Cień deszcz jest zjawiskiem meteorologiczne, które pojawia się na stronie z góry, która nie podlega bezpośredniemu przepływu wilgotnych mas powietrza. Podczas gdy nawietrzna strona góry jest obficie podlewana podczas nadejścia wilgotnych mas powietrza, co prowadzi do tworzenia się chmur i opadów , strona chroniona przed wiatrem pozostaje znacznie bardziej sucha, ponieważ wilgoć atmosferyczna jest już osadzona po stronie zwróconej do wiatru, gdy masa powietrza przybywa. Zjawisko to jest czasami związane z efektem foehna, a czasami z oddzieleniem cyrkulacji niskiego i wysokiego poziomu w pobliżu znacznych terenów górskich.
Termin „cień” tłumaczy się tym, że nawietrzna strona góry działa jak ekran chroniący drugą stronę przed deszczem. Wyrażenie to jest stosunkowo świeże (w języku angielskim, cień deszczu ), ale zostało uznane przez Światową Organizację Meteorologiczną . W klimatolodzy często preferują koncepcję chronionej klimatu , który odnosi się do różnych skutków wywołanych przez sytuację rozważanego obszaru w stosunku do terenu, efekty te nie są opady deszczu.
Na poziomie oceanu pod wpływem ciepła parują ogromne ilości wody, zanim zostaną przetransportowane przez masy powietrza. Kiedy te masy powietrza napotykają góry, są zmuszone do zdobycia wysokości, aby pokonać spadek i kontynuować swój kurs. Wraz ze wzrostem ciśnienia powietrze powoli ochładza się w procesie adiabatycznym . Wilgoć w powietrzu ma następnie tendencję do kondensacji i tworzenia chmur, które czasami powodują obfite opady. Strona góry, która jest zwrócona w stronę wiatru, może więc zbierać ogromne ilości opadów (deszczowych lub śnieżnych w zależności od wysokości i temperatury).
Istnieją zatem dwa sposoby, aby strona zawietrzna znajdowała się w cieniu deszczu:
Efekt FoehnaKiedy chmury osiągną szczyt i ostygną, następuje odwrotny proces. Schodząc z drugiej strony i wraz ze wzrostem ciśnienia powietrze stopniowo się nagrzewa ( efekt foehna ), a kondensacja jest silnie zmniejszona, co oznacza, że opady maleją, a następnie znikają, tym bardziej, że wilgoć ma zniknął już w postaci opadów po drugiej stronie. Region, na który wpływa cień opadów deszczu, jest zatem bardziej suchy.
Efekt barieryJeśli cyrkulacja atmosferyczna nie jest wystarczająco silna lub nie jest prostopadła do przeszkody pod szczytem góry, powietrze z niskiego poziomu nie przechodzi na drugą stronę. W ten sposób następuje rozłączenie między niską wilgotną cyrkulacją, która pozostaje w górze rzeki, a tą na wysokości, która trwa po drugiej stronie. Ta ostatnia może być obciążona chmurami, ale opady opadają do suchego powietrza po drugiej stronie i wyparowują, dając virga, która nie dotyka ziemi.
Ponieważ przeważające wiatry są na ogół zorientowane w kierunku zachodnim na umiarkowanych szerokościach geograficznych, obszary cieni, w których występują opady deszczu, są zazwyczaj zlokalizowane na wschód od obszarów górskich. Jednak ważna jest również orientacja pasm górskich, niektóre obszary będą zorientowane inaczej. W tropikach wieją pasaty , które są wiatrami północno-wschodnimi na półkuli północnej i południowo-wschodnimi na półkuli południowej. Pluwiometryczne strefy cienia znajdują się zatem na zachodnich zboczach gór na niskich szerokościach geograficznych.
Poniżej znajduje się kilka przykładów obszarów zacienionych podczas deszczu.
Pasma górskie wzdłuż zachodniego wybrzeża kontynentu ( Cascades , Rockies , Sierra Nevada itp.) Stanowią znaczącą barierę dla przenikania wilgoci z Pacyfiku do wnętrza. Najbardziej wyraźny efekt występuje w obszarach między dwoma równoległymi łańcuchami, które mogą w ten sposób blokować wilgoć napływającą ze wschodu. Należą do nich pustynie geologicznej prowincji Basin and Range i Meksyku , w tym:
Południowo-zachodnie wybrzeże Antyli ( Kuba , Hispaniola , Jamajka itp.) Jest bardziej suche niż ich wschodnie wybrzeże z powodu cieni deszczowych gór, które przechodzą pasaty . Podobnie, istnieje wyraźny kontrast między dwoma stronami Wysp Hawajskich .