Kościół nestorianinem Chiny to gałąź Kościoła Wschodu , teologia nestorianinem , którego obecność jest potwierdzona w Chinach w dwóch okresach: najpierw VII th wieku do X th wieku, a następnie w ramach dynastii mongolskiej Yuan do XIII th i XIV tH wieków. Lokalnie religia ta była znana jako Jǐngjiào ( tradycyjny chiński :景教 ; pinyin : ; Wade : Ching³-chiao⁴ ; litt. „Świetlista religia”).
Dwóch mnichów prawdopodobnie Nestorianie (od kościoła wschodniego) głosił chrześcijaństwo w Indiach w VI th wieku przed przemycić chińskich jaj jedwabników do wschodniego cesarstwa rzymskiego .
Pierwszym śladem chrześcijańskiej misji w Chinach jest syryjski mnich znany pod chińskim imieniem Alopen . Misja ta dotarła do chińskiej stolicy Chang'an (obecnie Xi'an ) w 635 roku, za panowania cesarza Taizonga z dynastii Tang . Udziela Alopen oficjalnej tolerancji i zaprasza chrześcijan do tłumaczenia ich świętych dzieł dla cesarskiej biblioteki. Ta polityka tolerancji będzie kontynuowana przez wielu następców Taizong, umożliwiając Kościołowi Wschodu prosperowanie w Chinach przez ponad 200 lat .
Chiny stały się prowincją Metropolitan (odpowiednikiem arcybiskupa ) Kościoła na Wschodzie, jak Beth Sinaye w pierwszej ćwierci VIII th wieku. Według metropolity syryjskiego i pisarza z XIV -tego wieku Ébedjésus Nisibis , prowincja została założona przez patriarchę Sliba-zkha (714-728). Argumentując swoje stanowisko w liście województw zewnętrznych, które domniemanych fundamentem VIII th wieku i dla ogólnych przyczyn historycznych Ébedjésus Nisibis obalone teorie, że prowincja Beth Sinaye została założona albo Patriarchy V th wieku marca Ahhaï (410- 414) lub patriarcha VI th wieku Chila (503-523).
W 781 r. Chrześcijańska wspólnota Chang'an wzniosła stelę, znaną dziś jako Xi'an Nestorian Stela , na terenie miejscowego klasztoru. Stela zawiera długi napis w języku chińskim z interlinearnymi glosami syryjskimi , skomponowany przez duchownego imieniem Adam, prawdopodobnie metropolitę Beth Sinaye. Napis opisuje burzliwy rozwój misji nestoriańskiej w Chinach od czasu przybycia Alopena. W inskrypcji wspomniano również o arcydiakonach Gigoi z Khumdan [ Chang'an ], Gabrielu z Saragu [ Lo-yang ], Jazdbuzidzie, „księdzu i biskupie ziemi Khumdan”, Sargisie, „kapłanie i biskupie kraju” oraz biskupie Yohannan. Odniesienia te potwierdzają, że Kościół wschodnich Chinach miał dobrze rozwiniętą hierarchię w końcu VIII th wieku, wraz z biskupami w obu stolicach północy, a tam były prawdopodobnie inne diecezje poza Chang 'an i Lo-yang .
Jest mało prawdopodobne, aby w środkowych Chinach było wiele wspólnot chrześcijańskich , a Chengdu jest jedynym chińskim miastem położonym w głębi lądu na południe od Żółtej Rzeki, w którym można potwierdzić obecność nestoriańską w czasach dynastii Tang. Dwa klasztory znajdowały się w Chengdu i Omei Shan , oba w prowincji Sétchouan . Wkrótce potem Thomas de Marga wspomina mnicha Beth Abe Dawida, który był metropolitą Beth Sinaye za panowania Tymoteusza I (780–823). Tymoteusz poświęciłbym także metropolię Tybetu (Beth Tuptaye), prowincję, o której później nie wspomniano.
Prowincja Beth Sinaye jest po raz ostatni wspomniana w 987 roku przez arabskiego pisarza Ibn al-Nadima , który donosi o informacji przekazanej przez mnicha nestoriańskiego, który niedawno wrócił z Chin, a mianowicie, że „chrześcijaństwo właśnie zniknęło w Chinach, a rdzenni chrześcijanie zginęli w taki czy inny sposób, że kościół, z którego korzystali, został zniszczony i tylko jeden chrześcijanin pozostał w kraju. Ten upadek Kościoła wschodniego w Chinach zbiega się z upadkiem dynastii Tang , co doprowadziło do burzliwego okresu (tzw. Okres Pięciu Dynastii i Dziesięciu Królestw ).
Dziesiątki tekstów chrześcijańskich przetłumaczono z języka syryjskiego na język chiński. Tylko nieliczni przeżyli. Są one ogólnie określane jako chińskie dokumenty Jingjiao . Jeden z zachowanych tekstów, Zunjing lub Księga Pochwały (尊 經), wymienia około 35 książek, które zostały przetłumaczone na język chiński. Wśród tych ksiąg znajdują się tłumaczenia pism świętych, w tym Pięcioksiąg (牟 世 法王 經) - Księga Rodzaju znana jest jako渾 元 經, Psalmy (多 惠 聖王 經), Ewangelie (阿思 瞿利容 經), Dzieje Apostolskie (傳 化 經) oraz zbiór listów Pawła (寳路 法王 經). Te tłumaczenia pism świętych nie zachowały się. Jednak trzy książki niebiblijne chrześcijanie wymienione w Zunjing część rękopisów Jingjiao odkryto na początku XX th century: Sutra o pochodzeniu pochodzeniu , na szczęście i tajemnicza Sutra ostatecznego i Hymnie doskonałości trzech Mości (zwanych również Gloria in excelsis Deo ). Odkryto również dwa dodatkowe rękopisy Jingjiao, które nie zostały wymienione w Zunjing : Sutrę Wysłuchania Mesjasza i Traktat o Jedynym Bogu .
Ewangelizacyjnej Kościoła Wschodu cieszył znaczący sukces pod mongolskiego imperium (1279-1368) po najeździe mongolskim Chin w XIII th century pozwoliło kościół, aby powrócić do Chin. Pod koniec stulecia dla Chin utworzono dwie nowe metropolie: Tangut oraz „Katai i Ong”.
Prowincja Tangut obejmowała północno-zachodnie Chiny, a jej metropolia najwyraźniej znajdowała się w Almaliq . Prowincja najwyraźniej miała kilka diecezji, chociaż nie można ich już zlokalizować, ponieważ metropolita Shem'on Bar Qaligh z Tangut został aresztowany przez patriarchę Denha I na krótko przed śmiercią w 1281 r. „Wraz z kilkoma jego biskupami”.
Katai [Cathay] i Prowincja Ong, która wydaje się zastąpić prowincję Beth Sinaye dawnej dynastii Tang, obejmowała północne Chiny i ziemię plemienia Christian Öngüt wokół wielkiego zakrętu Żółtej Rzeki . Metropolici Katai i Ong osiedlili się prawdopodobnie w Khanbaliq , stolicy Mongolii. Patriarcha Yahballaha III dorastał w północno-chińskim klasztorze w latach 70-tych XII wieku, a jego biografia wspomina o metropolicie Giwargis i Nestoris. Sam Yahballaha został wyświęcony na metropolitę Katai i Ong przez patriarchę Denha I na krótko przed śmiercią w 1281 roku.
Podczas pierwszej połowy XIV th wieku istniały Nestorian wspólnot chrześcijańskich w wielu miastach Chin, a prowincja Katai i Ong były prawdopodobnie kilka sufragan diecezji. W 1253 roku, Guillaume de Rubrouck wspomniano nestorianinem biskupem w mieście 'Segin' (Xijing The modern Datong w tej prowincji Shanxi ). Grób nestorianinem biskupem mianowany Shlemun, który zmarł w 1313, została niedawno odkryta w Quanzhou w tej prowincji Fujian . Epitafium Szlemuna opisuje go jako „zarządcę chrześcijan i manichejczyków z Manzi (południowe Chiny)”. Marco Polo wcześniej informował o istnieniu wspólnoty manichejskiej w Fujianie, początkowo uważanej za chrześcijańską, i nie jest zaskakujące, że ta niewielka mniejszość religijna jest oficjalnie reprezentowana przez chrześcijańskiego biskupa.
Nestorian Kościół w Chinach jest znacznie zmniejszona w połowie XIV XX wieku z kilku powodów:
Mongołowie nazywali nestoriańskich chrześcijan (a dokładniej kapłanów nestoriańskich) Arka'un lub Erke'un , co zostało później zastosowane do wszystkich chrześcijan w ogóle (łącznie z rzymskokatolikami ); Chrześcijaństwo było wówczas nazywane po chińsku里 可 溫 Y ( Yělǐkěwēn jiào ). Jednak termin Yělǐkěwēn jiào mógł być również używany w odniesieniu do Míng jiào (manicheizm) i niektórych innych religii w regionie Jiangnan .
W 1998 roku Asyryjski Apostolski Kościół Wschodu wysłał biskupa Mar Gewargisa do Chin. Kolejna wizyta w Hongkongu doprowadziła Kościół asyryjski do ogłoszenia: „Po 600 latach liturgia eucharystyczna, według anafory Mar Addai i Mari, została odprawiona w kaplicy Luterańskiego Seminarium Duchownego w środę.6 października 2010wieczorem ”. Po tej wizycie, dwa lata później, na zaproszenie przyjaznego Jǐngjiào, biskup Mar Awa Royel, w towarzystwie księdza i diakona, odwiedził Xi'an wpaździernik 2012. Sobota27 październikaNajświętsza Eucharystia była celebrowana w języku aramejskim przez tego biskupa, w asyście wielebnego Genarda i diakona Allena w jednym z kościołów miasta.