| Zakres | Psychologia , Psychologia społeczna |
|---|---|
| Autor | Milgram Stanleya |
| Przestarzały | 1963 |
| Ojczyźnie | Stany Zjednoczone |
Milgram Eksperyment jest psychologia eksperyment opublikowany w 1963 roku przez amerykańskiego psychologa Stanleya Milgrama . Ten eksperyment ocenia stopień posłuszeństwa od mieszkańca Stanów Zjednoczonych samym początku 1960 roku przed organem, który uzna za uzasadnione i pozwala na analizę procesu składania do organu, w szczególności, gdy wywołuje działań. Stwarzające problemy sumienia do tematu.
Doświadczenie to wywołało wiele komentarzy w opinii publicznej , a także w psychologii i filozofii nauki, a także zainspirowało wiele utworów beletrystycznych i telewizyjnych.
W latach 1960-1963 zespół profesora Milgrama zamieszczał ogłoszenia w lokalnej gazecie, aby rekrutować uczestników do pozornego eksperymentu edukacyjnego. Uczestnictwo trwa 1 godzinę i jest opłacane 4 dolary plus 50 centów na koszty podróży, co w tamtym czasie było dobrą sumą, biorąc pod uwagę, że średni miesięczny dochód w 1960 roku wynosił 100 dolarów. Eksperyment jest przedstawiony jako naukowe badanie skuteczności kary na zapamiętywanie.
Większość wariacji tego doświadczenia odbywa się na terenie Uniwersytetu Yale ( New Haven , Connecticut ). Uczestnikami są mężczyźni i kobiety w wieku od 20 do 50 lat, ze wszystkich środowisk iz różnym poziomem wykształcenia. Przedstawione doświadczenie obejmuje trzy postacie:
Eksperymentator i uczeń to w rzeczywistości dwaj aktorzy
Nauczyciel, który jest jedynym podmiotem rzeczywistego eksperymentu mającego na celu zbadanie poziomu posłuszeństwa, a nawet „poddania się władzy”, określany jest jako warunki eksperymentu mające wpływ na pamięć. Zostają poinformowani, że losowanie z innym uczestnikiem przydzieli im rolę ucznia lub nauczyciela. Poddawany jest lekkiemu wstrząsowi elektrycznemu o napięciu 45 woltów, aby pokazać mu, jakiego rodzaju cierpienie może doświadczyć uczeń, i wzmocnić jego wiarę w prawdziwość tego doświadczenia. Gdy świnka morska zaakceptuje protokół, dokonuje się sfałszowanego losowania, które systematycznie wyznacza go na nauczyciela.
Uczeń jest umieszczony w osobnym pomieszczeniu, oddzielonym cienką przegrodą i przywiązany do krzesła elektrycznego (podobno). Nauczyciel świnki morskiej jest zainstalowany przed biurkiem wyposażonym w rząd dźwigni i ma za zadanie nauczyć ucznia listy słów. Przy każdym błędzie nauczyciel musi uruchomić dźwignię, która jego zdaniem wysyła do ucznia porażenie prądem o rosnącym napięciu (15 dodatkowych woltów przy każdym wyładowaniu, zgodnie z napisem na biurku). Podmiot jest proszony o ogłoszenie na głos odpowiedniego napięcia przed jego zastosowaniem. Oczywiście wstrząsy elektryczne są fikcyjne.
Uczeń symuluje reakcje na wstrząsy elektryczne. Aktor symulujący cierpienie otrzymał następujące instrukcje: od 75 V jęczy; przy 120 V skarży się eksperymentatorowi, że odczuwa ból; przy 135 V wyje; przy 150 V błaga o zwolnienie; przy 270 V wydaje gwałtowny krzyk; przy 300 V ogłasza, że nie będzie już odpowiadał. Gdy uczeń przestaje odpowiadać, eksperymentator wskazuje, że brak odpowiedzi jest uważany za błąd. Na etapie 150 V większość badanych-nauczycieli wyraża wątpliwości i kwestionuje eksperymentatora, który jest u ich boku. Eksperymentator jest odpowiedzialny za uspokojenie ich, zapewniając ich, że nie ponoszą odpowiedzialności za konsekwencje. Jeśli badany się waha, eksperymentator proszony jest o podjęcie działania.
Jeśli badany wyraża chęć przerwania eksperymentu, eksperymentator wysyła mu kolejno następujące odpowiedzi:
Jeśli podmiot nadal chce przerwać po tych czterech interwencjach, eksperyment zostaje przerwany. W przeciwnym razie kończy się, gdy podmiot poda trzy maksymalne wyładowania (450 woltów) za pomocą dźwigni oznaczonych „XXX” znajdujących się po tych wskazujących „Ostrzeżenie, niebezpieczny wstrząs” .
Na koniec każdego doświadczenia ankieta i wywiad ze świnką morską grającą nauczyciela pozwalają zebrać jego uczucia i wysłuchać wyjaśnień, jakie podaje na temat swojego zachowania. Ten wywiad ma również na celu pocieszenie go poprzez ujawnienie mu, że nie zastosowano porażenia prądem, pogodzenie go z uczniem i powiedzenie mu, że jego zachowanie nie jest sadystyczne i jest całkowicie normalne. Rok później świnka morska w końcu otrzymała ostateczny kwestionariusz dotyczący jego odczuć wobec eksperymentu, a także szczegółowy raport z wyników tego eksperymentu.
Eksperyment ma miejsce po doświadczeniach więźniów z wojny koreańskiej, gdzie około 15% więźniów było odpornych na pranie mózgu.
W sumie przeprowadza się dziewiętnaście wariacji eksperymentu na 636 badanych, co umożliwia, poprzez modyfikację sytuacji, określenie rzeczywistych elementów pchających człowieka do posłuszeństwa szanowanej przez niego władzy i utrzymywania tego posłuszeństwa.
Warianty te modyfikują parametry, takie jak odległość między podmiotem a uczniem, odległość między podmiotem a eksperymentatorem, spójność hierarchii lub obecność dwóch eksperymentatorów wydających sprzeczne rozkazy lub integracja podmiotu w „grupie odmawiającej być posłusznym eksperymentatorowi.
Większość wariantów wykazuje maksymalny procent posłuszeństwa bliski 65%. Mogą wystąpić ekstremalne warunki, od wysokiego zachowania uległego do autorytetu (prawie 92%) w przypadku wstrząsów podawanych przez osobę trzecią, do słabego zachowania uległego (bliskość do przyjaciela otrzymującego wstrząsy) lub zera (dyskredytowanie autorytetu).
Oto tabela podsumowująca te warianty eksperymentu Milgrama sklasyfikowane według typu i ich wyniki:
| Wariant | Tematy | Średni maksymalny szok |
Maksymalny wstrząs (450 V ) | ||
|---|---|---|---|---|---|
| Rodzaj | Zmiana | Tematy | Odsetek | ||
| Bliskość ucznia | Zdalna informacja zwrotna (wariant podstawowy) | 40 | 405 V | 26 | 65% |
| Komunikaty głosowe | 40 | 367,95 V | 25 | 62,5% | |
| Bliskość | 40 | 312 V | 16 | 40% | |
| Kontakt | 40 | 268,2 V | 12 | 30 % | |
| Znaczenie autorytetu |
Nowe środowisko | 40 | 368,25 V | 26 | 65% |
| Zmiana personelu | 40 | 333 V | 20 | 50% | |
| Nieobecność eksperymentatora | 40 | 272,25 V | 8 | 20% | |
| Budynek biurowy w Bridgeport | 40 | 314,25 V | 19 | 47,5% | |
| Tematy płci żeńskiej | Zdalna informacja zwrotna | 40 | 370,95 V | 26 | 65% |
| Rola grupy | Dwóch rówieśników buntuje się | 40 | 246,75 V | 4 | 10% |
| Kolega podaje wstrząsy | 40 | 429,75 V | 37 | 92,5% | |
| Ograniczenia ucznia i osobowość podmiotu |
Warunki uczestnictwa | 40 | 321 V | 16 | 40% |
| Tester wybiera poziom szoku | 40 | 82,5 V | 1 | 2,5% a | |
| Zmiana statusu | Uczeń prosi o przyjęcie wstrząsów | 20 | 150 V | 0 | 0% |
| Zwykły człowiek wydaje rozkazy | 20 | 150 V | 4 | 20% | |
| Tematem jest widz | 16 | 373,5 V | 11 b | 68,75% b | |
| Władza w roli ofiary | 20 | 150 V | 0 | 0% | |
| Niepokój w ramach władzy |
Dwie autorytety, sprzeczne rozkazy | 20 | 150 V | 0 | 0% |
| Dwie władze, jedna w roli ofiary | 20 | 352,5 V | 13 | 65% | |
|
w. Odsetek pacjenta, który doznał maksymalnego wstrząsu, nie powinien być interpretowany jako miara posłuszeństwa, ponieważ badany może swobodnie określić poziom wstrząsu. b. Wszyscy uczestnicy wyrazili werbalnie swój sprzeciw. Liczba ta odpowiada tym, którzy nie podjęli się fizycznego przeciwstawienia się kontynuacji eksperymentu poprzez opuszczenie pokoju lub interweniowanie. | |||||
W pierwszych eksperymentach przeprowadzonych przez Stanleya Milgrama 62,5% (25 z 40) badanych zakończyło eksperyment trzykrotnie zadając tak zwany 450-woltowy elektrowstrząs. Wszyscy uczestnicy zaakceptowali ogłoszoną zasadę iw końcu, po zachętach, osiągnęli deklarowane 135 woltów. Średnia z tak zwanych maksymalnych wstrząsów (poziomów, przy których badani się zatrzymali) wynosiła 360 woltów. Jednak każdy z uczestników w pewnym momencie przerywał, by zapytać profesora. Wiele osób wykazywało na późniejszych etapach jawne oznaki skrajnej nerwowości i niechęci (słowne protesty, chichoty itp .).
Milgram w momencie nazwał te wyniki „nieoczekiwane i niepokojące . ” Wstępne ankiety przeprowadzone z 39 psychiatrami ustaliły prognozę odsetka badanych wysyłających 450 woltów rzędu 1 na 1000 z maksymalną tendencją około 150 woltów.
Oprócz wielu eksperymentalnych wariantów, które pozwalają nam uwydatnić czynniki uległości, Stanley Milgram oferuje w swojej książce opublikowanej w 1974 roku szczegółową analizę tego zjawiska. Odbywa się w ramach ewolucyjnych i zakłada, że posłuszeństwo jest zachowaniem nieodłącznym od życia w społeczeństwie, a integracja jednostki w hierarchię implikuje modyfikację jej własnego funkcjonowania: człowiek przechodzi następnie z trybu autonomicznego do trybu systematycznego, w którym staje się agentem władzy. Na podstawie tego modelu szuka czynników wchodzących w skład każdego z trzech etapów:
Odwrotnie , Stanley Milgram jest zdecydowanie przeciwny interpretacjom, które chciałyby wyjaśnić wyniki eksperymentalne wewnętrzną agresywnością badanych. Podkreśla to również wariant, w którym badany mógł swobodnie określić poziom intensywności. Tutaj tylko jedna na czterdzieści osób korzystała z maksymalnego poziomu.
Proponuje także szereg rzeczowych argumentów, aby obalić trzy najczęściej kierowane do niego zarzuty: niereprezentatywność badanych, ich przekonanie o tym protokole eksperymentalnym oraz niemożność uogólnienia doświadczenia na rzeczywiste sytuacje.
Posłuszeństwo autorytetowi i integracja jednostki w hierarchii jest jednym z fundamentów każdego społeczeństwa. Społeczeństwo ma reguły, a w konsekwencji istnieje autorytet, który pozwala jednostkom żyć razem i zapobiega konfliktom ich potrzeb i pragnień oraz niszczeniu struktury społeczeństwa. Po postawieniu tego Stanley Milgram nie uważa posłuszeństwa za zło. Podsumowując jego myślenie, niebezpieczne jest ślepe posłuszeństwo.
Według niego motorem posłuszeństwa jest konformizm . Kiedy jednostka jest posłuszna autorytetowi, jest świadoma spełniania pragnień tego autorytetu. Dzięki konformizmowi jednostka jest przekonana, że jej motywacje są dla niej specyficzne i że nie naśladuje zachowania grupy. Ta mimikra jest sposobem na to, aby jednostka nie wyróżniała się z grupy. Konformizm został podkreślony przez psychologa społecznego Solomona Ascha w swoim eksperymencie przeprowadzonym w latach pięćdziesiątych . Warianty eksperymentu Milgrama z kilkoma „nieposłusznymi” rówieśnikami pokazały, że badany najczęściej stawał wtedy po stronie grupy i nie był już posłuszny. Tak więc, jeśli ma być zapewnione posłuszeństwo grupy, konieczne jest zapewnienie, aby większość jej członków trzymała się celów władzy.
Człowiek jest istotą społeczną, ale to nie przeszkadza mu w posiadaniu pewnej autonomii.
Stan agentaKiedy jednostka jest posłuszna, przekazuje swoją odpowiedzialność władzy i przechodzi do stanu, który Stanley Milgram nazywa „agentem”. Jednostka nie jest już autonomiczna, jest „wykonawcą obcego testamentu” .
Milgram wyjaśnił później, że zachowanie większości Niemców (i kolaborantów) w nazistowskich Niemczech można wytłumaczyć tym doświadczeniem. Rzeczywiście, według niego, wykonywali rozkazy autorytetu, który szanowali i byli jednym z wielu „ogniw” w łańcuchu zagłady Żydów. Konduktor pociągu został w ten sposób „zwolniony z odpowiedzialności” za swoją pracę, podobnie jak strażnik obozowy i tak dalej. i mógł w ten sposób przypisać odpowiedzialność za swoje działania wyższej władzy.
Rola napięciaUtrzymywanie jednostki w stanie sprawczym trwa tak długo, jak sprawowana jest władza autorytetu i nie koliduje z zachowaniem grupy (konformizmem) i pewnym poziomem napięcia lub napięcia osobistego lęku.
Napięcie odczuwane przez jednostkę posłuszną jest oznaką jego dezaprobaty dla nakazu autorytetu. Jednostka robi wszystko, aby obniżyć ten poziom napięcia; najbardziej radykalne byłoby nieposłuszeństwo, ale fakt, że zgodził się poddać, zobowiązuje go do dalszego posłuszeństwa. Dlatego robi wszystko, aby zmniejszyć to napięcie, nie będąc nieposłusznym. W eksperymencie Milgrama badani szydzą, głośno potępiają polecenia eksperymentatora, unikają patrzenia na ucznia, pomagają mu, nalegając na poprawną odpowiedź lub gdy eksperymentatora nie ma, nie dają wymaganego absolutorium. Wszystkie te działania mają na celu obniżenie poziomu napięcia. Kiedy nie można już go zredukować tymi podstępami, podmiot po prostu jest nieposłuszny.
W swojej książce Stanley Milgram nie stara się odcinać swojego naukowego podejścia od współczesnego społeczeństwa. Nie mieszając gatunków, często odwołuje się zarówno do sytuacji posłuszeństwa w życiu codziennym, jak i do ważnych wydarzeń. II wojny światowej , aw szczególności Shoah więc odgrywał dużą rolę w wyborze Stanleya Milgrama do zainteresowania się posłuszeństwa. Często wspomina proces Adolfa Eichmanna . Wspiera dziennikarkę i filozofkę Hannah Arendt, która w swoich kontrowersyjnych reportażach przekonuje, że ten zbrodniarz wojenny jest bardziej biurokratą niż okrutnym antysemitą . Epilog jego książki Poddanie się władzy jest w dużej mierze poświęcony wojnie w Wietnamie i masakrze w Mỹ Lai .
Podkreśla, że stanowiska władzy faszystowskich reżimów nie są nieobecne w społeczeństwach zachodnich:
„Żądania demokratycznie promowanej władzy mogą również kolidować z sumieniem. Imigracja i niewolnictwo milionów Murzynów, eksterminacja Indian amerykańskich , internowanie obywateli amerykańskich pochodzenia japońskiego, użycie napalmu przeciwko ludności cywilnej Wietnamu to wszystkie bezwzględne polityki, które zostały opracowane przez władze demokratycznego kraju i realizowane przez cały naród z oczekiwaną uległością. "
Kończy swoją książkę cytatem z Harolda Laskiego :
„…Cywilizacja charakteryzuje się przede wszystkim wolą, aby nasi bliźni nie cierpieli za darmo. Zgodnie z terminologią tej definicji, ci z nas, którzy ślepo podporządkowują się wymogom władzy, nie mogą rościć sobie statusu cywilizowanych ludzi. "
Reprodukcje doświadczeń na całym świecie ( Włochy , Jordania , Niemcy Zachodnie , RPA , Austria , Hiszpania i Australia ) i w różnym czasie (od 1967 do 1985 ) powielały, czasem bardziej jak pokazują badania, to doświadczenie Milgrama.
W 2006 roku ABC News powtórzyło eksperyment Milgrama i uzyskało podobne wyniki (65% mężczyzn i 73% kobiet wykonało instrukcje do końca).
W 2008 roku Jerry Burger z Uniwersytetu Santa Clara w Stanach Zjednoczonych powtórzył eksperyment, osiągając 70% posłuszeństwa (a zatem 30% odmowy). 70% było gotowych wyjść poza granicę 150 V, gdyby eksperymentator chciał.
France Télévisions wyprodukowała w 2009 roku dokument Le Jeu de la Mort , przedstawiający fałszywy teleturniej ( La Zone Xtrême ) odtwarzający doświadczenia Milgrama. Zauważalna różnica polega na tym, że autorytet naukowy reprezentowany przez technika w szarej bluzce zastępuje prezenter telewizyjny. Wczesne szacunki określają wskaźnik posłuszeństwa na poziomie 81%, wyższym niż 62,5% w informacji zwrotnej głosowej z oryginalnego doświadczenia. Producent serialu, Christophe Nick , przedstawia swój dokument jako recenzję reality TV . Porównywalność La Zone Xtrême z badaniami Milgrama została zakwestionowana przez Bègue'a i Terestchenko .
Zbadano również różnicę w stopniu posłuszeństwa wobec prawowitego autorytetu między mężczyznami i kobietami i nie zauważono żadnej istotnej różnicy. Z kolei w eksperymencie przeprowadzonym w 1974 roku w Australii, gdzie uczennicą była kobieta, a nauczycielem mężczyzna, wskaźnik posłuszeństwa wynosi tylko 28% .
Milgram powiedział sam, że pierwsza krytyka jego eksperymentu dotyczyła prawdziwości jego wyników i możliwości ich przenoszenia do rzeczywistych sytuacji; powielanie eksperymentu w innych krajach z bardzo podobnymi wynikami i wytwarzanie eksperymentów tej samej kolejności, takich jak eksperyment Stanforda , nawet jeśli wszystkie te eksperymenty otrzymują tę samą krytykę trafności, mają tendencję do minimalizowania tego pierwszego krytycznego.
Główna krytyka eksperymentu, która pochodzi głównie z uniwersytetów w Ameryce Północnej ( Stany Zjednoczone i Kanada ), jest znacznie bardziej spójna: krytyka , zarówno moralna, jak i naukowa, wdrożonego protokołu. W obu przypadkach krytyka ma charakter deontologiczny i etyczny .
Eksperyment Milgrama przyczynia się do powstawania często zadawanych pytań o słuszność protokołów (punkt widzenia naukowy) i ich jakość (punkt widzenia moralnego). Pytanie brzmi: czy eksperyment oparty na oszustwie (po angielsku deception , przetłumaczony w tekście cytowanym jako „oszustwo”) jest naukowo uzasadniony i moralnie akceptowalny? Daphne Maurer, profesor psychologii na Uniwersytecie McMaster , przedstawia najczęściej dyskutowane punkty problemowe:
„Dlatego oszukaliśmy badanych w następujących kwestiach:
Nie ulega wątpliwości, że tego rodzaju metoda rodzi ważne pytania etyczne, takie jak szacunek dla ludzi i ich prawo do dokonywania dobrowolnych wyborów podczas uczestniczenia w eksperymentach. Kiedy wybór opiera się na fałszywych zarzutach, nie można go nazwać dobrowolnym. Innym aspektem etyki podnoszonym przez uciekanie się do oszustwa jest zerwanie więzi zaufania między badaczem a badanym. "
Następstwem tych pytań jest naukowa ważność wyników tego typu eksperymentu, tematu, który daje początek bogatej literaturze akademickiej w języku angielskim, głównie pochodzenia północnoamerykańskiego.
Dla Jeana-Léona Beauvois ta kontrowersja etyczna miałaby w rzeczywistości na celu zmuszenie badań w dziedzinie psychologii do pozostania w politycznej poprawności . Nastąpi także międzynarodowe rozszerzenie tej myśli, poprzez ustanowienie ścisłych regulacji. „Pod moralnym przykrywką ochrony społeczeństwa przed psychologicznym ryzykiem ponoszonym podczas manipulacji eksperymentalnych, niektóre eksperymenty są zabronione, ponieważ wymagają świadomej zgody podmiotu uczestniczącego w eksperymencie. "
Inne krytyczne uwagi skupiają się bardziej szczegółowo na czynnikach, które mogą wpłynąć na przebieg eksperymentu. Rzeczywiście, udział w teście wpłynąłby na zachowanie badanych, jak opisał Elton Mayo w jego teorii efektu Hawthorne'a . Należy również wziąć pod uwagę efekt Pigmaliona, ponieważ jest on bardzo zbliżony do warunków opisanych przez Milgrama.
Isabelle Stengers skupia swoją krytykę na samej słuszności tego doświadczenia. Według niej, „ doświadczenie, w którym Stanley Milgram stworzył, w imię nauki psychologicznej, warunki, w których normalne jednostki stałyby się katami ”, ponieważ „ kwestia etyczna jest tutaj zawsze jednocześnie kwestią techniczną, […] ] tak zwany eksperyment Milgrama nie dostarczył wiarygodnych świadków ”, zwłaszcza że „ poddani-oprawcy Milgrama wiedzieli, że są w służbie nauki, a ta wiedza ma taki skutek, że eksperyment, który miał się ograniczać do podkreślania zachowania, niewątpliwie przyczynił się, w niekontrolowany sposób, do jego produkcji ”.
W książce zatytułowanej Behind the Shock Machine - The Untold Story of the Notorious Milgram Psychology Experiments , australijska psycholog Gina Perry oskarża Milgram o manipulowanie wynikami jej badań w celu osiągnięcia pożądanego rezultatu.
Słuchając taśm rejestrujących doświadczenie i zeznania tych, którzy w nim uczestniczyli, w szczególności zwraca uwagę na różne elementy, które zniekształcają badanie, takie jak nieprzestrzeganie scenariusza zaplanowanego przez eksperymentatorów za zgodą Milgrama lub nadmierne naleganie okazywane przez eksperymentatorzy: w jednym przypadku eksperymentator 26 razy poprosił badanego o kontynuowanie, zamiast 4 ogłoszonych w protokole eksperymentalnym.
Krytyka Perry'ego dotyka również doboru uzyskanych wyników: Perry podkreśla fakt, że Milgram przeprowadził 24 podobne eksperymenty, uzyskując niezwykle zmienne wyniki: najczęściej cytowana liczba, zgodnie z którą 65% badanych byłoby posłusznych, nie wystąpiła w tylko jeden z tych eksperymentów: wzięty jako całość, eksperymenty pokazują, że ponad połowa badanych była nieposłuszna. Co więcej, Milgram rzekomo bagatelizował fakt, że niektórzy badani mieli poważne wątpliwości co do realności „cierpienia”, które zadawali. Perry konkluduje, że „jest tak wiele wad w metodologii eksperymentów, że niezwykle trudno jest wyciągnąć jakiekolwiek wnioski”.
Doświadczenie to stało się toposem w dyskursie o posłuszeństwie i dobrowolnym poddaniu się władzy, a także w bardziej abstrakcyjnych dyskusjach na temat granic pojęcia wolnej woli .
W dziedzinach akademickich często służy jako wzór lub przykład w socjologii , psychologii eksperymentalnej i psychologii społecznej , a także w filozofii , zwłaszcza w filozofii prawa . Zwłaszcza w psychologii społecznej eksperyment Milgrama jest często używany do omawiania lub przedstawiania pewnych pojęć wyłaniających się z tej dziedziny, takich jak konformizm , wpływ normatywny i oczywiście poddanie się władzy i stan sprawczy , dwa pojęcia kluczowe dla pracy Milgrama w tym doświadczeniu.
W związku z zawieszeniem z dnia Konwencji Genewskiej, w tym Stanów Zjednoczonych w następstwie ataków terrorystycznych11 września 2001oraz wdrożenie ulepszonych technik przesłuchań (obecnie nazwanych przez administrację Obamy torturami ), metaanaliza wyników Milgrama wykazała, że badani, którzy nie posłuchali władzy, nie reagowali tak bardzo na cierpienie na pierwszą prośbę ofiary o przerwanie eksperymentu , 150 V . Zdolność podmiotu do dostrzeżenia w swojej ofierze prawa zdolnego do unieważnienia prawa autorytetu do prowadzenia eksperymentów byłaby niezbędnym elementem nieposłuszeństwa, podczas gdy eskalacja cierpienia, o charakterze ilościowym i stopniowym, nie prowadziłaby do wystarczającego poznania zmiany.
To doświadczenie pozostaje punktem odniesienia. Według badań z 2002 roku, Milgram jest 12 th najbardziej cytowane psychologa w wprowadzających książek psychologii XX -go wieku . Te badania Milgrama są również odniesieniem w dziedzinach tak różnych, jak na przykład psychologia pracy, finanse behawioralne czy socjologia polityczna .
Dlatego eksperyment został przystosowany do odtworzenia. W ten sposób Mel Slater odtworzył doświadczenie, aby zainteresować się stanem wirtualnej rzeczywistości. Utworzył dwie grupy: jedni uczestnicy karali tzw. ucznia, którego nie widzieli, inni karali postać wirtualną. Grupa, która zmierzyła się z wirtualną postacią, znacznie wcześniej przestała karać tego „ucznia”.
Stanley Milgram ( tłumaczenie z języka angielskiego), The Submission to Authority , Calmann-Lévy, coll. „Wolność umysłu”,1994, 2 II wyd. , 270 pkt. ( ISBN 2-7021-0457-6 )
Zamknij doświadczenia
Esej filozoficzny
Fikcje