia Salle des Illustres  ” , na stronie Stowarzyszenia Sorezian (konsultowany w dniu 16 lutego 2021 roku ) .
  8. Tarzan Magazine - czwarty rok nr 152 , Paryż, Les éditions mondial,21 sierpnia 1949, 8  pkt. „Podbój i pacyfikacja Sahary to dzieło generała Laperrine'a. W wieku osiemnastu lat Henry Laperrine wstąpił do Saint-Cyr w 1878 roku”. „Generał zostanie zabity tego samego roku [w 1920] w tragicznych okolicznościach. Uczestnicząc w nalocie na pustynię, jego samolot jest zmuszony do lądowania z powodu braku paliwa. jest ranny. Powolna agonia zaczyna się dla nieszczęśników ”. P. 3
  9. generał brygady (2s) Jean Boÿ, Historia 63. promocji Wojskowej Szkoły Specjalnej Saint-Cyr (1878-1880), promocja Zulusów ,29 czerwca 2011( 1 st  ed. 2007) ( czytaj on-line )
  10. Dziennik Urzędowy Republiki Francuskiej, 13 października 1878 w sprawie Gallica
  11. Dziennik Urzędowy Republiki Francuskiej, 19 września 1880 na Gallica
  12. d'Andurain, Julie „  ” Małe Afryki wojna „pomiędzy podbój, przeciw-partyzantka i ...  ”, historyczny przegląd wojsk , historyczny służbie obrony, n o  268,15 września 2012, s.  23-31 ( ISSN  0035-3299 , odczyt online , dostęp 16 maja 2021 ).
  13. Leuilliot, Paul, „  E. Requin, Archinard et le Soudan  ”, Annales , Persée – Portal czasopism naukowych w SHS, tom.  4, N O  21949, s.  255-255 ( odczyt online , dostęp 16 maja 2021 ).
  14. "  Archinard i Sudan / Generał Armii E. Réquin  " , na Gallica ,1946(dostęp 16 maja 2021 r . ) .
  15. „  General Laperrine  ” , na stronie Service historique de la Défense (konsultacja 16 lutego 2021 r. )
  16. https://www.cairn.info/revue-defense-nationale-2017-2-page-115.html
  17. https://www.cairn.info/revue-defense-nationale-2017-3-page-124.htm
  18. „  Tuaregowie Północy: eksploracja Sahary / autorstwa Henri Duveyriera…  ” , o Gallicy ,1864(dostęp 16 maja 2021 r . ) .
  19. „  Dwie misje francuskie do Tuaregów w latach 1880-81/ F. Bernarda,…  ” , o Gallicy ,1896(dostęp 16 maja 2021 r . ) .
  20. Philippe Frey, Le Désert: pomysły otrzymane na pustyni ,2015, 128  pkt. ( ISBN  978-2-84670-664-3 , czytaj online ) , s.  73.
  21. "  Francuska Afryka. Kim ona jest, czym powinna być / By Georges Rolland, ...  ” , na Gallica ,1890(dostęp 16 maja 2021 r . ) .
  22. "  Rozdział 9. Imperium piasku? Przestrzeń saharyjska i węzeł Algieria-Sudan: historia budowy cesarskiej (1830-1930)  » [książka], na openition.org , Éditions de la Sorbonne,2012(dostęp 16 maja 2021 r . ) .
  23. Claude Franc "  Historia wojskowości: Ogólne Laperrine i spółki Subsaharyjskiej  " Revue Défense Nationale , n o  797,luty 2017, s.  115 do 117 ( czytaj online ).
  24. „  Formacje saharyjskie  ” (wyciąg z biuletynów nr 5 i 6/1955 SCFH), na La Sabretache (konsultacja 16 lutego 2021 r . ) .
  25. Louis Voinot, Le Tidikelt: Studium geografii, historii i zwyczajów kraju ( czytaj online )
  26. https://excerpts.numilog.com/books/9782259271929.pdf
  27. „  Spojrzenie na fundusze prywatne, fundusz D87: „Kampania uznania porucznika Guillo Lohana na Saharze (1900-1903)”.  » [PDF] , w archiwum ECPA-D (Defense Image Agency) (dostęp 16 lutego 2021 )
  28. „  Cauvet, Gaston (1860-1950)  ” , na temat idRef: Identifiers and Referentials for Higher Education and Research (dostęp 16 lutego 2021 )
  29. Bernard Nantet, Sahara: Historia, wojny i podboje ,2013, 400  pkt. ( ISBN  979-10-210-0172-5 , czytaj online ) , s.  133.
  30. Paul Pandolfi, „  Czy będą w stanie oddzielić żołnierzy od księży?” : Instalacja Ojca de Foucauld w Ahaggar  ”, Journal des Africanistes , n O  67 (2),1997, s.  49-71 ( czytaj online ).
  31. Dominique Casajus "  Charles de Foucauld i Touaregi napotykają i nieporozumienie  " [[Pole (ocena) |]] , n O  28,28 marca 1997 r., s.  29-42 ( czytaj online )
  32. Dominique Casajus, Charles de Foucauld. Mnich i uczony , Paryż, CNRS Éditions,2009( prezentacja online ) , s.  112
  33. „  Louis-Hubert LYAUTEY / Académie française  ” , na academie-francaise.fr (dostęp 16 maja 2021 r . ) .
  34. "  Alexis Métois  " , o BnF Data ( dostęp 16 lutego 2021 )
  35. Paweł Pandolfi "  In Salah 1904 - 1905 Tamanrasset podwójne złożenie Tuaregów Kel-Ahaggar  " African Studies Cahiers , n o  149,1998, s.  41-83 ( czytaj online ).
  36. Pandolfi, Paul, „  Instalacja Ojca de Foucauld w Ahaggar  ”, Journal des Africanistes , Persée - Portal czasopism naukowych w SHS, tom.  67 N O  21997, s.  49-69 ( DOI  10.3406 / jafr.1997.1139 , czytanie online , dostęp 16 maja 2021 ).
  37. Henri Laperrine, Gaston Édouard Jules Cauvet i Paul Pandolfi, Une korespondencja saharienne. Niepublikowane listy generała Laperrine'a do komandora Cauveta (1902-1920) ,2006, 418  s. ( ISBN  978-2-8111-4027-4 , czytaj online ) , s.  47.
  38. Camille Lefebvre, bordiury piaskowe, bordiury papierowe ,2019, 543  s. ( ISBN  979-10-351-0106-0 , czytaj online ) , s.  249.
  39. Valérie Chébiri, „Misja Touareg” lub rejs do Francji Amenokal Moussa ag Amastan , Paryż, Éditions Saint-Honoré,2019( prezentacja online ).Sprawdź w książce chronologię i szczegóły tej podróży, a także produkcję SMDBast Zobacz na YouTube filmy na ten temat.
  40. „  porządek bojowa armii francuskiej we wrześniu 1914: IX th armia  ” , na terenie ratusza Chateau-Thierry (konsultowane z 16 lutego 2021 ) .
  41. Jean-François Six, „  Śmierć Karola de Foucauld  ”, Le Monde ,3 grudnia 1966( czytaj online , konsultowane 20 lutego 2021 )
  42. Hugues Didier, Małe życie Charlesa de Foucauld ,2018, 160  pkt. ( ISBN  979-10-336-0773-1 , czytaj online ) , s.  125.
  43. Jean-Paul GOUREVITCH, Francja w Afryce ,2011, 322  s. ( ISBN  978-2-7357-0357-9 , czytaj online ) , s.  102.
  44. Korespondencja z Laperrine, list od Moussy Ag Amastane, sygn. AOM, OA41, luty 1917
  45. http://tableaudhonneur.free.fr/Cie-saharienne-Tidikelt.pdf
  46. Salifou Andre „  Kaoucen et le oblężniczym d Agades, 1916-1917.  », Journal des Africanistes , Persée - Portal czasopism naukowych w SHS, obj.  42 N O  21972, s.  193-195 ( DOI  10,3406 / jafr.1972.1953 , czytać online , dostęp 16 maja 2021 ).
  47. France 3, „  Histoires 14-18: le général Nivelle  ” , na francetvinfo.fr , France 3 Hauts-de-France ,15 kwietnia 2017 r.(dostęp 16 maja 2021 r . ) .
  48. De Lagger, Louis, „  Paul Lesourd. Prawdziwa postać Ojca de Foucauld  ”, Revue d'histoire de l'Eglise de France , Persée - Portal czasopism naukowych w SHS, tom.  20 N O  881934, s.  485-490 ( odczyt online , dostęp 16 maja 2021 ).
  49. „  Biografia Ojca Charlesa de Foucauld  ” na stronie guer-coetquidan-broceliande.fr (konsultacja 16 maja 2021 r . ) .
  50. Listy Laperrine, nr 136 i nr 139, wyd. Centrum Studiów nad Historią Sahary
  51. „  24 stycznia 1920  ” [png], na Chez Peps (dostęp 16 lutego 2021 ) .
  52. „  Podbój Sahary w Breguet XIV  ” , na Histoire d'aviateurs (konsultacja 16 lutego 2021 r . ) .
  53. Pierre Jarrige "  Początek lotnictwa wojskowego w Algierii i Sahary  ", L'Algérianiste , n o  95,wrzesień 2001( przeczytaj online ).
  54. „  Alexandre Bernard  ” , o Aérostèles (dostęp 16 lutego 2021 ) .
  55. Raport M. Vaslina | https://atdm34.net/images/stories/pamiątki/rapport_lprn/index.html
  56. Kapitan Lehuraux , Francuzi na Saharze , Algierze, Terytoriach Południowych,1938( czytaj online ) , s.  373
  57. „  Śladami Laperrine, w kierunku Anesbaki  ” na blogu Saharayro (dostęp 16 lutego 2021 ) .
  58. Charles Nardin "  Zanik i śmierć gen Laperrine  " L'Algérianiste , N O  102,czerwiec 2003( przeczytaj online )
  59. „  Raport porucznika Pruvost z Compagnie saharienne du Ridikelt na temat badań podjętych w AhaGGar w celu znalezienia samolotu generała Laperrine  ” [PDF] , na blogu Saharayro (dostęp 16 lutego 2021 r. )
  60. „  Od Tamanrasset Anesbaraka – 5 marca 1920  ” na blogu Saharayro (dostęp 16 lutego 2021 )
  61. „  François-Henry Laperrine, generał  ” , wczoraj na blogu Cavaliers et Blindés (dostęp 16 lutego 2021 r . ) .
  62. "  Laperrine  " , w bazie Léonore
  63. „  Laperrine (Algieria)  ” , o archiwach krajowych za granicą (dostęp 16 lutego 2021 r . ) .
  64. „  La rue Laperrine i okolice  ” , na alger-rou.fr (konsultacja 16 lutego 2021 r . ) .
  65. „  nowy wydział medycyny w Algierze  ” , na forum alger-dz.com (dostęp 16 lutego 2021 r . ) .
  66. „  Generał Laperrine i Charles de Foucauld  ” , na Pays de Guer Coetquidan & Brocéliande (dostęp 16 lutego 2021 r . ) .
  67. „  Henri Laperrine  ” , na terenie Muzeum Saharyjskiego (konsultacja 16 lutego 2021 r . ) .

Zobacz również

Źródła i bibliografia

Linki zewnętrzne