Słowackie powstanie narodowe

Słowackiego Powstania Narodowego (SNP) jest powstanie zbrojne powstańców słowackich podczas II wojny światowej , aby zaprotestować przeciwko wejściu do Wehrmachtu na terytorium krajowym. Zaczął29 sierpnia 1944jako obrony przed niemieckimi jednostkami okupacyjnymi, a pośrednio był atakiem na autorytarny rząd Józefa Tiso . Można to również postrzegać jako próbę bycia po zwycięskiej stronie II wojny światowej . Centrum tego powstania było miastem Bańska Bystrzyca w środkowej Słowacji . Jednostki niemieckie pokonały powstańców w nocy z 27 na28 października 1944i część walczących przyłączyła się do ruchu oporu . Bojownicy ruchu oporu kontynuowali walkę z nazistami aż do wyzwolenia kraju wiosną 1945 roku .

Droga do wojny

W marcu 1939 r. Hitler zaproponował przedstawicielom Słowacji ogłoszenie niepodległości przez rozbicie Republiki Czechosłowackiej . Dwie możliwości oferowane są następnie do nich dla przyszłości kraju: albo pozostać jedno państwo w kontekście Czechosłowacji natomiast pod groźbą wojny z Niemcami Hitlera i Węgier z Horthy lub niezależności declare kraju kosztem zawodzie z Czech i Moraw przez wojska Hitlera. Przywódcy Partii Ludowej Słowackiej z Andreja Hlinki wybrał drugie rozwiązanie i tym samym Słowacja doznał inny los z czeskomorawskie która utraciła suwerenność i stała się protektoratem. Umowa o obronie połączenia między Rzeszą Niemiecką a Państwem Słowackim ( Zmluva o ochrannom zväzku medzi Nemeckou ríšou a Slovenským štátom ), a także późniejsze wydarzenia, takie jak negocjacje salzburskie, wyraźnie wskazują, że suwerenność ta była mniej więcej zabawką w Ręce Hitlera i że nowa Słowacja była zobowiązana do ścisłej współpracy wojskowej i gospodarczej.

Nazistowskie Niemcy postanowili wykorzystać Słowaków do celów wojskowych. Był to głównie przemysł wojenny, który rozwinął się w czasie II wojny światowej na rzecz niemieckiego kapitału. Na przykład na Słowacji wyprodukowano pierwsze wózki do armat niemieckich, a także części do innej broni. Pod koniec wojny Dubnická przygotowała produkcję silników do pocisków V2 .

Drugi udział w niemieckim wysiłku wojennym polegał na utworzeniu słowackiej jednostki, która miała początkowo najechać Polskę, gdzie siły lądowe „zarezerwowały” dawne słowackie terytoria, które Polska niedawno zaanektowała. Dało to Niemcom niezbędną bramę do ataku z tego kierunku.

Kilku zdemobilizowanych żołnierzy wracających z walk na froncie wschodnim już dobrze znało sytuację i wiedziało, że nazistowskie Niemcy prędzej czy później przegrają wojnę. Większość z nich potępiała postępowanie jednostek niemieckich, a zwłaszcza SS wobec ludności cywilnej, więźniów i bojowników ruchu oporu. Wiedzieli, że wojna, w której toczył ich rząd słowacki, nie była bynajmniej na korzyść Słowacji .

Przygotowania do powstania

Sytuacja gospodarcza i społeczna państwa słowackiego po najeździe na Czechosłowację nie była tak dramatyczna jak w protektoracie czesko-morawskim : dzięki produkcji broni dla Niemiec poziom życia ustabilizował się aż do 1944 r. wojna nie dotknęła poważnie kraju. Całkowita mobilizacja Niemiec dalej13 stycznia 1943klęska na froncie wschodnim latem była dowodem na to, że nazistowskie Niemcy nie były w stanie pokonać Związku Radzieckiego, nawet jeśli zdołały głęboko uderzyć w jego obronę. Oprócz zbliżenia frontu nastąpiło zajęcie sąsiednich Węgier przez wojska niemieckie19 marca 1944przyczyniły się do złożoności sytuacji w Europie. Większość mieszkańców zareagowała na te wydarzenia z niepokojem, co stopniowo przerodziło się w niezadowolenie z reżimu. Sytuacja ta przyniosła znaczną pomoc grupom oporu. Znaczenie kolejnych wydarzeń ożywiło zwłaszcza nadzieje antyfaszystów armii, ale także Demokratów i komunistów, którzy utrzymywali kontakt z rządem na emigracji w Londynie i ich zwierzchnikami w Moskwie . Słowacki rząd katolicki odmówił nawet kilku protestantom, części inteligencji i większości tych, którzy mieli kontakt z niemieckimi władcami. Armia antyfaszystowska liczyła na to, że pomoc Armii Czerwonej , gdy wkroczyła na Słowację, uchroni kraj przed długą wojną i zniszczeniami, które z niej wynikną. Siły te, na pierwszy rzut oka dość słabe, powoli zaczęły przygotowywać się do walki z Niemcami , motywowane wczesnymi sukcesami Armii Czerwonej .

Działania bojowników ruchu oporu przed powstaniem

W Listopad 1941podziemne kierownictwo Słowackiej Partii Komunistycznej poinstruowało Józefa Lietavca, aby rozprawił się z grupami bojowników ruchu oporu, zwanymi również „zespołami bojowymi Janosika ”. Wiosną 1942 r. Komuniści utworzyli Centralny Komitet Narodowo-Rewolucyjny i wezwali obywateli do powołania komitetów narodowych, które uczyniłyby z nich „organy walki o wyzwolenie kraju”, reperkusje w społeczeństwie były wówczas bardzo słabe. Plik22 marca 1942komunistom udało się założyć grupę oporu na wschodzie kraju, w regionach Humenné i Michalovce . Grupa ta została utworzona przez od 25 do 40 osób, z których połowa była prześladowana i została nazwana grupą Petera Boroša. Plik7 kwietnia 1942, został zaatakowany przez żandarmów i strażnika Hlinki . Grupa podzieliła się i większość jej członków została stopniowo aresztowana. Do 1944 r. Większość grup oporu została już rozwiązana, a pozostałe zajmowały się głównie ukrywaniem broni i sprzętu w górach lub rozprowadzaniem ulotek propagandowych. Opinia publiczna nie chciała wówczas działań na dużą skalę, a jednostki te nie mogły liczyć na to, że wytrzymają długo. Wartość militarna tych sekcji oporu była więc więcej niż pomijalna.

To właśnie w górzystych regionach Słowacji zaczęło narastać spontaniczne poparcie dla antyfaszystów i innych ugrupowań oporu, a liczba żołnierzy uciekających z obozów koncentracyjnych i zagłady wzrosła. Ich działalność była wówczas nieuzbrojona i zamiast tego skupiała się na przetrwaniu i ucieczkach jako prawdziwej walce z nazizmem . Od końca 1943 r. Zaczęły powstawać jednostki oporu, które później zyskiwały na znaczeniu. Były to grupy Miloša Uhera z zachodniej Słowacji , Viliama Žingora z regionu Turčiansky Svätý Martin, a od zimy 1943/1944 na wschodzie kraju utworzono jednostkę dowodzoną przez Ľudovíťa Kukorellego .

Grupy zorganizowane przez komunistów skupiały się na walce zbrojnej i pomocy ze strony zbliżającej się Armii Czerwonej . Posłuchali swoich przywódców w Moskwie, a także centrum ruchu oporu w Kijowie . W rzeczywistości władzę nad partyzantami sprawowała jedynie kwatera główna ugrupowań oporu w Kijowie , a słowaccy komuniści mieli nad nimi jedynie formalną władzę. Jednostki oporu dowodzone przez sowietów były głównie zaangażowane w tworzenie ruchu oporu, którego działaniami kierowały nawet po klęsce powstania. Wynikało to głównie z tego, że udało im się przygotować zapasy jeszcze przed rozpoczęciem powstania. Nawet jeśli nie wszystkie grupy oporu były komunistami, to wrażenie to utrzymywało się w latach powojennych, aż do ponownego odczytania historii przez komunistów.

Podpisano powojenny pakt o przyjaźni, wzajemnej pomocy i współpracy 12 grudnia 1943między rządem czechosłowackim na uchodźstwie a ZSRR zajmowano się także kwestiami związanymi z przygotowaniem i szkoleniem grup oporu oraz ich przeniesieniem na Słowację . Ich szkolenie odbyło się latem 1944 roku w Obarowie koło Równa oraz w Sviatošinie w ZSRR . W nocy z 25 na26 lipca 1944pierwsza organizacja oporu powstała w gminie Liptovská Osada koło Rużomberka . Grupa ta była pod dowództwem Piotra Alexejeviča Veličko i liczyła 11 członków, w tym dwóch Słowaków. Plik6 sierpnia, druga grupa wylądowała na Prašivej, a inni poszli za nią później. Do tego czasu ruch oporu na Słowacji organizował się jedynie spontanicznie, a grupy nie były dobrze zorganizowane. Po przybyciu sowieckich specjalistów, którzy wspierali rozległe zaplecze, grupy partyzanckie zaczęły zdobywać odpowiednie uprawnienia. Z26 lipca 1944Do końca wojny Sztab Główny ruchu oporu w Kijowie zrzucił na spadochronach na ziemiach słowackich 53 grupy oporu, reprezentujące około 1200 osób. Na początku miesiącaSierpień 1944Aktywność tych grup nasiliła się w Tatrach Niskich iw połowie 1944 r. Rozpoczęły działalność oddziały Czapajewa i Pugaczowa. W obliczu tych narastających działań armia słowacka otrzymała polecenie interwencji9 sierpnia 1944, której dokonano następnego dnia, gdy w Tatrach Niskich rozpoczęła się zakrojona na szeroką skalę akcja represyjna pod wodzą Józefa Turanca . Ta represyjna akcja nie powiodła się, bojownicy ruchu oporu zostali ostrzeżeni na czas. Spotkania żołnierzy z partyzantami były przyjacielskie, część żołnierzy przyłączała się do partyzantów lub pozorowanych przeszukań ich terytoriów. Dzień później słowacki rząd ogłosił, że stan wojenny wejdzie w życie 12 sierpniama to na celu zapobieżenie przyszłym działaniom partyzantów i antyfaszystów. Nikt jednak nie zapewnił jego wejścia w życie, gdyż elementy niższych szczebli aparatu państwowego nie były w stanie zastosować go w gminach znajdujących się w rękach bojowników ruchu oporu. Groźby egzekucji nie zniechęciły partyzantów, wśród których byli żołnierze, żandarmi czy nawet zwykli obywatele pomagający powstańcom.

Plik 12 sierpniagrupa o nazwisku Piotr Alexejevič Veličko opuściła Liptovská Lúžna i udała się do doliny Kantorská w regionie Turiec i utworzyła brygadę ruchu oporu, w której uczestniczyła również francuska jednostka Georgesa Barazera de Lannurien . Plik21 sierpniabrygada zajęła Sklabiňę i w następnych dniach podjęła nalot, którego celem było uczynienie z regionu Turca strefy oporu. Region był bardzo górzysty, brygada zabarykadowała się od 23 do24 sierpniatunele w pobliżu Strečna w Kraľovanach , ul24 sierpniaBył to tunel na linii kolejowej Horná Štubňa - Handlová, a następnego dnia znajdował się na linii Horná Štubňa - Kremnica . Plik24 sierpniabojownicy ruchu oporu zaatakowali tartak w Turanach, a 25 listopada rozdali broń na rynku Turčiansky Svätý Martin . Akcja ta do dziś budzi wątpliwości, gdyż sytuacja bojowników ruchu oporu była pod wieloma względami trudniejsza niż podczas powstania przeciwko Niemcom.

Plik 17 sierpnia 1944bojownikom ruchu oporu pod dowództwem Alexeja Semjonoviča Jegorova i Anatolija Pavloviča Ržeckija udało się przetransportować różne towary z niemieckiej bazy Svätý Ondrej (która jest obecnie częścią gminy Brusno ) do doliny Bukovská . Cywile pracujący w zajezdni pomogli im w tej akcji iw ten sposób bojownikom ruchu oporu udało się ukraść prawie 9 ton żywności.

Żydzi, którzy pozostali w kraju, obawiali się, że te akcje oporu będą pretekstem do wkroczenia wojsk niemieckich na terytorium Słowacji. Plik20 sierpniaŻydzi zbuntowali się w obozie Nováka , a dwa dni później przyszła kolej na Sereď i Vyhny . W obozach tych uwięziono około 4000 osób, w większości Żydów.

Od połowy sierpnia partyzanci przywozili i zbierali broń w górach, co było wyraźnym znakiem rosnącej skali ich działań.

Konspiracja powstańcza

W 1943 roku Edouard Beneš , szef rządu czechosłowackiego na uchodźstwie w Londynie , rozpoczął przygotowania do ewentualnego buntu, kiedy skontaktował się z bojownikami ruchu oporu. WGrudzień 1943różne nurty oporu, czesko-słowaccy demokraci, komuniści i antyfaszyści armii słowackiej przyjęli „układ bożonarodzeniowy”, na podstawie którego w r. narodziła się powstańcza Słowacka Rada Narodowa. Wrzesień 1944. Powstała już konspiracyjna grupa żołnierzy i polityków, która była tymczasowo odpowiedzialna za powstanie.

W Marzec 1944, Podpułkownik Ján Golian dowodził dowództwem przygotowawczym. Spiskowcy gromadzili zapasy żywności i pieniądze w bazach w środkowej i wschodniej Słowacji. Na przykład transport skarbu państwa z Bratysławy do Kremnicy był pretekstem do nalotów na stolicę. To ryzykowne zadanie powierzono Peterowi Zaťko , doradcy ministra gospodarki i Imrichowi Karvašowi , prezesowi Słowackiego Banku Narodowego, który zapewnił transfer 3 miliardów słowackich koron do Bańskiej Bystrzycy . Około 3200 słowackich żołnierzy zdezerterowało lub dołączyło do grup oporu lub armii radzieckiej. WKwiecień 1944dwóch słowackich Żydów Rudolf Vrba i Alfréd Wetzler uciekło z obozu koncentracyjnego Auschwitz, a ich szczegółowe informacje świadczyły o okrucieństwach obozów zagłady. W kraju narastał sprzeciw wobec Niemców i rządu Tiso wśród zwykłych obywateli i katolików.

W lipcu jednostki Armii Czerwonej ze Związku Radzieckiego i Polski ruszyły w kierunku Słowacji . WSierpień 1944Armia Czerwona dotarła do Krosna , miasta u podnóża polskich Karpat, zaledwie 40 km od północno-wschodniej granicy Słowacji . Problem powstańców polegał na tym, że nie mieli powiązań z Moskwą i nie mieli jednostki stacjonującej na wschodnich granicach kraju. Po wielu niefortunnych zwrotach akcji - jak na przykład nocny lot8 sierpniaskierowany do Vinnicy, który nie wyjechał i którego przybycie marszałek Gueorgui Zhukov na próżno czekał na przybycie z Heliodorem Píką - bojownikom udało się2 sierpniaaby przygotować podkapitana Jána Koreckégo do buntu następnego dnia wysłanie 2 oficerów łącznikowych: kapitana Mikuláša Ferjenčíka i przedstawiciela komunistów Karola Šmidke , którzy przynieśli ze sobą memorandum z Čatlošove .

Plik 20 lipca 1944w dolinie Žarnovickiej , niedaleko Čremošnégo , w zameczku myśliwskim braci Ursínyovców, w obecności przedstawicieli ośrodka wojskowego odbyło się posiedzenie podziemnej Słowackiej Rady Narodowej. Omówiono sytuację polityczną i stan przygotowań do buntu zbrojnego, rozwiązano kwestię współpracy wojska i ruchu oporu. Przedstawiciele armii próbowali narzucić ruchowi oporu hierarchię jednego dowództwa wojskowego, czemu przedstawiciele Słowackiej Partii Komunistycznej odmówili, ponieważ w rzeczywistości komuniści nie mieli kontroli nad partyzantami. Ponadto oddziałami dowodzili oficerowie sowieccy, którzy nie mieli żadnych informacji o sytuacji powstania na Słowacji i nie mieli zamiaru poddawać się ośrodkowi wojskowemu.

W tym samym czasie dowództwo armii słowackiej przeniosło dwie swoje najlepiej uzbrojone dywizje z najlepszymi jednostkami lotnictwa na wschodnią Słowację , głównie w rejon Preszowa , w celu wsparcia jednostek niemieckich przygotowujących się wcześniej do obrony. przybycie armii radzieckiej . Według planów powstańców to właśnie te dwie jednostki miały przede wszystkim przeprowadzić zaplanowane etapy, a tym samym nawiązać kontakt z oddziałami sowieckimi.

Plik 20 sierpnia 1944Brytyjskie i amerykańskie samoloty z 15 th Sił Powietrznych, mające podstawy w Włochy południu „s, zbombardowany rafineria dubova . Zniszczyli składy paliwa, które bojownicy ruchu oporu planowali wykorzystać po powstaniu. Bombardowania dokonano pomimo faktu, że Ján Golian wysłał do Londynu depeszę, w której zażądał, aby Dubová i Podbrezová nie zostały zbombardowane.

W międzyczasie słowackie wojska zintensyfikowały swoją „działalność przeciwko partyzantom”. Akcja ta nie powiodła się, ponieważ bojownicy ruchu oporu byli z wyprzedzeniem informowani o wszystkich działaniach przeciwko nim przed wybuchem powstania.

Planowane kroki

Dwie dywizje, które w r. Zaczęły przesuwać się w kierunku wschodniej Słowacji Maj 1944miały rozpocząć powstanie w koordynacji z Armią Czerwoną (z pierwszego frontu ukraińskiego pod dowództwem marszałka Iwana Koniewa ) w okupowanym mieście Dukliansky priesmyk . Jej kluczowe położenie geograficzne łączy Polskę i północno-wschodnią Słowację przez Karpaty , gdzie miały nastąpić podziały
reagować zgodnie z instrukcjami podpułkownika Jána Goliana : utrzymywać przełęcze Karpackie do przybycia Armii Czerwonej , będąc w bezpośredniej konfrontacji z nacierającymi siłami niemieckimi. Plan ten obejmował strategiczny trójkąt obronny Bańska Bystrzyca - Brezno - Zvolen w środkowej Słowacji, aż do przybycia żołnierzy radzieckich.

Liderzy Ján Golian , Viliam Talský , Július Nosko i Ján Ševčík spełnione podczas spotkania z dowództwem wojsk podziemnych w Bańskiej Bystrzycy i na podstawie informacji z Talský twierdząc, że niemieckie oddziały stacjonowały w południowych Morawach i że „” doszli będąc byli przekonani, że armia słowacka będzie ich wspierać, jeśli niemieckie jednostki okupacyjne przekroczy Wag na zachód za miastem Żylina , na północ od Wagu za miastem Szczyrba, a także na południową granicę państwa. Ján Golian założył, że okupacja rozpocznie się od 26 do 2627 sierpnia lub w nocy 28 sierpnia, co było najprawdopodobniej faktem, że Niemcy wkraczali do akcji w niedzielę. Dlatego jednostki wyznaczone do obrony strategicznego trójkąta stały u podstaw tajnych instrukcji Goliana i były wyposażone w śrut o ostrych końcach. Pod wieczór przystąpiono do budowy fortyfikacji. Jedynie miasto Žiar nad Hronom nie zostało zajęte, ponieważ przydzielony tam oddział został wzięty wraz z generałem Józefem Turancem do akcji przeciwko partyzantom w regionie Pohronie . Interwencja oddziałów niemieckich poszła na marne, wycofując się do koszar. Środek oddziałów zwlekał i zdecydował, że konieczne jest wystąpienie przeciwko Niemcom przy pierwszym znaku przekroczenia zachodniej granicy kraju. W tym czasie było już jasne, że niemieccy żołnierze mają już rozbudowany plan okupacji Słowacji i wprowadzenie go w życie było tylko kwestią czasu.

Pośpieszna inicjatywa partyzantów

Plik 27 sierpniazwolennicy i żołnierze majora Cyryla Kuchty zajęli Ružomberok i zlikwidowali lub uwięzili obywateli niemieckich oraz uwolnili więźniów politycznych. W innych gminach ogłosili odnowę Czechosłowacji i wezwali do mobilizacji. Połączenia kolejowe z zdobytych miast zostały przerwane w dolinie Wagu, a także prace w miejskich fabrykach zbrojeniowych, gdzie był materiał do produkcji setek wagonów artyleryjskich. Plik28 sierpnia 1944w Turčiansky Svätý Martin , grupa bojowników komunistycznego ruchu oporu nosząca nazwę Brygada Štefánika we współpracy z kolejarzami i antyfaszystami, rozstrzelana po próbie rozbrojenia, większość członków grupy żołnierzy niemieckich z Rumunii została umieszczona pod dowództwo pułkownika Waltera EA Otto . Do dziś nie wiadomo, czy wśród ofiar były również kobiety i dzieci.

Niemieckie represje nie trwały długo. Rosnąca aktywność oporu była tylko pretekstem do niemieckiej inwazji. Ambasador Rzeszy Hans Elard Ludin zwrócił się do Berlina o interwencję wojskową28 sierpniarząd słowacki również opowiedział się za jego przychylnością. W następnych dniach oddziały niemieckie natychmiast przystąpiły do okupacji Słowacji w celu stłumienia buntu i pomocy kolaborantowi w walce z partyzantami. Według oświadczeń generała SS Hermanna Höfle po wojnie, inwazja ta była niemiecką reakcją na zbrojną interwencję Rużomberka .

Do dziś pojawia się pytanie, czy działalność bojowników ruchu oporu przed okupacją kraju była prowadzona z polecenia dowództwa sowieckiego, czy też zrodziła się dobrowolnie i spontanicznie. W archiwach nie znaleziono dowodów na to, że Sowieci celowo wzywali do okupacji. Tylko kilka źródeł wziąć pod uwagę fakt, że Związek Radziecki uważał Słowację za terytorium wroga, biorąc pod uwagę, że Pierwsza Republika Słowacka była już w stanie wojny z ZSRR od 3 lat, a na jej terytorium działały dwie dywizje zbrojne.

Próba radzieckiego wsparcia

Plik 31 sierpniaRadziecki marszałek Iwan Koniew (dowódca 1 st Frontu Ukraińskiego składa się z 38 th Soviet army Kirill Moskalenko i ja pierwszy czechosłowacki korpus Ludvik Svoboda ) zamówionej ofensywnych planów gotowości, aby zniszczyć siły hitlerowskie na Słowacji wspierają powstańców słowackich. Plan zakładał południowe przełamanie przez dawną granicę polsko-słowacką w Karpaty przez Przełęcz Dukielską i na Słowację w kierunku Svidníka . Preszów miał być zdobyty za pięć dni. Niemcy jednak ufortyfikowali ten region, tworząc Karpatenfestung („karpacka forteca”) lub linię Árpád . Operacja rozpoczęła się8 września, po 3 dniach walk zdobyto polskie miasto Krosno . Jedno z największych starć ofensywy miało miejsce wokół i na wzgórzu 534 na północny zachód od polskiego miasta Dukla ; bitwa o zdobycie tego wzgórza trwała od 10 do20 wrześniaa kontrola nad tym wzgórzem zmieni się dwadzieścia razy. Zajęto miasto Dukla21 września i linia ufortyfikowana przez Niemców na granicy 6 października ; Sowietom zajęło prawie miesiąc dotarcie do Słowacji, około dwudziestu kilometrów na południe. Powstanie zostało w dużej mierze stłumione już w momencie wyzwolenia ziem słowackich przez Armię Czerwoną; jednym z głównych powodów był znacznie silniejszy niż oczekiwano niemiecki opór na Przełęczy Dukielskiej, a także fakt, że słowackie siły powstańcze nie zdołały zabezpieczyć słowackiej strony przełęczy, czego oczekiwali słowaccy dowódcy i Sowieci podczas pierwsze przygotowania.

Ta bitwa była jedną z najbardziej śmiercionośnych na froncie wschodnim , 180 000 żołnierzy zostało rannych lub zabitych (oba obozy łącznie). Opóźnienie, a następnie brak wsparcia powstańcom doprowadziły do oskarżeń, że Józef Stalin świadomie chciał, podobnie jak w przypadku Powstania Warszawskiego , osłabić siły czechosłowackie, aby ułatwić mu przejęcie kraju.

W 1949 roku rząd czechosłowacki wzniósł pomnik i cmentarz na południowy wschód od Przełęczy Dukielskiej w Vyšným Komárniku , pierwszej wyzwolonej wsi w Czechosłowacji. Zawiera groby kilkuset żołnierzy radzieckich i czechosłowackich. W regionie wzniesiono także kilka innych pomników i cmentarzy. Film Brygada czołgów (Tanková brigáda) w reżyserii Ivo Tomana z 1955 roku jest próbą odtworzenia tych wydarzeń. W 1965 roku muzeum wojskowego otwiera się w Świdniku, którego pierwsza wystawa odbyła się w 1969 roku z okazji 25 th rocznica bitwy.

Tablica upamiętniająca bitwę o Przełęcz Dukielską.
Pomnik przedstawiający T-34 przeciwko czołgowi IV .
Pomnik ofiar wojny 97. Dywizji Jägerów w Krzanowicach (Polska).
Pomnik żołnierzy czechosłowackich poległych w 1944 r., Nowosielce (Polska).

Jednostki

Pierwsza armia czesko-słowacka na Słowacji

Głównym składem sił zbrojnych powstania były oddziały powstańcze i zostały wyznaczone jako pierwsza armia czechosłowacka na Słowacji, której oficjalne wyznaczenie nastąpiło31 sierpnia 1944. Armia powstańcza składała się z oddziałów armii słowackiej, które przeszły na stronę powstańców, a liczba walczących stopniowo wzrastała. Na początku było jej częścią ok. 18 tys. Żołnierzy, a po mobilizacji r.5 września 194447 000, a następnie 60 000 żołnierzy wstąpiło do sił zbrojnych. Jego działalność była częściowo wspierana przez kilka oddziałów ruchu oporu.

W pierwszych dniach powstania armia powstańcza dysponowała 16 batalionami piechoty i 8 samodzielnymi kompaniami. Była armią około 46000 karabinów, 4000 karabinów maszynowych, 2700 karabinów maszynowych, 200 dział i moździerzy, 24 czołgi ( Panzerkampfwagen 35 (t) , Panzerkampfwagen 38 (t) i Panzer II ), 4 czołgi myśliwskie ( Marder II ), 3 improwizowane pociągi pancerne plus 34 samoloty. Armia nie dysponowała wystarczającą ilością ciężkiej broni przeciwlotniczej i przeciwpancernej, czego nie zrekompensowały dostawy uzbrojenia przez ZSRR (karabiny przeciwpancerne) i Stany Zjednoczone (bazooki). W najgorszym momencie, po utracie większości broni po przejściu na emeryturę, brakowało nawet podstawowego sprzętu wojskowego, takiego jak karabiny, karabiny maszynowe i amunicja do wszelkiego rodzaju broni, co powodowało zmniejszenie armii, ponieważ nie miała nic do uzbrojenia. Doprowadziło to do tego, że w ostatnich etapach walk armia nie miała wystarczających środków, aby powstrzymać natarcie Niemców.

Lotnictwo powstańcze

Dowództwo Lotnictwa Powstańczego zostało utworzone przez mjr J. Thótha oraz szefa sztabu L. Hrona. Plik31 sierpnia 1944zasoby materialne i osobowe do budowy tego lotnictwa skurczyły się po wyjeździe do ZSRR grupy armii złożonej z 42 samolotów przeznaczonych do obrony przeciwlotniczej wschodniej Słowacji. Ponadto większość samolotów myśliwskich byłych dywizjonów 11 i 13 Pułku Lotnictwa Pieszczańskiego wLipiec 1944zginęli w bezmyślnej akcji przeciwko amerykańskiej jednostce przeprowadzającej naloty. Dalsze straty spowodowała okupacja lotniska w Pieszczanach przez wojska niemieckie , gdzie słowacki personel porzucił 10 nadal funkcjonujących bombowców nurkujących Junkers Ju 87 , a także kilka innych starych urządzeń Avia B.534 . Zajęcia na innych lotniskach: Spišská Nová Ves , Poprad , Vajnory i Trenčín również przyniosły znaczne straty.

Od początku powstania do walk powstańcze lotnictwo mobilizowało lotniska Tri Duby (obecnie Sliač ), skąd operowała pierwsza połączona eskadra. Jednostka miała do dyspozycji 4 dwupłatowce nurkowe Avia B.534 , kilka samolotów obserwacyjnych i lekkich bombardowań Letov Š.328 , dwa nurkowania Messerschmitt Bf 109 i inne typy samolotów tego samego pokroju. Pierwsza eskadra kombinowana służyła jako wsparcie tajnych jednostek, których piloci brali wcześniej udział w kilku powietrznych pojedynkach. W lotnictwie powstańczym brakowało pewnej liczby bombowców, dlatego pierwsze możliwości bezpośredniego wsparcia powietrznego oporu jednostek konspiracyjnych pozostawały ograniczone. Środki lotnictwa powstańczego poprawiły się po przybyciu pierwszego niezależnego czesko-słowackiego pułku myśliwskiego, któremu udało się utrzymać pod kontrolą własną przestrzeń powietrzną.

Działania ruchu oporu ucierpiały z powodu niesprzyjających warunków atmosferycznych oraz niedoskonałości systemu wywiadowczego i śledzenia przeciwlotniczego. Nie istniał żaden radar. Niektóre pierwotne jednostki lotnicze, które nie miały wyposażenia, zostały zamienione na wojska lądowe i znalazły się wśród najlepszych formacji armii powstańczej.

Bibliografia

(sk) „ Zmluva o ochrannom pomere medzi Nemeckou ríšou a Slovenským štátom ” , www.obroda.sk
(sk) Sokolovský, L .: Spomienky na východný front 1941 - 1943. Vojenská história, 2/2007, s. 93-104
(sk) Ondrej Podolec, Slovenská republika 1939–1945 Očami mladých historikov / III. Povstanie roku 1944: Ticho pred búrkou (Sonda do nálad slovenskej spoločnosti na jar 1944) , Trnava, Katedra histórie FF UCM Trnava,2004( ISBN 80-89034-75-6 ) , str. 32
(sk) Ďurica MS, Dejiny Slovenska in Slovákov. , Bratislava, Lúč, 2003., s. 432, 440
Bohuš Chňoupek, Bojownicy ostatniej szansy ruchu oporu Francuzów na słowackiej makii , red. Jacques Grancher, Paryż 1986
Brygada czołgów (Tanková brigáda) Ivo Toman (1955)
Muzeum Wojskowe Miasta Svidníka