Wyrażenie „ wróg ludu ” było używane w różnych czasach przez ówczesną władzę, aby zdyskwalifikować każdą osobę lub organizację postrzeganą jako działającą wbrew interesom społeczeństwa jako całości.
Termin ten jest bliski pojęciu wroga publicznego .
Termin „wrogowie ludu” ma długą historię. Podczas Cesarstwa Rzymskiego The Senate użył wyrażenia odnoszą się do cesarza Nerona przed jego zabójstwem. Według Ernesta Renana , w czasie tych prześladowań , chrześcijanin był nazywany także „ hostis Publicus ” (a także „ hostis PATRIAE ”, „ Humani generis inimicus ”, „ hostis deorum atąue hominum ”). Od tego czasu wiele grup używało tego wyrażenia, w tym jakobini podczas radykalnej fazy rewolucji francuskiej ( terroru ).
Wyrażenie „wróg ludu” oraz pierwsze ustawy przeciwko „wrogom ludu” pojawiły się podczas Rewolucji Francuskiej . Ustawa z dnia 22 Prairial Roku II (10 czerwca 1794), przyjęty przez Konwencję wpływem jakobinów, zdefiniowane jako wrogów ludu tych, którzy skierowany siłą lub sprytem do tłumienia wolności publicznych. Wrogami ludu byli zwolennicy powrotu władzy królewskiej, dywersanci, którzy uniemożliwili zaopatrzenie Paryża, zwolennicy odwrotu i bezkarności spiskowców i arystokratów, ci, którzy oczerniali lub prześladowali patriotów za nadużywanie praw rewolucji , którzy oszukali lud i tym samym przyczynili się do upadku ducha rewolucyjnego, którzy rozpowszechniali fałszywe wiadomości z zamiarem wywołania buntów, którzy prowadzili lud w fałszywych kierunkach, którzy utrudniali jego edukację. Zgodnie z tym prawem wrogowie ludu byli karani karą określoną przez prawa Konwencji . Każdego dnia The Revolutionary Sąd przekazał średnio 50 wyroków śmierci. .
Zawiadomienia o donosach, informacjach, aresztowaniach rozpatrywała komisja złożona z członków Konwentu Krajowego, odpowiedzialna za ich analizę i przekazanie temu ostatniemu. Procedura prawna została uproszczona: ani obrońcy, ani pisma procesowe. Proces nie trwał dłużej niż godzinę . Wina została ustalona zgodnie z kryteriami określonymi przez prawo. Saint-Just oświadczył: „Musisz ukarać nie tylko zdrajców, ale nawet obojętnych; trzeba ukarać każdego, kto jest bierny w Republice i nic dla niego nie zrobił ”. Jean-Paul Marat , „Przyjaciel ludu” , nalegał, aby spaść sto tysięcy głów . Terror jakobiński dotknął nie tylko arystokratów, ale wszystkie warstwy ludności. W ciągu roku jakobini byli u władzy, zginęło prawie dwanaście tysięcy ludzi, z których tylko trzy tysiące to arystokraci i księża, ale cztery tysiące chłopów, trzy tysiące robotników i jeszcze dwa tysiące literatów, sędziów, kupców, rzemieślników. Nawet wśród jakobinów byli wrogowie ludu: tak Danton został stracony jako angielski szpieg .
Lenin wysoko cenił to, co zrobili jakobini, aż do momentu, w którym napisał w 1917 r.: „Historycy proletariatu widzą w jakobinizmie jeden z wielkich momentów walki klas uciskanych o ich wyzwolenie. To jakobini dali Francji najlepszy model rewolucji demokratycznej” .
Rewolucja rosyjska przyniosła wyraz aktualne: „Według Borysa Kolonitskii, pierwsze wzmianki o wyrażeniu” wrogów ludu „ukazał się pod koniec marca 1917 roku w uchwałach rad następnie w dużej mierze zdominowane przez eserowców , piętnowania „żądni krwi kapitaliści, burżua wysysający krew ludu – wrogowie ludu pracującego”. Ta retoryka wroga jest podsycana przez całą literaturę socjalistyczną, ale nie konkretnie bolszewicką” .
Po październiku 1917 roku nowy rząd szeroko używał tego terminu ( ros . враг народа , vrag naroda ). Formuła pojawia się w dekrecie podpisanym m.in. przez Lenina , Trockiego i Stalina i opublikowanym11 grudnia 1917 r.. Zakazał kadeckiej Partii Konstytucyjno-Demokratycznej : „Przywódcy partii kadetów , partii wrogów ludu, muszą zostać aresztowani i przekazani do trybunału rewolucyjnego” .
Lenin zastosował tę formułę przeciwko kadetom i SIL ( rewolucyjnym socjalistom ). Rozszerzył ją od 7 grudnia 1917 r. na wszystkich, którzy sprzeciwiali się bolszewikom swoimi działaniami, myślami, wartościami: działaczami kontrrewolucyjnymi i dysydentami opinii, i powołał „nadzwyczajną komisję do walki z rewolucją i sabotażem” : Czeka . Wyrażenie to rozkwitło za czasów Stalina .
Zastosowano inne podobne terminy, określające stopień oskarżenia:
Termin „wróg robotników” pojawia się więc oficjalnie w art. 58 kodeksu karnego RSFSR oraz w podobnych artykułach kodeksów innych republik radzieckich.
Formuła ta służyła do dyskwalifikacji różnych grup społecznych lub osób, takich jak Mikołaj II i rodzina cesarska, arystokracja , burżuazja , duchowni, przedsiębiorcy, kułacy , anarchiści , monarchiści , mienszewicy , trockiści , bucharyniści , „pasożyty społeczne” ( ros . цтынея). , „ touneïadtsy ”) itp.
„Wróg ludu” mógł zostać uwięziony, wydalony lub stracony, a jego majątek skonfiskowany. Wielu z nich było „wrogami ludu”, którzy otrzymali ten tytuł nie z powodu wrogich działań przeciwko robotnikom i chłopom, ale po prostu z powodu ich pochodzenia społecznego lub wykonywanego przed rewolucją zawodu: tak było w przypadku duchowieństwa , dawnych policjantów i kupców. . Niektóre z nich były nazywane lichentsy (w rosyjskiej : лишенцы , pochodzących z лишение , rosyjskiego słowa oznaczającego „pozbawienie”), ponieważ przez radzieckiej konstytucji oni zostali pozbawieni prawa do głosowania .
Działania odwetowe wobec „wrogów ludu” wymierzone były także w ich rodziny, przede wszystkim współmałżonka, ale także dzieci, dalekich krewnych i przyjaciół, a nawet proste stosunki pracy.
Jak na ironię, ostatnim „wrogiem ludu”, który miał zostać stracony, był Lavrenti Beria , sam wielki pogromca wrogów ludu. Według oficjalnej wersji został aresztowany dnia26 czerwca 1953na posiedzeniu kierownictwa KC KPZR . Komitet Centralny, zebrany pilnie na posiedzeniu plenarnym, wyklucza go ze swego grona, a także z partii komunistycznej, oskarżając ją o to, że jest „wrogiem partii komunistycznej i narodu radzieckiego” . Jednak według oficjalnej wersji 23 grudnia został skazany przez specjalny trybunał Sądu Najwyższego ZSRR na karę śmierci i tego samego dnia rozstrzelany.
Jak na ironię w związku z aresztowaniem byłego szefa NKWD ,20 lipca 1953 r., amerykański magazyn Time umieścił na okładce zdjęcie Berii, pod którym można było przeczytać „Lavrenti Beria: wróg ludu” .
Nikita Chruszczow w swym tajnym raporcie na temat kultu jednostki i jej konsekwencji do XX XX Zjeździe Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego powiedział:
„Stalin wprowadził pojęcie „wroga ludu”. Takie sformułowanie natychmiast usunęło potrzebę udowadniania ideologicznej krzywdy osoby lub osób atakowanych: każdego, kto nie zgadzał się ze Stalinem, lub po prostu był podejrzany o wrogie zamiary wobec niego, a nawet był po prostu ofiarą oszczerstwa, mogły więc zostać poddane najbardziej brutalnym środkom, z pogwałceniem wszelkich norm rewolucyjnej praworządności. Zasadniczo to pojęcie „wroga ludu” zostało natychmiast stłumione, wykluczało możliwość jakiejkolwiek walki ideologicznej, czy wyrażania opinii we wszystkich kwestiach, nawet o znaczeniu praktycznym […]
Trzeba przyznać, że nie było żadnych poważnych powodów za fizyczne niszczenie tych, którzy od czasu do czasu sprzeciwiali się linii partyjnej. Aby uzasadnić ich eliminację, wprowadzono formułę „wroga ludu”. "
- Nikita Chruszczow , O kulcie jednostki i jego konsekwencjach,24 lutego 1956.
Prezydent Donald Trump stosować codziennie i używa zwrotu opisać część prasy - jest oskarżony o szerzenie fałszywych wiadomości .